TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w00 1/10 dib. 24-29
  • Ndi mupete bumpianyi bulenga be!

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Ndi mupete bumpianyi bulenga be!
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2000
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Malu a ntuadijilu akashintulula nsombelu wanyi
  • Tatu udi upeta diambuluisha dimpe
  • Badi balumbuluisha Kaku ne bamuela mu buloko
  • Tshivua tatu mumvue bua malu akamonaye
  • Kaku udi wenza mudimu wa diyisha Bukalenge
  • Malu andi muvuluke a pamvua ngenda nkola
  • Kaku ne dijikija dianyi dia tulasa
  • Ndi ne disanka bua bumpianyi buanyi
  • Muakangambuluisha lulamatu lua ba mu dîku dietu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2006
  • Nzambi utu ne dîna anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2009
  • Baledi betu bakatulongesha mua kunanga Nzambi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
  • Bumpianyi bua pa buabu bua bena nkristo
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2000
w00 1/10 dib. 24-29

Malu a mu nsombelu

Ndi mupete bumpianyi bulenga be!

MALONDA KUDI CAROL ALLEN

Mvua nkayanyi, muambule mukanda wanyi mupiamupia mulenga. Buôwa buakankuata, ne binsonji biakampueka. Ntshivua anu muana mukese wa bakaji wa bidimu muanda-mutekete mujimine mu tshimenga tshia ku ba bende, munyunguluka kudi bantu bapite pa binunu lukama!

MATUKU mashale aa, luendu lutuvua benze ne bayanyi Paul baye nende ku Patterson (Muaba mulenga wa Tulasa tua Société Watchtower, mu New York) luvua lumvuluije malu a ku buana kukadi bidimu pabuipi ne 60. Bavua babikile Paul ku Patterson bua kubuela mu kalasa kibidi ka batangidi bena ngendu ba Bantemu ba Yehowa.

Patuakatangila munda mua tshiakididi tshia benyi muvua dîba dikenkeshe bimpe, ngakamona foto mivule mikale ne miaku mifunda muinshi ne: “MPUNGILU.” Lua munkatshi mua tshiakididi tshia benyi etshi, kuvua foto wa mekala abidi: difike ne ditoke, wa bana baleja ne disanka mukanda umvua mutambe kusua ku buana! Ngakabala ne lukasa miaku ivua kumpenga kua foto eu ya se: “1941 mu St. Louis, mu Missouri, pakatuadija tshitupa tshia mu dinda, bavua basombeshe bana 15 000 ba bidimu kubangila ku 5 too ne ku 18 mu tshipalu tshinene, anu kumpala menemene kua tshiakuidi. . . . Muanetu Rutherford wakamanyisha dipatuka dia mukanda mupiamupia uvua ne tshiena-bualu tshia se: Bana.”

Bakapesha muana yonso wende mukanda. Pashishe bana bakapingana miaba ivua baledi babu basombe, pa kumbusha anu meme. Mvua mujimine! Mupeshanganyi mukuabu wa miaba wa muoyo mulenga wakangambula ne kungimanyika pa mushete mule wa diela mapa ne kungambilaye bua meme kukeba muntu umvua mumanye. Ngakashala ne dipampakana nkeba muntu umvua mumanye munkatshi mua bantu tshisumbu bavua bapueka panshi. Musangu umue, meme kumona mpala umvua mumanye! “Manseba Bob! Manseba Bob!” Tshivua mujimine kabidi to! Bob Rainer wakaya nanyi muaba uvua baledi banyi bangindile ne dipampakana.

Malu a ntuadijilu akashintulula nsombelu wanyi

Bualu ebu budi bumvuluija malu a bungi akashintulula nsombelu wanyi ne akatufikisha ku nzubu milenga ya mu Patterson. Ngakavuluka malu avua menzeke kukadi bidimu bipite pa lukama, malu amvua mutambe kumvuila kudi bakaku ne baledi banyi.

Mu ngondo wa dikumi ne muibidi, mu 1894, musadidi mukuabu wa ku dîba ne ku dîba wa Balongi ba Bible (ke muvuabu babikila Bantemu ba Yehowa dîba adi) wakayikila ne tatuende wa Tatu Clayton Woodworth kuende, mu tshimenga tshia Scranton, ku Pennsylvanie, mu États-Unis. Clayton utshivua uselelaku. Wakafundila Charles Taze Russel, mulombodi wa Société Watch Tower mukanda, ne mukanda au wakapatuka mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia 15 Kabalashipu 1895 (Angl.). Uvua wamba ne:

“Tudi bansonga bafume ku diselangana matuku makese aa, tudi benze bidimu bitue ku dikumi mu Mishonyi, kadi mpindieu tudi tuela meji ne: tudi tuenda tumbuka mu mîdima ya mu ekeleziya eu ne tudi tubuela mu butoke bua dituku dipiadipia didi dienda disemena pabuipi bua bana badi badifile kudi Mutambe Bunene. . . . Matuku a bungi kumpala kua tuetu kupetangana, tuvua ne dijinga dikole dia kuenzela Mukalenge mudimu wa bu-misionere mu ditunga dia ku ba bende, pikalatshi tshivua mua kuikala disua diende.”

Pashishe mu 1903, baledi ba baledi ba mamu, Sebastian Kresge ne Catherine Kresge, bakitaba ne disanka mukenji wa mu Bible wakabamanyishabu kudi batumibue babidi ba Société Watch Tower ku madimi manene kuvuabu basombele, ku Mikuna milenga ya Pocono mu Pennsylvanie. Bana babu ba bakaji, Cora ne Mary, bavua pabu basombele ku madimi eku ne babayabu, Washington Howell ne Edmund Howell. Batumibue ba Société Watch Tower aba, Carl Hammerle ne Ray Ratcliffe, bakasomba nabu lumingu lujima, ne bakabalongesha malu a bungi. Bantu aba bonso basambombo ba mu dîku edi bakateleja, kulongabu ne kunyima kua matuku makese kuluabu Balongi ba Bible ba tshisumi.

Mu tshine tshidimu tshia 1903 atshi, Cora Howell ne Washington Howell bakalela muana wa bakaji dîna diende Catherine. Ndi ngela meji ne: muyuki wa mushindu wakaluabu kusela Mamu kudi Tatu (Clayton Woodworth), udi mua kunusankisha ne kunuambuluisha. Muyuki au udi uleja meji mimpe ne muoyo wa buledi uvua nawu tatuende wa Tatu, udi pende ne dîna dia Clayton Woodworth.

Tatu udi upeta diambuluisha dimpe

Tatu uvua muledibue mu tshimenga tshia Scranton mu 1906, mutantshi wa kilometre 80 anyi pabuipi nayi ku madimi a Howell. Mu bidimu bia ntuadijilu abi, tatuende wa Tatu wakasanka pakamanyanganaye bimpe ne bena mu dîku dia Howell (divua dîku dia bantu bavule) bualu bavua bakidilangana bimpe kuabu. Kaku wakambuluisha bikole tshisumbu tshia Balongi ba Bible ba mu tshitupa atshi. Panyima pa matuku, bakabikila Kaku bua kuenzeja mafesto a mabaka a bana ba balume basatu ba tatu Howell, kadi bu muvua muanende usama, wakaya nende mu mafesto onso aa.

Dîba adi Tatu kavua uyisha ne tshisumi to. Nansha muvuaye wambula Kaku mu mashinyi pavuaye uya kuyisha bantu, Kaku uvua umukankamija, kadi Tatu kavua uyisha bikole to. Dîba adi, Tatu wakabanga kunanga mijiki bikole, kutuadijaye kupiluka mu dimba dia mijiki.

Catherine, muana wa bakaji wa Cora Howell ne Washington Howell, ukavua mulue pende muimbi wa mijiki munene, uvua wimba piano ne umulongeshangana. Kadi anu pakavuaye pa kulua muimbi mumanye mushikuluje, wakalekela malu au ku luseke ne kutuadijaye kuenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Buanyi meme ndi mmona ne: Kaku uvua ne mukaji mulenga uvuaye musue bua muanende asele! Tatu wakatambula, ne kunyima kua ngondo isambombo, wakasela Mamu mu ngondo muisambombo mu 1931.

Kaku uvua ne disanka bua muvua muanende mumanye kuimba mijiki. Wakasanka bikole pakambilabu Tatu bua kulongeshaye bantu bakese ba mu tshisumbu tshinene tshia bimbi ba mijiki mu mpungilu uvua musange bantu ba mu matunga a bungi uvua ne bua kuenzeka mu 1946 mu Cleveland, ku Ohio. Mu bidimu biakalonda, Tatu wakalombola tshisumbu tshia bimbi ba mijiki aba mu mpungilu mikuabu ya bungi ya Bantemu ba Yehowa.

Badi balumbuluisha Kaku ne bamuela mu buloko

Mu tshiakididi tshia benyi ku Patterson, meme ne Paul tuakamona foto udi mu dibeji didi dilonda edi. Ngakamanya foto au musangu umue, bualu Kaku ukavua mumuntumine kukadi bidimu bipite pa 50. Yeye ke udi muimane ku dia balume ku ndekelu kuaka.

Mu tshikondo tshivua bantu banange matunga abu banekeshe mu Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima, Balongi ba Bible muanda-mukulu aba, kusangisha ne Joseph Rutherford (udi musombe munkatshi), mulombodi wa Société Watch Tower, bakedibua mu buloko kabayi benze bualu. Kabavua babitabile bua kufutabu makuta bua kuanji kubalekela mu dindila dilumbuluisha nansha. Malu avuabu bababanda nawu avua mimanyine pa amue mêyi a mu mukanda wa muanda-mutekete wa Étude des Écritures uvua ne tshiena-bualu tshia se: Le mystère accompli. Bavua bumvue mêyi au bibi, buabu buobu avua atekesha bena mu États-Unis mu maboko bua kabaluanganyi Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima.

Munkatshi mua bidimu bia bungi, Charles Taze Russell ukavua mufunde mikanda isambombo ya kumpala ya Étude des Écritures, kadi wakafua kayi mufunde wa muanda-mutekete. Nunku bakapesha Kaku ne Mulongi mukuabu wa Bible malu akavuaye mulongolole, ne buobu ke bakafunda mukanda wa muanda-mutekete. Bakaupatula mu 1917, kumpala kua mvita kujika. Bakafundila Kaku ne bakuabu bantu ba bungi bibawu binayi musangu umue, tshibawu tshionso tshikale tshia bidimu 20 bia buloko.

Miaku idi kuinshi kua foto wa mu tshiakididi tshia benyi tshia mu Patterson idi yamba ne: “Ngondo tshitema kunyima kua bamane kufundila Rutherford ne bena diende bibawu (ne mvita mimane kujika), mu dia 21 Luabanya 1919, tubadi tunene tuakatuma dîyi bua balekele bantu bonso muanda-mukulu aba bavuabu bafunde, ne mu dia 26, ngondo muisatu, bakabalekela mu Brooklyn pakafutabu dolare 10 000 pa muntu mu dindila dilumbuluisha. Mu dia 5, ngondo muitanu, mu 1920, bakabingisha Joseph Rutherford ne bena diende.”

Nansha mukavuabu bamane kufundila bantu muanda-mukulu aba tshibawu, kumpala kua kubatuma mu buloko bua mu tshimenga tshia Atlanta, mu Georgie, bakanji kuenza matuku abu a kumpala mu buloko bua mu Raymond Street ku Brooklyn, mu New York. Pavua Kaku mu buloko abu, wakumvuija muvuabu bamuele mu kazubu kakese ka bule bua metre 2,40 ne butshiame bua metre 1,80 “munkatshi mua bintu bia bukoya budi kabuyi kuamba, bikondakajangana.” Wakamba ne: “Udi ne mushiki wa bikandakanda, ne wewe mubange kubiangata bu bintu tshianana, kuakunenga kuyi mufike ku dimona ne: mabeji au, nsabanga ne dinyuka dia mâyi ke bidi mua kukupesha mushindu wa wewe kuikala ne mankenda ne kuikala ne kanemu ka bumuntu buebe.”

Nansha nanku, Kaku uvua mulame anu tshibidilu tshiende tshia kusekeshangana, uvua ubikila buloko buvuabu babele ne: “Otele wa Raymondie,” ne uvua wamba ne: “Nengumbuke muaba eu pajika matuku andi mufute.” Wakumvuija kabidi mushindu uvua njila ya mu lupangu alu. Dimue dituku pakimanaye katantshi bua kumuelabu tshisaku mu nsuki, muntu mukuabu wakasua kumuiba dîba diende dia mu tshibombi. Udi wamba ne: kadi “Shene wakakoseka ne ngakashala mulame dîba edi.” Pamvua muye kumona Betele wa ku Brooklyn mu 1958, Grant Suiter, uvua mufundi ne mulami wa tshibutshilu tshia Société Watch Tower, wakambikila mu biro biende ne kumpeshaye dîba adi. Ntshidi anu mudilame bimpe.

Tshivua tatu mumvue bua malu akamonaye

Pakelabu Kaku mu buloko mu 1918 kapayi bualu, tatu uvua ne bidimu 12 patupu. Kaku mukaji wakumbuka ku nzubu, kuangataye Tatu ne kuyabu kusombela kua mamuende ne bakunyi bende ba bakaji basatu. Dîna dikuabu dia Kaku mukaji divua Arthur, ne balela babu bavua baditambisha bamba ne: mulela wabu mukuabu Chester Alan Arthur, uvua mfumu wa 21 wa États-Unis.

Kunyima kua bamane kufundila Kaku Woodworth tshibawu tshia buloko bua matuku a bungi bua malu mabi avuabu bamba ne: uvua muenzele mbulamatadi wa mu États-Unis, balela ba Arthur bakamona ne: uvua mupendeshe dîna dia dîku diabu. Tshivua tshikondo tshikole bua Tatu. Pamu’apa bualu ebu ke buvua buenzeje bua yeye kuelakana bua kutuadija kuyisha.

Pakapatuka Kaku mu buloko, wakaya kusombela ne dîku diende mu nzubu mukuabu munene mu Quincy Street mu tshimenga tshia Scranton. Pamvua muana, mvua muibidile ne bintu bia mu nzubu mua ba-kaku ne malongo malenga a mabumba avua nawu Kaku mukaji. Tuvua tuabikila ne: malongo ende mansantu bualu pa kumbusha Kaku mukaji, muntu mukuabu kavua mua kuasukula to. Kunyima kua lufu lua Kaku mukaji mu 1943, Mamu uvua misangu ya bungi usukula ne welela bantu bintu mu malongo malenga au.

Kaku udi wenza mudimu wa diyisha Bukalenge

Dituku dikuabu ku tshilongelu tshia Patterson, ngakamona foto wa Muanetu Rutherford pavuaye wenza muyuki mu mpungilu wa mu 1919 ku Cedar Point, mu Ohio. Wakabela bantu bonso bua kumanyishabu Bukalenge bua Nzambi ne tshisumi ne bua kuenzabu mudimu ne tshibejibeji tshipiatshipia tshivuabu bapatule mu mpungilu au tshia Âge d’Or. Kaku ke uvuabu bateke bua kuikala utshifunda, ne uvua ufila bimue biena-bualu bivua bipatuka mu tshibejibeji etshi too ne mu bidimu bia 1940, matuku makese kumpala kua lufu luende. Mu 1937, dîna dia tshibejibeji etshi diakalua Consolation ne mu 1946 diakalua Réveillez-vous!

Kaku uvua wenza mbingu ibidi ufundila ku nzubu mu tshimenga tshia Scranton, ne mikuabu ibidi ku biro bia Bantemu ba Yehowa, bivua mutantshi wa kilometre 240 mu Brooklyn. Tatu udi wamba ne: udi uvuluka muvua mashinyi a mikanda a Kaku adila pa dîba itanu wa dinda matuku a bungi. Kadi, Kaku uvua kabidi utamba kuenza mudimu wa kuyisha. Uvua mutele nkoleta uvua ne bibombi binene bua kuikala welamu mikanda ya kulonga nayi Bible. Naomi Howell (udi ne bidimu 94), mukaji wa manseba, utshidi ne nkoleta wa buena au. Kaku wakatela kabidi tshibuta tshia mikanda tshia bantu bakaji.

Dimue edi, kunyima kua Kaku bamane kuyukila bimpe malu a mu Bible ne muntu mukuabu, eu uvuabu bapatuke nende mu buambi wakamuambila ne: “C. J., udi muenze tshilema tshimue.”

Kaku kumukonka ne: “Tshilema kayi?” Wakantangila mu nkoleta wende. Mu mpaya yonso ibidi muvua mutupu.

Kuambilaye Kaku ne: “Udi mupue muoyo bua kumuenzela abonema wa Âge d’Or.” Kufuabu ne tuseku bua muvua mufundi wa tshibejibeji mupue muoyo bua kufila tshibejibeji tshiende.

Malu andi muvuluke a pamvua ngenda nkola

Ndi mvuluka muvua Kaku mungambule pambidi pantshivua muana, mukuate ka-tshianza kanyi ne tshiende tshianza pavuaye ungelela “Muanu wa Minu.” Wakatuadija ne wa “Tommy Tshiâla,” pashishe wa “Peter Tshipuita musabu,” kungambilaye bualu bua mushinga pa bidi bitangila munu wonso. Pashishe wakabunya bimpe minu yonso, kumpeshaye dilongesha edi: “Yonso pamue itu yenza mudimu mu buobumue, munu wonso wambuluisha mikuabu.”

Kunyima kua baledi banyi bamane kuselangana, bakaya ku Cleveland, mu Ohio, ne kuluabu balunda ba pa muoyo ba Ed Hooper ne Mary Hooper. Bena mu mêku aa bakavua Balongi ba Bible katshia ku ntuadijilu wa bidimu bia 1900. Baledi banyi ne Manseba Ed ne Tatu mukaji Mary (ke mumvua mbabikila), bavua anu mutu mukaba ne tshilamba. Bu muvua Ed Hooper ne Mary Hopper bafuishe muana umuepele uvuabu balele patshivuaye mutoke, nunku pangakaledibua mu 1934, ngakalua “muanabu” wa bakaji uvuabu banange bikole. Bu muvuabu bankoleshe mu nsombelu muimpe wa mu nyuma eu, ngakadilambula kudi Nzambi ne kutambula pamvua ne bidimu muanda-mukulu.

Mvua mbala Bible bikole pantshivua mupuekele. Yeshaya 11:6-9 uvua umue ku mvese imvua musue bikole bualu udi umvuija muikala nsombelu mu bukua-panu bupiabupia bua Nzambi. Ngakadienzeja bua kubala Bible mujima bua musangu wa kumpala mu 1944, kunyima kua meme mumane kupeta Bible wanyi nkayanyi (wa American Standard Version), wakapatulabu mu mpungilu wa mu tshimenga tshia Buffalo, mu New York. Mvua ne disanka dia bungi bua kubala nkudimuinu eu uvua ne dîna dia Nzambi (Yehowa) miaba pabuipi ne 7 000 mu “Dipungila Dikulukulu”!

Matuku a Disambombo ne Dia lumingu avua bikondo bia disanka. Baledi banyi, ne Ed Hooper ne mukajende bavua bangangata tuya kuyisha nabu ku misoko. Tuvua tuya ne biakudia ne tupita kapepa ku mâyi. Pashishe tuakaya ku madimi a muntu mukuabu bua kuenzela muyuki wa mu Bible kuende kutuvua babikile bena mutumba bonso bua kuuteleja. Nsombelu uvua mupepele. Tuvua tusanka pamue. Balunda betu ba bungi ba kumpala ba mu mêku aa bakalua batangidi bena ngendu, bu mudi Ed Hooper, Bob Rainer, ne bana bende babidi. Richard Rainer utshidi wenza mudimu eu ne mukajende Linda.

Mêba a dikisha avua bikondo bia disanka dia bungi. Mvua nya kusomba ku madimi a Howell ne bana betu bakuabu. Mu 1949, bakasela Grace muana wa mamu mukulu kudi Malcolm Allen. Tshivua mumanye bua se: kunyima kua bidimu, muakunyende wa balume uvua mua kunsela meme nansha. Muakunyanyi mukuabu wa bakaji (muana wa manseba) diende Marion, uvua misionere mu ditunga dia Uruguay. Bakamusela kudi Howard Hilborn mu 1966. Bana betu babidi aba bakenza mudimu pamue ne babayabu ku Betele wa ku Brooklyn bidimu bia bungi.

Kaku ne dijikija dianyi dia tulasa

Pamvua mu tulasa tua bikadilu, Kaku uvua umfundila bikole. Mu mikanda yende muvua foto ya bungi ya kale ya balela betu ne muvua malu a bungi mafunda munyima muayi, uvua undondela malu a balela betu aba. Ke mushindu ungakapeta foto wende ne bakuabu bakelabu mu buloko kabayi benze bualu.

Ku ndekelu kua 1951, disama dia kansere ka mu dibodi diakakanga dîyi dia Kaku, kushalaye katshiyi wakula. Kadi kavua mujimije lungenyi to, tshidibi, uvua ufunda mêyi ende pa kaye kakese kavuaye wendakana naku. Bavua ne bua kutela balongi ba mu kalasa ketu bua dikisha dia tshitupa tshia kumpala mu ngondo wa kumpala mu 1952. Ku ntuadijilu kua ngondo wa dikumi ne muibidi, ngakatumina Kaku mabeji amvua mufundile muyuki umvua ne bua kuenza dituku dia kutela balongi adi. Wakalongolola imue miaba ne kufundaye mu dibeji dia ndekelu miaku inayi eyi yakalenga mutshima wanyi: “Kaku udi ne disanka.” Wakafua ne bidimu 81, mu dia 18 ngondo wa dikumi ne muibidi, mu 1951.a Ntshidi anu mulame bimpe mabeji a muyuki wanyi au akadi matokoloke, adi anu ne miaku ibidi ayi mu dibeji dia ndekelu.

Pangakajikija kalasa, ngakabanga bumpanda-njila (ke mutu Bantemu ba Yehowa babikila mudimu wa ku dîba ne ku dîba). Mu 1958, ngakabuela mu mpungilu munene wa mu New York City, muvua bantu 253 922 bafumine mu matunga 123 bûle tente mu tshipalu tshia Yankee Stadium ne tshia Polo Grounds. Dimue dituku mu mpungilu eu, ngakapetangana ne muanetu mukuabu wa mu Afrike uvua muvuale kamanyinu pa tshiadi kavuaye mufunde dîna ne: “Woodworth Mills.” Bavua bamuinyike dîna dia Kaku kukavua bidimu bu 30!

Ndi ne disanka bua bumpianyi buanyi

Pamvua ne bidimu 14, Mamu wakatuadija kuenza kabidi bumpanda-njila. Wakafua mu 1988, kunyima kua bidimu 40, utshivua anu mpanda-njila! Tatu uvua wenza bumpanda-njila pavuaye ne mushindu. Wakafua ngondo tshitema kumpala kua Mamu. Bantu batuakalongesha Bible bakalua balunda betu ba pa muoyo. Bamue bana babu bakaya kuenza mudimu ku Betele wa ku Brooklyn, ne bakuabu bakabuela mu mudimu wa bumpanda-njila.

Tshidimu tshia 1959 tshivua tshianyi tshidimu tshia pa buatshi menemene. Ke dîba dingakapetangana ne Paul Allen. Bakavua bamuteke mutangidi muena ngendu mu 1946 pakajikijaye kalasa ka muanda-mutekete ka Gilada (mudibu balongesha ba-misionere ba Bantemu ba Yehowa). Patuakapetangana nende, kakuvua muntu uvua mumanye ne: bavua mua kulua kutuma Paul mu Cleveland, ku Ohio, muaba umvua ngenzela bumpanda-njila to. Tatu uvua mumunange, ne Mamu pende. Tuakaselangana mu ngondo wa muanda-mutekete, mu 1963 ku madimi a Howell, balela betu bavuapu, ne Ed Hooper ke wakenza muyuki wa dibaka. Tshivua tshienze bu tshilota tshilue bualu bulelela.

Paul kavua ne mashinyi nansha. Patuvua tumbuka mu Cleveland bua kuya muaba mukuabu uvuabu bamutume, bintu bietu bionso bivua bikumbana mu ka-vuatire kanyi ka V W. Pa tshibidilu, dituku dituvua tuya mu tshisumbu tshikuabu, balunda betu bavua balua kututangila mu Dimue dionso bua kumona mutuvua tuela bintu mu ka-vuatire aka. Bivua bienze bu bantu balue kutubandila. Bivua bikemesha bantu bua muvua bibuta binene ne bikese, dosie, mashinyi a mikanda, ne bintu bikuabu bikumbana mu ka-vuatire kakese aku.

Meme ne Paul tudi benze ngendu ya kilometre ne kilometre ne tudi bamone masanka ne ntatu ya mu nsombelu eu, tudi benze malu onso ne bukole bua kudi Yehowa. Tuvua ne disanka dia bungi mu bidimu ebi ne tuvua banange Yehowa bikole; tuvua banangangane ne tuvua banange balunda betu ba kale ne bapiabapia. Ngondo ibidi ituakenza mu Patterson pavua Paulo muye kulonga ivua muanda wa disanka divule mu nsombelu wetu. Kumuenena bulongolodi bua Yehowa bua pa buloba pabuipi kuakakolesha dishindika dintu mushale nadi bu bumpianyi bua mu nyuma bua mushinga mukole dia se: Ebu mbulongolodi bua Nzambi menemene. Ndisankapu kayi dia kuikala mu bulongolodi ebu!

[Mêyi adi kuinshi]

a Bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Luabanya 1952, dibeji dia 80 (Mfual.).

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Meme ne Ed Hooper matuku makese kumpala kua mpungilu wa mu St. Louis mu 1941 kuenzekayi, mungakapeta wanyi mukanda wa “Bana”

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Kaku mu 1948

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Ku madimi a Howell pakaselangana baledi banyi (badi munkatshi)

[Tshimfuanyi mu dibeji 27]

Balongi ba Bible muanda-mukulu bakelabu mu buloko mu 1918 kapayi bualu (Kaku ng’udi muimane ku dia balume menemene eu)

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Bintu bietu bionso bivua bikumbana mu ka-vuatire ketu ka V W

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Meme ne bayanyi Paul

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu