Bua tshinyi udi ne bua kubuela mu bisangilu bia bena nkristo
MU NGONDO bungi kampanda, Rosario, udi musombele ku Amerique du Sud, wakasanka bua kulonga Bible ne Elizabeth. Uvua ne musangelu bua kumanya bionso bidi bitangila Bukalenge bua Nzambi ne mushindu wavuabu kuteka nsombelu mulenga pa buloba. Kadi, musangu wonso uvua Elizabeth umubikila bua kuvua kubuela mu bisangilu ku Nzubu wa Bukalenge, uvu’amu ubenga. Uvua wela meji se: uvua mua kulongela Bible kuende ne kutumikila bidi Bible wamba, nansha kayi ubuela mu bisangilu bia tshisumbu. Wewe pebe, ukadiku mudiebeja bikala bisangilu bia bena nkristo ne dikuatshisha buebe anyi? Bua tshinyi Nzambi mmuenze ndongoluelu eu bua tshisamba tshiende kuikala tshidisangisha?
Bu muvua bena nkristo ba mu siekele wa kumpala bashilangane bikole ne bantu bavua babanyunguluka, bivua bia meji bua kuikalabu ne matantshilangana mempe. Mupostolo Paulo wakafundila tshisumbu kampanda ne: ‘Ke nuenu aba nuvua kanuyi ba kumbandibua ne kanuyi ne bualu munkatshi mua tshipungu tshia bantu banyanguke ne bakonyangale, munudi nukenka bu bimunyi bia butoke mu bukua-bantu.’ (Filipoi 2:15) Mu Yudeya, bena nkristo bakapetangana ne nsombelu mikole mitambe, ne buobo ke bavua Paulo mufundile ne: “Nukenketangane bienzedi bamue ne bakuabu bua kusakangana ku dinanga ne ku midimu mimpe, kanuyi nulekela didisangisha dietu, bu mudi tshibidilu tshia bakuabu, kadi tuenda tukankamijangana bamue ne bakuabu, ne nutamba kuenza nunku bu munudi bamone dituku dienda disemena pabuipi.” (Ebelu 10:24, 25) Mmunyi mutudi tusakangana ku dinanga ne ku midimu mimpe patudi tudisangisha?
Mushindu udi bena nkristo “banonangana” bamue ne bakuabu
Muaku wa tshiena-Greke udi Paulo mutumike nawu ne udi mukudimuna ne: “kusaka” udi umvuija pa muaku “dinona.” Lusumuinu kampanda lua mu Bible ludi lumvuija mushindu udi bena nkristo “banonangana” munkatshi muabu padilu luamba ne: “Tshiamu tshidi tshinonangana ne tshiamu tshikuabu. Nenku, muntu udi unona mpala wa mukuabo.” (Nsumuinu 27:17; Muambi 10:10) Tudi bu biamu bia mudimu bidi bikengela kunona pa tshibidilu. Bu mudi dinanga ditudi tuleja bua Yehowa ne mapangadika atudi tuangata mu diumvuangana ne ditabuja dietu bitulomba bua kuikala bashilangane ne bena bulongodi ebu, bidi bikengela pa tshibidilu bua tuetu kushilangana mpunga ne bavule.
Kutungunuka ne kuenza madikolela bua kuikala bashilangane kudi mua kutshipaja mitalu yetu bua kuenza midimu milenga. Kadi patudi munkatshi mua bantu badi bananga Yehowa, tudi tunonangana bamue ne bakuabu, tudi tusakangana ku dinanga ne ku midimu mimpe. Kadi, patudi pa nkayetu, tutu tujinga kudipesha mushinga mupitshidile. Ngenyi mibole, ya budinangi anyi mibule meji idi mua kudifinya mu tshieledi tshietu tshia lungenyi. “Eu udi udisemeja kule [ne bakuabu] udi ukeba dijinga diende dia budinangi; ne neatontolole ne tshiji tshikole meji wonso adi makane.” (Nsumuinu 18:1) Ke bua tshinyi Paulo wakafundila tshisumbu tshivua mu tshimenga tshia Tesalonike ne: “Tungunukayi ne kusambangana bamue ne bakuabu ne kuibakangana bamue ne bakuabu, amu bu munudi nuenza nanku mene.”—1 Tesalonike 5:11.
Rosario pajikijilaye dilonga diende dia malongesha a nshindamenu a mu Bible, kavua muanji kutuadija kutantshila tshisumbu to. Nunku, bu muvuaye kayi kabidi mua kumuambuluisha bipitshidile, Elizabeth wakalekela dimukumbula. Kunyima kua ngondo mikese, mutangidi kampanda muena ngendu wakaya kumonangana ne Rosario ne kumuebeja ne: “Nansha bikala muena mu dîku yonso mua kuikala udiila biakudia bikumbane mu restaurant, ntshinyi tshiapangika kudi benamu buonso pikalabo kabayi badiila kaba kamue ku nzubu kuabo?” Rosario wakandamuna ne: “Nebabule nsombelu wa buena muntu bua bena dîku.” Wakajingulula lungenyi elu ne wakatuadija kubuela mu bisangilu pa tshibidilu. Nenku, wakamona ne: bivua ne dikuatshisha kudiye, bituadijile apu, kumusakabi ku dibuela mu bisangilu pabuipi ne bionso.
Patudi tumvua bantu batonda ditabuja diabo mu malu atudi tuitabuja, bidi bitukankamija ne tudi tumona mushindu udi ditabuja edi dishintulule nsombelu wabu. Paulo uvua mulabule disanka edi, ke pafundileye tshisumbu tshia ku Roma ne: “Bushuwa, ndi ne dijinga dikole dia kunumona bua kuabanyangana nenu dipa kampanda dia mu nyuma, bua nuenu kukoleshibua mu ditabuja; peshi bua kuikale munkatshi muenu dishintakajangana dia makankamija, muntu yonso ukankamijibua ku ditabuja dia mukuabu, ku dienu pamue ne ku dianyi kabidi.” (Lomo 1:11, 12) Bushuwa, bivua bidimu kumpala kua Paulo kayi muanji kuya ku Roma, ne wakayaku muikale muena buloko wa bena Roma. Kadi, pakamonaye bana betu ba ku Roma bavua bende ku makasa, kumbukila pambelu pa tshimenga mutantshi wa kilomètre mipite pa 60, bua kulua kupetangana nende, “Paulo wakela Nzambi tuasakidila ne kupeta dikima.”—Bienzedi 28:15.
Kupeta kua biakudia bia mu nyuma mu tshikondo tshikole
Pavuaye mulama mu nzubu wa lukanu ku Roma, Paulo wakafundila bena Ebelu bua kabalekedi didisangisha diabu. Mêyi akasakidilaye ke adi ne mushinga kutudi; wakamba ne: “Ne nutamba kuenza nunku bu munudi bamone dituku dienda disemena pabuipi.” (Ebelu 10:25) Bantemu ba Yehowa batu baleja ku musangu ne ku musangu ne: bilondeshile Mifundu, tshidimu tshia 1914, tshiakafunkuna ntuadijilu wa tshikondo tshia ku nshikidilu wa bulongolodi ebu ne kabidi se: “dituku dia dilumbuluisha ne dibutula bantu badi kabayi bamanye Nzambi” diasemenyi pabuipi. (2 Petelo 3:7) Bilondeshile mukanda wa mu Bible wa Buakabuluibua, Diabolo pakipatshibuaye mu diulu, ku ntuadijilu wa tshikondo tshia ku nshikidilu, uvua ne tshiji tshikole ne “wakaya kubunda mvita kudi bashadile ba ku . . . aba badi batumikila mêyi-matuma a Nzambi ne badi ne mudimu wa kufila bumanyishi budi butangila Yezu.” (Buakabuluibua 12:7-17) Nenku, lelu’eu, bu mudi kutumikila mêyi-matuma a Nzambi kuikale kukole menemene, tudi tukengela bushuwa bua kupetangana ne bena mudimu netu mu ditabuja. Bisangilu bidi bituambuluisha bua kukolesha ditabuja dietu ne dinanga dietu bua Nzambi, bua kumona mua kutantamena mvita idi Diabolo utubunda.
Dinanga bua Nzambi ne ditabuja kabiena bu nzubu idi, padibu bayibaka ishala nanku to. Bikadilu ebi bidi bu bifukibua bia muoyo bidi bikola ku kakese ku kakese ku diambuluisha dia biakudia bia ku musangu ne ku musangu, kadi biteketa ne bifua bikalabi ne nzala ya biakudia. Ke bua tshinyi Yehowa udi upetesha tshisamba tshiende biakudia bia mu nyuma bidi bikolesha. Tudi buonso tukengela biakudia bia mushindu’eu, kadi pa kumusha bulongodi bua Yehowa ne bisangilu bidibu bulongolola, nkuepi kukuabu kutudi mua kubipetela? Kaba nansha kamue.—Dutelonome 32:2; Matayi 4:4; 5:3.
Yezu wakela lukonko ludi mua kutuambuluisha bua kujingulula mushindu udiye udiisha tshisumbu tshia bena nkristo. Wakebeja ne: “Mmupika kayi wa lulamatu ne wa budimu udi mfumuende muteke pa bena mudimu bende, bua kubapa biakudia biabo pa tshikondo tshiakane? Wa diakalenga mmupika wikala mfumu mu difika diende, kumusangana wenza nunku!” (Matayi 24:45, 46) Nnganyi uvua Yezu musungule mu siekele wa kumpala bua kudiisha balongi bende ne nnganyi mu dilua diende uvuaye musangane udiisha ne lulamatu, pakamupeshabo bukokeshi bua Bukalenge. Mbimueneke patoke se: muntu nansha umue ki mmushale ne muoyo mu siekele eyi yonso to. Mianda idi ileja ne: mupika eu ntshisumbu tshia bena nkristo bela manyi a mu nyuma, amu bu muvua ditunga dia Izalele dikale musadidi wa Nzambi mu bikondo bia kumpala kua bena nkristo. (Yeshayi 43:10) Eyowa, Yezu udi utupetesha biakudia bia mu nyuma ku butuangaji bua bena nkristo bela manyi a spiritu buonso basanga pa buloba bujima badi babiabanya ku diambuluisha dia bisumbu bia Bantemu ba Yehowa.
Mupostolo Paulo wakumvuija bimpe tshivua Yezu mulongolole bua kufila biakudia bia mu nyuma: “‘Pakabandaye mulu, wakaya ne bantu bakuata mu mvita bu bapika; wakafila bantu bu mapa.’ . . . Wakafila bamue bu bapostolo, bakuabu bu baprofete, bakuabu bu bamuangalaji ba evanjeliyo, bakuabu bu balami ne balongeshi, bua dilulamija dia bansantu, bua mudimu wa busadidi, bua diibakibua dia mubidi wa Kristo, too ne patuafika buonso ku buobumue bua ditabuja ne dimanya dijalame dia Muana wa Nzambi, kufika ku bukulumpe, pa tshipimu tshia bule budi bua tshuwidi tshia Kristo.”—Efeso 4:8, 11-13.
Bivua nangananga mu bisumbu—mu bisangilu—muvua “mapa a bantu” aa iibaka bana babu. Tshilejilu, ku Antioche, “Judas ne Silas, bavua pabo baprofete, bakakankamija bikole bana betu ku miyuki mivule ne bavua babakolesha mu ditabuja.” (Bienzedi 15:32) Lelu’eu, miyuki mienza kudi balume badi bakole mu nyuma idi idiisha mushindu wa muomumue ditabuja dietu, nunku, kadiena diteketa ne kadiena dipona mu bukata.
Pamu’apa, mbilelela bua se: tudi balubuluke mu nyuma bimpe ku diambuluisha dia muena mu tshisumbu kampanda, pabi katuyi nansha banji kutuadija kutantshila bisangilu bia tshisumbu. Bible udi wamba ne: kudi tshikondo kampanda “tshitudi tukengela bua muntu kampanda atulongeshe, biangatshile ku ntuadijilu, malu a diambedi a mêyi mansantu a Nzambi . . . ne tshitudi tukengela mabele, pamutu pa biakudia bikole.” (Ebelu 5:12) Kadi katuena ne bua kushala balamate kashidi ku biakudia bia mabele to. Ku diambuluisha dia bisangilu bia bena nkristo, tudi tubabidila programme wa dilongeshibua Bible udi wenda mutangile kumpala, muikale ne mudimu wa kutuambuluisha bua kulama dinanga bua Nzambi ne ditabuja didi ne muoyo kudiye, ne kutupa diambuluisha diakane mu ditumikila “mibelu yonso ya kudi Nzambi.” (Bienzedi 20:27) Ebi bidi ne mushinga mukole kupita “mabele.” Bible udi wamba kabidi ne: “Biakudia bikole bidi bua bantu bakole, bua aba badi, ku ditumikatumika, bapeta ngikadilu ya bujinguludi mikumbanyine mua kusunguluja malu mempe ne mabi.” (Ebelu 5:14) Mu bisangilu mudi dikonkonona dia biena-bualu bivule bidi pamu’apa kabiyi mu dilongeshibua dia Bible pa malu a nshindamenu ditudi tupetela ku nzubu kuetu, mu dilonga dietu, tshilejilu bu mudi dilonga mvese ku mvese dia milayi minene ya mu Bible ne makonkonona muondoke a mushindu utudi mua kuidikija Nzambi mu nsombelu wetu.
Mavuluija a Yehowa—adi bu dîyi mu nyima muetu
Yehowa udi utumika ne malonga adi enzekela mu tshisumbu bua kutuvuluija ku musangu ne ku musangu mua kujingulula ngikadilu wa bumuntu buetu. Mavuluija aa adi ne mushinga mukole. Wowo kaayiku, mbitekete bua tuetu kulua badinangi, bena lutambishi ne bena lukuka. Madimuija adi afuma mu Mifundu adi atuambuluisha bua kuikala ne malanda mimpe ne bantu netu ne Nzambi kabidi. “Ngakela meji ku njila yanyi, bua kupingaja makasa anyi ku mavuluija ebe,” ke mua katonda mufundi wa Musambu wa 119, mu mvese wa 59.
Pa kubuela pa tshibidilu mu bisangilu bia bena nkristo, tudi tuenza malu mu diumvuangana ne dikumbana dia mulayi wa Yehowa udi mu Yeshayi udi wamba ne: “Mulongeshi webe munene kakudisokoka kabidi, ne mêsu ebe adi ne bua kulua mêsu ikala amona Mulongeshi webe munene. Ne matshi ebe neumvue dîyi mu nyima muebe, diamba ne: ‘Monayi Njila. Endelayimu, nuenu bantu.’” Yehowa udi utabalela dikola dietu dia mu nyuma ne udi utupesha manyoka ne dinanga patudi tuenza bilema. (Yeshayi 30:20, 21; Galatia 6:1) Ne udi utuambuluisha kabidi bipitshidile.
Tudi tupeta spiritu munsantu ku butuangaji bua tshisumbu
Pa kubuela pa tshibidilu mu bisangilu bia bena nkristo ne Bantemu ba Yehowa, spiritu wa Nzambi udi pa tshisamba tshiende udi utukolesha mu ditabuja. (1 Petelo 4:14) Kabidi, ku spiritu munsantu, batangidi batu batekibua pa midimu mu tshisumbu. (Bienzedi 20:28) Bukole butumiki bua Nzambi ebu budi ne buenzeji bukole kudi bena nkristo. Bible udi wamba ne: “Mamuma a spiritu adi dinanga, disanka, ditalala, muoyo-mule, bulenga, buimpe, ditabuja, bupole-malu ne didikanda.” (Galatia 5:22, 23) Spiritu munsantu, pa kutumika ku butuangaji bua bulongolodi bua Nzambi, udi utuambuluisha bua kupeta ngumvuilu muimpe wa bidi Yehowa mulamine aba badi bamunange. Yeye mumane kumvuija se: bamfumu ba mu bulongolodi ebu kabena mua kujingulula malongolola a Nzambi, Paulo udi wamba ne: “Tuetu ke badi Nzambi muasokoluela ku spiritu wende.”—1 Kolinto 2:8-10.
Pa kumusha biakudia bia mu nyuma bidi bikolesha ditabuja dietu, tshisumbu tshidi tshilongesha aba badi bajinga kudifila mu mudimu watshi munene. Ndilongesha kayi?
Dilongesha didi tshisumbu tshifila
Tshisumbu tshia bena nkristo ki ntshisumbu mudi bantu bend’amu bajikija lutetuku ne pamu’apa bakankamijangana bua kuikala ne nsombelu mulenga nansha. Yezu mmupeshe tshisumbu mudimu wa kutuala lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi kudi aba badi mu mîdima ya mu nyuma. (Bienzedi 1:8; 1 Petelo 2:9) Kutuadijila ku dituku diakashibuatshi, dia Pentekoste wa 33 B.B., tshivua bulongolodi bua bamanyishi ba lumu luimpe. (Bienzedi 2:4) Ukadiku muyukidilangane ne muntu kampanda pa malongolola a Yehowa kuyi mufike ku dimuitabijijawu anyi? Bisangilu bia tshisumbu bidi bitupetesha dilongesha dia muntu pa nkayende bua kudima ngikadilu wa bulongeshi. Pa kukonkonona bilejilu bia mu Bible, tudi tulonga mushindu wa kupeta pa kuyukidilangana bua kuelelapu meji, mushindu wa kutumika ne Mifundu bu nshindamenu wa diumvuija dia meji ne mushindu wa kuambuluisha bantu netu mua kuela meji, pa kutumika ne nkonko ne bimfuanyi. Mamanya aa neakuambuluishe bua kuikala ne disanka dia dikema dia kuambuluisha umue wa ku bantu nebe mua kumanya bulelela budi mu Bible.
Mu bulongolodi ebu bubi ne busasuluja kudi ndululu kabukabu, tshisumbu tshia bena nkristo ntshipengaminu tshia mu nyuma tshilelela. Nansha muditshi tshienza ne bantu bapange bupuangane, tshisumbu tshia bena nkristo ntshipengaminu tshia ditalala ne dinanga. Nenku, kubuela ku musangu ne ku musangu mu bisangilu biatshi bionso nekukujadikile bulelela bua miaku eyi ya mufundi wa misambu: “Monayi! Mmushindu kayipu udibi bilenga ne mmushindu kayipu udibi bia disanka bua bena muntu kusomba pamue mu buobumue! . . . Ke muaba udi Yehowa mutume dîyi bua dibenesha kuikaladi, eyowa, muoyo bua bikondo bikena bimanyike.”—Musambu wa 133:1, 3.