-
Bualu ebu buvua buenzeke bushuwa anyi?Tshibumba tshia Nsentedi (Tshia bantu bonso)—2016 | No. 2
-
-
TSHIENA-BUALU TSHINENE | BUA TSHINYI YEZU WAKAKENGA NE KUFUA?
Bualu ebu buvua buenzeke bushuwa anyi?
Bakashipa Yezu wa mu Nazaleta mu tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi. Bakamushiminyina muvuaye usaka bantu bua kutombokela mbulamatadi, kumututabu bikole ne kumupopelabu ku mutshi. Wakafua mu dikenga dikole. Kadi Nzambi wakamubisha ku lufu, ne panyima pa matuku 40 kubandaye mu diulu.
Tudi tupetela muyuki munene eu mu evajeliyo inayi ya mifundu ya tshiena Greke ya bena Kristo, itubu batamba kubikila ne: Dipungila dipiadipia. Malu au avua menzeke bushuwa anyi? Elu ndukonko lunene ne lua mushinga wa bungi. Bikalabi ne: malu aa kaavua menzeke, ditabuja dia bena Kristo kadiena ne mushinga to, ne ditekemena dia kupeta muoyo wa kashidi mu Mparadizu didi anu bu bualu budi kabuyi mua kuenzeka. (1 Kolinto 15:14) Ku lukuabu luseke, Bikala malu aa avua menzeke bushuwa, nunku bantu nebapete malu mimpe kumpala eku, awapeta pebe. Kadi tuanjayi tuambe tumona, Evanjeliyo mmalu malelela anyi mmalu mafuikakaja?
TSHIDI BIJADIKI BILEJA
Evanjeliyo mmishilangane ne nsumuinu bualu idi ne malu malelela ne adi umvuangana bimpe. Tshilejilu, mudi mêna a bungi ne miaba milelela idi bantu mua kuya kumona lelu eu. Idi yakula bua bantu balelela, badi bakebuludi ba malu a kale bende lumu batujadikila ne: bavuaku.—Luka 3:1, 2, 23.
Bualu bua Yezu muine mbabuakule kudi bafundi kampanda bavua bamanyike bikole ba mu siekele wa kumpala anyi muibidi.a Mbafunde mushindu uvuaye mufue mu Evanjeliyo idi yakula bua mushindu uvua bena Lomo bashipangana kale. Bualu bukuabu, mbalonde malu mu mushindu mulelela ne mujalame, mumue ne: baleja ne bimue bilema bia bayidi ba Yezu. (Matayi 26:56; Luka 22:24-26; Yone 18:10, 11) Malu onso aa adi aleja ne dishindika dionso ne: bafundi ba Evanjeliyo bavua ne bululame ne bamba bulelela mu malu avuabu bafunda bua Yezu.
NETUAMBE BISHI BUA DIBISHIBUA DIA YEZU KU LUFU?
Padi bantu ba bungi bitaba ne: Yezu uvua ne muoyo ne wakafua, bamue bavua mua kuikala badiebeja ni uvua bushuwa mubishibue ku lufu. Nansha bapostolo bende kabakitaba diakamue pakumvuabu ne: mmubike ku lufu to. (Luka 24:11) Kadi mpata ya bapostolo ne bayidi bakuabu yakajika pakatuilangananabu ne Yezu uvuabu babishe mu miaba mishilashilangane. Mu bulelela, umue musangu kuvua bantu bapite pa 500 bakadimuenena nkayabu ne mêsu abu abidi.—1 Kolinto 15:6.
Bayidi ba Yezu bakamanyisha bantu dibika dia Yezu ku lufu kuambilabu too ne bantu bavua bashipe Yezu nansha muvuabu basua kubakuata anyi kubashipa. (Bienzedi 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Bayidi ba Yezu bungi nunku badiku mua kuikala ne dikima bu bobu kabayi batuishibue menemene ne: Yezu uvua mubishibue ku lufu anyi? Bulelela bua dibishibua dia Yezu, mbuenzeji bukole budi nabu bena Kristo pa buloba kale ne lelu.
Muyuki wa lufu lua Yezu ne wa dibishibua diende idi milonda mu Evanjeliyo idi ne malu onso a mushinga adi uvuangana ne mifudu ya ku ntuadijilu. Paudi uyibala ne ntema yonso neutuishibue ne: malu aa avua menzeke bulelela. Dituishibua diebe didi mua kukola mu bungi bua matuku paumvua bua tshinyi malu aa avua menzeke. Tshiena-bualu tshialonda netshiumvuije bualu ebu.
a Tacite mulela mu 55, wakafunda ne: “Kristo wakapeta manyoka makole kudi umue wa ku bangovena betu Pontio Pilato mu bukokeshi bua Tibelio.” Suétone wa mu bidimu lukama bia kumpala wakakula pende bua Yezu. Nansha Josèphe mumanyi wa malu a kale muena Yuda ne Pline Muana, ngovena wa mu Bituniya uvua ne muoyo ku ntuadijilu kua siekele muibidi.
-
-
Bua tshinyi Yezu wakakenga ne kufua?Tshibumba tshia Nsentedi (Tshia bantu bonso)—2016 | No. 2
-
-
TSHIENA-BUALU TSHINENE
Bua tshinyi Yezu wakakenga ne kufua?
‘Bubi buakalua pa buloba bua muntu umue Adama, ne lufu bua bubi abu.’—Lomo 5:12
Newandamune bishi, bobu bakuebeje ne: “Udi musue kuikala ne muoyo bua kashidi anyi?” Bantu ba bungi badi mua kuamba ne: mbasue kuikala nawu, kadi badi bamona ne: ki mbualu budi mua kuenzeka to. Badi bamba ne: lufu ndua bantu bonso, nelukuate muntu yonso wa kutudi.
Kadi tutekabi ne: badi bakudimuna lukonko elu ne bakuebeja ne: “Udi mua kuitaba bua kufua anyi?” Mu kuamba kuimpe, bantu ba bungi badi mua kuandamuna ne: tòo. Bualu ebu budi buleja tshinyi? Nansha mutudi tutuilangana ne ntatu ne makenga, tuetu buonso tutu basue kuikala ne muoyo. Bible udi uleja ne: Nzambi mmufuke bantu ne dijinga dia kuikala ne muoyo. Udi wamba ne: “uvua mene muteke tshiendelele mu muoyo wabu.”—Muambi 3:11, NWT.
Nansha nanku, bantu kabena bashala anu ne muoyo kashidi to. Kadi tshiakenzeka ntshinyi? Bualu bukuabu, Nzambi mmuenzaku tshinyi bua kujikija tshilumbu etshi? Mandamuna adi Bible ufila adi akolesha ku muoyo, ne adi aleja bua tshinyi Yezu uvua mukenge ne mufue.
TSHIVUA TSHIENZEKE
Nshapita isatu ya kumpala ya mukanda wa Genese idi ituambila ne: Nzambi uvua mupeshe bena dibaka ba kumpala, Adama ne Eva, diakalenga dia kuikala ne muoyo wa kashidi ne wakabambila tshivuabu mua kuenza bua kuwupeta. Kadi muyuki eu udi umvuija muvuabu bapangile bua kutumikila Nzambi ne muakajimijabu diakalenga edi. Muyuki eu mmulonda mu mushindu mupepele menemene bifikisha bantu bakuabu kudiwangata ne mushinga mukese anu bu muanu tshianana. Kadi anu bu Evanjeliyo, mukanda wa Genese udi ufila bijadiki bidi bileja ne: muyuki eu mmulelela.a
Dibenga kutumikila dia Adama ndikebeshe malu kayi? Bible udi wandamuna nunku: “Bu muakalua bubi pa buloba bua muntu umue, ne lufu lulue bua bubi abu, nunku lufu luakakuata bantu bonso, bualu bantu bonso bakenza bubi.” (Lomo 5:12) Pakabenga Adama kutumikila Nzambi, wakenza mpekatu. Nunku wakajimija diakalenga dia kuikala ne muoyo wa tshiendelele, ne ndekelu wa bionso wakafua. Bu mutudi ndelanganyi yende, tudi bapiane bubi buende. Ke bualu kayi tudi tusama, tukulakaja ne tufua. Diumvuija dia tshitudi tufuila didi dipetangana ne tshidi bena malu a sianse bapete pa bidi bitangila mushindu udi bana bapiana imue ngikadilu ya baledi babu. Kadi Nzambi mmuenzaku tshinyi bua kujikija tshilumbu etshi?
TSHIDI NZAMBI MUENZE
Nzambi wakalongolola malu bua kupikula tshivua Adama mujimijile ndelanganyi yende, mmumue ne: diakalenga dia kuikala ne muoyo wa kashidi. Mmunyi muvua Nzambi mukumbaje bualu ebu?
Bible udi wamba mu Lomo 6:23 ne: “Difutu dia bubi ndufu.” Bidi bileja ne: lufu ntshipeta tshia bubi. Adama wakenza bubi, ke bualu kayi wakafua. Bia muomumue, tuetu petu tutu tuenza bubi, nunku tudi tupeta difutu dia bubi, mmumue ne: lufu. Kadi tudi baledibue mu bubi kabiyi bua tshilema kampanda tshitudi benze to. Nunku, bua dinanga Nzambi wakatuma Muanende Yezu bua kutumbushila ‘difutu dia bubi.’ Bidi bienzeka mushindu kayi?
Lufu lua Yezu ndunzulule njila wa ku muoyo wa kashidi wa disanka
Bu muvua muntu umue, muntu mupuangane Adama, mututuadile bubi bua dipanga kutumikila, bivua bikengela muntu mupuangane uvua mua kutumikila too ne ku lufu bua kutumbusha ku difutu dia bubi abu. Bible udi umvuija bualu ebu mushindu eu: “Anu bu mudi dibenga kutumikila dia muntu umue divuije bantu ba bungi bena mibi, bia muomumue kabidi, ditumikila dia muntu umue nedivuije bantu ba bungi bakane.” (Lomo 5:19) “Muntu umue” au uvua Yezu. Wakumbuka mu diulu, kuluaye muntu mupuanganeb, ne kufuaye bua bualu buetu. Ke bualu kayi, tudi bapete mushindu wa kuangatshibua bu bantu bakane ku mêsu kua Nzambi ne kupeta diakalenga dia kutekemena muoyo wa kashidi.
BUA TSHINYI YEZU WAKAKENGA NE KUFUA?
Kadi, bua tshinyi bivua bikengela bua Yezu afue bua kukumbaja bualu ebu? Nzambi wa Bukole buonso kavuaku mua kuamba anu dîyi bua ndelanganyi ya Adama ishale ne muoyo bua kashidi anyi? Bushuwa uvua ne bukokeshi bua kuenza nanku. Kadi abi bivua mua kunyanga mukenji uvuaye muele wa ne: difutu dia bubi ndufu. Mukenji au ki mmukenji mukese udibu mua kumbusha anyi kushintulula mudibu basue to. Mmukenji munene udi utangila buakane bua bushuwa.—Musambu 37:28.
Bu Nzambi mubenge kulonda buakane mu tshilumbu etshi, bantu bavua mua kudiebeja ni uvua mua kuenza nunku mu malu makuabu kabidi. Tshilejilu, uvuaku mua kukumbana bua kujadika nganyi wa mu ndelanganyi ya Adama uvua mukumbanyine muoyo wa tshiendelele anyi? Bantu bavuaku mua kumueyemena ne: neakumbaje malu adiye ulaya anyi? Dilamata buakane dia Nzambi bua kutusungila ntshijadiki tshia ne: neikale wenza malu makane misangu yonso.
Ku diambuluisha dia lufu lua Yezu, Nzambi mmutunzuluile njila wa muoyo wa kashidi mu Mparadizu pa buloba. Mona tshidi mêyi a Yezu adi mu Yone 3:16 amba: ‘Nzambi mmunange ba pa buloba bikole menemene, wakabapesha Muanende mulela umuepele bua muntu yonso udi uleja ditabuja kudiye kafu, kadi ikale ne muoyo wa tshiendelele.’ Nunku lufu lua Yezu ludi luleja mudi Nzambi kayi upanga kulamata buakane, kadi ludi lutamba kuleja nangananga mudi Nzambi munange bantu bikole.
Kadi, bua tshinyi Yezu uvua ne bua kukenga ne kufua mu mushindu mubi udibu baleje mu Evanjeliyo? Pavua Yezu muitabe bua kupitshila mu diteta dikole menemene edi ne mushale ne lulamatu, wakaleja musangu umue bua kashidi ne: tshivua Diabolo muambe tshia ne: bantu kabena mua kushala balamate Nzambi padibu mu diteta ntshia dishima. (Yobo 2:4, 5) Tshivua Satana muambe etshi tshivua mua kumueneka bu tshilelela pavua Satana musake Adama muntu mupuangane ku dienza bubi. Kadi Yezu uvua mupuangane bu Adama wakatungunuka ne kutumikila Nzambi nansha mu makenga makole. (1 Kolinto 15:45) Nunku wakajadika ne: nansha Adama pende uvua mua kutumikila Nzambi bu yeye musue kuenza nanku. Pavua Yezu mutantamene makenga, wakatushila tshilejilu tshia tuetu kulonda. (1 Petelo 2:21) Nzambi wakafuta Muanende bua ditumikila diende dipuangane, kumupeshaye muoyo udi kauyi ufua.
MUDI BUALU EBU MUA KUKUAMBULUISHA
Yezu wakafua bulelela. Njila wa ku muoyo wa tshiendelele mmunzulula. Udi musue kushala ne muoyo kashidi anyi? Yezu wakaleja tshitudi ne bua kuenza pakambaye ne: “Bualu ebu budi bumvuija muoyo wa tshiendelele: bafike ku dikumanya wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uuvua mutume, Yezu Kristo.”—Yone 17:3.
Bapatudi ba mukanda eu badi bakulomba bua ulonge malu a bungi pa bidi bitangila Yehowa Nzambi mulelela ne Muanende Yezu Kristo. Bantemu ba Yehowa ba muaba uudi musombele nebikale ne disanka dia kukuambuluisha. Udi kabidi mua kupetela malu makuabu adi mua kukuambuluisha mu site wetu wa www.jw.org.
a Bala katshiena-bualu ka ne: “Historicité de la Genèse,” mu mukanda wa Étude perspicace des Écritures, volime 1, dibeji dia 986, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.
b Nzambi wakumbusha muoyo wa Muanende mu diulu, kuwelaye mu difu dia Mariya bua imite, ne nyuma muimpe wa Nzambi wakakuba Yezu bua kapianyi dipanga bupuangane dia Mariya.—Luka 1:31, 35.
-