Akula ne Pisikila​—Bena dibaka ba tshitembu

‘NUELE Pisikila ne Akula, benji nanyi ba mudimu mu Kristo Yezu muoyo. Bobo mene bakafila nshingu yabu bua kuikosabu bua muoyo wanyi; kudibu kutudi tubasakidila, ki mmeme nkayanyi, kadi bena ekleziya bonso ba mu bisamba bia bende.’​—Lomo 16:3, 4.

Mêyi aa a mupostolo Paulo matumina tshisumbu tshia bena nkristo tshia mu Roma adi aleja dianyisha dinene ne diangata ne mushinga dia musangelu bivuaye nabi bua bena dibaka aba baselangane. Wakashindika ne: kavua mubapue muoyo mu difundila tshisumbu tshiabu. Kadi “benji ba mudimu” ne Paulo aba babidi bavua banganyi, ne bua tshinyi bavua basuibue nanku kudiye ne kudi bisumbu?​—2 Timote 4:19.

Akula uvua muena Yuda wa mu matunga menyi (bena Yuda batangalake) ne muena mu Ponto, rejon wa ku Nord kua Azi Minere. Yeye ne mukajende Pisikila (Priska) bavua basombele mu Roma. Kuvua tshinsanga tshinene tshia bena Yuda mu tshimenga atshi pamu’apa katshia ku dikuatshibua dia Yeruzaleme kudi Pompée mu 63 K.B.B., pakayabu ne bungi buvule bua bena buloko ku Roma bu bapika. Bushuwa, mifundu ya bena Roma idi isokolola dikalaku dia nsunagoga dikumi ne ibidi peshi mipite apu mu tshimenga atshi tshia kale. Ndambu wa bena Yuda ba ku Roma bavuapu mu Yeruzaleme mu Pentekoste wa mu 33 B.B., pakumvuabu lumu luimpe. Pamu’apa bivua ku diambuluisha diabu ke pakafika bua musangu wa kumpala mukenji wa Buena-nkristo mu tshimamuende wa bukalenge bua Ampire wa bena Roma.​—Bienzedi 2:10.

Kadi, bena Yuda bakipatshibua mu Roma mu tshidimu tshia 49 anyi ku ntuadijilu wa 50 B.B. ku dîyi-dituma dia Amperere Klodiyo. Pa nanku, mu tshimenga tshia bena Greke tshia Kolinto ke muvua mupostolo Paulo mupetangane ne Akula ne Pisikila. Pakafika Paulo ku Kolinto, Akula ne Pisikila ne bulenga buonso bakamuleja diakidilangana ne kumuambuluisha, bualu bavua benza mudimu wa muomumue​—dienza dia ntenta.​—Bienzedi 18:2, 3.

Benji ba ntenta

Eu kauvua mudimu mupepele nansha. Dienza ntenta divua dilomba dikosa ne dilamakaja pamue bipese bia bilamba bijobakane peshi biseba bipape. Bilondeshile mufundi wa Malu a kale Fernando Bea, uvua “mudimu uvua ulomba dimanya-kuenza ne ntema” kudi benji ba ntenta bavua batumika ne “bilamba bishile, bijobakane, bitumika nabi bu ntenta mu ngendu, pa kufila bukubi ku munya ne ku mvula, anyi bua kukutshilamu bintu munda mua mazuwa.”

Ebi bidi bijula lukonko. Paulo kavuaku muambe ne: uvua ‘mukolele ku makasa a Gamaliele,’ pa kumulongoluela njila bua kuipatshila mudimu wa lumu mu bidimu bitshivua bilua anyi? (Bienzedi 22:3) Nansha mudibi bilelela, bena Yuda ba mu siekele wa kumpala bavua bangata muanda eu ne lumu bua kulongesha nsonga kampanda mudimu wa bianza nansha muvuaye ne bua kupeta dilongesha dibandile. Pa nanku mbimueneke se: bonso babidi Akula ne Paulo bavua bapete dimanya-kuenza diabu dia mudimu wa dienza ntenta patshivuabu bansonga. Dimanya adi diakamueneka dia mushinga mukole pashishe. Kadi bu muvuabu bena nkristo, kabakangata mudimu wa ku mubidi eu bu tshipatshila tshiabu tshinene nansha. Paulo wakumvuija ne: mudimu wakenzaye mu Kolinto pamue ne Akula ne Pisikila uvua anu mushindu wa kutua mudimu wende munene nyama ku mikolo, mudimu wa dimanyisha lumu luimpe kakuyi ‘dikala bujitu pambidi pa umue.’​—2 Tesalonike 3:8; 1 Kolinto 9:18; 2 Kolinto 11:7.

Mbimueneke se: Akula ne Pisikila bavua ne disanka dia kuenza tshionso tshivuabu mua kuenza bua kupepejila Paulo mudimu wende wa bu-misionere. Nganyi udi mumanye bungi bua misangu ivua balunda basatu aba biimanyike mudimu bua kufila bumanyishi bua mu mpukapuka kudi basumbi peshi bapitshi ba njila! Ne nansha muvua mudimu wabu wa dienza ntenta muikale mushadile ne wa dipungi, bavua ne disanka dia kuwenza, batumika nansha “butuku ne munya” bua kutungunuja bipatshila bia Nzambi​—anu bu mudi bena nkristo bavule ba lelu badikankamika buobu bine ne mudimu wa mêba makese peshi mudimu wa ku bikondo ne tshipatshila tshia kufila dîba divule didi dishala mu diambuluisha bantu bua kuteleja lumu luimpe.​—1 Tesalonike 2:9; Matayo 24:14; 1 Timote 6:6.

Bilejilu bia diakidilangana

Paulo wakatumika pamu’apa ne nzubu wa Akula bu muaba wa nshindamenu wa midimu yende ya bu-misionere munkatshi mua ngondo 18 yakashalaye mu Kolinto. (Bienzedi 18:3, 11) Nenku, bidi mua kuikala ne: Akula ne Pisikila bavua ne disanka dia kuikala kabidi ne Silase (Silvano) ne Timote bu benyi mu difika diabu bafumina ku Makedonia. (Bienzedi 18:5) Mikanda ibidi ya Paulo kudi bena Tesalonike, yakalua pashishe tshitupa tshia mikanda mianyisha ya Bible, idi mua kuikala mifundibue pavua mupostolo musombe ne Akula ne Pisikila.

Mbipepele bua kuela meji ne: mu tshikondo atshi nzubu wa Pisikila ne Akula uvua nsangilu wa mudimu wa teokrasi. Bumue uvua mutantshila kudi balunda bavule basuibue​—Stefana ne dîku diende, bena nkristo ba kumpala mu provense wa Akaya, batambuisha kudi Paulo muine; Titio Yusto, wakanyishila Paulo bua kutumika ne nzubu wende bua kuenza miyuki; ne Krispo, mutangidi munene wa nsunagoga, wakitaba bulelela pamue ne nzubu wende mujima. (Bienzedi 18:7, 8; 1 Kolinto 1:16) Pashishe kuvua Fôtunato ne Akaiko; Gayo, muena mu nzubu muvuabu pamu’apa benzela bisangilu bia tshisumbu; Elasto, mulami wa bintu bia mu tshimenga; Têtio, mufundi uvua Paulo ubadila bua kufundaye mukanda wakatuminaye bena Roma; ne Foibe, muanetu wa bakaji muena lulamatu wa mu tshisumbu tshivua pabuipi tshia Senkreya, wakatuala pamu’apa mukanda eu ku Roma mufumine ku Kolinto.​—Lomo 16:1, 22, 23; 1 Kolinto 16:17.

Basadidi ba Yehowa ba lelu bàvuà ne mushindu wa kuleja diakidilangana kudi ministre kampanda muena ngendu mbamanye mushindu udibi mua kuikala bikankamija ne bishala mu tshivulukidi. Malu mamonamona àdì ibaka malonda mu bikondo bia nunku adi mua kuikala mpokolo mulelela wa dikoleshangana dia mu nyuma bua buonso. (Lomo 1:11, 12) Kabidi, anu bu muakenza Akula ne Pisikila, aba bàdì bunzulula nzubu yabu bua bisangilu, pamu’apa bua Dilonga dia Mukanda dia Tshisumbu, badi ne disanka ne disankishibua dia kuikala ne mushindu wa kuambuluisha mu mushindu’eu ku ditungunuja dia ntendelelu mulelela.

Bulunda buabu ne Paulo buvua busuikakane mu mushindu wa se: Akula ne Pisikila bakaya nende pamue pakumbukaye ku Kolinto mu printemps wa 52 B.B., pa kumushindikija mutantshi mule too ne ku Efeso. (Bienzedi 18:18-21) Bakashala mu tshimenga atshi ne kuasabu bishimikidi bua dikumbula dia mupostolo divua ne bua kulonda. Muaba eu ke uvua balongeshi aba ba dilambu ba lumu luimpe bapete Apolo, muntu wa ludimi lupepele ne ‘kuya nende kuabu’ ne bavua ne disanka dia kumuambuluisha bua kujingulula ‘njila wa Nzambi biakane.’ (Bienzedi 18:24-26) Pakakumbula Paulo Efeso mu luendu luende luisatu lua bu-misionere, imue misangu bu mu hiver wa mu 52/53 B.B., budimi bùvuà budimibue kudi bena dibaka aba ba dikanda bukavua bubobe bua kunowa. Mu bidimu bu bisatu, Paulo wakayisha ne kulongesha kuine aku bua “Njila,” pavua eku tshisumbu tshia mu Efeso tshienzela bisangilu mu nzubu wa Akula.​—Bienzedi 19:1-20, 26; 20:31; 1 Kolinto 16:8, 19.

Pashishe, pakapinganabu ku Roma, balunda aba babidi ba Paulo bakatungunuka ne “kulonda njila wa diakidilangana,” pa kuvuija nzubu wabu muakaja bua bisangilu bia bena nkristo.​—Lomo 12:13, NW; 16:3-5.

‘Bakafila nshingu yabu bua kuikosabu’ bua Paulo

Pamu’apa Paulo kabidi wakasomba tshitupa ne Akula ne Pisikila pavuaye mu Efeso. Uvua musombe nabu mu tshikondo tshia diyoyo dia bansenda wa biamu anyi? Bilondeshile muyuki udi mu Bienzedi 19:23-31, pavua bansenda bàvuà benza tuzubu batombokele diyisha dia lumu luimpe, bana betu bakakanda Paulo ku diamba kujiwuka pa kuya kumpala kua musumbasumba au. Bamue bedi ba nseka pa Bible mbasue kumvuija ne: bivua mua kuikala menemene mu nsombelu wa njiwu wa nunku’eu, muakadiumvua Paulo ‘katshiyi nansha mutekemene kabidi bua kushala ne muoyo’ ne se: Akula ne Pisikila bakamuakuila mu mushindu kampanda, pa ‘kufila nshingu yabu bua kuikosabu’ bua bualu buende.​—2 Kolinto 1:8, MMM; Lomo 16:3, 4.

“Pakajika diyoyo,” ne budimu buonso Paulo wakumbuka mu tshimenga atshi. (Bienzedi 20:1) Kakuena mpata bua se: Akula ne Pisikila buobu pabu bakakama buluishi ne dipepejibua. Ebi biakabatekesha ku muoyo anyi? Bishilangane, Akula ne Pisikila ne bukitu buonso bakatungunuka mu madikolela abu a bena nkristo.

Bena dibaka basuikakane

Panyima pa bukokeshi bua Klodiyo bumane kujika, Akula ne Pisikila bakapingana ku Roma. (Lomo 16:3-15) Kadi, musangu wa ndekelu udibu batedibue mu Bible, tudi tubamona bamane kupingana ku Efeso. (2 Timote 4:19) Kabidi, anu bu mu mvese mikuabu yonso ya mu Mifundu, mulume eu ne mukajende mbatedibue pamue. Mbena dibaka kayipu basuikakane ne ba buobumue! Paulo kavua mua kuela meji bua muanetu wa balume au, Akula, kayi uvuluka dieleshangana diboko dia lulamatu dia mukajende nansha. Ne ntshilejilu kayipu tshimpe bua bena mabaka bena nkristo lelu’eu, bualu diambuluisha dia bulamatshi dia mukaji muditshipe didi dipetesha muntu kampanda mushindu wa kuenza bivule “mu mudimu wa Muk[a]lenge” ne, pamu’apa, bipite mene bivuaye mua kuenza pavuaye mujike.​—1 Kolinto 15:58.

Akula ne Pisikila bakasadila mu bisumbu kabukabu. Anu bu buobu, bena nkristo ba tshisumi ba matuku etu aa mbadiakaje buobu bine bua kuya muaba udi dijinga ditambe bunene. Badi pabu bapeta disanka ne disankishibua bidi bifumina ku dimona bipatshila bia Bukalenge bienda bitanta ne ku dikala ne mushindu wa kudima malunda a Buena-nkristo a musangelu ne a mushinga mukole.

Ku tshilejilu tshiabu tshilenga tshia dinanga dia Buena-nkristo, Akula ne Pisikila bakapeta dianyishibua dia Paulo ne dia bakuabu. Kadi bitambe kuikala bia mushinga, bakapeta dianyishibua kudi Yehowa yeye muine. Mifundu idi itujadikila ne: ‘Nzambi kêna upanga buakane bua kupueye muoyo mudimu wenu ne dinanga dinuakaleja bua dîna diende, panuakakuatshila bansantu mudimu ne panutshidi nubakuatshishau.’​—Ebelu 6:10.

Tudi mua kuikala katuyi ne mushindu wa kudifila tuetu bine mu mishindu mifuanangane ne ya Akula ne Pisikila, kadi tudi mua kuidikija tshilejilu tshiabu tshimpe. Netupete disankishibua diondoke patudi tufila bukole buetu ne muoyo wetu ku mudimu wa tshijila, pa kubenga kupua muoyo ‘dienzelangana bimpe ne dikuatshishangana, bua Nzambi udi usanka ne milambu ya nunku.’​—Ebelu 13:15, 16.