TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 37
MUSAMBU WA 118 ‘Tuvudijilaku ditabuja’
Mukanda udi utuambuluisha bua kunanukila ne lulamatu too ne ku ndekelu
‘Tulame bikole dishindika dituvua nadi ku tshibangidilu baye nadi too ne ku ndekelu.’—EB. 3:14.
LUNGENYI LUNENE
Kumanya mibelu idi mu mukanda mufundila bena Ebelu nekutuambuluishe bua kunanukila ne lulamatu too ne ku nshikidilu wa ndongoluelu wa malu eu.
1-2. a) Nnsombelu kayi uvua mu Yudaya pavua mupostolo Paulo ufundila bena Ebelu mukanda? b) Bua tshinyi mukanda au uvua mufike pa dîba diawu?
BIDIMU bia bungi Yezu mumane kufua, bena Kristo bena Ebelu bavua mu Yelushalema ne mu Yudaya bakapeta ntatu mikole. Matuku makese tshisumbu tshia bena Kristo tshimane kuledibua, bakabanga kukengesha bena Kristo bikole. (Bien. 8:1) Pashishe bidimu 20 bimane kupita, bayidi ba Kristo bakatuilangana ne lutatu lukole lua malu a mpetu, pamuapa bua tshiyole tshia nzala tshikavua tshibakuate mu buloba buabu. (Bien. 11:27-30) Kadi bu mu 61 P.Y., bena Kristo bavuaku mu nsombelu wa ditalala kupita uvua mulue kubatulukila pashishe. Tshikondo atshi, bakapeta mukanda mubafundila kudi Paulo ku bukole bua nyuma muimpe. Mukanda au uvua mufike anu pa dîba diawu menemene.
2 Uvua mufike pa dîba diawu bualu kabavua mua kushala mu nsombelu wa ditalala uvuabu nende au bua kashidi to. Paulo wakabapesha mibelu mimpe ivua mua kubambuluisha bua kunanukila mu dikenga dikavua pa kubakuata. Kabutu ka ndongoluelu wa malu wa bena Yuda kakavua Yezu mumanyishe kavua kenda kasemena. (Luka 21:20) Bushuwa, Paulo ne bena Yuda kabavua bamanye dîba menemene divuaku mua kubanga to. Nansha nanku kumpala kua koku kulua, bavua ne bua kukolesha ditabuja diabu ne kuikala badilongolole bua kunanukila.—Eb. 10:25; 12:1, 2.
3. Bua tshinyi mukanda wa Ebelu udi ne mushinga wa bungi kudi bena Kristo lelu?
3 Tukadi pa kutuilangana ne dikenga dipite divua bena Kristo bena Ebelu batuilangane nadi. (Mat. 24:21; Buak. 16:14, 16) Nunku tumonayi mibelu ivua Yehowa mupeshe bena Kristo abu. Idi mua kutuambuluisha petu.
“TUYAYI BATANGILE KU DIKOLA”
4. Ntatu kayi ivua bena Yuda bavua balue bena Kristo batuilangane nayi? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)
4 Bena Yuda bavua balue bena Kristo bakatuilangana ne ntatu minene. Kumpala, bobu ke bantu bavua Yehowa musungule. Mu Yelushalema ke muvua Bukalenge bua Nzambi busombele, ne ke muvua ntempelo wa ntendelelu mukezuke. Bena Yuda bonso bavua ne lulamatu bavua batumikila Mikenji ya Mose anu muvuabu babumvuijayi kudi bamfumu ba bitendelelu. Yoyi ayi ke ivua ibaleja bivuabu ne bua kudia, mua kumona ditengudibua, ne muvuabu mua kuenzela bantu ba bisamba bikuabu malu. Kadi Yehowa katshivua witaba kabidi milambu ya bena Yuda panyima pa lufu lua Yezu to. Bualu ebu buakalua lutatu kudi bena Kristo bena Yuda bualu bavua ne tshibidilu tshia kutumikila Mikenji ya Mose. (Eb. 10:1, 4, 10) Biakakolela too ne bena Kristo bashindame mu nyuma bu mudi mupostolo Petelo bua kuitaba mushindu uvua Yehowa mushintulule malu au. (Bien. 10:9-14; Gal. 2:11-14) Bamfumu ba bitendelelu bakatuadija kukengesha bena Kristo bena Yuda abu bua malongesha mapiamapia akavuabu bitabuja.
Bena Kristo bavua ne bua kulamata bulelela bikole ne kubenga malongesha a dishima a bamfumu ba bitendelelu bavua babakengesha (Tangila tshikoso 4-5)
5. Bua tshinyi bena Kristo bavua ne bua kushala badimuke?
5 Kuvua bisumbu bibidi bia bantu bavua baluisha bena Kristo bena Ebelu. Tshimue ntshia bamfumu ba bitendelelu bavua babangata bu batontolodi. Tshikuabu ntshia bamue bena Kristo ba ku dîna bavua basumisha ne: bayidi ba Kristo badi anu ne bua kutungunuka ne kutumikila malu mashilashilangane a mu Mikenji ya Mose, bavua basumisha nanku pamuapa bua kababakengeshi to. (Gal. 6:12) Ntshinyi tshivua mua kuambuluisha bena Kristo abu bua kushala balamate Yehowa?
6. Ntshinyi tshivua Paulo mulombe bena Kristo nende bua kuenza? (Ebelu 5:14–6:1)
6 Paulo uvua mufundile bena Kristo nende bena Ebelu mukanda, ubakankamija bua balonge Dîyi dia Nzambi mu buondoke. (Bala Ebelu 5:14–6:1.) Paulo wakatela mêyi a mu Mifundu ya tshiena Ebelu bua kumvuija bena Kristo nende ne: mushindu uvuabu batendelela Yehowa uvua muimpe kupita muvua bena Yuda bakuabu bamutendelela.a Paulo uvua mumanye ne: pavua bena Kristo abu bamanya Dîyi dia Nzambi bikole ne badiumvua, bivua bibambuluisha bua kujingulula malongesha a dishima ne kuabenga.
7. Ntatu kayi itudi tutuilangana nayi lelu?
7 Anu bu bena Kristo bena Ebelu, tutu tumvua bantu bamuangalaja malu anyi malongesha adi abengangana ne mikenji miakane ya Yehowa. Baluishi betu batu bakula bibi bua malongesha etu a mu Bible adi atangila malu a bikadilu bilenga. Bua bualu abu batu bamba mutudi ne tshikisu ne malu makole. Mushindu udi bena panu bamona malu udi wenda ubengangana bikole ne mutu Yehowa uamona. (Nsu. 17:15) Nunku, tudi ne bua kuvudija bukole buetu bua kujingulula ngenyi ya baluishi betu idi mifuane kututekesha mu mikolo anyi kutupambuisha.—Eb. 13:9.
8. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua tutungunuka anu ne kushindama mu nyuma?
8 Mbimpe tutumikile mubelu uvua Paulo mupeshe bena Kristo bena Ebelu wa kuya batangile ku dikola dia mu nyuma. Abi bidi bilomba kumanya malu a mu Bible bikole ne kuikala ne ngelelu wa meji wa Yehowa, tuenza nanku nansha tuetu bamane kudilambula kudi Yehowa ne babatijibue. Biobi ne: tukadi mu bulelela kukadi bidimu bia bungi, tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kubala Dîyi dia Nzambi ne kudilonga. (Mis. 1:2) Kuenza nanku nekutuambuluishe bua kukolesha ditabuja. Ke ngikadilu uvua Paulo muambile bena Kristo bena Ebelu bua kuikala nende.—Eb. 11:1, 6.
TUIKALAYI “NE DITABUJA BUA DILAMIBUA DIA MIOYO YETU”
9. Bua tshinyi bivua bikengela ne: bena Kristo bena Ebelu bikale ne ditabuja dikole?
9 Bua bena Kristo bena Ebelu kupanduka ku dikenga divua dienda disemena, bivua bikengela bikale ne ditabuja dikole. (Eb. 10:37-39) Yezu wakadimuija bayidi bende bua kunyemena ku mikuna pavuabu bamona biluilu bia basalayi binyunguluka Yelushalema. Didimuija adi divua ditangila bayidi bavua mu tshimenga ne bavua mu misoko ya pa mpenga. (Luka 21:20-24) Pavua tshiluilu tshia basalayi tshibunda bantu ba mu misoko ya pa mpenga, bantu abu bavua banyemena mu tshimenga kampanda tshivua ne bimanu bitshinyunguluke bua kushala mu bukubi. Didimuija dia Yezu dia kunyemena ku mikuna adi divua mua kumueneka bu ne: kadivua ne mutu to. Nanku bivua bibalomba ditabuja dia bungi.
10. Ditabuja dikole divua ne bua kusaka bena Kristo bua kuenza tshinyi? (Ebelu 13:17)
10 Bena Kristo bena Ebelu bavua kabidi ne bua kueyemena bantu bavua Yezu wenza nabu mudimu bua kulombola tshisumbu. Bidi bimueneka ne: bantu abu bavua babapesha mibelu ivua itangila dîba menemene dia kunyema, itangila kabidi ne bulongame buvuabu ne bua kuikala nabu. (Bala Ebelu 13:17.) Muaku wa tshiena Greke udibu bakudimune mu Ebelu 13:17 ne: “nutumikile,” udi uleja ne: muntu mmufike ku ditaba bua kutumikila bualu udi weyemena muntu udi umupesha buludiki, ki mbualu muntu au udi ne bukokeshi bua kumupesha buludiki to. Nunku bivua bikengela bua bena Kristo bena Ebelu abu beyemene bakulu ne balonde buludiki buvuabu babapesha kumpala kua dikenga kulua. Pavuabu batumikila mu tshikondo tshivuabu mu ditalala, kabivua mua kulua kubakolela bua kutumikila mu tshikondo tshia dikenga to.
11. Bua tshinyi bidi ne mushinga wa bungi bua bena Kristo bikale ne ditabuja dikole lelu eu?
11 Lelu eu, tudi petu dijinga ne ditabuja anu bu bena Kristo bena Ebelu abu. Bantu ba bungi ba tshikondo tshietu etshi batu babenga didimuija dia ne: nshikidilu wa ndongoluelu wa malu eu udi ulua; batu mene batuseka. (2 Pet. 3:3, 4) Bualu bukuabu, nansha mudi Bible mutuleje malu ndambu enzeka mu dikenga dinene, kudi malu a bungi atudi katuyi bamanye to. Mbimpe tuikale ne dishindika dia ne: nshikidilu wa ndongoluelu wa malu eu neafike mu tshikondo tshiakane, ne Yehowa neatutabalele tshikondo atshi.—Hab. 2:3.
12. Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kupanduka ku dikenga dinene?
12 Tudi ne bua kudienzeja kabidi bikole bua kueyemena “mupika wa lulamatu udi mudimuke” udi Yehowa muteke bua kutulombola (Mat. 24:45) Patuadija dikenga dinene, nebatuleje malu a kuenza bua tuetu kupanduka anu muvuabu bambile bena Ebelu pavua tshiluilu tshia bena Lomo tshinyunguluke Yelushalema. Tshikondo tshitudi etshi ke tshikondo tshia tuetu kutamba kueyemena bantu badi Yehowa muteke bua kulombola bolongolodi buende ne kulonda buludiki budibu batupesha, bualu tuetu katuyi tubulonda lelu, nebitukolele mu dikenga dinene.
13. Bua tshinyi mubelu udi mu Ebelu 13:5 uvua ne mushinga wa bungi?
13 Bena Kristo bena Ebelu abu bavua ne bua kudienzeja kabidi bua kuepuka “dinanga dia makuta” ne kubenga kudikutakajija ne bintu bia bungi (Bala Ebelu 13:5.) Bamue ba kudibu bavua ne bupele ne nzala yamba kuya nabu. (Eb. 10:32-34) Nansha muvuabu badisuike kumpala bua kunanukila mu ntatu ayi bua bualu bua lumu luimpe, bidi bimueneka ne: bamue ba kudibu bakabanga kuditua mu dikeba makuta bua kudikuba ku njiwu ne kuepuka bupele. Kadi nansha bu bobu ne makuta bungi kayi, kaavua mua kubasungila ku kabutu kavua kalua to. (Yak. 5:3) Mu bulelela, bivua mua kukolela muntu yonso uvua munange bintu bia ku mubidi bua kunyema, kushiya nzubu wende ne bintu biende.
14. Tuetu ne ditabuja dikole, mmapangadika kayi atudi mua kuangata ku mpindieu bua bintu?
14 Tuetu ne ditabuja dikole, batuishibue ne: Yehowa ukadi pa kubutula ndongoluelu wa malu eu, nebitusake bua kulekela dinanga dia bintu. Mu dikenga dinene, bantu “nebimanshe arjan yabu mu misesu” bualu nebajingulule ne: “nansha arjan yabu anyi or yabu kabiakukumbana bua kubapandisha mu dituku dia tshiji tshikole tshia Yehowa to.” (Yeh. 7:19) Pamutu pa kudina ne kasuki mu dikeba makuta a bungi, mbimpe tuangate mapangadika atuambuluisha bua kuikala ne bintu bidi bikengela buetu tuetu, bua bena mu mêku etu ne bua tumone mua kuenzela Yehowa mudimu. Nunku katubuedi mabanza a patupu anyi katufidi meji etu onso ku bintu bitudi nabi to. Tudimuke kabidi bua bintu bitukadi nabi kabilu ne mushinga wa bungi menemene mu nsombelu wetu to. (Mat. 6:19, 24) Bu mutudi tuenda tusemena ku nshikidilu wa ndongoluelu wa malu eu, nebitulombe bua kueyemena Yehowa anyi bintu bitudi nabi.
“TUDI DIJINGA NE DINANUKILA”
15. Bua tshinyi bena Kristo bena Ebelu bavua nangananga dijinga ne dinanukila?
15 Bena Kristo bena Ebelu bavua ne bua kunanukila pavuabu benzela Yehowa mudimu bualu dikenga divua dienda disemena. (Eb. 10:36) Nansha muvuabu bakengeshe bamue ba kudibu bikole menemene kumpala, ba bungi kabavua babakengeshe to. Ke bualu kayi Paulo wakabambila ne: nansha muvuabu babakengeshe amu, kabavua bakenge bu Yezu to, bualu yeye bakafika too ne ku dimushipa. (Eb. 12:4) Bena Yuda ba bungi bakapeta tshiji tshikole bua muvua bena Yuda bakuabu benda balua bena Kristo; kutuadijabu kubenzela malu ne tshikisu. Bidimu ndambu kumpala, tshisumbu tshia bantu tshiakaluisha Paulo pavuaye uyisha mu Yelushalema. Bena Yuda bapite pa 40 ‘bakadisuika ku mulawu bamba ne: kabavua mua kudia anyi kunua kantu too ne pavuabu bashipa Paulo.’ (Bien. 22:22; 23:12-14) Nansha muvuabu bakine bena Kristo ne babakengesha, bavua ne bua kutungunuka ne kudisangisha bua kutendelela Yehowa, kuyisha lumu luimpe, ne kulama ditabuja diabu dikole.
16. Mmunyi mudi mukanda wa Ebelu utuambuluisha bua kumona dikengeshibua mu mushindu muimpe? (Ebelu 12:7)
16 Ntshinyi tshivua mua kuambuluisha bena Kristo bena Ebelu abu bua kutantamena buluishi? Paulo uvua musue bua bamone dikengeshibua mu mushindu muimpe. Wakabumvuija ne: Nzambi udi mua kulekela ntatu ibakuata bua kubalongesha. (Bala Ebelu 12:7.) Kubalongesha aku kuvua mua kubambuluisha bua kupeta ngikadilu idi isankisha Yehowa. Pavuabu bimanyina pa malu mimpe avua dikengeshibua adi mua kubapetesha, kabivua mua kubakolela bua kunanukila to.—Eb. 12:11.
17. Mmalu kayi akalonga Paulo bua dinanukila mu dikengeshibua?
17 Paulo wakakankamija bena Kristo bena Ebelu bua kunanukila mu ntatu ne dikima dionso. Uvua mukumbane bua kubakankamija mushindu au. Bu muvuaye ukengesha bena Kristo kumpala, uvua mumanye ntatu ivuabu batuilangana nayi. Uvua mumanye kabidi tshia kuenza bua kunanukila mu dikengeshibua. Yeye mene bavua bamuluishe mu mishindu mishilashilangane kumpala kua kuluaye muena Kristo. (2 Kol. 11:23-25) Ke bualu kayi uvua wakula ne dishindika bua malu adi akengela kuenza bua kunanukila. Wakavuluija bena Kristo abu ne: padibu mu ntatu, mbimpe beyemene Yehowa pamutu pa bobu kudieyemena. Ke bualu kayi Paulo wakamba ne dikima ne: “Yehowa mmuambuluishi wanyi; tshiakutshina to.”—Eb. 13:6.
18. Ntshinyi tshienzeka kumpala eku tshitudi ne bua kumanya tshidi mua kutuambuluisha bua kunanukila padibu batukengesha?
18 Kudi bana betu badi bananukila mu dikengeshibua patudi tuakula apa. Umue mushindu wa kuleja mutudi babanange nkusambila bua bualu buabu, ne imue misangu kubapesha bidibu bakengela. (Eb. 10:33) Nansha nanku Bible udi wamba bimpe ne: “Bantu bonso badi basue kuikala balamate Nzambi mu buobumue ne Kristo Yezu nebakengeshibue pabu.” (2 Tim. 3:12) Nunku, tuetu bonso tusuikayi mukaba bua ntatu idi mituindile. Tuikalayi anu beyemene Yehowa ne muoyo mujima, batuishibue ne: neatuambuluishe bua kunanukila mu lutatu kayi luonso ludi mua kutukuata. Neapeteshe batendeledi bende bonso disulakana mu tshikondo tshiakanyine.—2 Tes. 1:7, 8.
19. Mmalu kayi atudi ne bua kuenza atuambuluisha bua kudilongolola bua dikenga dinene? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)
19 Kakuyi mpata, mukanda uvua Paulo mufundile bena Kristo bena Ebelu wakabambuluisha bua kudilongolola bua dikenga divua ne bua kubakuata. Paulo wakabalomba bua balonge Dîyi dia Nzambi bikole ne badiumvue bimpe bua bafike ku dijingulula malongesha avua mua kunyanga ditabuja diabu ne kuabenga. Wakabakankamija bua kukolesha ditabuja diabu bua kabikadi bajanguluka bua kulonda buludiki budi Yezu ne bakulu badi balombola tshisumbu bafila to. Wakabambuluisha bua bamone dikengeshibua mu mushindu muimpe, tuambe ne: bamone dikengeshibua bu mpunga wa bobu kulongeshibua kudi Tatu wabu udi mubanange; dîba adi bivua bibambuluisha bua kutungunuka ne kunanukila. Tutumikilayi petu mibelu mimpe ya mu Bible eyi bualu neituambuluishe bua kunanukila ne lulamatu too ne ku ndekelu.—Eb. 3:14.
Bena Kristo bavua ne lulamatu bakapeta masanka bua muvuabu bananukile. Bobu bamane kunyema mu Yudaya, bakatungunuka ne kudisangisha. Bualu ebu budi butulongesha tshinyi? (Tangila tshikoso 19)
MUSAMBU WA 126 Shala mutabale, ushindame, ulue mukole
a Anu mu nshapita wa kumpala wa mukanda wa Ebelu ke mudi Paulo mutele mvese ya mu Mifundu ya tshiena Ebelu, yoyi mikese idi 7, bua kujadikila bena Kristo ne: mushindu uvuabu batendelela Yehowa uvua muimpe kupita uvua bena Yuda bakuabu bamutendelela.—Eb. 1:5-13.