Diosha musenga wa manananshi didi ne mushinga mu ntendelelu mulelela anyi?
“NZAMBI itu misue bintu bia dipembu dimpe.” Etshi ke tshivua bantu ba bungi bamba mu Ejipitu wa kale. Buabu buobu, diosha musenga wa manananshi divua ne mushinga wa bungi mu ntendelelu wabu. Bu muvua bena Ejipitu bela meji ne: nzambi ivua pabuipi nabu, bavua buosha musenga wa manananshi dituku dionso ku ntempelo yabu ne pa bioshelu bia kumbelu, nansha mene pavuabu baya ku mushinga. Bisamba bikuabu bivua ne bilele bia muomumue.
Musenga wa manananshi ntshinyi? Musenga eu mmuenza ne budimbua bua mitshi bu mudi wa kamonya ne wa baumier. Batu babitua bilua musenga ne babisambakaja misangu ya bungi ne bintu bia mupuya muimpe, tshipusu tshia mutshi, ne bilongo bua kuenza manananshi a kuenza nawu midimu kampanda misunguluke.
Musenga wa manananshi uvua tshintu tshia mushinga tshivuabu bakeba bikole mu bikondo bia kale, ke bualu kayi bintu bivuabu bawenza nabi biakalua bintu binene bia kuenda nabi mushinga. Bangenda-mushinga ba bungi bavua baya kusumba bintu ebi mu matunga a kule. Vuluka ne: bakapana Yosefe muana wa Yakoba kudi bangenda bena Yishemaele bavua ‘bafume ku Gilada, ne tumelo tuabu tutuala manananshi ne bintu bia mupuya muimpe ne mula, bavua bapueka mu Ejipitu.’ (Genese 37:25) Bu muvua bantu ba bungi bakeba musenga wa manananshi, dienda mushinga wa kamonya divuabu babangishe kudi bangenda ba musenga wa manananshi, diakabunzuluila njila wa kuenza ngendu batua ku Asia batua ku Mputu.
Mu bitendelelu bia bungi lelu batshitu buosha musenga wa manananshi. Kabidi, bantu ba bungi batu basue kuosha musenga wa manananshi mu nzubu yabu anu bua kumvua mupuya mulenga. Mmunyi mudi bena Kristo mua kumona diosha dia musenga wa manananshi anyi wa kamonya? Nzambi udiku udianyisha mu ntendelelu anyi? Tuanji kukonkonona tshidi Bible wamba bua bualu ebu.
‘Tshintu tshia tshijila kudi Yehowa’
Munkatshi mua bena Isalele ba kale, diosha musenga wa manananshi divua umue wa ku midimu minene ivua bakuidi benza mu ntenta wa kusambakena. Mukanda kampanda udi wamba ne: “Bulelela, mbimueneke ne: bena Ebelu bavua bamona kuosha musenga wa manananshi anu bu tshintu tshia kuenza mu ntendelelu anyi tshintu tshia tshijila tshia kupesha Nzambi; ke bualu kayi kakuena muaba nansha umue udibu bafunde bua ne: bavua benza nawu mudimu mukuabu to.”—McClintock and Strong’s Cyclopedia.
Yehowa Nzambi wakaleja bintu binayi bivuabu ne bua kusambakaja ne kuosha mu ntenta wa kusambakena: ‘Angata bintu bia manananshi a mushinga mukole bia stacte ne onyx ne gabanum, bintu bia manananshi matambe buimpe; widikije bintu bionso ne tshipiminu tshimue. Ubisangishe bu manananshi adi atua dipembu kudi benji ba manananshi; ubisangishe ne luepu lutambe buimpe ne lua tshijila. Wewe neuboteshe tshitupa, utshiteke ku mpala kua mushete wa Nzambi mu ntenta wa kusambakena.’ (Ekesode 30:34-36) Bamanyi ba malu a Bible badi bamba ne: ba-rabbi bena Yuda bakalua kubanga kusakidila bintu bikuabu mu musenga wa manananshi uvuabu buosha mu ntempelo.
Musenga wa manananshi uvuabu buosha ku ntenta wa kusambakena uvua wa tshijila, bavua benza nawu mudimu anu bua kutendelela Nzambi. Yehowa wakamba ne: ‘Kanudisangishidi manananshi adi atua dipembu nunku ne bintu ebi; manananshi au neikale a tshijila kudi Yehowa. Muntu yonso udi usangisha bintu ebi bua kudienzela manananshi, nebamumushe munkatshi mua bana babu.’ (Ekesode 30:37, 38) Bakuidi bavua buosha musenga wa manananshi misangu ibidi ku dituku pa tshioshelu tshivua Yehowa mumane kuleja. (2 Kulondolola 13:11) Muakuidi munene uvua wosha musenga wa manananshi mu Muabe Mutambe Bunsantu dituku dia dibuikidila.—Lewitiki 16:12, 13.
Milambu yonso ya musenga wa manananshi kayivua isankisha Nzambi to. Uvua unyoka bantu bavua kabayi bakuidi bavua bawulambula benze bu bavua bakuidi. (Nomba 16:16-18, 35-40; 2 Kulondolola 26:16-20) Musenga wa manananshi uvua tshisamba tshia Yuda tshifila kauvua usankisha Yehowa pavuabu eku babuelakana mu ntendelelu wa dishima ne bela mashi a bantu panshi. Lubombo luabu luakafikisha Yehowa ku diamba ne: ‘Muishi wa musenga wa manananshi wakuntonda.’ (Yeshaya 1:13, 15) Bena Isalele bakabanga kulengulula bikole mushindu wa kutendelela Yehowa uvuaye mubaleje, kufikabu too ne ku dikanga ntempelo ne ku dioshela musenga wa manananshi pa bioshelu bikuabu. (2 Kulondolola 28:24, 25) Kunyima kua bidimu bia bungi, bakabanga kuoshela nzambi ya dishima musenga wa manananshi wa tshijila. Malu aa avua atondesha Yehowa bikole.—Yehezekele 16:2, 17, 18.
Musenga wa manananshi ne bena Kristo ba kumpala
Tshipungidi tshia Mikenji pamue ne mukenji uvuabu belele bakuidi bua kuosha musenga wa manananshi wa tshijila biakajika pavua Kristo mubanjije tshipungidi tshipiatshipia mu tshidimu tshia 33 mu bikondo bietu ebi. (Kolosai 2:14) Kakuena muaba udibu bafunde ne: bena Kristo ba kumpala bavua buosha musenga wa manananshi mu ntendelelu. Mukanda mukuabu udi wamba bua bualu ebu ne: “Ntshia bushuwa bua ne: [bena Kristo ba kumpala] kabavua buosha musenga wa manananshi nansha. Bulelela, diosha dia musenga eu divua tshimanyinu tshia bantu ba bisamba bia bende . . . Dimiamina musenga mukese wa manananshi pa tshioshelu divua mumue ne kutendelela.”—McClintock and Strong’s Cyclopedia.
Bena Kristo ba kumpala bavua kabidi babenga kuosha musenga wa manananshi bua kuitaba “bu-nzambi” bua amperere wa bena Lomo, nansha muvua dibenga bualu ebu mua kubafikisha ku lufu. (Luka 4:8; 1 Kolinto 10:14, 20) Pa kumona mushindu uvuabu buoshela nzambi ya dishima musenga wa manananshi mu matuku au, kabiena bikemesha muvua bena Kristo ba kumpala kabayi nansha babuelakana mu dienda mushinga wa manananshi.
Diosha musenga wa manananshi lelu
Ntshinyi tshitubu benza ne musenga wa manananshi lelu? Mu ekeleziya ya bungi ya mu Bukua-buena-Kristo, batu buosha musenga wa manananshi anyi wa kamonya mu mikiya yabu ne mu malu abu a nnemekelu wa Nzambi. Mu Asia, mêku a bungi atu osha musenga wa manananshi ku ntempelo anyi kumpala kua bioshelu bia kumbelu bua kunemekela nzambi yabu ne bua kukuba bafue. Mu masangisha a bitendelelu, batu buosha musenga wa manananshi bua kushipa tuishi, kuondopa masama, kukezula ne kukuba bantu.
Mu matuku adi panshi aa, diosha dia musenga wa manananshi ndisakuke kabidi nansha munkatshi mua bantu badi kabayi batendelela. Bamue batu buosha musenga wa manananshi bua kumona mua kuelangana meji bimpe. Mukanda mukuabu udi ubela bantu bua kuosha musenga wa manananshi bua kufika mu “bipimu bibandile bia lungenyi” ne bua kupeta “makanda a pa buawu” mapite atu nawu bantu panu. Mukanda eu udi wamba kabidi ne: bidi bikengela kuenza mikiya ya diosha musenga wa manananshi idi yambuluisha bua kupetangana ne “bantu badi kabayi ba panu” bua kumona mua kujikija ntatu ya mu nsombelu. Bena Kristo badi ne bua kuenza malu a buena aa anyi?
Yehowa udi upisha ne muoyo mujima bantu badi bakeba kusambakaja bilele bia ntendelelu wa dishima ne ntendelelu mulelela. Mupostolo Paulo wakatela mêyi a mu mulayi wa Yeshaya ne wakaleja mudiwu akumbanyina bena Kristo, kubabelaye bua kuepuka bilele bibi bia ntendelelu wa dishima. Wakafunda ne: ‘Umukayi munkatshi muabu, nuikale batapuluke, bu mudi Mukalenge wamba, kanulengi tshintu tshibipa, ne meme nenuitabuje.’ (2 Kolinto 6:17; Yeshaya 52:11) Bena Kristo balelela badi bepuka tshintu tshionso tshidi mu diumvuangana ne ntendelelu wa dishima anyi nyuma mibi.—Yone 4:24.
Diosha musenga wa manananshi mu mikiya ya ntendelelu ne mu malu a nyuma mibi didiku diumvuija ne: diosha dionso dia musenga wa manananshi ndibi anyi? Kabiena anu nanku to. Pamu’apa muntu mmusue kuosha musenga wa manananshi bua kumvua patupu dipembu dimpe mu nzubu muende. (Nsumuinu 27:9) Nansha nanku, muena Kristo udi ne bua kukonkonona amue malu kumpala kua kupangadija bua kuosha anyi kubenga kuosha musenga wa manananshi. Bantu bakuabu ba muaba uudi musombele badiku mua kuangata diosha musenga wa manananshi bu tshilele tshia ntendelelu wa dishima anyi? Bantu ba mu musoko wenu batuku misangu mivule bamona musenga wa manananshi upetangana ne mikiya ya nyuma mibi anyi? Peshi batu benza nawu malu makuabu adi kaayi atangila ntendelelu anyi?
Bikala muntu musue kuosha musenga wa manananshi, dipangadika diende didi ne bua kumvuangana ne kuondo kende ka muoyo kabidi ne mushindu udi bakuabu mua kumona bualu abu. (1 Kolinto 10:29) Mêyi avua mupostolo Paulo muambile bena Lomo adi ne mushinga. Wakafunda ne: ‘Tulonde bietu malu adi avuija ditalala ne malu atudi mua kudiundishangana nawu. Kushipi mudimu wa Nzambi bualu bua biakudia. [Bintu] bionso bidi bimpe bulelela, kadi bidi bibi kudi muntu udi ulenduisha mukuabu pabidiaye. Bidi bimpe bua muntu kadi munyinyi anyi kanu maluvu anyi kenji bualu buonso budi muanenu wa mu Kristo ulenduka nabu.’—Lomo 14:19-21.
Masambila adi ‘malongolola bu musenga wa manananshi’
Diosha musenga wa manananshi munkatshi mua bena Isalele divua tshimfuanyi tshiakanyine tshia masambila avua Nzambi uteleja. Ke bualu kayi mufundi wa Misambu Davidi wakimbila Yehowa ne: ‘Kulomba kuanyi kuikale [kulongolola] kumpala kuebe bu mupuya wa musenga wa manananshi.’—Musambu 141:2.
Bena Isalele ba lulamatu kabavua bamona diosha musenga wa manananshi bu mukiya wa patupu to. Bavua balongolola musenga wa manananshi bimpe menemene ne bawosha mushindu uvua Yehowa muleje. Pamutu pa kuosha musenga wa manananshi mulelela, bena Kristo lelu badi benza masambila adi aleja dianyisha dia muoyo mujima ne kanemu kakole kudi Tatu wetu wa mu diulu. Anu bu musenga wa manananshi wa dipembu dimpe uvuabu buosha kudi bakuidi mu ntempelo, Dîyi dia Nzambi didi ditujadikila ne: ‘[Disambila] dia bantu bakane didi dimusankisha.’—Nsumuinu 15:8.
[Bimfuanyi mu dibeji 29]
Musenga wa manananshi uvuabu buosha mu ntenta wa kusambakena ne mu ntempelo uvua wa tshijila
[Tshimfuanyi mu dibeji 30]
Mbimpe bua bena Kristo kuosha musenga wa manananshi bua kumona mua kuelangana meji anyi?