Mudimu webe neukandamene mudilu anyi?
‘Kadi muntu ne muntu adimuke biende bu mudiye wasa pa [tshishimikidi].’—1 KOLINTO 3:10.
1. Nditekemena kayi didi nadi bena nkristo ba lulamatu bua bantu balua bayidi?
BENA NKRISTO baselangane mbatangile ne ntema muanabu udi ufuma ku diledibua. Mumanyishi wa Bukalenge udi umona mulongi wa Bible muikale ne dijinga dikole dia kumanya bivule. Mukulu muena nkristo udi ulongesha ku tshiakuidi udi umona munkatshi mua bateleji musankididi mupiamupia wa bulelela ukeba mvese mu Bible wende ne muoyo mujima. Mitshima ya basadidi aba ba lulamatu ba Yehowa mmiûle tente ne ditekemena. Pa tshibidilu batu badiebeja ne: ‘Muntu eu neafike ku dinanga ne ku dienzela Yehowa mudimu ne kushala ne lulamatu anyi?’ Bushuwa, tshipeta tshia mushindu’eu katshitu tshidivuila nansha. Bidi bikengela kuenza mudimu.
2. Mmunyi muvua mupostolo Paulo muvuluije bena nkristo bena Ebelu mushinga wa mudimu wa dilongesha, ne bualu ebu budi ne bua kutusaka ku dienza didikonkonona kayi?
2 Yeye muine muikale mulongeshi wa dilambu, mupostolo Paulo wakela kashonyi pa mushinga wa mudimu wa dilongesha ne divuija bantu bayidi pakafundaye ne: ‘Musangu wakumana kulepa unuakadi kuikala bayishi.’ (Ebelu 5:12) Bena nkristo bavuaye wambila kabavua ne didiunda dia nsongo pa kutangila bungi bua matuku akavuabu benze bu bena kuitabuja. Kabavua anu bapange kudiakaja bua kulongesha bakuabu, kadi bavua bakengela kubavuluija bitupa bia nshindamenu bia bulelela. Lelu’eu, ku musangu ne ku musangu tuetu bonso tudi ne bua kukonkonona makokeshi etu bu balongeshi ne kumona mutudi mua kulengeja. Mioyo ya bantu idi mu njiwu. Ntshinyi tshitudi mua kuenza?
3. (a) Mupostolo Paulo wakafuanyikija divuija muntu muyidi muena nkristo ne tshinyi? (b) Bu mutudi bibaki bena nkristo, ndiakalenga kayi dinene ditudi nadi?
3 Mu mufuanu udi ne diumvuija dialabale, Paulo wakafuanyikija divuija bantu bayidi ne diasa dia nzubu. Wakatuadija wamba ne: ‘Tudi benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi; nuenu nudi budimi bua Nzambi, nudi nzubu wa Nzambi.’ (1 Kolinto 3:9) Nenku tudi tuenza mudimu wa diibaka bantu; tudi tuambuluisha bua kubibaka bu bayidi ba Kristo. Tudi tuenza nenku bu benzejanganyi ba mudimu ne Eu “wakibaka bintu bionso.” (Ebelu 3:4) Ndiakalenga kayipu! Tumonayi mudi mibelu ya Paulo mipudija ku spiritu ivuaye mupeshe bena Kolinto mua kutuambuluisha bua kutamba kupiluka mu mudimu wetu. Netushindamene nangananga pa “dimanya kulongesha” dietu.—2 Timote 4:2, NW.
Tuasayi tshishimikidi tshiakane
4. (a) Mmuaba kayi uvua nawu Paulo mu mudimu wa luibaku wa bena nkristo? (b) Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Yezu ne bateleji bende bavua bamanye mushinga wa bishimikidi bimpe?
4 Bidi bikengela tshishimikidi tshimpe bua nzubu kuikalaye mukole ne mushindame. Nenku Paulo wakafunda ne: “Bilondeshile bulenga bukena butuakanyine bua Nzambi buvuabu bampeshe, bu mulombodi wa midimu wa meji ngakasa tshishimikidi.” (1 Kolinto 3:10, NW) Mu dienza mudimu ne mufuanu wa muomumue, Yezu Kristo wakakula bua nzubu wakapanduka ku mvula wa tshipupu bualu mumuibaki uvua musungule tshishimikidi tshikole. (Luka 6:47-49) Yezu uvua mumanye mushinga wa bishimikidi. Uvuapu pavua Yehowa mushimike buloba.a (Nsumuinu 8:29-31) Bateleji ba Yezu bakajingulula pabu mushinga wa bishimikidi bimpe. Anu nzubu mishimika bimpe ke ivua mua kupanduka ku mvula mikole ne ku bikumina bivua bienzeka imue misangu mu Palestine. Kadi ntshishimikidi kayi tshivua Paulo wakuila?
5. Nnganyi udi tshishimikidi tshia tshisumbu tshia bena nkristo, ne mmunyi muvua bualu ebu badianjila kuamba?
5 Paulo wakafunda ne: ‘Kakuena muntu udi mua kujadika tshishimikidi tshikuabu, anu tshiotshi tshiakamana kujadikibua, tshidi Yezu Kristo mene.’ (1 Kolinto 3:11) Eu kauvua musangu wa kumpala uvuabu bafuanyikije Yezu ne tshishimikidi nansha. Bushuwa, Yeshaya 28:16 wakadianjila kuamba ne: ‘Mukalenge Yehowa udi wamba ne: Tangilayi, ndi nteka dibue mu Siona bua kuasapu tshishimikidi tshia nzubu, ndibue diakatetshibua bimpe, dibue dia mushinga mukole didi ditumba dia mu tshishimikidi tshijadikibue bikole.’ Yehowa ukavua mulongolole kuonso aku bua Muanende kuluaye tshishimikidi tshia tshisumbu tshia bena nkristo.—Musambu 118:22; Efeso 2:19-22; 1 Petelo 2:4-6.
6. Mmunyi muvua Paulo muase tshishimikidi tshiakanyine munda mua bena nkristo ba mu Kolinto?
6 Ntshinyi tshidi tshishimikidi tshia bena nkristo muntu ku muntu? Anu bu muakamba Paulo, kakuena tshishimikidi tshikuabu bua muena nkristo mulelela anu etshi tshidibu baleje mu Dîyi dia Nzambi—Yezu Kristo. Bushuwa Paulo uvua muase tshishimikidi etshi. Mu Kolinto, muvuabu bangata nkindi ne mushinga wa bungi, kakakeba bua kukemesha bantu ne meji a pa buloba nansha. Kadi Paulo wakayisha ‘Kristo wakashipabu pa mutshi,’ uvua bisamba bipidie bu ‘bupote’ buvule menemene. (1 Kolinto 1:23) Paulo wakalongesha ne: Yezu mmuntu wa mushinga wa bungi mu dilongolola dia Yehowa.—2 Kolinto 1:20; Kolosai 2:2, 3.
7. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku didifunkuna dia Paulo bu “mulombodi wa midimu wa meji”?
7 Paulo wakaleja ne: uvua mulongeshe nenku “bu mulombodi wa midimu wa meji.” Mêyi aa kaavua a ditambisha to. Uvua wanyisha patupu dipa dilenga divua Yehowa mumupeshe—dia kulongolola anyi kulombola mudimu. (1 Kolinto 12:28) Bushuwa, lelu’eu katuena ne mapa a bishima avuabu bapeshe bena nkristo ba mu siekele wa kumpala to. Ne tudi mua kudiangata bu katuena balongeshi ba nzanzu. Kadi mu ngumvuilu wa mushinga, tudi balongeshi ba nzanzu. Tangila ne: Yehowa udi utupesha spiritu wende munsantu bua kutuambuluisha. (Fuanyikija ne Luka 12:11, 12.) Kabidi Yehowa mmutunange, ne tudi ne dimanya dia malongesha a nshindamenu a mu Dîyi diende. Bulelela, aa mmapa malenga a kuenza nawu mudimu mu dilongesha bakuabu. Tupangadijayi bua kukuata nawu mudimu bua kuasa tshishimikidi tshiakanyine.
8. Mmunyi mutudi tuasa Kristo bu tshishimikidi munda mua bantu balua bayidi?
8 Patudi tuasa Kristo bu tshishimikidi, katuena tumuleja bu muana wa pambidi kayi ne bukole muikale mu tshidiilu tshia nyama, anyi bu muntu udi mumue ne Yehowa mu Busatu Bunsantu nansha. Tòo, malongesha aa adi kaayi a mu mifundu adi enza tshishimikidi tshia bena nkristo ba dishima. Kadi tudi tulongesha ne: uvua muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia, ne se: wakafila muoyo wende mupuangane bua bualu buetu, ne kabidi se: lelu’eu udi Mukalenge muteka kudi Yehowa ukokesha mu diulu. (Lomo 5:8; Buakabuluibua 11:15) Tudi kabidi tukeba bua kusaka batudi tulongesha bua bende mu makasa a Yezu ne bidikije ngikadilu yende. (1 Petelo 2:21) Tudi basue bua lukunukunu lua Yezu bua buambi, luse luende bua bantu bapuekele ne bavuabu bakengesha, luse luende luleja benji ba mpekatu bazaza kudi dipila diabu ne dikima diende dikole kumpala kua mateta, bikale ne buenzeji bukole kudibu. Bushuwa, Yezu udi tshishimikidi tshia dikema. Kadi mbualu kayi budi bulonda pashishe?
Tuibakayi ne bintu bimpe
9. Nansha muvua Paulo muikale kumpala muashi wa tshishimikidi, ndiditatshisha kayi divuaye nadi bua bantu bakitaba bulelela bua malu akalongeshaye?
9 Paulo wakafunda ne: ‘Bamue nebase pa tshishimikidi etshi ne biamu bia or anyi bia argent, anyi mabue a mushinga mukole; bakuabu nebase mitshi, anyi bisosa anyi nsona. Kadi mushindu wa mudimu wa muntu ne muntu neumueneke. Dituku nediwusokolole. Bualu bua, kapia ka dituku adi nekamueneshe mudi mudimu wa muntu ne muntu ne nekawutete bua kuleja mushinga wawu.’ (1 Kolinto 3:12, 13, MML) Ntshinyi tshivua Paulo usua kumvuija? Tupinganayi ku ntuadijilu. Kumpala Paulo uvua muashi wa tshishimikidi. Mu ngendu yende ya bu-misionere, wakaya ku tshimenga ne ku tshimenga, uyisha bantu ba bungi bavua kabayi banji kumvua bakula bua Kristo. (Lomo 15:20) Pavua bantu bitaba bulelela buvuaye ulongesha, bavua benza bisumbu. Paulo uvua uditatshisha bikole bua bena lulamatu aba. (2 Kolinto 11:28, 29) Kadi mudimu wende uvua umulomba bua kuikala anu mu luendu. Nenku mumane kuenza ngondo 18 wasa tshishimikidi mu Kolinto, wakumbuka bua kuya kuyisha mu bimenga bikuabu. Nansha nanku, uvua utabalela bikole mushindu uvua bakuabu batungunuka ne mudimu uvuaye muenzamu.—Bienzedi 18:8-11; 1 Kolinto 3:6.
10, 11. (a) Mmunyi muvua Paulo muleje dishilangana dia mishindu ya bintu bia luibaku? (b) Nnzubu ya mishindu kayi ivuaku pamu’apa mu Kolinto wa kale? (c) Nnzubu ya mishindu kayi idi mua kukandamena mudilu, ne ndilongesha kayi dia mushinga didi bualu abu bupesha bena nkristo badi bavuija bantu bayidi?
10 Bidi bimueneka ne: bamue bantu bavua bibakila pa tshishimikidi tshikavua Paulo muase mu Kolinto kabavua benza mudimu wa nsongo nansha. Bua kuela tshilumbu tshiabu patoke, Paulo udi uleja dishilangana dia mishindu ibidi ya bintu bia luibaku: ngolo, argent ne mabue a mushinga mukole ku lumue luseke; mitshi, bisosa anyi nsona ku lukuabu luseke. Badi mua kuasa Nzubu ne bintu bilenga, bikole ne bidi bikandamena mudilu; peshi bua dienza lukasa lukasa muntu udi mua kuditua mu dikuata mudimu ne bintu bitubu bimansha panyima pa mudimu, bidi bilala matuku makese, ne bidi bioshika. Kakuyi mpata, mu tshimenga etshi tshinene tshia Kolinto muvua nzubu mivule ya mishindu eyi yonso ibidi. Muvua ntempelo minene mienza ne mabue manene a mfranga ya bungi, pamu’apa milamika anyi milengeja bimue bitupa ne ngolo ne argent.b Bumue nzubu eyi minene ne mikole ivua imueneka mitumbuke muulu kupita tuzubuzubu ne tutanda tua disumbishila mu tshisalu bivua pabuipi apu, bienza ne misaka ya mitshi ne bifinga ne nsona.
11 Ntshinyi tshivua mua kuenzekela nzubu eyi pavuayi ikuata mudilu? Diandamuna divua dimueneke patoke mu matuku a Paulo anu bu mudidi kabidi mu matuku etu aa. Tshilejilu, Jenerale Mummius wa bena Roma wakatshimuna tshimenga tshia Kolinto ne kutshituaye mudilu mu 146 K.B.B. Nzubu ya bungi mienza ne mitshi, bisosa anyi nsona yakabutuka butubutu. Netuambe tshinyi bua nzubu mikole ya mabue, milengeja ne argent ne ngolo? Kakuyi mpata, nzubu eyi yakapanduka. Balongi ba Paulo ba mu Kolinto bavua mua kuikala bapitshila pabuipi ne nzubu eyi dituku dionso—nzubu minene ya mabue yakapanduka ku bipupu bivua biupule nzubu ivua kayiyi mikole ivua pabuipi nayi matuku a bungi. Nenku, Paulo wakela kashonyi pa bualu abu. Patudi tulongesha, tudi ne bua kudimona bu bibaki. Tudi basue kuenza mudimu ne bintu bidi bitambe buimpe ne bitambe bukole menemene. Nanku mudimu wetu udi mua kushala matuku a bungi. Bintu abi bikole mbinganyi, ne bua tshinyi mbia mushinga wa bungi bua kukuata nabi mudimu?
Mudimu webe neukandamene mudilu anyi?
12. Mmu mishindu kayi muvua bamue bena nkristo ba mu Kolinto bikale bibaka ne lulèngù?
12 Bushuwa, Paulo wakamona ne: ngibakilu wa bamue bena nkristo ba mu Kolinto kavua wa nsongo nansha. Ntshilumbu kayi tshivuaku? Anu mudi mvese ileja, tshisumbu tshivua tshisunsuke ne matapuluka, ditumbisha bantu nansha muvuadi difuanyike kunyanga buobumue bua tshisumbu. Bamue bavua bamba ne: ‘Tuetu tudi ba Paulo,’ eku bakuabu basuminyina mu diamba ne: ‘Tuetu tudi ba Apolo.’ Bimueneka ne: banga bavua batamba kudiangata ne mushinga wa bungi bua meji abu. Kabiena bikemesha bua muvua tshipeta tshikale ngelelu wa meji wa ku mubidi, dipanga kukola mu nyuma ne ‘mukawu ne kutandangana’ bivule. (1 Kolinto 1:12; 3:1-4, 18) Mmuenenu eyi ivua bushuwa imuenekela mu malu avuabu balongesha mu tshisumbu ne mu buambi. Tshipeta tshivua se: mudimu wabu wa divuija bantu bayidi uvua wa lulèngù, mufuane mudimu wa luibaku muenza ne bintu bia mushinga mukese. Kauvua mua kupanduka ku ‘kapia’ nansha. Nkapia kayi kavua Paulo wamba?
13. Kapia ka mu mufuanu wa Paulo kadi kaleja tshinyi, ne ntshinyi tshidi bena nkristo bonso ne bua kumanya?
13 Kudi kapia katutu tupeta tuetu bonso mu nsombelu—mateta a ditabuja dietu. (Yone 15:20; Yakobo 1:2, 3) Bena nkristo ba mu Kolinto bavua ne bua kumanya, anu bu mutudi petu ne bua kumanya lelu’eu ne: muntu yonso utudi tulongesha bulelela neatetshibue. Bikala ndongeshilu wetu kayi wa nsongo, pamu’apa bipeta nebikale bibi. Paulo wakamanyisha ne: ‘Biashala mudimu wa muntu wakasaye pa mutu patshi, yeye neangate difutu. Biapia mudimu wa muntu, neajimije mudimu eu wonso, kadi yeye mene neasungidibue, kadi anu bu muntu [“mupitshile mu,” NW] kapia.’c—1 Kolinto 3:14, 15.
14. (a) Mmunyi mudi bena nkristo badi bavuija bantu bayidi mua ‘kujimija mudimu wonso,’ kadi mmunyi mudibu mua kufika ku lupandu bienze bu bapitshile mu kapia? (b) Mmunyi mutudi mua kukepesha njiwu ya dijimija?
14 Bushuwa mêyi aa adi elesha meji! Bidi mua kutamba kutubungamija bua kuenza mudimu mukole mu diambuluisha muntu bua kuluaye muyidi, kadi kumona muntu eu upona mu diteta anyi mu dikengeshibua ne ndekelu wa bionso umbuka mu njila wa bulelela. Paulo udi witaba bualu ebu padiye wamba ne: mu nsombelu eyi tudi tujimija. Muanda eu udi mua kutubungamija bikole bualu mbaleje lupandu luetu bu ‘dipitshila mu kapia’—bifuanangane ne muntu udi mujimije bintu bionso mu kapia ne yeye muine muambe kufuamu. Kadi mmunyi mutudi mua kukepesha njiwu ya dijimija? Tuibakayi ne bintu bikole! Bitualongesha balongi betu ne tshipatshila tshia kulenga mitshima yabu, kubasaka ku dianyisha ngikadilu ya mushinga mukole ya bena nkristo bu mudi meji, bujinguludi, ditshina dia Yehowa ne ditabuja dia bushuwa, nenku tudi tuibaka ne bintu bikole ne bidi bikandamena mudilu. (Musambu 19:9, 10; Nsumuinu 3:13-15; 1 Petelo 1:6, 7) Aba badi bapeta ngikadilu eyi nebatungunuke ne kuenza disua dia Nzambi; badi ne ditekemena dishindika bua kushala ne muoyo kashidi. (1 Yone 2:17) Kadi mmunyi mutudi mua kuenza mudimu bimpe ne mufuanu wa Paulo lelu’eu? Tangila bimue bilejilu.
15. Mmu mishindu kayi mutudi mua kushindika ne: tudi tuepuka dienza mudimu wa luibaku wa lulèngù pa bidi bitangila balongi betu ba Bible?
15 Patudi tulongesha balongi ba Bible, katuena ne bua kutumbisha bantu kumpala kua Yehowa Nzambi nansha. Tshipatshila tshietu ki ntshia kubalongesha bua batuangate tuetu bu mpokolo wa meji wa kumpala nansha. Tudi basue bua batangile kudi Yehowa, Dîyi diende ne bulongolodi buende bua kupeta buludiki. Bua kufikilaku, katuena tufila patupu mmuenenu yetu patudi tuandamuna nkonko yabu. Kadi tudi tubalongesha bua kupeta mandamuna, mu dienza mudimu ne Bible ne mikanda idi “mupika wa lulamatu ne wa budimu” mupatule. (Matayo 24:45-47, NW) Bua tubingila tua muomumue, netudimuke bua kubenga kuvuija balongi ba Bible bu balongi betu tuetu. Pamutu pa kumvua bibi padi bakuabu babatabalela, tudi ne bua kukankamija balongi betu bua ‘kualabala’ mu disuangana diabu, kukeba bua kumanya ne kuanyisha bantu ba bungi menemene mu tshisumbu.—2 Kolinto 6:12, 13, NW.
16. Mmunyi mudi bakulu mua kuibaka ne bintu bidi bikandamena mudilu?
16 Bakulu bena nkristo badi pabu ne mudimu munene mu diibaka bayidi. Padibu balongesha kumpala kua tshisumbu, badi bakeba bua kuibaka ne bintu bidi bikandamena mudilu. Dimanya kulongesha diabu, mamanya ne bumuntu buabu bidi mua kushilangana bikole, kadi kabena bapetela mpunga pa dishilangana edi bua kukoka bayidi kudibu nansha. (Fuanyikija ne Bienzedi 20:29, 30.) Katuena bamanye bimpe menemene tshivua bamue bantu ba mu Kolinto bambila ne: “Meme ndi wa Paulo” anyi ne: “Meme ndi wa Apolo.” Kadi tudi mua kuikala bashindike ne: nansha umue wa ku bakulu aba ba lulamatu kavua mukankamije ngelelu eu wa meji wa matapuluka. Paulo kavua mubomba kudi mêyi a mushindu’eu nansha; ne bukole buonso wakaleja bubi buawu. (1 Kolinto 3:5-7) Bia muomumue lelu’eu, bakulu mbamanye ne: badi balama “tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi.” (1 Petelo 5:2, disendamija miaku ndietu.) Tshisumbu etshi ki ntshia muntu nansha umue to. Nenku bakulu badi bakandamena bikole lungenyi luonso lua muntu udi ukeba bua kukokesha tshisumbu tshia mikoko anyi kasumbu ka bakulu. Padi dijinga dia bupuekele disaka bakulu bua kusadila tshisumbu, kulenga mitshima, ne kuambuluisha mikoko bua ikuatshile Yehowa mudimu ne anyima mujima, badi bibaka ne bintu bidi bikandamena mudilu.
17. Mmunyi mudi baledi bena nkristo badienzeja bua kuibaka ne bintu bidi bikandamena mudilu?
17 Bualu ebu budi kabidi butamba kutangila baledi bena nkristo. Mmunyipu mudibu batamba kujinga bua kumona bana babu bashala ne muoyo kashidi! Ke bua tshinyi badi benza mudimu mukole bua ‘kubueja’ mêyi-maludiki a mu Dîyi dia Nzambi mu mitshima ya bana babu. (Dutelonome 6:6, 7, NW) Mbasue bua bana babu bamanye bulelela, ki ng’anu bu mushiki wa mikandu anyi diambulula dia malu makuata ku muoyo nansha, kadi bu nsombelu wa tshishiki ne wa disanka. (1 Timote 1:11) Bua kumona mua kuibaka bana babu bu bayidi ba lulamatu ba Kristo, baledi ba dinanga badi badienzeja bua kutumika ne bintu bidi bikandamena mudilu. Ne lutulu badi benza mudimu pamue ne bana babu, babambuluisha bua kumbusha ngikadilu idi Yehowa mukine ne kudima idiye munange.—Galatia 5:22, 23.
Mbujitu bua nganyi?
18. Padi muyidi ubenga malongesha malenga, bua tshinyi kabiena anu mua kuikala tshilema tshia bantu badi badienzeja bua kumulongesha?
18 Dikonkonona edi didi dijula lukonko lua mushinga. Bikala muntu utudi tudienzeja bua kuambuluisha umbuka mu bulelela, bidi biumvuija ne: katuena balongeshe bimpe—ne se: tudi ne bua kuikala bibake ne bintu bia mushinga mukese anyi? Kabiena anu nanku to. Bushuwa mêyi a Paulo adi atuvuluija ne: kuibaka bayidi mbujitu bunene. Tudi basue kuenza muetu muonso bua kuibaka bimpe. Kadi Dîyi dia Nzambi kadiena dituambila bua kuambula bujitu buonso ne kuikala ne lungenyi lua dipila padi bantu batudi tukeba bua kuambuluisha balekela bulelela nansha. Kudi malu makuabu pa kumbusha mudimu wetu tuetu bu bibaki. Tshilejilu, tangila tshidi Paulo wamba bua mulongeshi udi kayi nansha muenze bualu bua nsongo mu mudimu eu wa luibaku: ‘Neajimije mudimu eu wonso, kadi yeye mene neasungidibue.’ (1 Kolinto 3:15) Bu muntu eu mua kulua kupeta lupandu ku ndekelu—nansha mudi bumuntu bua bena nkristo buvuaye udienzeja bua kuibaka munda mua mulongi wende buleja bu ‘bupie’ mu diteta dia kapia—ntshinyi tshitudi ne bua kukoma? Tudi ne bua kukoma ne: bushuwa Yehowa udi wangata mulongi bu muntu wa kumpala udi muambule bujitu bua mapangadika ende bikalaye mua kulonda njila wa lulamatu anyi kubenga kumulonda.
19. Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?
19 Bujitu bua muntu pa nkayende ntshilumbu tshia mushinga mukole. Tshidi tshitangila yonso wa kutudi. Ntshinyi tshidi Bible ulongesha pa bualu ebu mu mushindu musunguluke? Tshiena-bualu tshietu tshidi tshilonda netshitangile muanda eu.
[Mêyi adi kuinshi]
a ‘Tshishimikidi tshia buloba’ tshidi mua kuikala tshileja makole adi malame buloba—ne bintu bionso bia muulu—bushindame pa muaba wabu. Kabidi, buloba buine mbuenza mu mushindu wa se: ‘kabuakunyunga’ anyi kabakububutula nansha.—Musambu 104:5.
b “Mabue a mushinga mukole” akatela Paulo kaavua anu mbongo ne rubis nansha. Avua mua kuikala mabue a luibaku a mfranga ya bungi, bu mudi marbre, albastre anyi granite.
c Paulo uvua wela mpata bua dipanduka ki ndia muibaki, kadi dia “mudimu” wa muibaki. Nkudimuinu wa Muanda Mulenga Lelu udi wandamuna mvese eu ne: ‘Bikala mudimu wakasa muntu pa tshishimikidi kawuyi mupie, neapete difutu. Kadi, biapiawu, kêna upeta difutu; apu yeye muine neasungidibue, kadi kusungidibua kuende nekufuanangane ne kua muntu udi mupatuke mu kapia.’
Newandamune munyi?
◻ Ntshinyi tshidi ‘tshishimikidi’ munda mua muena nkristo mulelela, ne mmunyi mudibu batshiasa?
◻ Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mishindu mishilangane ya bintu bia luibaku?
◻ ‘Kapia’ kadi kaleja tshinyi, ne mmunyi mudiku mua kufikisha bamue ku ‘dijimija mudimu wonso’?
◻ Mmunyi mudi balongeshi ba Bible, bakulu ne baledi mua kuibaka ne bintu bidi bikandamena mudilu?
[Tshimfuanyi mu dibeji 9]
Mu bimenga bia bungi bia kale, kuvua nzubu ivua ikandamena mudilu mibaka ne mabue, ne nzubu mienza ne bintu bia mushinga mukese