Bakengi badiakupetaku ditalala anyi?
UDI musue kumona ndekelu wa makenga, kabiyi anu buebe wewe nkayebe kadi ne bua bukua-bantu buonso kabidi anyi? Tangila bilejilu ebi:
Sonia mmupete makenga mavule matambe.a Akatuadija pakasokololaye ne: munkatshi mua bidimu dikumi bayende uvua muikale wenda masandi ne mukaji mukuabu. Pashishe muanende mutekete wa balume wakapeta tuishi tua VIH ne kufuaye Sida. Bidimu bibidi pashishe muanende mukuabu wa balume wakasama, ne katupa kîpi patupu wakafua pende Sida. “Tshitupa tshia ndekelu tshia disama diende tshiakanenga bikole,” ke mudi Sonia uvuluka. “Wakatata ne kanyinganyinga kakole, wakajimija nsuki yende, ne kavua mua kumona kabidi bimpe nansha. Bivua bia dibungama dikole.”
Fabiana, mulongi wa mu université ku Brésil, uvua usumpakana bua dipangika dia buakane mu nsombelu wa bantu pa buloba. Pashishe dikenga dikole diakakuata nsombelu wende muine. Muanabu wa balume, uvua ne tunyinganyinga tukole, wakadishipa. Pakajimija Fabiana mudimu wende, mulunda kampanda wakamupesha lungenyi lua kukeba pai-de-santo (muena lubuku), wela meji ne: bu muvua Fabiana ukenga mushindu’eu, muntu kampanda uvua ne bua kuikala mumulowe! Kadi pai-de-santo eu kakafila disulakana nansha dimue. Bishilangane, Fabiana uvua udiumvua ukengeshibua, kayi ne mushindu wa kulala bua makenga ende.
Makenga a Ana akabanga anu ku ntuadijilu wa muoyo wende. “Pamvua ne tshidimu tshimue,” ke mudiye ulonda, “mamuanyi wakandekela, nenku kaku mukaji ke wakankuba.” Pashishe, pavua Ana ne bidimu bisatu patupu, kakuende au wakafua. Bakatuma Ana mu nzubu wa bana ba nshiya ku Rio de Janeiro, muakashalaye too ne pakakumbajaye bidimu 13. “Bavua batukengesha bikole bitambe muin’amu, ne ngakalua ntomboji,” ke mudiye wamba. “Pangakakola, mvua mbenga bintu bionso.”
Makenga adi amueneka ne: adi akuata nsombelu wa muntu yonso mu mushindu umue anyi mukuabu. Bushuwa, tudi tupetangana ne miyuki ya makenga makole a bantu a ku dituku ne ku dituku—misangu kayi yonso itudi tubandila, tubala, anyi tuteleja ngumu. “Too ne mu tshikondo tshietu etshi . . . tshia dimanyishangana divule dia ngumu, kabitu bianji kuikala bikole nunku bua kuepuka ditatshishibua misangu yonso ne ngumu mibi,” ke mudi Dr. Mary Sykes Wylie ufunda. “Mvita, bipupu bia ku bintu bifuka, njiwu ya mu biapu, njiwu ya mu njila, dibunda dia bibawu, ditshingishangana dia tshinyangu, masandi mabi, dikuatangana ku bukole bua masandi, tshinyangu tshia mu dîku—bionso ebi bidi bienza tshiena-bualu tshia ku dituku ne ku dituku tshidi tshienza buôwa ne tshilubakaja mu siekele eu wa 20.” Paulo, mupostolo muena nkristo wakumvuija mu tshikoso ne mu mushindu mulelela nsombelu wa bantu ne: ‘Bifukibua bionso bidi bitua mikemu popamue ne bidi bidinyenga popamue too ne katataka.’—Lomo 8:22.
Mmunyi buebe wewe? Udi mu makenga anyi? Ndisulakana kayi diudi mua kutekemena? Udiku mua kupeta ditalala dia bushuwa anyi? Sonia, Fabiana, ne Ana bakapeta busambi bulelela ne ndambu mukumbane wa ditalala! Udi mua kubala bualu ebu mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mêna adi mu tshiena-bualu etshi mmashintulula.