TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w96 15/10 dib. 8-9
  • Bubanji bua Mukalenge Solomo mbunekesha anyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bubanji bua Mukalenge Solomo mbunekesha anyi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
  • Bintu bia muomumue
  • Mukalenge muikale ne bubanji ne meji
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Ntempelo muibakila Yehowa
    Malongesha audi mua kupeta mu Bible
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
w96 15/10 dib. 8-9

Bubanji bua Mukalenge Solomo mbunekesha anyi?

“Bujitu bua or yakangata Solomo ku tshidimu tshimue buakadi ntalanta ya or nkama isambombo makumi asambombo ne isambombo.”​—1 Bakelenge 10:14.

BILONDESHILE mvese eu wa mu Bible, Mukalenge Solomo wakapeta tone ya or mipite pa 25 mu tshidimu tshimue patupu! Lelu’eu bidi mua kuikala ne mushinga wa dolare 240 000 000. Mbitue ku misangu ibidi bungi bua or uvuabu bumbule pa buloba bujima mu tshidimu tshia 1800. Bidi mua kuenzeka anyi? Bijadiki bia dilonga dia bintu bia kale bidi bileja tshinyi? Bidi bifila lungenyi lua se: muyuki wa mu Bible wa bubanji bua Solomo udi bushuwa mua kuitabijibua. Tshibungu kampanda (Biblical Archaeology Review) tshidi tshiamba ne:

◻ Mukalenge Thoutmès III wa mu Ejipitu (bidimu binunu bibidi K.B.B.) wakafila tone mitue ku 13 ya bintu bia or ku ntempelo wa Amon-Ra ku Karnak​—ne etshi tshivua anu tshitupa tshia dipa.

◻ Mifundu ya mu Ejipitu idi ileja mapa bungi busanga butue ku tone 383 ya or ne argent milambula ba-nzambi kudi Mukalenge Osorkon I (ku ntuadijilu kua bidimu tshinunu K.B.B.).

Kabidi, tshibungu kampanda (volime wa Classical Greece wa mu mulongolongo wa Great Ages of Man) tshidi tshiamba ne:

◻ Bina bia tubanda bia Pangaeum mu rejon wa Thrace bivua bipatula tone ya or mipite pa 37 ku tshidimu tshionso bua Mukalenge Philipe II (359-336 K.B.B.).

◻ Pavua Alexandre Munene muana wa Philipe (336-323 K.B.B.) mukuate Shushana, tshimamuende wa bukalenge bua ampire wa Perse, bakasangana biûma bia mushinga mukole bipite pa tone 1 000 ya or.​—The New Encyclopædia Britannica.

Nenku, diumvuija dia mu Bible pa bubanji bua Mukalenge Solomo ki ndinekesha nansha. Kabidi vuluka ne: mu tshikondo atshi, Solomo uvua “mupite bamfumu bonso ba pa buloba ku biuma ne ku meji.”​—1 Bamfumu 10:23, MMM.

Mmunyi muvua Solomo mutumike ne bubanji buende? Nkuasa wende wa bumfumu uvua mulamika “or [mukezula],” makopo ende a kunua nawu mâyi avua “a or,” ne uvua ne ngabu 200 minene ne ngabu 300 mikese ya bijengu mienza ne “or [musambakaja].” (1 Bakelenge 10:16-21) Pa mutu pa bionso, or wa Solomo wakambuluisha mu mudimu wa ntempelo wa Yehowa mu Yeruzaleme. Bitekelu bia miendu bia mu ntempelo ne bintu bia tshijila bu mudi: nkala, bibakudi, mbidika ne malongo manene, bivua bienza ne or ne argent. Bakeluba ba bule bua metre 4,5 ba mu Mutambe-Bunsantu, tshioshelu tshia musenga wa kamonya, nansha munda muonso mua nzubu muvua mulaba or.​—1 Bakelenge 6:20-22; 7:48-50; 1 Kulondolola 28:17.

Netuambe tshinyi bua ntempelo uvua mulaba or? Bia kukema, ditumika ne or dia mushindu’eu kadivua dipangike kumanyika mu tshikondo tshia kale. Tshibejibeji tshituatedi kulu eku (Biblical Archaeology Review) tshidi tshiamba ne: Amenophis III wa mu Ejipitu “wakatumbisha nzambi munene Amon, ne ntempelo wa ku Thèbes uvua ‘mulamika yonso or, panshi pende pavua palengeja ne argent, [ne] biibi biende binene bionso bilengeja ne electrum’”​—or musambakaja ne argent. Kabidi, Esar-haddon wa Assyrie (siekele wa muanda-mutekete K.B.B.) wakalamika or ku biibi ne ku bimanu bia tshitekelu tshia lupingu lua nzambi Assur. Pa bidi bitangila ntempelo wa Sin ku Harran, Nabonide wa Babilone (siekele muisambombo K.B.B.) wakafunda ne: “Meme kubuikila bimanu biawu ne or ne argent, ne kubivuija bibalakana bu dîba.”

Nenku, malu mafunda a kale adi afila lungenyi lua se: muyuki wa mu Bible wa bubanji bua Mukalenge Solomo ki mmunekesha nansha.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu