TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w98 1/12 dib. 19-22
  • Badi bakuba lumu luimpe ku diambuluisha dia mikenji

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Badi bakuba lumu luimpe ku diambuluisha dia mikenji
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Diibaka bimanu bia bukubi ku diambuluisha dia mikenji
  • Dikolesha bimanu
  • Tukubayi bimanu
  • Bamanyishi ba Bukalenge badi baya ne bilumbu biabu ku tubadi
    Bukalenge bua Nzambi budi bukokesha!
  • Diluangana bua kupeta budikadidi bua kutendelela
    Bukalenge bua Nzambi budi bukokesha!
  • Bantemu mbabinge ku tubadi tua ku Mputu tua maneme a bantu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
  • Balamate anu mbulamatadi wa Nzambi nkayende
    Bukalenge bua Nzambi budi bukokesha!
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
w98 1/12 dib. 19-22

Badi bakuba lumu luimpe ku diambuluisha dia mikenji

PAVUA bantu basa bimenga, bavua bibaka kabidi bimanu. Nangananga mu bikondo bia kale, bimanu ebi bivua bikuba. Balami ba musoko bavua baluangena pa mutu pa lupangu elu bua kukuba bimanu ebi bua baluishi kabalu kubitubula anyi kubishimbula. Ki ng’anu bena mu tshimenga nkayabu bavua bakubibua to, kadi misangu mivule bantu bavua basombele mu bimenga bia pabuipi bavua banyemena kabidi munda mua bimanu ebi.​—2 Samuele 11:20-24; Yeshaya 25:12.

Bia muomumue, Bantemu ba Yehowa mbibake bimanu​—bimanu bia mikenji—​bia bukubi. Bimanu ebi ki mbiasa bua kutapulula Bantemu ne bantu bakuabu to, bualu Bantemu ba Yehowa mbamanyike bua dikala bantu bamanye kusomba ne bakuabu ne bena bulunda. Nansha nanku, bidi bikolesha mêyi a mu mikenji adi afila budikadidi bua nshindamenu bua bantu bonso. Kabidi, bidi bikuba manême a Bantemu manyisha kudi mikenji bua bamone mua kukumbaja ntendelelu wabu mu budikadidi. (Fuanyikija ne Matayo 5:14-16.) Bimanu ebi bidi bikuba ntendelelu ne bukenji buabu bua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Bimanu ebi ntshinyi, ne mbibaka mushindu kayi?

Diibaka bimanu bia bukubi ku diambuluisha dia mikenji

Nansha mudi Bantemu ba Yehowa bikale ne budikadidi bua kutendelela mu matunga a bungi, mu amue matunga mbabaluishe kabayi ne bubi budibu benze. Padibu bababengela budikadidi bua kutendelela pa kudisangisha pamue anyi kuyisha ku nzubu ne ku nzubu, badi balondakaja malu aa ku diambuluisha dia mikenji. Bilumbu bia Bantemu ku tubadi pa buloba bujima bikadi bitue ku binunu bivule.a Misangu yonso kabavua anu babinga to. Kadi padi tubadi tushadile tukosa tshilumbu tshiabu bibi, misangu mivule batu baya ku tubadi tukulu. Mbapatule bipeta kayi?

Mu makumi a bidimu bia mu siekele eu wa 20, dipatula bipeta bimpe ku tubadi mu matunga a bungi ndijadike mapangadika a kueyemena mangata kudi tubadi adi Bantemu ba Yehowa benze nawu mudimu mu bilumbu bikuabu biakalonda. Anu bu madioto anyi mabue adibu biibake nawu bimanu, mapangadika aa mimpe adi enza lumbu lua mikenji lua bukubi. Bimanyine pa mapangadika mangata ku tubadi, Bantemu mbatungunuke ne kuluila budikadidi mu malu a Nzambi bua kukumbaja ntendelelu wabu.

Tshilejilu, tangila tshilumbu tshia Murdock ne ditunga dia Pennsylvanie (mu États-Unis). Kabadi Kakulu ka États-Unis kavua kakose tshilumbu etshi mu dia 3 Lumungulu 1943. Lukonko luvuabu bajule ku kabadi luvua nunku: Bantemu ba Yehowa badi ne bua kupeta tshitadi tshia bungenda bua kuabanya mikanda yabu ya malu a Nzambi anyi? Bantemu ba Yehowa bakamba ne: kabena ne bua kubalomba bua kusumbabu tshitadi bua bualu ebu nansha. Mudimu wabu wa buambi kawena​—ne kautu muanji kuikala—​dienda dia mushinga to. Tshipatshila tshiabu ki ntshia kupeta mfranga to, kadi ntshia kuyisha lumu luimpe. (Matayo 10:8; 2 Kolinto 2:17) Mu dikosa tshilumbu tshia Murdock, Kabadi kakatua ku tshia Bantemu, kulejaku ne: kulomba bua kufuta tshitadi tshia bungenda bua kushisha kuabanya mikanda ya malu a Nzambi kakuena kumvuangana ne mêyi ne mikandu nansha.b Dipangadika edi diakashala dipangadika dia tshilejilu, ne kubangila anu pine apu Bantemu mbanyemenaku bu dipangadika dinene mu bilumbu bivule, ne mbapatule bipeta bimpe. Dilumbuluisha dia Murdock ndimueneke dikale didioto dikole dia lumbu lua mikenji lua bukubi.

Bilumbu ebi mbiambuluishe bikole bua kukuba budikadidi bua bantu bonso mu malu a Nzambi. Tshilongelu kampanda tshiakamba bua mudimu udi Bantemu benze bua kubingisha manême a bantu mu États-Unis ne: “Bantemu ba Yehowa bavua ne buenzeji bukole mu dishintulula dia mikenji, nangananga mu dialabaja mikalu ya bukubi bua diakula ne bua tshitendelelu.”​—University of Cincinnati Law Review.

Dikolesha bimanu

Bimanu ebi bidi bienda bikola padiku kupatuka bipeta bimpe ku tubadi. Tangila mapangadika makese avuabu bangate mu bidimu bia 1990 bua diakalenga dia Bantemu ba Yehowa, pamue ne banangi bakuabu bonso ba budikadidi pa buloba bujima.

Ditunga dia Grèce. Mu dia 25 Lumungulu 1993, Kabadi ka ku Mputu ka Manême a Bantu kakitaba bunême buvua nabu muena Greke kampanda bua kulongesha bakuabu mitabuja a tshitendelelu tshiende. Tshilumbu etshi tshivua tshitangila Minos Kokkinakis, uvua ne bidimu 84 tshikondo atshi. Bu muvuaye Ntemu wa Yehowa, bavua bakuate Kokkinakis misangu mipite pa 60 kubangila mu 1938, bavua bamupitshishe ku tubadi tua mu Grèce misangu 18, ne uvua mulale mu buloko bidimu bipite pa bisambombo. Bavua bamupishe nangananga ne mukenji wa mu Grèce muela mu bidimu bia 1930 udi ukandika dikudimuisha bantu mutshima​—mukenji uvua mukebeshe dikuatshibua dia Bantemu ba Yehowa batue ku 20 000 kubangila mu 1938 too ne mu 1992. Kabadi ka ku Mputu kakakosa tshilumbu ne: mbulamatadi wa mu Grèce uvua munyange mukenji wa budikadidi bua ntendelelu bua Kokkinakis ne kakakosela mbulamatadi eu dolare 14 400 ya kumufuta bua bibi bimuenzela. Mu dilumbuluisha diaku, Kabadi aka kakakosa tshilumbu ne: Bantemu ba Yehowa badi bushuwa “tshitendelelu tshianyisha.”​—Tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Kabitende 1993, mabeji 27-31.

Ditunga dia Mexique. Mu dia 16 Kashipu 1992, bakela tshidia tshinene mu dibingisha budikadidi bua ntendelelu mu Mexique. Dituku adi bakela Mukenji wa Nsangilu wa Bitendelelu ne Ntendelelu wa Patoke. Ku diambuluisha dia mukenji eu, kasumbu ka malu a Nzambi kadi mua kupeta dianyisha dia kudi mbulamatadi bu ndongoluelu wa malu a Nzambi pa kudifundisha ku mikanda ya mbulamatadi. Kumpala, Bantemu ba Yehowa, mumue ne bitendelelu bikuabu bia mu ditunga edi, bavuaku bushuwa kadi kabavua ne dianyisha dia kudi mbulamatadi to. Mu dia 13 Tshisanga 1993, Bantemu bakalomba bua kudifundisha ku mikanda ya mbulamatadi. Diakalenga, mu dia 7 Lumungulu 1993, bakanyishibua kudi mbulamatadi bu La Torre del Vigía, A. R., ne Los Testigos de Jehová en México, A. R., mêna a nsangilu ibidi ya malu a Nzambi.​—Tangila Réveillez-vous!, 22 Kashipu 1994, mabeji 12-14.

Ditunga dia Brésil. Mu Kasuabanga 1990, ndongoluelu udi utangila malu a bena pansio (INSS) wa mu Brésil wakamanyisha biro bia filiale wa Société Watch Tower ne: kavua ne bua kuangata kabidi ba-ministre bena budisuile ba ku Betele (dîna dia nzubu ya filiale ya Bantemu ba Yehowa) bu ba-ministre bena Nzambi to, ne pa nanku bavua ne bua kulonda mikenji ya mu Brésil idi itangila mudimu. Bantemu bakaya ne tshilumbu etshi ku kabadi. Mu dia 7 Kabalashipu 1996, Tshipangu tshia bafidi ba mibelu ya dilumbuluisha ba mu biro bia Prokirere jenerale wa Brasília tshiakamanyisha dipangadika divua dibingisha mudimu wa ba-ministre ba ku Betele bu wa bena mu ndongoluelu wa malu a Nzambi muanyisha kudi mbulamatadi, ki mbu benji ba mudimu wa ku mubidi nansha.

Ditunga dia Japon. Mu dia 8 Luabanya 1996, Kabadi Kakulu ka mu Japon kakamanyisha dipangadika pa tshilumbu tshia malonga ne budikadidi bua bitendelelu​—bua diakalenga dia muntu yonso wa mu Japon. Ne dîyi dimue, kabadi kakakosa tshilumbu ne: tshilongelu tshia Lycée tshia mu tshimenga tshia Kobe tshivua tshitupe ku mukenji pa kuipata Kunihito Kobayashi bualu uvua mubenge bua kubuela mu malongesha adi aleja mua kuluangana mvita. Nkoselu wa tshilumbu eu udi uleja musangu wa kumpala udi Kabadi Kakulu kamanyishe dipangadika dishindamene pa budikadidi bua bitendelelu bujadika kudi mêyi ne mikandu bia mu Japon. Bilondeshile kuondo kende ka muoyo kalongesha kudi Bible, nsonga eu Ntemu wakamona se: manaya aa kaavua umvuangana ne mêyi-maludiki a mu Bible bu mudi dîyi didi mu Yeshaya 2:4 (MMM), didi diamba ne: “Nebatshibule miele yabo ya mvita, bayenze bikasu; nebatshibule mafuma abo, baenze miele ya kudima nayi. Tshisamba katshiakutudila tshikuabo muele wa mvita, bantu kabakulonga mua kuluangana mvita kabidi.” Dipangadika dia Kabadi diakashiya tshilejilu bua bilumbu bia matuku avua alua.​—Tangila Tshibumba tshia Nsentedi, 1 Kasuabanga 1996, mabeji 19-21.

Mu dia 9 Luishi 1998, Kabadi Kakulu ka mu tshimenga tshia Tokyo kakamanyisha dipangadika dikuabu dinene divua ditaba bunême bua Ntemu kampanda uvua ne dîna se: Misae Takeda bua kubenga luondapu luvua lubengangana ne dîyi dia mu Bible dia ‘kulekela mashi.’ (Bienzedi 15:28, 29) Bakaya ne tshilumbu etshi ku Kabadi Kakulu, ne nkushala bua kumona bikala dipangadika dia ku Kabadi Kanene mua kuanyishibua.

Ditunga dia Philippines. Mu dipangadika dimanyisha mu dia 1 Luabanya 1993, ne dîyi dimue, Kabadi Kakulu ka mu Philippines kakabingisha Bantemu ba Yehowa bua tshilumbu tshivua tshitangila bansonga Bantemu bavuabu bipate mu kalasa bualu bavua babenge ne kanemu konso bua kukosela dibendele mpala.

Nkoselu yonso muimpe wa tshilumbu ku kabadi udi bu dibue anyi didioto disakidila didi dikolesha lumbu luibaka ne mikenji ludi lukuba ki ng’anu manême a Bantemu ba Yehowa nkayabu, kadi a bantu bonso.

Tukubayi bimanu

Bantemu ba Yehowa mbadifundishe ku mikanda ya mbulamatadi mu matunga 153, ne mbapete budikadidi bua bungi mu mushindu mujalame, anu bu mudi bitendelelu bikuabu bianyisha kudi mbulamatadi bibupeta. Panyima pa bamane kubakengesha ne babakandike mu makumi mavule a bidimu ku Mputu wa ku Est ne mu U.R.S.S. wa kale, mbulamatadi mmianyishe mpindieu Bantemu ba Yehowa mu matunga bu mudi Albanie, Biélorussie, Georgie, Hongrie, Kazakhstan, Kirghizistan, République tchèque, Roumanie, ne Slovaquie. Kadi lelu’eu mu makuabu matunga, ne mu amue a ku Mputu wa ku Ouest adi ne ndongoluelu ya bilumbuluidi bijadika kale, batu batamba kubenga bua kuitabila anyi kupesha Bantemu ba Yehowa manême. Baluishi badi bakeba ne tshisumi bua ‘kupangadija malu mabi’ bua kuluisha Bantemu. (Musambu 94:20) Ntshinyi tshitubu benza?c

Bantemu ba Yehowa mbasue kumvuangana ne mbulamatadi yonso, kadi mbasue kabidi bua kupeta budikadidi bufila kudi mikenji bua kukumbaja ntendelelu wabu. Mbatuishibue bikole bua se: mikenji anyi mapangadika onso a tubadi ikala mua kubakandika bua kutumikila mêyi a Nzambi​—pamue ne dîyi-dituma dia kuyisha lumu luimpe—​kaena ne mushinga nansha. (Mâko 13:10) Bikalabu kabayi mua kufika ku diumvuangana dia mu ditalala, Bantemu ba Yehowa nebanyemene ku mikenji, balonda mapangadika onso a ku tubadi adi akengedibua bua kupeta bukubi bufila kudi mikenji budi bukuatshisha bunême bubapesha kudi Nzambi bua kukumbaja ntendelelu wabu. Bantemu ba Yehowa badi ne dieyemena dia tshishiki mu dilaya dia Nzambi dia se: ‘Tshiamu tshidibu bafula bua kukuluisha natshi katshiakutua.’​—Yeshaya 54:17, MMM.

[Mêyi adi kuinshi]

a Bua diumvuija diondoke dia muyuki wa malu adi Bantemu ba Yehowa benze ku diambuluisha dia mikenji, suaku utangile nshapita wa 30 mu mukanda wa Les Témoins de Jéhovah: Prédicateurs du Royaume de Dieu, mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Mu dikosa tshilumbu tshia Murdock, Kabadi Kakulu kakashintulula lungenyi luvuaku kaleje mu tshilumbu tshia Jones ne Tshimenga tshia Opelika. Mu tshilumbu tshia Jones mu 1942, Kabadi Kakulu kavua kitabe dipangadika dia ku kabadi kashadile kavua kapishe Rosco Jones, uvua Ntemu wa Yehowa, bua diabanya mikanda mu misesu ya mu tshimenga tshia Opelika, ku Alabama, kayi mufute tshitadi tshia bungenda.

c Tangila tshiena-bualu tshia: “Mbabakine bua ditabuja diabu” ne tshia: “Tubingishayi ditabuja dietu,” mu mabeji 8-18.

[Kazubu mu dibeji 21]

Dibingisha manême a Bantemu ba Yehowa

Dikengesha Bantemu ba Yehowa ndifikishe ku dibafila kumpala kua banzuji ne banene ba mbulamatadi pa buloba bujima. (Luka 21:12, 13) Bantemu ba Yehowa mbenze madikolela ne muoyo mujima bua kubingisha manême abu ku diambuluisha dia mikenji. Bipeta bimpe bidibu bapete ku tubadi mu matunga a bungi mbiambuluishe bua kukuba budikadidi bua Bantemu ba Yehowa bufila kudi mikenji, pamue ne manême abu a:

◻ kuyisha ku nzubu ne ku nzubu kabayi bafuta bitadi bidibu batekele bangenda-mushinga​—tshilumbu tshia Murdock ne ditunga dia Pennsylvanie, ku Kabadi Kakulu ka mu États-Unis (1943); tshilumbu tshia Kokkinakis ne Grèce, Kabadi ka ku Mputu ka Manême a Bantu (KMMB) (1993).

◻ kudisangisha ne budikadidi buonso bua kutendelela​—tshilumbu tshia Manoussakis pamue ne bakuabu ne Grèce, KMMB (1996).

◻ kupangadija mu diumvuangana ne kuondo kabu ka muoyo, mushindu udibu mua kuleja kanemu bua dibendele anyi tshimanyinu tshia ditunga​—Tshilumbu tshia Tshilongelu tshia mu ditunga dia Virginie wa ku Ouest ne Barnette, Kabadi Kakulu ka ku États-Unis (1943); Kabadi Kakulu ka mu Philippines (1993); Kabadi Kakulu ka mu Inde (1986).

◻ kubenga mudimu wa busalayi udi unyanga kuondo kabu ka muoyo ka bena nkristo​—tshilumbu tshia Georgiadis ne Grèce, KMMB (1997).

◻ kusungula luondapu ne manga adi kaayi anyanga kuondo kabu ka muoyo​—tshilumbu tshia Malette ne Shulman, mu Ontario, ku Canada, Kabadi Kanene (1990); tshilumbu tshia Watch Tower ne E.L.A., Kabadi ka ku Mutu, mu San Juan, ku Puerto Rico (1995); tshilumbu tshia Fosmire ne Nicoleau, New York, États-Unis, Kabadi Kanene (1990).

◻ kukolesha bana babu bilondeshile mitabuja abu mashindamene pa Bible nansha padibu babenga bua kuitaba mitabuja aa dîba didiku mafuilakana bua muledi udi ne bua kukolesha bana​—tshilumbu tshia St-Laurent ne Soucy, Kabadi Kakulu ka mu Canada (1997); tshilumbu tshia Hoffmann ne ditunga dia Autriche, KMMB (1993).

◻ kupeta ne kutumika ne bia-mudimu bianyisha kudi mbulamatadi bidibu kabayi balomba bua kufuta bitadi anu mudibu benza bua bia-mudimu bitumika nabi kudi bitendelelu bikuabu bianyisha kudi mbulamatadi​—tshilumbu tshia Bantu ne Haring, New York, ku États-Unis, Kabadi Kanene (1960).

◻ kuangatshibua bu bantu badi benza mudimu kampanda wa pa buawu wa ku dîba ne ku dîba bua kabafutshi bitadi amu bu bena mudimu wa ku dîba ne ku dîba ba bitendelelu bikuabu​—INSS wa mu Brésil, Brasília, (1996).

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Minos Kokkinakis ne mukajende

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Kunihito Kobayashi

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 19]

The Complete Encyclopedia of Illustration/​J. G. Heck

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu