TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • kl nshap. 8 dib. 70-79
  • Bua tshinyi Nzambi mmulekele dikenga?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bua tshinyi Nzambi mmulekele dikenga?
  • Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • DIKENGA KI NDIFUME KUDI NZAMBI
  • NTUADIJILU MUPUANGANE
  • DIYOBOLA DIBIADIBI
  • MUSHINDU WA KUJIKIJA BILUMBU EBI
  • NTSHINYI TSHIAKAJADIKIBUA?
  • NEWENZE TSHINYI?
  • Bua tshinyi kudi makenga bungi nunku?
    Mmalu kayi adi Bible utulongesha?
  • Dikenga dia bantu: Bua tshinyi Nzambi mmudilekelele?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Bua tshinyi malu mabi adi atungunuka too ne lelu?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
  • Tuikalayi ne nsombelu udi usankisha Nzambi
    Bible utu ulongesha tshinyi menemene?
Tangila bikuabu
Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi
kl nshap. 8 dib. 70-79

Nshapita 8

Bua tshinyi Nzambi mmulekele dikenga?

PADI bipupu bidituta, bibutula bintu ne bijimija mioyo ya bantu, bavule kabena mua kujingulula bua tshinyi malu mabiamabi a mushindu’eu adi enzeka. Bakuabu badi balubakana bua dialabala ne tshikisu bia dibunda bibawu ne tshinyangu kabiyi kutekesha. Wewe pebe udi mua kudiebeja ne: ‘Bua tshinyi Nzambi mmulekele dikenga?’

2 Bavule mbajimije ditabuja diabu kudi Nzambi, bualu kabena bapeta diandamuna didi disankisha ku lukonko elu. Badi bela meji ne: kêna utabalela bukua-bantu. Bakuabu badi bitaba dikenga bu nsombelu wa pa tshibidilu mbafikishiibue ku muoyo ne badi badiuula Nzambi bua bubi buonso budi mu nsangilu wa bantu. Biwikala ne nyanji ya mushindu’eu, kabiyi mpata newikale ne ntema mivule pa tshidi Bible wamba pa malu aa.

DIKENGA KI NDIFUME KUDI NZAMBI

3 Bible udi utushindikila ne: dikenga ditudi tumona ditunyunguluke ki ndikebesha kudi Yehowa Nzambi. Tshilejilu, muyidi muena nkristo Yakobo wakafunda ne: “Padi muntu mu ditetshibua, kambi ne: ‘[Nzambi, NW] ngudi unteta.’ Bualu [Nzambi, NW] kabena mua kumuteta kudi bubi, kabidi yeye muine kena uteta muntu nansha umue.” (Yakobe 1:13, MMM) Bu mudibi nunku, Nzambi kavua mua kukebesha ntatu mivule idi idituta pa bukua-bantu. Kêna utuadila bantu mateta bua kubakaja bua nsombelu wa mu diulu, anyi kêna ubakengesha bua bienzedi bibi bivuabu mua kuikala benze pavuabu ne muoyo kumpala.—Lomo 6:7.

4 Kusakidila apu, nansha mudi malu makuate buôwa mavule menjibue mu dîna dia Nzambi anyi dia Kristo, kakuena bualu mu Bible budi buleja se: umue wa kudibu ukadiku muanyishe bienzedi bia mushindu’eu. Nzambi ne Kristo kabena badibuejakaja ne aba badi badiamba mudibu babasadila kadi bikale bashima ne biibila, bashipa ne bapaula, ne benza makuabu malu adi akengeshisha bantu. Bushuwa, “bienzedi bia muntu mubi bidi bitondesha Yehowa.” Nzambi “udi kule ne bantu babi.”—Nsumuinu 15:9, 29.

5 Bible udi umvuija ne: Yehowa “mmuule tente ne bulenga buengeleki ne dilekelela.” (Yakobo 5:11, NW) Udi umanyisha ne: “Yehowa udi unanga kulumbulula kuakane.” (Musambu wa 37:28; Yeshaya 61:8) Kêna ukeba kudisombuela. Udi uditatshisha ne luse bua bifukibua biende ne ubipesha buonso buabi tshidi tshitambe buimpe bua diakalenga diabi. (Bienzedi 14:16, 17) Yehowa mmuenze nunku biangatshile ku ntuadijilu mene wa muoyo pa buloba.

NTUADIJILU MUPUANGANE

6 Buonso buetu tudi bibidila kumona ne kumvua lutatu ne dikenga. Nunku bidi mua kuikala bikole bua kutshinka nsombelu kayi dikenga, kadi ke muvuabi ku ntuadijilu wa muyuki wa bantu. Nansha mianu ya bimue bisamba idi itela mu mushindu mububika mbangilu wa diakalenga wa nunku. Mu mianu ya bena Greke, tshikondo tshia kumpala tshia “Bikondo Bitanu bia Muntu” tshivua tshibikidibue ne: “Tshikondo tshia Ngolo.” Mu tshikondo atshi bantu bavua ne nsombelu wa diakalenga, kakuyi diditatshisha, lutatu, ne tshinyangu tshia bukulakaje. Bena Chine batu bamba ne: mu bukokeshi bua Mukalenge Mukunzubile (Huang-Ti) wa mu mianu, bantu bavua mu ditalala, bababidila diumvuangana nansha ne bitupa bia bufuki ne nyama ya muitu. Bena Perse, bena Ejipitu, bena Tibet, bena Pérou, ne bena Mexique buonso buabu badi ne mianu pa bidi bitangila tshikondo tshia diakalenga ne bupuangane ku mbangilu wa muyuki wa bukua-bantu.

7 Mianu eyi ya bisamba idi yambulula patupu muyuki wa bukua-bantu mufunda wa kale ku yonso, Bible. Udi utumanyisha ne: Nzambi wakateka bena dibaka ba kumpala, Adama ne Eva, mu mparadizu mubikila budimi bua Edena ne kubatumina dîyi ne: “Nulelangane, nuvulangane, nuuje buloba, [nubukokeshe, NW].” (Tshibangidilu 1:28, MMM) Baledi betu ba kumpala bavua ne bupuangane ne bavua ne ditekemena dia kumona buloba bujima bulue mparadizu musombela kudi dîku dia bantu bapuangane bikale mu ditalala ne diakalenga bia kashidi. Ke tshivua dilongolola dia Nzambi pakafukaye buloba ne bukua-bantu.—Yeshaya 45:18.

DIYOBOLA DIBIADIBI

8 Bua kushala banyishibue kudi Nzambi, Adama ne Eva bavua ne bua kubenga kudia ku “mutshi wa dimanya bimpe ne bibi.” (Genese 2:16, 17, NW) Bu buobu batumikile mukenji wa Yehowa, kakuvua mua kuikala dikenga bua kunyanga nsombelu wa bantu. Pa kutumikila dîyi-dituma dia Nzambi, bavua mua kuikala baleje dinanga diabu kudi Yehowa ne lulamatu luabu kudiye. (1 Yone 5:3) Kadi bu mutuvua balonge mu nshapita 6, malu kaakenzeka mushindu’eu. Musakibue kudi Satana, Eva wakadia tshimuma tshia mutshi au. Kunyima, Adama pende wakadia tshimuma tshikandika.

9 Udi umona bukole bua bualu buakenzeka anyi? Satana uvua uluisha muanzu wa Yehowa bu Mutambe Kutumbuka. Pa kuamba ne: “Kanuena nufua bulelela,” Diabolo wakatontolola mêyi a Nzambi a ne: “Neufue bulelela.” Mêyi a Satana akasakidilaye akaleja ne: Yehowa uvua mulame Adama ne Eva mu dipanga dia mushindu wa kulua bu Nzambi, nunku kabayi bakengela bua Yeye apangadije tshivua tshimpe ne tshibi buabu. Nunku diyobola dia Satana diakatuala mpata pa bukenji ne bujalame bua muanzu wa Yehowa bu Mfumu wa bifukibua bionso.—Genese 2:17; 3:1-6.

10 Satana Diabolo wakabubika kabidi ne: bantu nebashale ne ditumikila kudi Yehowa anu padi ditumikila Nzambi dikala bua disanka diabu. Mu mêyi makuabu, muoyo mutoke wa bantu wakedibua mpata. Satana wakashindika ne: muntu nansha umue kêna mua kushala ne lulamatu kudi Nzambi ku budisuile. Dibandangana dibiadibi dia Satana edi ndisokolola patoke mu muyuki wa Yobo wa mu Bible, musadidi wa lulamatu wa Yehowa wakakamangana ne diteta dinene tshikondo kampanda kumpala kua 1600 K.B.B. Wewe mubale nshapita ibidi ya kumpala ya mukanda wa Yobo, udi mua kupeta bujinguludi buondoke pa kabingila ka dikenga dia bantu ne bua tshinyi Nzambi mmudilekele.

11 Yobo, “muntu kayi kudiuula ne mujalame,” wakatetshibua kudi Satana. Tshia kumpala, Satana wakabambidikila Yobo ngenyi mibi pa kujula lukonko ne: “Yobo udi utshina Nzambi bua patupu anyi?” Kunyima, Diabolo wakashiminyina ne budimu Nzambi ne Yobo buonso buabu pa kushindika ne: Yehowa uvua musumbe lulamatu lua Yobo pa kumukuba ne kumubenesha. “Kadi, bua dishintuluka,” ke muvua Satana muyobole Yehowa, “olola tshianza tshiebe, bu wewe musua, ne lenge tshintu tshionso tshidiye natshi ne umone bikalayi kayi mukudiuule ku mêsu kuebe mene.”—Yobo 1:8-11, NW.

12 Yobo uvua usadila Yehowa anu bua bintu bionso biakapetaye kudi Nzambi anyi? Muoyo mutoke wa Yobo uvua mua kushala kauyi katoba mu diteta anyi? Ne ku luende luseke, Yehowa uvuaku ne dieyemena dikumbane kudi musadidi wende bua kumulekela bua atetshibue anyi? Nkonko eyi ivua mua kupeta diandamuna bu Yehowa mulekele Satana bua ateta Yobo bikole menemene. Lulamatu lua Yobo mu diteta dilekela kudi Nzambi, bu mudibi bilonda mu mukanda wa Yobo, diakamueneka dikale dibingisha dijima dia buakane bua Yehowa ne muoyo mutoke wa muntu.—Yobo 42:1, 2, 12.

13 Kadi, tshiakenzeka mu budimi bua Edena ne kudi muntu Yobo, tshivua ne diumvuija diondoke. Bilumbu biakajula Satana bidi bitangila bukua-bantu buonso, ne tuetu kabidi lelu’eu. Dîna dia Nzambi diakapendibua, ne bumfumu buende pa bifukibua bionso buakedibua mpata. Bujalame bua tshifukibua tshia Nzambi, muntu, buakedibua mpata. Bilumbu ebi bivua ne bua kujikijibua.

MUSHINDU WA KUJIKIJA BILUMBU EBI

14 Bua kufila tshilejilu, tuamba ne: udi muledi wa bana bavule muena dinanga mu dîku dia disanka. Tshinkabi ne: umue wa ku bena mutumba bebe udi umuangalaja mashimi, ukushiminyina muudi muledi mubi. Newenze tshinyi bikala muena mutumba eu wamba ne: bana bebe kabena bakunange, ne: badi ku nzubu kuebe anu bualu kabena bamanye ne: kutuku nsombelu mupite eu, ne nebumbuke bikala muntu kampanda mubaleje kua kuya. ‘Mbupumbakane!’ ke muudi mua kuamba. Eyowa, kadi mmunyi muwajadika ne: mbupumbakane? Bamue baledi badi mua kuleja tshiji tshikole. Kuandamuna ne tshikisu nekujudishe bilumbu bia pa mutu ne nekubingishe mashimi aa. Mushindu muakanyine wa kujikija bualu bua mushindu’eu newikale kulekela bua mukushiminyinyi webe afile tshijadiki tshia dibanda diende ne bua bana bebe bafile bujadiki bua se: mbakunange ne muoyo mujima.

15 Yehowa udi bu muledi wa dinanga. Adama ne Eva badi mua kufuanyikijibua ne bana, ne Satana mmuakanyine muaba wa muena mutumba muena dishima. Bia meji, Nzambi kakabutula Satana, Adama, ne Eva diakamue kadi wakalekela bua benji ba bubi aba batungunuke ne kuikala ne muoyo bua tshikondo kampanda. Ebi biakapetesha baledi betu ba kumpala tshikondo tshia kutuadija dîku dia bukua-bantu, ne kupetesha Diabolo mushindu wa kujadika bikala dibanda diende divua dilelela bua se: bilumbu bikala mua kujikijibua. Kadi kubangila ku ntuadijilu, Nzambi uvua mumanye se: bamue bantu nebikale ne lulamatu kudiye ne nunku nebafile tshijadiki tshia se: Satana mmuena dishima. Mmunyipu mutudi ne dianyisha bualu Yehowa mmutungunuke ne kubenesha ne kuambuluisha badi bamunange!—2 Kulondolola 16:9; Nsumuinu 15:3.

NTSHINYI TSHIAKAJADIKIBUA?

16 Mu muyuki wa bukua-bantu pa kuamba wonso, Satana uvua ne budikadidi buonso bua kukumbaja bipatshila biende bua kukokesha bukua-bantu. Amue a ku malu adiye wenza, nkuikala ne buenzeji pa makokeshi a tshididi ne kulubuluja bitendelelu bidi mu mushindu mubutshika bituma ntendelelu kudiye pamutu pa kudi Yehowa. Nunku Diabolo mmulue “nzambi wa ndongoluelu eu wa malu,” ne udi ubikidibua ne: “mukokeshi wa bulongolodi ebu.” (2 Kolinto 4:4, NW; Yone 12:31, NW) Bushuwa, “bulongolodi ebu buonso budi ku bukokeshi bua mubi.” (1 Yone 5:19, NW) Ebi bidi bileja ne: Satana mmufile tshijadiki tshia mutobo wa se: udi mua kupambuisha bukua-bantu buonso kudi Yehowa Nzambi anyi? Nansha kakese! Mu mutantshi wakalekelaye Satana ne muoyo, Yehowa uvua ukumbaja diende dilongolola yeye muine. Nunku, ntshinyi tshidi Bible usokolola pa bidi bitangila dilekela dia bubi kudi Nzambi?

17 Bubi ne dikenga ki mbikebesha kudi Yehowa. Bu mudi Satana mukokeshi wa bulongolodi ebu ne nzambi wa ndongoluelu eu wa malu, yeye ne badi ku luseke luende ke badi ne bujitu bua nsombelu wa lelu wa nsangilu wa bantu ne lutatu luonso ludi lukengesha bukua-bantu. Muntu nansha umue kêna mua kubinga pa kuamba ne: Nzambi ke mutuadi wa lutatu bu nunku.—Lomo 9:14.

18 Dilekela dia bubi ne dikenga kudi Yehowa ndifile tshijadiki tshia se: budikadidi kudi Nzambi kabuena bupatula bulongolodi butambe buimpe. Kabiyi mpata, muyuki wa bantu mmuule ne ntatu pa ntatu. Kabingila ka bualu ebu kadi se: bantu mbasungule bua kulonda njila wa budikadidi buabu nkayabu ne ki mbaleje kanemu kalelela ka dîyi dia Nzambi ne disua diende. Pavua tshisamba tshia Yehowa tshia kale ne balombodi baatshi balonde ne dipanga lulamatu “[njila wa tshinsangasanga, NW]” ne pakabengabu dîyi diende, bipeta bivua bibi. Ku butuangaji bua muprofete wende Yelemiya, Nzambi wakabambila ne: “Bena meji nebafue bundu, nebapampakane, babakuate mu mateyi. Bantu badi bapetula miaku ya [Yehowa, meji kayi adibu nawu, NW]?” (Yirmeya 8:5, 6, 9, MMM) Bupangile kulonda mêyi-makulu a Yehowa, bukua-bantu mu ka-bujima mbulue bu mazuwa a mâyi kaayi yenda, atenkakana mu mbuu musampuke.

19 Dilekela bubi ne dikenga kudi Nzambi ndifile kabidi tshijadiki tshia se: Satana kêna mufike ku dipambuisha bukua-bantu buonso kudi Yehowa. Muyuki wa bantu udi uleja ne: tshikondo tshionso kutu bantu batu ne lulamatu kudi Nzambi nansha mu mateta ne ntatu kayi yonso itu ibafikila. Mu kupita kua siekele, bukole bua Yehowa buakambuluisha basadidi bende, ne dîna diende diakamanyishibua pa buloba bujima. (Ekesode 9:16; 1 Samuele 12:22) Ebelu nshapita wa 11 udi ututelela mulongo mule wa bena lulamatu, bu mudi Abele, Enoke, Nowa, Abrahame, ne Mozese. Ebelu 12:1 (NW) udi ubabikila ne: ‘divuba dinene dia bantemu.’ Bavua bilejilu bia ditabuja dikena ditenkakana kudi Yehowa. Nansha mu bikondo bia buena lelu, bavule mbafile mioyo yabu ne muoyo mutoke ukena ujimina kudi Nzambi. Ku ditabuja ne dinanga diabu, bantu ba mushindu’eu badi bafila tshijadiki tshidi tshikomesha ne: Satana kêna mua kupambuisha bantu buonso kule ne Nzambi.

20 Bualu bua ndekelu, dilekela bubi ne dikenga kudi Yehowa bitungunuka ndifile tshijadiki tshia se: anu Yehowa, Mufuki, ke udi ne dikinki ne bukenji bua kukokesha bukua-bantu bua disanka diabu ne diakalenga bia tshiendelele. Mu kupita kua siekele, bukua-bantu mbutete mishindu mivule ya mbulamatadi. Kadi ntshipeta kayi tshidi tshimueneka? Ntatu mikodiakane ne dinyanguka bidi matunga akama lelu’eu bidi tshijadiki tshikumbane bua se: bulelela, bu mudi Bible ubileja, “muntu udi ukokesha muntu bua dikenga diende.” (Muambi 8:9, NW) Anu Yehowa ke udi mua kutuambuluisha ne kukumbaja dilongolola diende dia ku ntuadijilu. Mmunyi muenzeye nunku, ne ntshikondo kayi?

21 Diakamue kunyima kua Adama ne Eva bamane kupona mu buteyi bua Satana, Nzambi wakamanyisha dilongolola Diende pa bidi bitangila njila wa lupandu. Yehowa wakamanyisha pa bidi bitangila Satana ne: “Nenteke lukuna pankatshi pebe ne mukaji ne pankatshi pa dimiinu diebe ne dimiinu diende. Neakuboze ku mutu ne wewe neumuboze ku tshikankanyi.” (Genese 3:15, NW) Dimanyisha adi diakajadika ne: Diabolo kakulekeledibua kashidi bua kuenza bienzedi biende bibi. Bu Mukalenge wa Bukalenge bua Masiya, Dimiinu dilaya, Yezu Kristo, ‘neaboze Satana ku mutu.’ Eyowa, ‘mu tshitupa tshîpi,’ Yezu neaboze ntomboji Satana!—Lomo 16:20.

NEWENZE TSHINYI?

22 Muudi mumanye bilumbu biakajudibua, neuditeke ku luseke kayi? Neuleje ku bienzedi biebe ne: udi musankishi wa Yehowa mulamatshi ku mikenji anyi? Bu mudi Satana mumanye ne: tshikondo tshiende ntshîpi, neenze muende muonso bua kuleja tshiji tshiende kudi badi balama muoyo mutoke kudi Nzambi. (Buakabuluibua 12:12) Kadi udi mua kukeba diambuluisha kudi Nzambi bualu “Yehowa mmumanye mua kupikula bantu bena dinemekela Nzambi padibu mu ditetshibua.” (2 Petelo 2:9, NW) Kakulekela bua utetshibue kupita tshiudi mua kutantamena, ne nealongolole njila wa kupatukila bua wewe umone mua kutantamena mateta.—1 Kolinto 10:13.

23 Ne dieyemena, tuindilayi tshikondo tshialeja Mukalenge Yezu Kristo bukole buende kudi Satana ne buonso badi bamulonda. (Buakabuluibua 20:1-3) Yezu neabutule buonso badi ne bujitu bua makenga ne tshimvundu bidi bukua-bantu bupetangana nabi. Too ne ku tshikondo atshi, lutatu lumue lua pa bualu ndijimija bananga betu mu lufu. Bala nshapita udi ulonda bua kujingulula tshidi tshibafikila.

TETA DIMANYA DIEBE

Mmunyi mutudi bamanye ne: Yehowa kêna ukebesha dikenga dia bantu?

Mbilumbu kayi biakajula Satana mu Edena ne biakatokeshibua mu matuku a Yobo?

Dilekela dikenga kudi Nzambi ndifile tshijadiki kayi?

[Nkonko ya dilonga]

1, 2. Mmunyi mutu bantu bandamuna misangu mivule ku dikenga dia bukua-bantu?

3, 4. Bua tshinyi tudi mua kuikala bajadike ne: bubi ne dikenga kabiena bifumina kudi Yehowa?

5. Ng’imue ngikadilu kayi milenga ya Yehowa, ne nnyanji kayi idiye umvuila bifukibua biende?

6. Mmunyi mudi imue mianu itela mu mushindu mububika muyuki wa ntuadijilu wa bukua-bantu?

7. Nzambi wakafuka buloba ne bantu bua tshinyi?

8. Adama ne Eva bavua batekemenyibue bua kutumikila dîyi-dituma kayi, kadi ntshinyi tshiakenzeka?

9. Ntshilumbu kayi tshivua tshitangila Yehowa tshiakajula Satana?

10. Satana wakaleja malu kayi mu mêyi mabubika pa bidi bitangila bantu?

11. Yobo uvua muntu wa mushindu kayi, ne ndibanda kayi diakenza Satana?

12. (a) Nnkonko kayi ivua mua kuandamunyibua anu bu Nzambi mulekele Satana bua kuteta Yobo? (b) Diteta dia Yobo diakafikisha ku tshipeta kayi?

13. Mmunyi mudi tshiakenzeka mu Edena ne tshiakenzekela Yobo bitutangila?

14. Padiye wakama diyobola dibiadibi, muntu udi mubandibue udi mua kuenza tshinyi?

15. Yehowa wakasungula bua kuenza tshinyi bua kujikija diyobola dia Satana?

16. Mmunyi mudi bulongolodi ebu bufike ku dikala ku bukokeshi bua Satana?

17. Ntshinyi tshitudi ne bua kulama mu lungenyi pa bidi bitangila tshikebeshi tshia bubi ne dikenga?

18. Dilekela bubi ne dikenga kudi Yehowa ndifile tshijadiki kayi pa bidi bitangila lungenyi lua budikadidi kudi Nzambi?

19. Ntshijadiki kayi tshidi tshileja ne: Satana kêna mua kupambuisha bantu buonso kudi Nzambi?

20. Dilekela bubi ne dikenga kudi Yehowa bua bitungunuke ndifile tshijadiki kayi pa bidi bitangila Nzambi ne bukua-bantu?

21. Ntshinyi tshienzekela Satana, ne nnganyi wikala tshiamu tshia mudimu bua kukumbaja bualu ebu?

22. (a) Nnkonko kayi iwudi ne bua kudiela? (b) Nansha mudi Satana ujikijila badi ne lulamatu kudi Nzambi tshiji tshiende, badi ne dijadika dia tshinyi?

23. Ntshinyi tshitudi mua kuindila ne dieyemena?

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu