Diambula bujitu bua ditabalela dîku

“BATATU, kanufikishi bana benu munda, kadi nutungunuke ne kubakolesha mu dikela ne buludiki bua lungenyi bia Yehowa.” (Efeso 6:4, NW) Mu mêyi au mapudija ku spiritu, mupostolo Paulo wakateka patoke bujitu bua ditabalela dîku pa muaba wabu​—pa makaya a tatu.

Mu mêku a bungi tatu katu nkayende mu ditabalela bana bende. Mukajende, mamu wa bana bende, ne disanka dionso utu wabanyangana bujitu ebu ne bayende. Nenku, Mukalenge Solomo wakamba ne: ‘Muananyi, umvue diyisha dia tatu webe, kupidi diyisha dia mamu webe.’​—Nsumuinu 1:8.

Ditabalela ku mubidi ne mu nyuma

Baledi badi banange bana babu kabena babalengulula ku bukole. Bushuwa, padi bena nkristo benza nenku bidi mua kumvuija kupidia ditabuja diabu. Tudi tufika ku nkomenu au bilondeshile mêyi a Paulo matumina Timote ne: “Bushuwa bikala kampanda kayi upetesha bena diende bidi bikengedibua, ne nangananga bena mu nzubu muende, mmuvile ditabuja ne mmubi kupita muntu ukena ditabuja.” (1 Timote 5:8, NW) Bena nkristo badi bajingulula ne: kukolesha bana mu “dikela ne buludiki bua lungenyi bia Yehowa” kudi kulomba malu a bungi kupita kubapetesha bidi bikengedibua ku mubidi.

Tangila mubelu wa Mozese mupesha tshisamba tshia Izalele pavuabu batudile mu mpata ya Moaba, kumpala kua kubuelabu mu Buloba Bulaya. Muine amu wakabambuluila mikenji ya Nzambi ne kubaleja ne: “Meyi andi nnuambila aa nualame mu muoyo wenu ne mu lungenyi luenu.” (Diyi Dielulula 11:18, MMM) Kumpala uvua mubavuluije ne: bavua ne bua kunanga Yehowa ne mutshima wabu mujima, anyima ne bukole buabu buonso bua muoyo, kusakidilaye ne: ‘Mêyi au angakukuambila lelu eu ikale mu mutshima webe.’ (Dutelonome 6:5, 6) Bivua bia mushinga mukole bua baledi bena Izalele kulekelabu mêyi a mu Mikenji ya Nzambi abuela mu mitshima yabu. Ne mitshima miûle ne dianyisha dia mu nyuma, baledi bena Izalele bavua mua kutumikila bimpe mêyi a Mozese adi alonda aa: “Udi ne bua kuabueja [mêyi a mu Mikenji ya Nzambi] mu lungenyi lua muanebe ne kuakula bualu buawu paudi musombe mu nzubu muebe ne paudi wenda mu njila ne paudi ulala ne paudi ubika.”​—Dutelonome 6:7, NW; 11:19; fuanyikija ne Matayo 12:34, 35.

Tangila se: batatu bavua ne bua ‘kubueja mêyi’ au mu lungenyi lua bana babu ne “kuakula bualu buawu.” Muaku mukudimuna ne: “kubueja mu lungenyi” badi baumvuija mu nkonga-miaku kampanda bu “kulongesha ne kushindika ku diambulula anyi difila mibelu misangu ne misangu.” (Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary) Pavua baledi bakula bua Mikenji ya Nzambi dituku dionso​—mu dinda, munda munya ne butuku—​ebi bivua bipesha bana babu malu a bungi. Pavua bana batekete bumvua dinanga divua nadi baledi babu bua Mikenji ya Nzambi, buobu pabu bavua basakibua bua kudia malanda ne Yehowa. (Dutelonome 6:24, 25) Muanda udi ukoka ntema, Mozese wakaleja batatu mu mushindu mujalame bua kulongesha bana babu ‘pavuabu basombe mu nzubu yabu.’ Dilongesha dia mushindu’eu divua tshitupa tshia ditabalela dîku. Kadi bidi munyi lelu’eu?

“Paudi musombe mu nzubu muebe”

Janet, mamu muena nkristo wa bana banayi, udi umvuija ne: “Ki mbipepele to.”a Bayende Paul udi witaba ne: “Bidi bikengela tshisumi.” Bu baledi bakuabu ba bungi Bantemu ba Yehowa, Paul ne Janet badi badienzeja bua kulonga Bible ne bana babu musangu nansha umue ku lumingu. “Tutu tuenza madikolela bua kuikala diyukila dietu diashila pa Bible dia mu dîku mu Dimue dionso ku dilolo pa dîba dijadika,” ke mudi Paul umvuija, witaba ne: “Kadi misangu yonso kabitu bikumbana to.” Bu mudiye mukulu mutekibue mu tshisumbu tshiabu, imue misangu batu bamubikila minga miaba bua kujikija malu a mitalu. Bana bende babidi bakulumpe badi basadila bu ba-ministre ba ku dîba ne ku dîba. Batu bamona ne: mêba a dilolo ke bikondo bidi bipatula bipeta bimpe bua kupetangana ne bantu mu mudimu. Nenku, mu dîku, mbalongolole dîba bua dilonga diabu dia mu dîku. “Imue misangu tutu tuenza dilonga dietu diakamue kunyima kua didia dietu dia dilolo,” ke mudi Paul umvuija.

Nansha mudi baledi baleja ne meji onso nkatshinkatshi mu diteka dîba bua dilonga diabu dia mu dîku, batu bakeba bua kuikala badienza pa tshibidilu. Muana wa bakaji Clare udi wamba ne: “Bikalabu ne bua kushintulula dîba bua dilonga dietu, misangu yonso Tatu utu ulamika dîba dipiadipia ku tshiibi tshia frigo, bua tuetu bonso tumanye dîba dienzekadi.”

Kudisangisha bua dilonga dia Bible mu dîku pa tshibidilu kudi kabidi kufila mpunga mulenga bua bana bena mu dîku batshidi bapuekele kukuatshilabu baledi babu malu ne ntatu yabu. Dilonga dia mushindu’eu didi dipatula bipeta bimpe padidi kadiyi diumakane mu mushindu wa se: bana batshidi bapuekele badi babala patupu mandamuna a nkonko miela mu mukanda udibu batumika nawu bua kulonga. Martin, muikale ne bana ba balume babidi, udi umvuija ne: “Dilonga dietu dia mu dîku ntshisangilu bua diyukidilangana.” Udi wela nseka ne: “Panudi nusangila pamue musangu umue ku lumingu bua kukonkonona tshiena-bualu kampanda tshia mu Mifundu, nudi numanya mushindu udi dîku dienu dienda mu nyuma. Munkatshi mua diyukila malu a mishindu yonso adi apatuka patoke. Nudi numanya bidi bipitakana mu tulasa, ne muanda udi utamba kusankisha ng’wa se: nudi numanya mmuenenu idi bana benu badima.” Mukajende, Sandra, udi witaba ne umvua ne: yeye pende udi upetela malu a bungi ku dilonga dia mu dîku. Udi ulonda ne: “Padi bayanyi ulombola dilonga, ndi mmanya bia bungi pa kuteleja mushindu udi bana banyi ba balume bandamuna nkonko yende.” Pashishe Sandra udi wakaja mumvuija ende bua kuambuluisha bana bende. Utu usankidila dilonga bikole bualu udi ne bia dienzamu. Eyowa, bikondo bia dilonga dia mu dîku bidi bipesha baledi bujinguludi mu ngelelu wa meji wa bana babu.​—Nsumuinu 16:23; 20:5.

Ikala mudilongolole bua kuakanangana ne unanukile

Padi dîba dikumbana bua dilonga dienu dia mu dîku, udi mua kumona se: muana umue udi mua kuikala mukazamuke ne musankididi, eku mukuabu pende ukengela dimusengelela bua kushindamijaye lungenyi pa dilonga ne kupetelaku dikuatshisha. Munga mamu muena nkristo udi wela nseka ne: “Ke mutu nsombelu wa dîku! Udi mumanye tshiudi ne bua kuenza bu muledi. Nenku paudi utungunuka ne dilonga, Yehowa udi ukuambuluisha ne upatuisha bipeta bimpe.”

Bule bua mutantshi wa ntema ya muana mutekete budi mua kushilangana bikole bilondeshile bidimu biende. Muledi udi ne busunguluji neatabalele bualu ebu. Bena dibaka kampanda badi ne bana batanu, balondangane ku bidimu 6 too ne ku 20. Tatu, Michael, udi wamba ne: “Pesha muana udi mutambe kupuekela mpunga wa kuandamunaye nkonko kumpala. Pashishe lekela bana bakulumpe basakidile manga malu ne baleje ngenyi idibu balongolole.” Kutumika nenku ne busunguluji bua bana babu kudi kuambuluisha baledi bua kulongesha buimpe bua kuangata bakuabu ne mushinga. Martin udi wamba ne: “Umue wa ku bana betu udi mua kumvua, kadi muana mukuabu wa balume udi ukengela diambuluisha dia bungi bua kumvuaye. Ndi mmona se: dilonga ndilue muaba wa didibidijila bua kuleja lutulu lua Buena-nkristo ne mamuma makuabu a spiritu.”​—Galatia 5:22, 23; Filipoi 2:4.

Ikala mudilongolole bua kuakanangana ne makokeshi ne didiunda bishilangane bia bana bebe. Simon ne Mark, bakadi mpindieu bansonga, bakamona se: patshivuabu bapuekele, bushuwa bavua ne disanka bua kulonga ne baledi babu mukanda wa Muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia. Badi bavuluka ne: “Tatu uvua utuenzeja maleja a bitupa bishilangane anu bu dinaya.” Tatuabu udi uvuluka muvuaye mutue bianza ne binu biende panshi bua kuleja bana bende mufuanu wa muena Samariya wa luse. (Luka 10:30-35) “Tshivua bualu bua bushuwa ne buvua busankisha bikole.”

Bana ba bungi batu babenga dilonga dia pa tshibidilu mu dîku. Muanda eu udi ne bua kuimanyika baledi bua kubenga kulombola dilonga dîba didibu balongolole anyi? Tòo, nansha kakese. Nsumuinu 22:15 udi wamba ne: ‘Bupote budi busuikibue mu mutshima wa muana.’ Mamu kampanda mujike wakela meji ne: uvua upangila bu mulombodi wa dilonga dia mu dîku pavua, misangu ya bungi, bitanaji bimueneka bu bidi bikosesha dilonga. Kadi wakananukila. Mpindieu bana bende badi bamunemeka bikole ne mbafike ku diangata ne mushinga dinanga ne ditabalela biakalejaye pa kusuminyina mu dilombola dilonga dia mu dîku dia pa tshibidilu.

Diambuluisha “bana ba nshiya”

Bakulu bena nkristo badi ne bua ‘kulama tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi.’ (1 Petelo 5:2, 3) Kukumbula pa tshibidilu bena mêku mu bisumbu biabu kudi kubapesha mpunga ya kuela baledi badi bambule majitu abu a bena nkristo ka-lumbandi. Bujitu bua kulongesha bana ba baledi bajike budi pa makaya a nganyi? Kanupu muoyo bua se: bujitu bua kulongesha bana mbuomekela muledi.

Budimu bua bena nkristo nebuambuluishe bakulu bua kuepuka nsombelu idi mua kufikisha ku mêyi-maludiki abu a bena nkristo ditupa bikalabu ne bua kuangata mudimu wa muledi udi kayipu. Nansha mudi bana betu ba balume babidi mua kukumbula muanetu wa bakaji muena nkristo udi muikale muledi mujike, misangu yonso nebikale ne budimu bua bidibu balongolola bua kumona mua kukuatshisha ndongoluelu wa dilonga dia mu dîku. Mu mpukapuka, kubikila bana (ne, bushuwa, muledi mujike) bua kubuela mu dilonga dia mu dîku dia mukulu kudi mua kumueneka muanda udi ukankamija ne wa dikuatshisha. Nansha nanku, kanupu muoyo ne: Yehowa udi Tatuetu munene wa mu diulu. Bushuwa udiku bua kuludika ne kuambuluisha mamu padiye ulombola dilonga ne bana bende, nansha mudiye wenza nunku nkayende.

Netuambe tshinyi bua nsonga udi musue malu a mu nyuma, kadi baledi bende baleja ditabalela dikese anyi kabayi mene badileja bua majitu abu a mu nyuma? Basadidi ba lulamatu ba Yehowa kabena ne bua kuteketa ku muoyo. Mufundi wa misambu wakimba ne: ‘Udi kayi ne dikuatshisha udi udifila mu bianza biebe [Yehowa Nzambi]; wewe wakumana kuikala mukuatshishi wa bana ba nshiya.’ (Musambu 10:14) Ku luabu luseke, bakulu ba dinanga mu tshisumbu nebenze muabu muonso bua kukankamija baledi bua mudibu batabalela bana babu. Badi mua kufila lungenyi lua diyukidilangana dia mu dîku ne pashishe kuikalamu bua kufila imue ngenyi mikuatshishi pa mushindu wa kulonga pamue. Bushuwa, kabakumbusha bujitu pa makaya a baledi badi babuambule bilondeshile Mifundu.

Bana bena baledi badi kabayi ne ditabuja badi bakengela dikuatshisha dia bungi. Kubabueja mu dilonga dienu dia mu dîku kudi mua kumueneka ne dikuatshisha bikalabi bianyishibue kudi baledi babu. Robert, ukadi mpindieu muntu mukole ne diende dîku, wakabuela ne baledi bende mu bisangilu bia bena nkristo patshivuaye ne bidimu bisatu tshianana. Uvua uvuluka malu malenga a mu bisangilu abi nansha pakalekela baledi bende kudisangisha ne tshisumbu tshia bena nkristo. Pavuaye ne bidimu dikumi, wakapetangana ne nsongalume kampanda Ntemu wakaya nende mu bisangilu. Baledi ba nsongalume Ntemu eu bakatabalela Robert ne disanka dionso bu muana wa nshiya wa mu nyuma ne pashishe bakalonga nende. Ku diambuluisha dia ditabalela edi dia dinanga, wakenza didiunda dia lukasa ne mpindieu udi ne disanka dia kusadila bu mukulu mu tshisumbu.

Nansha padi baledi baluisha didiunda dia bana babu, bana kabena nkayabu to. Yehowa udi anu Tatu wa mu diulu muena lulamatu. Musambu 68:5 udi umanyisha ne: ‘Mu muaba wende wa tshijila mudiye mushikame, Nzambi ntatu wa bana ba nshiya.’ Bana ba nshiya ba mu nyuma mbamanye se: badi mua kutangila kudiye mu masambila, ne yeye neabakuatshishe. (Musambu 55:22; 146:9) Ne disuminyina dionso bulongolodi bua Yehowa bufuane mamu budi bukumbaja bujitu buabu bua kulongolola biakudia bisheme bia mu nyuma bifidila mu mikanda yabu ne mu bisangilu bia mu bisumbu bia bena nkristo bipite pa 85 000 pa buloba bujima. Nenku, ne diambuluisha dia mu nyuma dia kudi Tatu wetu Yehowa, ne bulongolodi buende bufuane mamu, nansha “bana ba nshiya” nebapeteku dilonga dia Bible.

Baledi bena nkristo badi balombola pa tshibidilu malonga a Bible a mu dîku ne bana babu mbakanyine ka-lumbandi. Baledi bajike badi bananukila mu dilongesha bana babu batekete mu njila ya Yehowa mbakumbanyine ntema ya pa buayi ne ka-lumbandi bua madikolela abu. (Nsumuinu 22:6) Aba bonso badi baleja diditatshisha bua bana ba nshiya ba mu nyuma mbamanye se: muanda eu udi usankisha Tatu wetu wa mu diulu, Yehowa. Kutabalela majinga a dîku a mu nyuma mbujitu bukole. Kadi ‘kanupungidi, bualu pakumbana dîba, nenuvue kunowa panuikala kanuyi batekete.’​—Bena Ngalata 6:9, MMM.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Dilonga dia mu dîku didi difila mpunga mulenga bua bena mu dîku batshidi bapuekele kukuatshilabu baledi babu malu ne ntatu yabu

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 20]

Harper’s