“Nzambi wa ditalala” udi utabalela bakengi
BIBLE udi utokesha ne: Davidi wa kale uvua muibidilangane ne makenga. Munkatshi mua bidimu bivule wakasomba bu munyemi, muipata kakuyi ditekesha kudi mfumu kampanda mubi ne muena tshitshiu, uvua mupangadike anu bua kushipa Davidi. Mu tshikondo atshi tshia makenga, Davidi wakasokoma mu miaba miditole. Kadi wakenza tshinga tshintu tshia pa mutu. Wakasambila Yehowa ne muoyo mujima bua dikenga diende. ‘Ndi ndila ne dîyi dianyi kudi Yehowa,’ ke muakafundaye pashishe pa bidi bitangila dikenga diende dikole. ‘Ndi mpumuna mêyi a kuabakana kuanyi kumpala kuende, ndi mmulondela ntatu yanyi kumpala kuende.’—Musambu 142:1, 2.
Lelu’eu, bamue badi mua kuseka dieyemena dia Davidi kudi Nzambi. Badi mua kuamba ne: disambila didi patupu tshidingishilu tshia mu lungenyi bua kupolesha tshieledi tshia meji, ne mu miaku mikumbane disambila nkupitshisha kua dîba. Pabi, dieyemena dia Davidi kudi Nzambi kadivua dia tshianana nansha, bualu baluishi bende ndekelu wa bionso bakatshimunyibua. Mu ditangila ku nyima kua malu akamonaye, Davidi wakafunda ne: ‘Muena dikenga eu wakadila kudiye, ne Yehowa wakamumvuila, wakamusungila ku makenga ende onso.’ (Musambu 34:6) Nzambi mulelela uvua Davidi mutangile kudiye badi bamubikila muaba mukuabu ne: “Nzambi wa ditalala.” (Filipoi 4:9; Ebelu 13:20) Neafileku disulakana ku makenga, diatupetesha ditalala anyi?
Yehowa udi ukutabalela
Yehowa ki mmudilamunune ku makenga a bantu bende. (Musambu 34:15) Udi ne ntema ku majinga ki ng’anu a basadidi bende bu tshisumbu, kadi kabidi a muntu ne muntu udi umutshina. Pakabanjijaye ntempelo mu Yeruzaleme wa kale, Solomo wakasengelela Yehowa bua kuteleja ‘biamutendelela ne biamutendekena muntu yonso, nansha bena Izalele bonso, bualu bua muntu yonso udi mumanye disama diende ne ntatu yende.’ (2 Kulondolola 6:29) Anu bu muakajingulula Solomo, muntu ne muntu yonso udi ne ende makenga masunguluke a kutantamena. Bua umue didi mua kuikala disama dia ku mubidi. Bua mukuabu, tunyinganyinga tua mu mpampakenu. Bamue badi mua kubungamijibua kudi lufu lua munangibue kampanda. Bulofu, ntatu ya malu a mpetu, ne ntatu ya mu dîku bidi pabi makenga adi matangalake mu bikondo ebi bikole.
Anji elaku meji bua ‘disama diebe ne ntatu yebe.’ Imue misangu udi mumvue pamu’apa bu muakumvua mufundi wa misambu Davidi, wakafunda ne: ‘Ngakatekemena ne: muntu neamfuile luse, kadi kakadiku; ngakatekemena ne: basambi nebamueneke, kadi tshiakasangana nansha umue.’ Pabi, udi mua kushindika ne: Nzambi udi utabalela nsombelu webe, bualu mu musambu umue-umue eu, Davidi wakafunda pashishe ne: ‘Yehowa udi umvua dîyi dia badi bakengela bintu, kena upetula bantu bende badi bakuatshibue mu nkanu.’—Musambu 69:20, 33.
Mu ditumika ne mêyi a Davidi mu ngumvuilu mualabale, tudi mua kushala bashindike ne: Mufuki wa bukua-bantu udi uteleja masambila a aba badi bedibue mu buloko, mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, kudi makenga abu. Kupita apu, udi wenza tshintu kampanda bua nsombelu wabu mukole. Tangila biambilu bidi bilonda ebi bidi bileja luse lua Yehowa bua bakengi.
‘Kanukengeshi bakaji ba mu lufuila anyi bana ba nshiya. Biwabakengesha ne biadilabu kundi, meme nengumvuile muadi wabu, ne tshiji tshianyi netshitambe bukole.’—Ekesode 22:22-24.
‘Nzambi mene kena usombuela bakasunguleye, batu badila kudiye butuku ne munya, nansha bialepesheye musangu mule bua kubakuatshisha anyi?’—Luka 18:7.
‘Neapandishe mukengedi wa bintu padileye kudiye, neapandishe muntu mupele udi kayi ne mukuatshishi. Neafuile udi mutekete ne udi ukengela dikuatshisha luse, neasungile mioyo ya bakengedi. Neapikule mioyo yabu ku tshinyangu ne malu makole, ne mashi abu neikale tshintu tshia mushinga mukole ku mesu kuende.’—Musambu 72:12-14.
“Yeye udi unulenga [bantu ba Nzambi pa buloba] udi ulenga kamonyi ka dîsu dianyi.”—Zekâya 2:8, NW.
Bilejilu ebi bikese bidi bileja diditatshisha diondoke dia Mufuki wetu bua nsombelu muimpe wa bantu bende. Bua nenku, tudi ne kabingila kashindame bua kulonda mubelu eu wa mupostolo Petelo: “Mupuilayi ntatu yenu yonso bualu yeye ke udi unulama.” (1 Petro 5:7, MMM) Kadi mmunyi muatuambuluisha Nzambi mu bikondo bia makenga?
Mushindu udi Nzambi wambuluisha bakengi
Anu bu mutudi bamone, pavua Davidi ukenga, wakasambila Nzambi ne muoyo mujima bua kupeta bulombodi. Pine apu, wakakeba mushindu wa kupepeja nsombelu, pa kutumika ne budimu bua kuepuka bamuipatshi bende. Nanku, dieyemena Yehowa disangisha ku madikolela ende nkayende biakapetesha Davidi mushindu wa kutantamena dikenga diende. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku bualu ebu?
Patudi tupeta makenga, kabiena bushuwa bibi bua kukeba tshia kuenza tshidi tshikumbane bua kujikija lutatu. Tshilejilu, biadimona muena nkristo kampanda mu bulofu, kakuenzaku madikolela bua kupeta mudimu anyi? Peshi bikalaye usama, kakukebaku luondapu anyi? Bushuwa, nansha Yezu, uvua ne bukole bua kuondapa masama a mishindu yonso, wakajingulula ne: ‘babedi badi bualu ne muondapi.’ (Matayo 9:12; fuanyikija ne 1 Timote 5:23.) Bushuwa, amue makenga kaena mua kumbushibua; tudi ne bua kuatantamena patupu. Nansha nanku, muena nkristo mulelela kêna umona makenga nkayawu bu ngikadilu wa pa buende, bu mudi bamue babimona nansha. (Fuanyikija ne 1 Bakelenge 18:28.) Bishilangane, udi wenza tshionso tshidiye mua kuenza bua kupita ne makenga ende.
Kadi, pine apu, bidi bia meji bua kutuadila Yehowa tshilumbu atshi mu disambila. Bua tshinyi? Tshia kumpala, pa kueyemena Mufuki wetu, tudi bambuluishibue bua “kujadika bintu bia mushinga mukole.” (Filipoi 1:10, NW) Tshilejilu, mu dikeba dia mudimu, dieyemena Nzambi ne muoyo umue nedituambuluishe bua kupidia mudimu udi ubengangana ne mêyi-makulu a mu Bible. Netuepuke kabidi ‘disesuishibua mu njila wa ditabuja’ kudi dinanga dia mfranga. (1 Timote 6:10) Bushuwa, patudi tuangata mapangadika a mushinga mukole—adi atangila mudimu anyi kanungu kayi konso ka mu nsombelu—bidi bitukengela kulonda mubelu wa Davidi wa se: “Upuila Yehowa nkayende bujitu buebe, ne yeye nkayende neakukuatshishe. Kakulekela nansha kakese bua muntu muakane kutenkakanaye.”—Musambu 55:22, NW.
Disambila didi kabidi diambuluisha bua kulama nkatshinkatshi wa tshieledi tshietu tshia meji, bua se: makenga etu kaatupitshi makanda nansha. Mupostolo Paulo wakafunda ne: “Mu malu onso ku [“disambila,” NW] ne ku disengelela numanyishe Nzambi bua milombu yenu ne disakidila.” Ne tshipeta kayi? ‘Ditalala dia Nzambi didi ditamba dijingulula dionso dia bantu, nedilame mitshima yenu ne meji enu mu Kristo Yezu.’ (Filipoi 4:6, 7) Eyowa, ditalala, ditalala dia Nzambi. Ditalala adi “didi ditamba dijingulula dionso dia bantu,” nenku didi mua kutushindamija patudi banemesha ne bujitu bua mpampakenu ya dikengakana. ‘Nedilame mitshima yetu ne meji etu,’ pa kutuambuluisha nenku bua kuepuka dienza malu mu mushindu wa dilubakana ne ukena wa meji, udi mua kusakidila ku makenga etu.—Muambi 7:7.
Disambila didi mua kuenza mene bivule. Didi mua kuleja dishilangana dia mushindu udi nsombelu ulubuluka. Tangila tshilejilu kampanda tshia mu Bible. Pavua mupostolo Paulo muela mu buloko ku Roma, wakakankamija bena nkristo nende bua kusambila bua bualu buende. Bua tshinyi? “Ndi nusengelela bua nuenu kutamba kuenza bualu ebu, bua meme mpinga[j]ibue kunudi lubilu.” (Ebelu 13:19) Paulo uvua mumanye ne: masambila a munanunanu a bena kuitabuja nende avua mua kuikala ne buenzeji pavuabu mua kumulekela.—Filemona 22.
Disambila nedishintulule tshipeta tshia makenga ebe anyi? Didi mua kuenza nanku. Kadi, tudi ne bua kujingulula ne: Yehowa katu wandamuna misangu yonso masambila etu mu mushindu utudi mua kuikala batekemene nansha. Tshilejilu, Paulo wakasambila misangu ne misangu pa bidi bitangila “dieba mu mubidi” wende—imue misangu disama kampanda divua ditangila lumonu luende. Pamutu pa kumbusha dikenga adi, Nzambi wakambila Paulo ne: “Bulengele buanyi mbukuakanyine, bualu bukole buanyi budi bumueneka padi butekete.”—2 Bena Korente 12:7-9, MMM.
Nenku imue misangu makenga etu kaakumbushibua nansha. Bishilangane, netupete mushindu wa kuleja dieyemena dietu kudi Mufuki wetu. (Bienzedi 14:22) Kabidi, tudi mua kuikala bashindike ne: nansha bikala Yehowa kayi umbusha dikenga, ‘nea[t]uenzele njila wa kupandukila, bua [tuetu] tumanye mua kutantamana mu diteta.’ (1 Kolinto 10:13) Eyowa, mbua kabingila ka mushinga padi Yehowa mubikidibue ne: “Nzambi wa busambi buonso, . . . utu watusamba mu makenga etu onso.” (2 Kolinto 1:3, 4) Udi utupesha tshitudi tukengela bua kutantamena ne ditalala dia mushinga.
Mu katupa kîpi emu—Bulongolodi bukena makenga!
Mufuki udi ulaya ne: ku diambuluisha dia Bukalenge buende, neumbushe mu katupa kîpi emu makenga a bukua-bantu. Mmunyi muakumbajaye muanda eu? Pa kumbusha Satana Diabolo, mukebeshi munene wa makenga ne muluishi wa kumpala wa ditalala, udi Bible usunguluja bu “nzambi wa ndongoluelu eu wa malu.” (2 Kolinto 4:4, NW) Kadi mu katupa kîpi emu dikokesha diende pa bukua-bantu nedijike. Diumbushibua diende nediunzulule njila wa mabenesha akena ndekelu bua kuluawu kudi aba badi batshina Nzambi. Bible udi ulaya ne: Yehowa ‘neakupule tshinsonji tshionso ku mesu kuabu, ne lufu kaluena luikalaku kabidi, madilu kaena ikalaku kabidi, nansha muadi, nansha kanyinganyinga kabidi; malu a ku mudilu akumuka.’—Buakabuluibua 21:1-4.
Bulongolodi bukena makenga budi bumueneka kabuyi kuitaba anyi? Tudi batambe kuibidilangana ne makenga mu mushindu wa se: mbikole bua kupua muoyo dibenga kuikalaku diawu. Kadi dipikudibua ku buôwa, kanyinganyinga, ne bipupu ke tshivua Nzambi mulongoluele bukua-bantu ku tshifukilu, ne dilongolola diende nedikumbane.—Yeshaya 55:10, 11.
Edi ke ditekemena diakapeta Sonia, Fabiana, ne Ana, batela mu tshiena-bualu tshia mbangilu. Sonia, muena bana ba balume babidi bakafua Sida, wakapetela ditalala divule ku ditekemena didi Bible uleja—dibiishibua dia bakane ne bakena bakane. (Bienzedi 24:15) “Tshintu tshimue ntshilelela,” ke mudiye wamba, “ditekemena dietu ndipite kanyinganyinga kayi konso.”
Patshivuaye mu nzubu wa bana ba nshiya, umue wa ku Bantemu ba Yehowa wakakumbula Ana. “Wakandeja dîna dia Yehowa mu Bible,” ke mudi Ana wamba, “ne ngakadila bua disanka. Mvua nkengela bushuwa diambuluisha, ne ngakalonga ne: kudi Nzambi udi ututabalela.” Panyima pa diumbuka mu nzubu wa bana ba nshiya, Ana wakitaba dilonga dia Bible ne wakalonga bivule pa bidi bitangila malaya a Yehowa. Pashishe wakalambula muoyo wende kudi Yehowa ne wakaleja muanda eu mu batismo. “Katshia mu tshikondo atshi ndi mutungunuke ne kueyemena Yehowa mu masambila, ne ndi musambibue kudi dishindika dia se: neangambuluishe.”
Fabiana pende mmupete busambi buvule ne ditalala dia mu lungenyi mu makenga ende mu dilonga pa bidi bitangila malaya a Yehowa bua matuku atshilualua. “Dilonga bulelela bua mu Bible didi bu diumbuka mu muaba wa mîdima mikole ne mufitu ne dibuela mu nzubu mutoke, mumunyika, ne ukuatshisha ne milowo.”—Fuanyikija ne Musambu 118:5.
Kadi mmunyi ne ntshikondo kayi tshikala ditalala diena dina mua kuenzeka pa buloba bujima? Tutangilayi mu biena-bualu bidi bilonda ebi.
[Kazubu mu dibeji 6]
Mishindu mivule ya makenga
▪ Pabuipi ne tshimue tshia binayi tshia bantu badi basombe pa buloba tshidi mu bupele bukole, ne mikuabu miliyo mivule idi mu nsombelu ikena miakanyine bantu idi iteka dishala diabu ne muoyo mu njiwu.
▪ Bana bapite pa miliyo 200 badi badia bibi.
▪ Ku tshidimu tshionso diupa munda didi dishipa miliyo mitue ku isatu ya bana ba muinshi mua bidimu bitanu.
▪ Masama a tshiambu akashipa miliyo ya bantu mitue ku 16,5 anu mu 1993 nkayamu. Bu mudi amue matunga atapulula masama mu mishindu mishilangane, bungi bua bushuwa budi mua kuikala bubandile bikole.
▪ Bungi butshinka bua miliyo ya bantu 500 budi butata ne disama kampanda dia mu lungenyi.
▪ Muayene ya didishipa idi yenda ibanda lubilu munkatshi mua bansonga kupita mu tshikondo kayi tshionso tshia matuku a muoyo.
▪ “Nzala ne bulofu mbilue bitampi bitue pa buloba,” ke mudi The Unesco Courier wamba. “Kudi miliyo 35 ya balofu badi mu matunga muanda-mutekete a kumpala mu bubanji pa buloba bujima, ne mu Brésil nkayamu mudi miliyo 20 ya bena mudimu badi dikala ne mudimu kadiyi nansha mene diumvuija ne: nebapete mushindu wa kudia pa nzala yabu.”
[Bimfuanyi mu dibeji 7]
Disambila didi mua kutuambuluisha bua kutuishila mêsu pa dilaya dia Nzambi dia bulongolodi bukena makenga