Ntshinyi tshidi Yehowa utulomba lelu?
“Diyi kumvuika mu divuba amu [diamba] ne: ‘Ewu ke Muananyi musuibue undi mupite kunanga, numuteleje.’”—MATAYO 17:5, MMM.
1. Ndîba kayi divua Mikenji mikumbaje tshipatshila tshiayi?
YEHOWA wakapesha tshisamba tshia Isalele Mikenji ne bitupa biayi bivule. Mupostolo Paulo wakafunda bua Mikenji eyi wamba ne: ‘Ivua anu mikenji ivua itangila bintu bia mubidi ne yakenza wayi mudimu too ne [ku] dilongolola [dia] bintu bionso tshiakabidi.’ (Ebelu 9:10, MML) Mikenji yakakumbaja tshipatshila tshiayi pakafikishayi bashadile bena Isalele ku ditaba Yezu bu Masiya anyi Kristo. Ke bua tshinyi Paulo wakamba ne: ‘Kristo udi ndekelu wa Mikenji.’—Lomo 10:4; Galatia 3:19-25; 4:4, 5.
2. Mbanganyi bavua muinshi mua Mikenji, ne ndîba kayi diakabumbushabu muinshi muayi?
2 Abi bidi bisua kumvuija ne: katuena ne bua kutumikila Mikenji lelu anyi? Bushuwa, bantu ba bungi kabavua muinshi mua Mikenji to, anu bu muakumvuija mufundi wa misambu ne: ‘[Yehowa] udi umanyisha Yakoba dîyi diende, udi uyisha bena Isalele mikenji yakabafundilaye ne mêyi adiye musue benze. Kêna muenzele ba mu tshinga tshisamba nunku nansha; kabena bamanye kulumbulula kuende.’ (Musambu 147:19, 20) Pavua Nzambi muenze tshipungidi tshipiatshipia ku diambuluisha dia mulambu wa Yezu, nansha tshisamba tshia Isalele katshivua kabidi tshienzejibue kabidi bua kutumikila Mikenji to. (Galatia 3:13; Efeso 2:15; Kolosai 2:13, 14, 16) Kadi pikalabi kabiyi bikengela kutumikila kabidi Mikenji, ntshinyi tshidi Yehowa ulomba bantu badi basue kumusadila lelu?
Tshidi Yehowa ulomba
3, 4. (a) Ntshinyi nangananga tshidi Yehowa utulomba lelu? (b) Bua tshinyi tudi ne bua kulonda mu makasa a Yezu bimpebimpe?
3 Mu tshidimu tshia ndekelu tshia mudimu wa Yezu, bapostolo bende aba: Petelo, Yakobo ne Yone bakaya nende ku mukuna mule, pamu’apa mu tshibadi tshia mukuna wa Hêmona. Bakamonaku tshikena-kumona tshia tshiprofete tshivua tshileja Yezu mu butumbi bunene ne kumvuabu Nzambi nkayende wamba ne: “Ewu ke Muananyi musuibue undi mupite kunanga, numuteleje.” (Matayo 17:1-5, MMM) Kuteleja Muanende ne kulonda tshilejilu ne malongesha ende ke tshidi Yehowa utulomba nangananga. (Matayo 16:24) Ke bua tshinyi mupostolo Petelo wakafunda ne: ‘Kristo wakakenga bua bualu buenu, wakanushila tshilejilu bua nuenu numulonde mu makasa ende.’—1 Petelo 2:21.
4 Bua tshinyi tudi ne bua kulonda mu makasa a Yezu bimpebimpe? Bualu patudi tumuidikija, tudi tuidikija Yehowa Nzambi. Yezu uvua mumanye Tatuende bimpe menemene bualu uvua musombe nende mu diulu bidimu bungi kabuyi kubala kumpala kua kuluaye pa buloba. (Nsumuinu 8:22-31; Yone 8:23; 17:5; Kolosai 1:15-17) Pavuaye pa buloba, Yezu uvua muleji-mpala muena lulamatu wa Tatuende. Wakumvuija ne: “Ndi ngamba anu malu akundongesha Tatu.” Bushuwa, bualu wakidikija Yehowa bimpe menemene, Yezu wakafika ne ku diamba ne: “Muntu yonso udi mumane kummona meme wakumona Tatu.”—Yone 8:28; 14:9, MML.
5. Bena Kristo badi muinshi mua mikenji kayi, ne ndîba kayi diakatuadija mikenji ayi?
5 Kuteleja Yezu ne kumuidikija kudi kumvuija tshinyi? Kudi kumvuija kuikala muinshi mua mikenji kampanda anyi? Paulo wakafunda ne: ‘Tshiena ntumikila mikenji ya Mose.’ Muaba eu uvua wakula bua “tshipungidi tshikulukulu,” tshipungidi tshia Mikenji tshienza ne Isalele. Kadi Paulo wakitaba ne: uvua ‘mulamate mikenji ya Kristo.’ (1 Kolinto 9:20, 21; 2 Kolinto 3:14, MML) Pakafua tshipungidi tshikulukulu tshia Mikenji, “tshipungidi tshipiatshipia” tshiakatuadija ne ‘mikenji ya Kristo’ idi basadidi bonso ba lelu ba Yehowa benzejibue bua kutumikila.—Luka 22:20; Galatia 6:2; Ebelu 8:7-13, MML.
6. Mmunyi mutudi mua kumvuija ‘mikenji ya Kristo,’ ne mmunyi mutudi tuyitumikila?
6 Yehowa kakafundisha ‘mikenji ya Kristo’ mu mukanda, peshi kabakayitapulula mu bisumbu bishilangane bu muvuabu benze bua tshipungidi tshikulukulu tshia Mikenji nansha. Mikenji eyi mipiamipia bua bayidi ba Kristo kayena ne mulongolongo wa mikandu to. Kadi mu Dîyi diende Yehowa wakalama miyuki inayi ya mushinga idi yakula bua nsombelu ne malongesha a Muanende. Kabidi, Nzambi wakasaka bamue bayidi ba Yezu ba kumpala bua kufundabu mêyi adi ne bua kuludika tshikadilu tshia muntu, malu a tshisumbu, ngikadilu wa kuikala nende mu dîku ne malu makuabu. (1 Kolinto 6:18; 14:26-35; Efeso 5:21-33; Ebelu 10:24, 25) Patudi tulonda tshilejilu ne malongesha a Yezu Kristo mu nsombelu wetu ne tuteleja mibelu ya bafundi ba Bible ba mu bidimu lukama bia kumpala benzeja kudi spiritu, tudi tutumikila ‘mikenji ya Kristo.’ Etshi ke tshidi Yehowa ulomba basadidi bende lelu’eu.
Mushinga wa dinanga
7. Mmunyi muakaleja Yezu ngikadilu munene wa mikenji yende mu Pasaka wa ndekelu wakadiaye ne bapostolo bende?
7 Nansha muvua dinanga dikale ne mushinga mu Mikenji, diodi ke diumvuija anyi ngikadilu mutambe bunene wa mikenji ya Kristo. Yezu wakaleja bualu ebu pakasangilaye ne bapostolo bende bua kusekelela Pasaka wa mu 33 B.B. Bilondeshile muyuki mufunda mu tshikoso kudi mupostolo Yone bua malu akenzeka butuku abu, Yezu wakatela dinanga misangu 28. Biakaleja bapostolo bende ngikadilu munene anyi diumvuija dinene dia mikenji yende. Yone wakatuadija muyuki wende wa malu a dilolo adi dia pa buadi ne mêyi aa: ‘Bangabanga ne tshibilu tshia [pasaka, NW] kuenzekatshi, Yezu ukavua mumanye ne: dîba dia meme kushiya buloba, kupingana kua Tatu, ndimane kukumbana. momentous Uvua munange bende ba pa buloba, kubanangaye too ne ku ndekelu.’—Yone 13:1, MMM.
8. (a) Ntshinyi tshidi tshileja ne: kuvua dikokangana dia mulanjilanji pankatshi pa bapostolo? (b) Mmunyi muvua Yezu mulongeshe bapostolo bende budipuekeshi?
8 Yezu uvua anu munange bapostolo bende, nansha muakabapeshaye mibelu—ivua imueneka bu ivua kayiyi mibatuile—bua kutshimunabu dijinga diabu dinekesha dia kupeta bumfumu ne muanzu. Ngondo ya bungi kumpala kua kufikabu mu Yelushalema, ‘bavua belangane mpata mu njila ne: uvua mutambe bakuabu nganyi.’ Ne katupa kîpi kumpala kua kufikabu mu tshimenga etshi bua kudiabu Pasaka, bakelangana kabidi mpata bua muanzu. (Mâko 9:33-37; 10:35-45) Bualu buakenzeka katupa kîpi kunyima kua bapostolo bamane kubuela mu nzubu wa kuulu bua kudia tshivua ne bua kuikala Pasaka wabu wa ndekelu pamue budi buleja ne: tshilumbu etshi tshivua tshia mulanjilanji. Dîba adi muntu nansha umue kakavuluka tshibidilu tshia diakidilangana pa kuowesha bakuabu mâyi ku makasa. Bua kubalongesha budipuekeshi, Yezu nkayende wakabuowesha mâyi ku makasa.—Yone 13:2-15; 1 Timote 5:9, 10.
9. Ntshinyi tshiakenza Yezu bua bualu buakajuka kunyima kua didia dia Pasaka wa ndekelu?
9 Nansha muakabapeshaye dilongesha adi, kunyima kua Pasaka ne Yezu mumane kujadika Tshivulukilu tshia lufu luende lukavua pabuipi, mona tshiakenzeka kabidi. Evanjeliyo wa Luka udi wamba ne: “Bakabanga kuelangana mpata bikole bua kumona ne, Nnganyi wa munkatshi muabo udibo mua kutangila bu mutambe bunene?” Pamutu pa kukuatshila bapostolo tshiji anyi kubatandisha, Yezu wakababela mu bitulu bua bikale bashilangane ne bakokeshi ba panu badi bazukila bumfumu. (Luka 22:24-27, MML) Pashishe wakafila tshitudi mua kubikila ne: nshindamenu wa mikenji ya Kristo. Wakamba ne: ‘Mukenji mupiamupia undi musue kunuelela mpindieu ngowu eu: Nanganganayi. Bu mungakununanga meme, nuenu kabidi, nudi ne bualu bua kunangangana.’—Yone 13:34, MML.
10. Mmukenji kayi uvua Yezu mupeshe bayidi bende, ne uvua umvuija tshinyi?
10 Pashishe ku dilolo adi, Yezu wakaleja bualabale bua dinanga didi difuane dia Kristo. Wakamba ne: “Diyi dindi nnuambila didi ne: Nunangangane bu mundi mununange meme. Kakuena dinanga dipite dia kufila muoyo webe bua balunda bebe.” (Yone 15:12, 13, MMM) Yezu uvuaku musue kuamba ne: bayidi bende bavua ne bua kuitaba bua kufuila bena kuitabuja nabu bu biobi mua kulomba bua kuenza nanku anyi? Ke tshivua Yone mumvue, eu uvuapu dituku adi, bualu wakafunda pashishe ne: ‘Tudi bamanye mudi dinanga nunku eu: Yezu Kristo wakafila muoyo wende bua bualu buetu. Nunku, tuetu petu, tudi ne bua kufila muoyo wetu bua bana betu.’—1 Yone 3:16, MML.
11. (a) Mmunyi mutudi tukumbaja mikenji ya Kristo? (b) Ntshilejilu kayi tshiakafila Yezu?
11 Nenku katuena tulonda mikenji ya Kristo anu pa kulongesha bakuabu malu ende nansha. Tudi kabidi ne bua kuikala ne nsombelu ne ngikadilu wa buena wa Yezu. Bushuwa, mu miyuki yende Yezu uvua ne mêyi malenga ne masungula bimpe. Kadi wakalongesha kabidi ku tshilejilu tshiende. Nansha muvua Yezu muikale tshifukibua tshia bukole tshia mu nyuma pavuaye mu diulu, pakaluaye pa buloba wakenza mudimu wa Tatuende ne wakatuleja nsombelu utudi ne bua kuikala nende. Uvua mudipuekeshi, muntu mulenga ne muditeki pa muaba wa bakuabu; wakambuluisha bantu bavua bazengele ne majitu ne bavuabu bakengesha. (Matayo 11:28-30; 20:28; Filipoi 2:5-8; 1 Yone 3:8) Ne Yezu wakabela bayidi bende bua kunanganganabu bu muvuaye mubanange.
12. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: mikenji ya Kristo kayena ikepesha mushinga wa kunanga Yehowa?
12 Dinanga Yehowa—dîyi ditambe bunene dia mu Mikenji—didi ne muaba kayi mu mikenji ya Kristo? (Matayo 22:37, 38; Galatia 6:2) Muaba muibidi anyi? Tòo! Dinanga Yehowa ne dinanga bena Kristo netu mbisuikakane bikole. Muntu kêna menemene mua kunanga Yehowa kadi kayi unanga kabidi muanabu, bualu mupostolo Yone wakamba ne: “Biamba muntu ne: ‘Ndi nnanga [Nzambi, NW],’ ne udi muikale lukuna ne muanabo, mmuena mashimi. Bualu bua, kena mua kunanga [Nzambi, NW] udiye kayi mumone, bikaleye kayi munange muanabo udiye mumone.”—1 Yone 4:20, MML; tangila 1 Yone 3:17, 18.
13. Bantu bakafika ku diamba tshinyi bua muvua bayidi batumikile mukenji mupiamupia wa Yezu?
13 Pavua Yezu mupeshe bayidi bende mukenji mupiamupia wa kunangangana anu bu muvuaye mubanange, wakaleja tshivua bantu mua kufika ku diamba bua dinanga edi. Wakabambila ne: “Bonso nebanumanye munudi balongi banyi ku dinanga dinuikala banangangane.” (Yone 13:35, MMM) Bilondeshile Tertullien, eu uvua ne muoyo bidimu bipite pa lukama kunyima kua lufu lua Yezu, dinanga dia buwetu dia bena Kristo ba kumpala diakafikisha bantu ku ditaba bualu ebu. Tertullien wakatela mêyi a bantu bavua kabayi bena Kristo bakamba bua bayidi ba Kristo ne: ‘Monayi mudibu banangangane ne mudibu mene pabuipi bua kufuila bakuabu.’ Yonso wa kutudi udi mua kudiebeja ne: ‘Ndiku ne dinanga dia mushindu’eu bua bena Kristo nanyi didi dikale dileja ne: ndi muyidi wa Yezu anyi?’
Mushindu utudi tuleja dinanga
14, 15. Ntshinyi tshidi mua kukolesha ditumikila mikenji ya Kristo, kadi ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kuyitumikila?
14 Mbia mushinga wa bungi bua basadidi ba Yehowa kulejabu dinanga didi difuane dia Kristo. Kadi utuku umona bikukolele bua kunanga bena Kristo nebe badi ne ngikadilu ya budisui anyi? Anu bu mutuamonyi, nansha bapostolo bakelangana mpata ne bakakeba bua kupeta bivua bibasankisha. (Matayo 20:20-24) Nansha bena Galatia bakakokangana munkatshi muabu. Kunyima kua mumane kubaleja ne: muntu uvua munange muinende uvua mukumbaje Mikenji, Paulo wakabadimuija ne: “Kadi binuasumangana, binuadiangana, nudimuke ne kanubutudianganyi.” Kunyima kua yeye mumane kuleja dishilangana pankatshi pa malu a mubidi ne mamuma a spiritu, Paulo wakasakidila mubelu eu ne: ‘Tulekele kuditumbishatumbisha patupu ne kufikishangana munda ne [kumvuilangana] mukawu.’ Pashishe mupostolo wakamba ne: ‘Nuambuishangane majitu enu, nunku nutumikile mikenji ya Kristo.’—Galatia 5:14–6:2.
15 Yehowa udi utulomba bipitshidile bualu udi utuambila bua kutumikila mikenji ya Kristo anyi? Nansha mudibi mua kuikala bikole bua kuleja bulenga kudi bantu badi batuambe mêyi mashile ne batubungamije, tudi ne bua ‘kulua bidikiji ba Nzambi, bu bana bananga, ne kutungunuka ne kuendela mu dinanga.’ (Efeso 5:1, 2, NW) Tudi ne bua kutungunuka ne kulonda tshilejilu tshia Nzambi, ‘wakatuleja mudiye mutunange: patuakatshidi bantu babi, Kristo wakatufuila.’ (Lomo 5:8, MML) Pa kuikala ba kumpala mu diambuluisha bakuabu, nansha bantu badi batukengeshe, tudi mua kupeta disanka dia kumanya se: tudi tuidikija Nzambi ne tudi tutumikila mikenji ya Kristo.
16. Mmunyi mutudi tuleja dinanga kudi Nzambi ne kudi Kristo?
16 Tudi ne bua kuvuluka ne: dinanga dietu didi dimuenekela ku bitudi tuenza, ki ng’anu ku bitudi tuamba nansha. Umue musangu Yezu pende wakamona tshitupa kampanda tshia disua dia Nzambi tshikole bua kutshikumbaja bua malu onso avuatshi tshilomba. Yezu wakasambila ne: “Tatu, biwasua, ungumushile dikopo edi dia dikenga.” Wakasakidila ne lukasa luonso ne: “Kadi, kabienzeki bu mundi musue, bienzeke muudi wewe musue.” (Luka 22:42, MML) Yezu wakenza disua dia Nzambi kayi utangila makenga onso avuaye mupete. (Ebelu 5:7, 8) Butumike budi bujadika dinanga ditudi nadi ne budi buleja ne: tudi tuitaba mudi njila wa Nzambi mutambe buimpe. Bible udi wamba ne: ‘Edi ndinanga dia Nzambi, bua tuetu tutumikile mikenji yende.’ (1 Yone 5:3) Ne Yezu wakambila bapostolo bende ne: “Binuikala bannange, nenutumikile mikenji yanyi.”—Yone 14:15, MML.
17. Ndîyi kayi dia pa buadi divua Yezu mutumine bayidi bende, ne mmunyi mutudi bamanye ne: didi ditutangila tuetu lelu’eu?
17 Pa kumbusha dîyi diakatuminaye bayidi bende bua kunangangana, mmukenji kayi wa pa buawu uvua Kristo mubapeshe? Wakabambila bua kuenzabu mudimu wa buambi uvuaye mubalongeshile. Petelo wakamba ne: “Mmututume bua kumanyisha [bantu, NW] ne kubajadikila.” (Bienzedi 10:42, MMM) Yezu wakatuma dîyi edi disunguluke ne: ‘Yayi bienu, nuvuije ba bisamba bionso bayidi, nubabatize mu dîna dia Tatu ne mu dia Muana ne mu dia nyuma muimpe; nubayishe mua kuenza malu onso angakanuambila.’ (Matayo 28:19, 20; Bienzedi 1:8) Yezu wakaleja ne: mêyi aa avua ne bua kutangila kabidi bayidi bende ba mu ‘tshikondo tshia ku nshikidilu’ etshi, bualu wakamba ne: “Lumu luimpe elu lua bukalenge neluyishibue pa buloba buonso buasa bu bumanyishi kudi matunga onso; ne pashishe nshikidilu nealue.” (Danyele 12:4; Matayo 24:14, NW) Bushuwa, tudi tuyisha bualu ndisua dia Nzambi. Kadi bamue badi mua kuela meji ne: Nzambi udi utulomba bipitshidile padiye utuambila bua kuenza mudimu eu. Bidi nanku anyi?
Bua tshinyi bidi mua kumueneka bu bikole
18. Ntshinyi tshitudi ne bua kuvuluka patudi tukenga bua dienza tshidi Yehowa utulomba?
18 Anu bu mutuamonyi, mu bikondo bishilangane Yehowa utu mulombe bantu bua kutumikilabu malu kabukabu. Ne anu bu mudi malu avuaye mubalombe bua kuenza mashintuluke, ke mudi kabidi mateta adibu bapete mashintuluke. Muana musuibue wa Nzambi wakapeta mateta matambe bukole, ndekelu wa bionso bakamushipa ne tshikisu tshikole bualu uvua wenza tshivua Nzambi mulombe. Kadi patudi tukenga bua dienza tshidi Yehowa utulomba, tudi ne bua kuvuluka ne: ki nyeye udi utukebela mateta nansha. (Yone 15:18-20; Yakobo 1:13-15) Buntomboji bua Satana buakafikisha ku mpekatu, makenga ne lufu, ne yeye ke udi mukebe nsombelu itu misangu mivule ifila lutatu lua bungi bua kuenza tshidi Yehowa ulomba basadidi bende.—Yobo 1:6-19; 2:1-8.
19. Bua tshinyi kuenza tshidi Nzambi mutulombe ku butuangaji bua Muanende ndiakalenga?
19 Ku butuangaji bua Muanende, Yehowa mmuambe ne: mu tshikondo etshi tshia ku nshikidilu, basadidi Bende bamanyishe pa buloba bujima ne: Bukalenge buende ke buajikija makenga onso a bantu. Mbulamatadi eu wa Nzambi neajikije ntatu yonso idi pa buloba: mvita, dibunda bibawu, bupele, bukulakaje, masama ne lufu. Bukalenge ebu nebujadike kabidi mparadizu mulengele pa buloba, mualuabu kubisha bantu bakadi bafue. (Matayo 6:9, 10; Luka 23:43; Bienzedi 24:15; Buakabuluibua 21:3, 4) Ndiakalenga kayipu dia kumanyisha lumu luimpe lua malu aa! Bushuwa, tshilumbu katshiena mu malu adi Yehowa utulomba bua kuenza to. Satana Diabolo ne bukua-panu buende ke badi batukebela buluishi butudi tupeta.
20. Mmunyi mutudi mua kutshimuna lutatu luonso ludi Diabolo utukebela?
20 Mmunyi mutudi mua kutshimuna lutatu luonso ludi Satana utukebela? Mpa kuvuluka mêyi aa: “Muan’anyi, wikale ne meji, usankishe mutshima wanyi, bua mmanye mua kuitaba kudi muntu udi umpenda.” (Nsumuinu 27:11) Yezu wakapesha Yehowa diandamuna dia kupesha Satana bua mayobo ende pa kushiya nsombelu mutambe bulenga mu diulu bua kulua kuenza disua dia Tatuende pa buloba. (Yeshaya 53:12; Ebelu 10:7) Pavuaye pa buloba, Yezu wakatantamena diteta dionso diakapetaye, nansha lufu pa mutshi wa tshinyongopelu. Bituamulonda bu Tshilejilu tshietu, tuetu petu tudi mua kutantamena makenga ne kuenza tshidi Yehowa utulomba.—Ebelu 12:1-3.
21. Ntshinyi tshiudi umvua bua dinanga didi Yehowa ne Muanende bakuleje?
21 Ndinanga kayipu didi Nzambi ne Muanende batuleje! Bua mulambu wa Yezu, bantu bena butumike badi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa kashidi mu Mparadizu. Nenku katulekedi tshintu nansha tshimue tshibuitshidija ditekemena dietu. Kadi muntu yonso wa kutudi avuluke bualu buakenza Yezu, anu bu muakavuluka Paulo wakafunda ne: ‘Muana wa Nzambi wakannanga, wakadifila bua bualu buanyi.’ (Galatia 2:20, disendamija miaku ndietu.) Ne tulejayi dianyisha dia muoyo mujima kudi Yehowa Nzambi wetu wa dinanga, utu kayi utulomba bipitshidile.
Newandamune munyi?
◻ Ntshinyi tshidi Yehowa utulomba lelu?
◻ Mmunyi muvua Kristo muleje mushinga wa dinanga butuku bua ndekelu buvuaye ne bapostolo bende?
◻ Mmunyi mutudi mua kufila tshijadiki tshia se: tudi banange Nzambi?
◻ Bua tshinyi kuenza tshidi Nzambi utulomba ndiakalenga?
[Tshimfuanyi mu dibeji 23]
Ndilongesha kayi divua Yezu mufile pa kuowesha bapostolo bende mâyi ku makasa?
[Tshimfuanyi mu dibeji 25]
Nansha kuoku buluishi, kuamba lumu luimpe mbualu budi busankisha