TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w12 1/1 dib. 4-7
  • Nkonko dikumi idi itangila dimanyangana: Mandamuna

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Nkonko dikumi idi itangila dimanyangana: Mandamuna
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
  • Bintu bia muomumue
  • Dibaka: Ntuadijilu wadi ne tshipatshila tshiadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2016
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
w12 1/1 dib. 4-7

Nkonko dikumi idi itangila dimanyangana: Mandamuna

1 Dimanyangana ke bubi buvua Adama ne Eva benze mu budimi bua Edene anyi?

▪ Diandamuna: Bantu ba bungi badi bela meji ne: dimanyangana dia mulume ne mukaji ke tshimuma tshivua Nzambi mukandike mu budimi bua Edene. Kadi Bible kena ulongesha nanku to.

Anji elabi meji: Kumpala kua Nzambi kufukaye Eva, wakelela Adama mukenji bua kadi tshimuma tshia ku “mutshi wa lungenyi lua kujingulula malu mimpe ne malu mabi.” (Genese 2:15-18) Bu mutshivua Adama kayende, mukenji eu kauvua mua kuikala utangila dimanyangana diende ne Eva to. Nzambi wakambila kabidi Adama ne Eva patoke ne: ‘Nulelangane, nukumbane ba bungi, nuuje buloba tente.’ (Genese 1:28) Nzambi wa dinanga uvuaku mua kuambila Adama ne Eva bua ‘kuuja buloba tente,’ pabi bua kubuuja bikengela kumanyangana, eku ulua kubakosela tshibawu tshia lufu bua muvuabu batumikile tshivuaye mubambile anyi?​—1 Yone 4:8.

Bualu bukuabu: pavua Adama kayiku ke pavua Eva ‘muangate tshimuma [tshivuabu bamukadike] ne kutshidiaye. Pashishe, pakapingana bayende, wakamupeshatshi, yeye kudia pende.’​—Genese 3:6, NW.

Ndekelu wa bionso, Nzambi kavua mupishe Adama ne Eva pavuabu bamanyangane ne balela bana to. (Genese 4:1, 2) Mbimueneke bimpe ne: tshimuma tshivua Adama ne Eva badie katshivua tshileja dimanyangana diabu to, kadi tshivua anu tshimuma tshietu etshi tshivua tshikuame ku mutshi.

2 Bible mmukandike dimanyangana dia mulume ne mukaji anyi?

▪ Diandamuna: Mukanda wa Genese udi uleja ne: Nzambi ke uvua mufuke “mulume ne mukaji.” Wakamba bua bifukibua biende ne: “Bidi bimpe bitambe.” (Genese 1:27, 31, MMM) Pashishe, Nzambi wakambuluisha Solomo ne nyuma wende bua kuambila balume ne: ‘Usanke ne mukaji uwakabaka mu bunsongalume buebe. Mabele ende akusankishe misangu yonso.’ (Nsumuinu 5:18, 19) Mêyi aa adiku umvuika bu ne: Bible mmukandike dimanyangana dia mulume ne mukaji anyi?

Malu aa adi aleja ne: Nzambi mmufuke bantu ne bitupa bia lulelu ki anu bua kulela patupu to, kadi mmubafuke nabi mu mushindu udi mua kuambuluisha mulume ne mukaji bua kulejangana dinanga ne kusankishangana. Dimanyangana edi didi mua kusankisha mulume ne mukajende badi banangangane ne bikale mu malanda mimpe.

3 Bible udiku wanyisha bua mulume ne mukaji badi kabayi baselangane bilondeshile mikenji ya mbulamatadi kusombabu pamue anyi?

▪ Diandamuna: Bible udi wamba patoke ne: “Nzambi nealumbuluishe bena masandi bajike ne bena masandi babake.” (Ebelu 13:4) Muaku wa tshiena Greke wa Porneia udibu bakudimune mu mvese eu ne: masandi, udi mua kumvuija kabidi dimanyangana dia bantu badi kabayi baselangane.a Nunku, mbibi ku mêsu kua Nzambi bua mulume ne mukaji kubanjijanganabu nansha bobu bikale ne meji a kulua kuselangana.

Nansha mulume ne mukaji banangangane bikole, Nzambi udi anu ubalomba bua banji kuselangana kumpala kua bobu kumanyangana. Nzambi ke wakatufuka ne dijinga dia kunangangana. Ngikadilu munene wa Nzambi ndinanga. Ke bua tshinyi mmuambilamu padiye wamba wambulula ne: anu mulume ne mukaji badi baselangane ke badi ne bua kusangila. Ke tshialeja tshiena-bualu tshidi tshilonda.

4 Kusela bakaji ba bungi nkubi anyi?

▪ Diandamuna: Mu tshikondo kampanda, Nzambi wakanji kulekela bua mulume kuikalaye ne bakaji ba bungi. (Genese 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Kadi kavua mulongolole bua balume kuikalabu ne bakaji ba bungi to. Wakapesha Adama anu mukaji umue.

Nzambi wakambila Yezu bua kushindika kabidi mukenji wende wa ku tshibangidilu wa kusela anu mukaji umue. (Yone 8:28) Pakelabu Yezu lukonko bua tshilumbu tshia dibaka, wakamba ne: ‘Ku tshibangidilu mufuki wakabafuka mulume ne mukaji, mufuki wakamba ne: bua bualu ebu mulume neashiye tatuende ne baba wende, nealamate kudi mukajende; bubidi buabu nebalue mubidi umue?’​—Matayo 19:4, 5.

Pashishe, nyuma wa Nzambi wakenzeja umue wa ku bayidi ba Yezu bua kufunda ne: ‘Mulume ne mulume ikale ne mukaji wende, ne mukaji ne mukaji ikale ne mulume wende.’ (1 Kolinto 7:2) Bible udi uleja kabidi ne: muena Kristo yonso ukadi musele ne muikale ne midimu mu tshisumbu tshia bena Kristo udi ne bua kuikala ‘muena mukaji umue.’​—1 Timote 3:2, 12.

5 Mbibi bua bantu badi baselangane kuenzabu mudimu ne mishindu kampanda bua kukanda lulelu anyi?

▪ Diandamuna: Yezu kavua muelele bayidi bende mukenji wa kulela bana to. Nansha bayidi bende kabavua belele bantu mukenji eu to. Mu Bible kamuena mvese nansha umue udi upisha bena dibaka padibu benza mudimu ne mushindu kampanda bua kuanji kukanda lulelu to.

Mulume ne mukaji badi ne budikadidi bua kusungula bikalabu basue kulela anyi kubenga kulela. Badi kabidi ne budikadidi bua kujadika bungi bua bana badibu basue kulela ne dîba dia kubalela. Bikale mulume ne mukaji basungule bua kuenza mudimu ne amue manga bua mukaji kapetshi difu kadi kaayi mua kulua kushipa mukuji bu mukaji mua kuimita, abu bualu mbubatangile anu bobu.b Muntu kena ne bua kubalumbuluisha to.​—Lomo 14:4, 10-13.

6 Mbibi bua kutula difu anyi?

▪ Diandamuna: Ku mêsu kua Nzambi, muoyo ntshintu tshia tshijila nansha wowu utshidi mukuji, bualu ku mêsu kuende mukuji eu ukadi muntu. (Musambu 139:16) Nzambi wakaleja ne: bavua ne bua kunyoka muntu uvua ukebesha njiwu ivua mua kutudisha mukaji difu. Nanku, ku mêsu kuende kutula difu ku bukole nkushipa muntu.​—Ekesode 20:13; 21:22, 23.

Netuambe bishi bikale nsombelu kampanda ulomba mulume ne mukajende bua kusungula bua kupandisha muoyo wa mamu anyi wa muanabu padi mukaji ukeba kulela? Mu nsombelu wa nunku, mulume ne mukaji mbadi ne bua kusungula muoyo udibu ne bua kupandisha.c

7 Bible utu wanyisha dishipa dia dibaka anyi?

▪ Diandamuna: Bible udi witaba bua dibaka kufua. Kadi Yezu wakaleja anu bualu bumue budi dibaka mua kufuila. Wakamba ne: ‘Umusha mukaji wende kabuyi bua masandi [dimanyangana ne mulume anyi ne mukaji mukuabu] pabakaye mukaji mukuabu, yeye udi wenda masandi; biabaka mulume mukaji mumusha nunku, yeye udi wenda masandi.’​—Matayo 19:9.

Nzambi mmukine dishipa dibaka ku bukole. Nealumbuluishe badi bashipa dibaka bua malu a mukodikodi, nangananga padibu benza nunku bua kusela anyi kusedibua kudi muntu mukuabu.​—Malaki 2:13-16; Mâko 10:9.

8 Nzambi udiku wanyisha dimanyangana dia mulume ne mulume anyi dia mukaji ne mukaji anyi?

▪ Diandamuna: Bible udi ukandika masandi patoke. Masandi aa adi atangila kabidi dimanyangana dia mulume ne mulume anyi dia mukaji ne mukaji. (Lomo 1:26, 27; Galatia 5:19-21) Nansha mudi Bible uleja mudi Yehowa mukine kuenza malu aa, tudi bamanye kabidi ne: ‘Nzambi wakatamba kusua ba pa buloba, yeye wakabapa Muanende umuepele mulela bua muntu yonso wamuitabuja kafu biende, kadi ikale ne muoyo wa tshiendelele.’​—Yone 3:16.

Nansha mudi bena Kristo bakine dimanyangana dia balume ne balume anyi dia bakaji ne bakaji, batu benzela bantu bonso malu mimpe. (Matayo 7:12) Nzambi mmusue bua ‘tunemeke bantu bonso.’ Nunku, bena Kristo balelela ki mbakine bantu badi basangila ne bantu ba mubidi umue nabu to.​—1 Petelo 2:17.

9 Kuyukila busenji ku telefone, kutumamu foto ya bantu kabayi bilamba anyi kuyitangila ku Eternete nkubi anyi?

▪ Diandamuna: Bamue bantu batu bayukila malu a busenji ku telefone, bakuabu batuminanganamu foto ya bantu kabayi bilamba ne bamue batu batangila bindindimbi bia bantu kabayi bilamba ku Enternete.

Bible kena umvuija menemene malu a buena aa to. Kadi udi wamba ne: ‘Tshiendenda tshia malunda mabi ne malu a bundu ne dikuma dia mutshima kabitedibu mene munkatshi muenu; ebu budi buimpe bua bansantu benze. Kanuikadi ne mêyi mabi ne tshiakulakula ne mineku ya bundu bidi kabiyi biakane.’ (Efeso 5:3, 4) Malu a busenji atudi tufuma ku ditela aa adi apesha bantu mmuenenu mubi bua dimanyangana, ne abasaka bua kumanyangana ne bantu badi kabayi bena dibaka nabu. Kaena ambuluisha bantu bua kudikanda to, kadi adi abasaka bua kusankisha majinga abu.

10 Bible udi wamba tshinyi bua tshilele tshia kudijikijila dijinga dia kusangila ne mulume anyi ne mukaji?

▪ Diandamuna: Bible kena wakula buludiludi bua tshilumbu tshia kunaya ne butaka anyi kubuvinga bua kudijikijila dijinga dia kumanyangana to. Kadi, Dîyi dia Nzambi didi dilomba bena Kristo bua ‘kufuisha bitupa bia mibidi yabu ya pa buloba: masandi, malu a bukoya, nkuka [mibi] ya mubidi.’​—Kolosai 3:5.

Tshilele etshi tshidi tshinyanga mmuenenu udi nende muntu bua tshilumbu tshia dimanyangana. Bible udi utujadikila ne: Nzambi udi mua kupesha bantu badi baditatshisha ne muoyo umue bua kulekela tshilele etshi ‘bukole bupite bua pa tshibidilu.’​—2 Kolinto 4:7; Filipoi 4:13.

[Mêyi adi kuinshi]

a Porneia udi kabidi umvuija malu makuabu adi kaayi umvuangana ne mudimu uvua Nzambi mufukile bantu ne bitupa bia lulelu, bu mudi: dimanyangana ne mukaji anyi mulume mukuabu, peshi dia mulume ne mulume anyi mukaji ne mukaji anyi dimanyangana ne nyama.

b Bua kumanya malu makuabu bua tshidi Bible wamba bua dikanga lulelu, tangila “Nkonko ya babadi” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia 15/06/1999 dibeji 27-28.

c Bua kumanya bikale mukaji udibu bimitshishe ku bukole ni udi ne kabingila bu yeye mua kujinga kutula difu, bala Réveillez-vous! wa dia 22/05/1993, dibeji 10-11, (mu Mfualansa) mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu