Nusakidile ku dinanukila dienu ditshina dia Nzambi
“Nusakidile ku ditabuja dienu . . . dinanukila, ku dinanukila dienu ditshina dia Nzambi.”—2 PETELO 1:5, 6.
1, 2. (a) Bituadijile mu 1934, ntshinyi tshiakafikila Bantemu ba Yehowa mu matunga avua ku bukokeshi bua bena Nazi, ne mbua tshinyi? (b) Ntshinyi tshiakenza bena tshisamba tshia Yehowa bua kutantamena dikengeshibua edi dikole?
TSHIVUA tshikondo tshia mîdima mu mianda ya mu siekele wa 20 eu. Bituadijile mu 1934, binunu ne binunu bia Bantemu ba Yehowa mu matunga avua ku bulombodi bua mbulamatadi wa bena Nazi bakakuatshibua kabayi babunda tshilumbu ne kuedibua mu tumponya tua dikengesha ne dienzeja bantu midimu mikole. Mbua tshinyi? Bualu bavua bashale ne ngikadilu wa ndubidila ne babenga bua kukosela Hitler mpala. Ntshinyi tshiakabenzelabu? “Bena buloko bakuabo . . . kabakabenzela malu ne tshikisu tshia mushindu’eu bu muakenzelabo Balongi ba Bible [Bantemu ba Yehowa]. Tshivua tshikisu tshia dikengeshibua ku mubidi ne mu lungenyi kabiyi ndekelu tshidi muakulu nansha umue pa buloba kauyi mua kumvuija.”—Karl Wittig, muena mudimu wa kale mu mbulamatadi wa ditunga dia Allemagne.
2 Mmunyi muakatantamena Bantemu tshinyangu etshi? Mu mukanda wende wa L’Etat nazi et les nouvelles religions: Etude portant sur cinq cas de non-conformisme (angl.), Christine King wakafunda ne: “Amu Bantemu ba Yehowa [mu dishilangane ne bitendelelu bikuabu] ke bakatshimuna mbulamatadi.” Eyowa, mu tshi-bungi, Bantemu ba Yehowa bakashala balamate bikole [ku mitabuja abu], nansha muvuabi biumvuija kunanukila too ne ku lufu bua nkama ya kudibu.
3. Ntshinyi tshiakambuluisha Bantemu ba Yehowa bua kunanukila mateta makole?
3 Ntshinyi tshiakambuluisha Bantemu ba Yehowa bua kunanukila mateta a mushindu’eu, kabiyi amu mu ditunga dia Allemagne wa bena nazi, kadi, kabidi pa buloba bujima? Tatuabu wa mu diulu wakabambuluisha bua kunanukila bua ditshina diabu dia Nzambi. “Yehowa mmumanye mua kupikula bantu batshinyi ba Nzambi padibu mu ditetshibua,” ke mudi mupostolo Petelo umvuija. (2 Petelo 2:9) Kuulu, mu mukanda umue umue eu, Petelo wakabela bena nkristo ne: “Nusakidile ku ditabuja dienu . . . dinanukila, ku dinanukila dienu ditshina dia Nzambi.” (2 Petelo 1:5, 6) Nenku, dinanukila ndisuikakaja ku ditshina dia Nzambi. Nenku, bua kunanukila too ne ku ndekelu, tudi ne bua ‘kutungunuka ne ditshina dia Nzambi’ ne kudileja mu ngenzelu wa malu. (1 Timote 6:11) Kadi, ditshina dia Nzambi ntshinyi menemene?
Tshidi ditshina dia Nzambi diumvuija
4, 5. Ditshina dia Nzambi ntshinyi?
4 Tshibikidilu tshia tshiena-Greke tshia “ditshina dia Nzambi” (eu·seʹbei·a) tshidi imue misangu mua kukudimunyibua ku muaku ku muaku bu “dinemekela dimpe.”a (2 Petelo 1:6) Tshidi tshifunkuna mmuenenu wa musangelu udi muntu umvua mu mutshima bua Nzambi. Bilondeshile William Vine, muleji-ngikadilu eu·se·besʹ, udi ku muaku ku muaku umvuija “kunemekela kuimpe,” udi uleja “bukole bua mu nyuma budi, ku bulombodi bua dinemekela dimpe dia Nzambi, bulejibue mu didifila dijima mu mudimu.”—2 Petelo 2:9.
5 Nenku, tshiambilu “ditshina dia Nzambi” tshidi tshiumvuija dinemekela anyi ditshina bua Yehowa didi ditusaka bua kuenza malu adi amulengelela. Bidi mua kuenjibua nunku, nansha mu ntatu mikole, bualu tudi banange Nzambi kumbukila mu mutshima wetu. Ndilamata ku mikenji ya Yehowa didi dimuenekela mu nsombelu wetu. Bena nkristo balelela mbalombibue bua kusambila bua kumona “mua kuikala ne nsombelu wa ditalala ne bupole, ne nsombelu muule tente ne ditshina dia Nzambi.” (1 Timote 2:1, 2) Bilondeshile bashikuluji kampanda ba miaku, Johannes Louw ne Eugene Nida, “mu miakulu mivule, mu 1 Tim 2.2, muaku [eu·seʹbei·a] udi mua kukudimunyibua bu ‘kuikala ne nsombelu udi Nzambi musue bua tuetu kuikala nende’ anyi ‘kuikala ne nsombelu udi Nzambi mutuambila bua kuikala nende.’”
6. Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa dinanukila ne ditshina dia Nzambi?
6 Tudi mpindieu mua kuanyisha diumvuangana didi pankatshi pa dinanukila ne ditshina dia Nzambi. Bu mutudi ne nsombelu amu bu mudi Nzambi musue bua tuetu kuikala nende, mbuena kuamba ne—ne ditshina dia Nzambi—tudi tukinyibua kudi bena mu bulongolodi ebu, badi kabiyi mpata, babueja ditabuja dietu mu mateta. (2 Timote 3:12) Kadi, kakuena njila mukuabo udi mua kutufikisha ku dinanukila mateta a mushindu’eu bikalabi kabiyi bua lulamatu luetu kudi Tatu wetu wa mu diulu. Kabidi, Yehowa udi wandamuna bimpe ku ditshina dia Nzambi dia mushindu’eu didi difuma mu mutshima. Tudi mua kudifuanyikija mudiye udiumvua padiye, kumbukila mu diulu, umona aba badi ku dimutshina diabu, benza madikolela bua kumulengelela nansha mudiku buluishi mishindu mishilangane. Kabiena bikemesha bua padiye mudiakaje bua “kupikula bantu batshinyi ba Nzambi mu diteta”!
7. Bua tshinyi ditshina dia Nzambi didi ne bua kudimibua?
7 Kadi, katuena tuledibua ne ditshina dia Nzambi munda muetu, anyi katuena mua kudipiana kudi baledi batshinyi ba Nzambi ku tshilelelu nansha. (Genese 8:21) Apo, tudi ne bua kudidima. (1 Timote 4:7, 10) Tudi ne bua kutumika bua kusakidila ditshina dia Nzambi ku dinanukila dietu ne ku ditabuja dietu. Ke bua tshinyi Petelo udi wamba ne: tuenze “madikolela wonso bua kusakidila ditshina dia Nzambi ku dinanukila dietu ne ku ditabuja dietu.” (2 Petelo 1:5) Nenku, mmunyi mutudi mua kupeta ditshina dia Nzambi?
Mushindu wa kupeta ditshina dia Nzambi
8. Bilondeshile mupostolo Petelo, mmuanda kayi wa nshindamenu udi mua kupetesha ditshina dia Nzambi?
8 Mupostolo Petelo wakumvuija muanda wa nshindamenu bua kupeta ditshina dia Nzambi. Wakamba ne: “Buimpe bukena- butukumbanyine ne ditalala bivulangane kunudi ku dimanya dijalame dia Nzambi ne dia Yezu Mukalenge wetu, bualu bukole buende bua bunzambi mbutupeteshe ku budisuile bintu bionso bidi bitangila muoyo ne ditshina dia Nzambi, ku dimanya dijalame dia eu wakatubikila ku butumbi ne ku buimpe.” (2 Petelo 1:2, 3) Nenku, bua kusakidila ditshina dia Nzambi ku ditabuja dietu ne ku dinanukila dietu, tudi ne bua kudiunda mu dimanya dionso dijalame dia Yehowa ne dia Yezu Kristo.
9. Mmunyi mudibi mua kulejibua bua se: kupeta dimanya dijalame dia Yehowa Nzambi ne dia Yezu Kristo kudi kulomba bivule kupita kumanya patupu tshidibo?
9 Kupeta dimanya dijalame dia Nzambi ne dia Yezu Kristo kudi kumvuija tshinyi? Mbimueneke se: kudi kumvuija bivule kupita pa muanda wa kumanya patupu tshidibo bikale. Tshilejilu: Imue misangu udi mua kuikala mumanye muena mutumba nebe kampanda, pamu’apa umubikila ku dîna diende. Kadi, udiku mua kumusombesha mfranga mivule anyi? Tòo, amu pawikala mumanye menemene tshidiye. (Fuanyikija ne Nsumuinu 11:15.) Bia muomumue, bua kupeta dimanya dionso dijalame dia Yehowa ne dia Yezu, kabiena bikengel’amu kuitabuja patupu bua se: badiku ne kumanya mêna abu to. Bituikala badiakaje bualu buabu bua kunanukila too ne ku lufu, tudi ne bua kubamanya bu balunda. (Yone 17:3) Ntshinyi tshidibi biumvuija?
10. Kupeta dimanya dijalame dia Yehowa ne dia Yezu kudi kulomba malu kayi abidi, ne mbua tshinyi?
10 Kupeta dimanya dionso dijalame dia Yehowa ne dia Yezu kudi kulomba malu abidi: (1) kukeba mua kumanya bumuntu buabu—bikadilu biabu, mmuenenu yabu, ne njila yabu—ne (2) kuidikija tshilejilu tshiabu. Ditshina dia Nzambi didi dilomba dilamata kudi Yehowa ne muoyo mujima ne didi dimueneka patoke ku nsombelu wetu. Nenku, bua kudipeta, tudi ne bua kukeba bua kumanya menemene bumuntu bua Yehowa, disua diende ne bienzedi biende, mu mushindu wonso udi ku bukokeshi bua muntu. Bushuwa, bua kumanya Yehowa, utudi bafukibue ku tshimfuanyi tshiende, tudi ne bua kutumika ne dimanya dia mushindu’eu ne kuenza madikolela bua kufuanangana nende. (Genese 1:26-28; Kolosai 3:10) Ne bu muvua Yezu muidikije menemene Yehowa ku bivuaye wamba ne bivuaye wenza, dimanya dijalame ditudi nadi bua Yezu, ndiambuluisha dikumbane bua kudima ditshina dia Nzambi.—Ebelu 1:3.
11. (a) Mmunyi mutudi mua kupeta dimanya dijalame dia Nzambi ne dia Kristo? (b) Bua tshinyi mbia mushinga bua kueleela meji pa bitudi tubala?
11 Mmunyi mutudi mua kupeta dimanya dia mushindu’eu dia Nzambi ne dia Kristo? Mmu dilonga Bible ne mikanda idi yumvuija Bible ne disuminyina.b Kadi, bua dilonga dietu dia muntu pa nkayende dia Bible kutupeteshadi ditshina dia Nzambi, tudi ne bua kuangata dîba dia kueleela meji, mbuena kuamba ne: kunana lungenyi anyi kusulakaja bitudi tulonga. (Fuanyikija ne Yoshua 1:8.) Bua tshinyi ebi bidi bia mushinga munene? Uvuluke se: ditshina dia Nzambi didi dileja mmuenenu wa musangelu udi muntu udiumvua munda muende bua Nzambi. Mu Mifundu minsantu, dieleela meji badi misangu mivule badisuikakaja ku mutshima wa mu tshimfuanyi—muntu wa munda. (Misambu 19:14; 49:3; Nsumuinu 15:28) Patudi tunana lungenyi ne dianyisha pa bitudi tubala, bitudi tukonkonona bidi bibuela munda mua muntu wa munda, nenku bidi bijula majinga ne mpampakenu munda muetu, ne bidi kabidi ne buenzeji pa ngenyi yetu. Bidi amu bua kabingila aka kamuepele budi dilonga dietu mua kukolesha dilamata dietu kudi Yehowa ne ditusaka bua kuikala ne nsombelu udi ulengelela Nzambi, nansha patudi tuakamangana ne nsombelu mikole anyi mateta makole.
Kuleja ditshina dia Nzambi ku nzubu
12. (a) Bilondeshile Paulo, mmunyi mudi muena nkristo mua kuleja ditshina dia Nzambi ku nzubu kuende? (b) Bua tshinyi bena nkristo balelela badi batabalela baledi babu bakulakaje?
12 Ditshina dia Nzambi didi ne bua kulejibua diambedi ku nzubu. Mupostolo Paulo udi wamba ne: “Bikala mukamba kayi yonso ne bana anyi biikulu, buobo aba balonge diambedi mua kuleja ditshina dia Nzambi munkatshi mua bena mu nzubu muabo ne kutungunuka ne kufila kudi baledi babu ne ba-kakuabu tshia kubapingajila tshidi bu tshiabu, bualu abi bidi bilenga ku mêsu kua Nzambi.” (1 Timote 5:4) Amu bu mudi Paulo ubileja, kukuba baledi bakulakaje nkuleja ditshina dia Nzambi. Bena nkristo balelela kabena ne bua kupetesha dikuba dia mushindu’eu, amu bualu mmudimu udibo ne bua kukumbaja to, kadi, mbua dinanga didibo nadi bua baledi babo. Kupita apu, mbamanye se: bua Yehowa, mbia mushinga bua kutabalela bena mu dîku diabu. Mbamanye bimpe bitambe se: biabengabu kuambuluisha baledi babo mu tshikondo tshia dikengedibua, nebikale amu bu ‘bavidi ba ditabuja dia bena nkristo.’—1 Timote 5:8.
13. Bua tshinyi bidi mua kuikala bikole bua kuleja ditshina dia Nzambi ku nzubu, kadi, ndisankishibua kayi didi difuma ku ditabalela umue wa ku bena dîku?
13 Bidi bikengela kumanya bua se: kabitu misangu yonso bitekete bua kuleja ditshina dia Nzambi ku nzubu nansha. Bena mu dîku badi mua kuikala basombele kule pa miaba mishilangane. Bana bakadi bakulumpe badi mua kuikala pabo basumpakana bua kukolesha babo bana balela ne baluangana pabo bua ntatu ya mfranga. Mushindu anyi bukole bua ditabalela didi muledi ukengela, didi mua kutondesha ku mubidi anyi mu lungenyi bia muntu udi umukuba. Kadi, tudi mua kupeta disankishibua dinene dia kumanya se: bituikala tutabalela muena mu dîku dietu kampanda mununu, katuena tumupetesha anu “tshia kubapinganjila tshidi bu tshiende,” kadi, kabidi tudi tulengelela Eu udi “dîku dionso mu diulu ne pa buloba ne bua kubikidibua ku dîna diende.”—Efeso 3:14, 15.
14, 15. Tela tshilejilu kampanda tshia ditshina dia Nzambi tshidi bana baleja mu ditabalela tatuabu.
14 Tukonkononayi tshilejilu kampanda tshidi tshilenga ku muoyo. Ellis ne batanu ba ku bana babu ba bakaji ne ba balume badi batantamena ntatu mu dikuba tatuabu udi musombele ku nzubu kuende. Ellis udi ulonda ne: “Mu 1986, tatuanyi wakakuatshika disama dia tuneke, e kumutekeshadi mubidi mujima.” Bana basambombo badi bamutabalela: kutuadijila ku mâyi adibu bamuowesha, too ne mu bulalu mudibu bamukudimuna pa tshibidilu bua kabivu kumufiondola mubidi anyi kuenza tshikudi. “Tudi tumubadila, tumuakuisha ne tumuimbila mijiki. Katuena ne dishindika dia se: mmumanye bidi bipitakana pabuipi nende, kadi tudi tumuenzela malu anu bu muntu udi mumanye malu wonso adi enzeka.”
15 Bua tshinyi bana aba badi batabalela tatuabu nunku? Ellis udi utungunuka ne: “Kunyima kua lufu lua mamuetu mu 1964, tatu wakatukolesha yeye nkayende. Tshikondo atshi, patutshivua ne bidimu pankatshi pa 5 ne 14, uvua mukumbane bua kututabalela; lelu’eu, tuetu petu ke badiku bua kumutabalela pende.” Mbimueneke patoke bua se: ki mbitekete bua kumutabalela mushindu’eu to, ne bana batu bateketa mu maboko bikuabo bikondo. Ellis udi umanyisha se: “Tudi bamanye se: nsombelu udi nende tatuetu ng’wa katupa kîpi. Tudi batekemene tshikondo tshiapeta tshiakabidi tatuetu makanda a mubidi malenga, ne tshitudi mua kudisangisha tshiakabidi ne mamuetu pabiishibuaye ku bafue.” (Yeshayi 33:24; Yone 5:28, 29) Bushuwa, ditabalela dia mushindu’eu bua muledi didi ne bua kusanguluja mutshima wa Eu udi utumina bana dîyi dia kunemeka baledi babu!c—Efeso 6:1, 2.
Ditshina dia Nzambi ne mudimu wa buambi
16. Ntshinyi tshidi ne bua kuikala kabingila ka kumpala kadi katusaka bua kudifila mu mudimu wa buambi?
16 Patudi tuitaba ku dibikila dia Yezu dia ‘kutungunuka ne kumulonda,’ tudi tupeta mudimu wa Nzambi wa kumanyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne kuvuija balongi. (Matayi 16:24; 24:14; 28:19, 20) Mbimueneke patoke se: mu “matuku aa a ndekelu,” kudifila mu buambi, mmudimu udi bena nkristo ne bua kukumbaja. (2 Timote 3:1) Kadi, kabingila ketu kadi katusaka bua mudimu wa buambi ne wa kulongesha kadi ne bua kuikala kupita ne kukumbaja patupu mudimu mutulomba. Dinanga diondoke bua Yehowa didi ne bua kuikala kabingila ka diambedi bua tshitudi tuenza ne mushindu utudi tudifila mu mudimu wa buambi. Yezu wakamba ne: “Bua dibodiama dia bidi mu mutshima ke padi mukana muakula.” (Matayi 12:34) Eyowa, padi mitshima yetu mmiwule tente ne dinanga bua Yehowa, tudi tudiumvua basakibue bua kufila bumanyishi pa bidi bimutangila kudi bantu bakuabo. Padi dinanga bua Nzambi dikale kabingila ketu, mudimu wetu wa buambi ndileja menemene dia ditshina dietu dia Nzambi.
17. Mmunyi mutudi mua kukolesha kabingila kimpe bua mudimu wa buambi?
17 Mmunyi mutudi mua kudima kabingila kimpe bua mudimu wa buambi? Mpa kuela meji ne dianyisha pa mabingila asatu adi Yehowa mutupeteshe bua kumunanga. (1) Tudi banange Yehowa bua bikadiye mutuenzele. Kakuena dinanga dikuabu ditambe bunene didi mua kulejibua kupita mulambu wa tshia-bupikudi. (Matayi 20:28; Yone 15:13) (2) Tudi banange Yehowa bua bidiye utuenzela mpindieu. Tudi ne budikadidi bua kuyukidilangana ne Yehowa, udi uteleja masambila etu. (Musambu wa 65:2; Ebelu 4:14-16) Bu mutudi tuteka bipatshila bia Bukalenge pa muaba wa kumpala, tudi ne disanka dia kuikala ne bidi bikengedibua bua kuikala ne muoyo. (Matayi 6:25-33) Tudi tupeta pa tshibidilu biakudia bia mu nyuma bidi bituambuluisha bua kutantamena ntatu itudi tupeta. (Matayi 24:45) Ne tudi ne dibenesha dia kuikala munkatshi mua bena dîku dia bena nkristo dia pa buloba bujima, muanda udi ututapulula menemene ne bena mu bulongolodi ebu. (1 Petelo 2:17) (3) Tudi kabidi banange Yehowa bua bialuaye kutuenzela. Bua dinanga diende, tudi ‘balamate bikole ku muoyo wa bushuwa’—muoyo wa kashidi mu matuku atshilualua. (1 Timote 6:12, 19) Patudi tuela meji bua dinanga didi Nzambi mutuleje mu nsombelu wetu, bushuwa, mutshima wetu neutusake bua kumanyisha ne tshisumi kudi bantu bakuabo malu adi amutangila ne malongolola ende a mpatshi! Katuena tukengela bua bakuabu batuambile tshitudi ne bua kuenza, anyi tshietu tshitupa tshitudi ne bua kukumbaja mu mudimu wa buambi nansha. Mitshima yetu neyitusake bua kukumbaja tshitudi bakumbane mua kuenza.
18, 19. Ndutatu kayi luvua muanetu kampanda wa bakaji mutshimune bua kumona mua kudifila mu mudimu wa buambi?
18 Nansha mu nsombelu mikole, mutshima udi ne ditshina dia Nzambi neusakibue bua kuakula. (Fuanyikija ne Yelemiya 20:9.) Tukonkononayi muanda wakafikila Stella muena nkristo mukaji uvua kayi utamba kuakula. Pakatuadijaye diambedi kulonga Bible, wakela meji se: ‘Tshia kukumbana bua kuya ku nzubu ne ku nzubu musangu nansha umue!’ Udi umvuija ne: “Tshivua ntamba kuakula. Tshivua mua kusemena nansha kakese kudi bantu bakuabo bua kutuadija diyukidilangana.” Bu muvuaye utungunuka ne dilonga, dinanga diende bua Yehowa diakadiunda, ne wakakolesha dijinga dia kumanyisha kudi bakuabo bantu malu adi amutangila. “Ndi mvuluka mungakambila mulongeshi wanyi wa Bible ne: ‘Ndi ne dijinga dikole dia kuakula pa [malu adi atangila Nzambi], kadi tshiena nkumbana to, ne bidi bintodesha bushuwa.’ Tshiakuvulamina nansha kakese tshiakangambilaye ne: ‘Stella, ikala ne disanka bua muukadi ne dijinga dia kuakula.’”
19 Katupa kîpi kunyima, Stella wakafila yeye muine bumanyishi kudi muena mutumba nende mukaji. Pashishe, wakasambuka tshivuaye umona bu mukuna—wakadifila mu mudimu wa ku nzubu ne ku nzubu bua musangu wa kumpala. (Bienzedi 20:20, 21) Udi uvuluka ne: “Ngakafunda pa kabeji dileja dimvua nsua kuenza. Kadi, mvua ne buowa bukole, tshiyi nansha nkumbana mua kutapa dîsu pa bimvua mufunde pa kabeji!” Mpindieu, bidimu bipite pa 35 pashishe, Stella utshidi anu ne buowa bua kuakula bua ku tshilelelu. Kadi, mmunange mudimu wa budimi ne udi utungunuka ne kudifilamu.
20. Ntshilejilu kayi tshidi tshileja bua se: dikengeshibua anyi diedibua mu buloko kabiena mua kukanga mukana mua Bantemu ba Yehowa ba mitalu?
20 Dikengeshibua anyi diedibua mu buloko kabiena mua kukanga mukana mua Bantemu ba Yehowa ba mitalu. Tukonkononayi tshilejilu tshia Ernest ne Hildegard Seliger bena dibaka babidi ba ku ditunga dia Allemagne. Bua ditabuja diabu, bakapitshisha bubidi buabu bidimu bipite pa 40 mu tumponya tua dikengesha bantu ne dibenzeja midimu mikole tua bena Nazi ne mu maloko a ba-koministe. Nansha mu buloko, bakatungunuka ne kufila bumanyishi kudi bena buloko bakuabo. Hildegard udi uvuluka se: “Bamfumu batangidi ba bena buloko bavua banteka mu mulongo wa bena luonji, bualu, amu bu muakamba mukaji kampanda mutangidi wa bena buloko ne: mvua ngakula pa bidi bitangila Bible dituku dijima. Nenku, bakangela mu kasho ka muinshi mua buloba.” Ndekelu wa bionso, pakabapeshabu budikadidi, muanetu wa balume ne wa bakaji Seliger bakadifila mu mudimu wa bena nkristo wa ku dîba ne ku dîba. Bubidi buabu bakasadila ne lulamatu too ne ku lufu luabu, luakafika bua muanetu wa balume mu 1985 ne bua mukajende mu 1992.
21. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kusakidila ditshina dia Nzambi ku dinanukila dietu?
21 Ku dilonga ne tshisumi Dîyi dia Nzambi ne kuangata dîba dia kueleela meji ne dianyisha pa bitudi tulonga, netudiunde mu dimanya dijalame dia Yehowa Nzambi ne dia Yezu Kristo. Nenku, bu tshipeta, tudi mua kupeta tshikadilu etshi tshia mpatshi—ditshina dia Nzambi. Kuoko kakuyi ditshina dia Nzambi, kakuena mushindu nansha mukese wa kunanukila mateta kabukabu adi atufikila bu mutudi bena nkristo. Nenku, tulondayi mubelu wa Petelo ne tutungunukayi ne ‘kusakidila ku ditabuja dietu dinanukila ne ku dinanukila dietu ditshina dia Nzambi.’—2 Petelo 1:5, 6.
[Mêyi adi kuinshi]
a Bua bidi bitangila eu·seʹbei·a, William Barclay udi ufunda ne: “seb- ntshitupa tshia [muji] wa muaku udi umvuija dinemekela anyi ntendelelu. Eu mmuaku wa tshiena-Greke udi umvuija bimpe; nenku, eusebeia nntendelelu, dinemekela dimpe ne difila biakane.”—New Testament Words.
b Bua mushindu wa kulonga ne tshipatshila tshia kupeta dimanya diondoke dia Dîyi dia Nzambi, tangila mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 15 Août 1993, dibeji dia 12 too ne dia 17.
c Bua dikonkonona dijima pa mushindu wa kuleja ditshina dia Nzambi kudi baledi bakulakaje, tangila mu La Tour de Garde wa dia 1 Juin 1987, dibeji dia 13 too ne dia 18.
Diandamuna diebe didi tshinyi?
◻ Ditshina dia Nzambi ntshinyi?
◻ Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa dinanukila ne ditshina dia Nzambi?
◻ Mmuanda kayi wa nshindamenu udi ukengela kuenza bua kupeta ditshina dia Nzambi?
◻ Mmunyi mudi muena nkristo mua kuleja ditshina dia Nzambi ku nzubu?
◻ Tela kabingila kanene kadi katufikisha ku dikumbaja mudimu wetu wa buambi.
[Tshimfuanyi mu dibeji 18]
Bantemu ba Yehowa bavua bedibue mu kamponya ka dienzeja bantu midimu mikole ka bena Nazi bakaleja dinanukila ne ditshina dia Nzambi ku Ravensbrück