Tulongayi njila mulenga wa dinanga
Kosovo, Liban ne Irlande. Aa mmêna adibu batela amu kutela mu ngumu bidimu bionso ebi. Adi avuluija diela mashi a bantu panshi, diela bombe ne dishipangana. Bushuwa, ndululu ya tshikisu mikebesha kudi bitendelelu, dishilangana dia makoba, dia bisa anyi dia malu makuabu ki mmituadije lelu to. Ee, miyuki ya kale mmiûle tente ne malu aa, ne ndululu eyi mmikebele bantu makenga bungi tshianana.
PADIBU bamona ne: mvita ki mmituadije lelu, bantu ba bungi mbafike ku diamba ne: mvita kayena buepuki ne kabidi se: dikinangana ndia ku tshifukilu. Kadi meji a nunku mmabengangane bikole ne malongesha a mu Bible. Kakuyi dielakana, Mifundu idi yamba ne: ‘Muntu udi kayi ne dinanga kêna muanji kumanya Nzambi; bualu bua Nzambi udi dinanga.’ (1 Yone 4:8) Mbimueneke patoke bua se: Mufuki mmusue bua bantu banangangane.
Bible udi kabidi uleja ne: Nzambi wakafuka muntu mu tshimfuanyi tshiende. (Genese 1:26, 27) Bidi biumvuija ne: bantu badi ne bukole bua kuleja ngikadilu ya Nzambi, ne nenku badi mua kuleja dinanga bu mudidi ngikadilu mutambe bunene. Bu mudibi nunku, bua tshinyi katshia ku kale bantu mbatambe kupangila bua kunangangana? Bible udi kabidi umvuija bualu ebu. Dinanga ndipangike bualu bantu babidi ba kumpala, Adama ne Eva, bakatombokela Nzambi ne kuenza mpekatu. Ke bua tshinyi ndelanganyi yabu yonso yakapiana mpekatu ne dipanga bupuangane. Lomo 3:23 udi umvuija ne: ‘Bualu bua bonso bakenza malu mabi, ne badi bapanga kupeta butumbi kudi Nzambi.’ Tshipedi tshia kunangangana tshidi Nzambi mutupeshe ntshinyanga kudi mpekatu ne dipanga bupuangane bituakapiana. Bualu ebu budiku bumvuija ne: bantu kabena mua kufika ku dinangangana anyi? Kudiku ditekemena bua se: netusombe mu ditalala ne mu malanda mashême ne bantu netu anyi?
Tudi ne bua kulonga mua kunanga Nzambi
Yehowa Nzambi mmumanye ne: nansha mudi bantu bapange bupuangane, batshidi anu ne bukole bua kuleja dinanga. Ke bua tshinyi udi ulomba bonso badi basue kumusankisha bua benze muabu muonso bua kuleja dinanga. Yezu Kristo Muana wa Nzambi wakaleja bualu-bulomba ebu patoke pavuabu bamuebeje bua kuleja dîyi ditambe bunene mu Mikenji ivuabu bapeshe bena Isalele. Wakamba ne: “Unange [Yehowa Nzambi, NW] webe ne muoyo webe mujima, ne lungenyi luebe luonso, ne meji ebe onso. Ke diyi dipite bunene ne dia kumpala kabidi.” Pashishe wakasakidila ne: “Diyi dibidi ndifuanangane nadio, didi ne: Unange muntu nebe muudi mudinange. Mu meyi abidi aa ke mudi meyi onso madisange.”—Matayo 22:37-40, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
Kadi bantu ba bungi batu bamona ne: mbikole bua kunanga muntu udibu kabayi mua kumona, ne bu mutudi bantu katuena mua kumona Yehowa Nzambi bualu udi Nyuma. (Yone 4:24) Nansha nanku, malu adi Nzambi wenza adi atulenga ku muoyo dituku dionso, bualu muoyo wetu bonso mmusuikila ku bintu bimpe bia bungi biakafukaye bua diakalenga dietu. Mupostolo Paulo wakaleja bualu ebu patoke pakambaye ne: ‘Kadi yeye kakashala kayi ne ntemu; wakanuenzela bimpe, wakanupa mvula ne bidimu bia kuvudija biakudia bifume mu diulu, wakuuja mitshima yenu tente ne bidia ne disanka.’—Bienzedi 14:17.
Nansha mudi muntu yonso upeta bintu bia kudi Mufuki mu mushindu kampanda anyi kansanga, bantu bakese ke batu bamuleja dianyisha peshi badiumvua basakibue bua kumuela tuasakidila. Nenku tudi ne bua kukonkonona malu onso mimpe adi Nzambi mutuenzele ne kuelangana meji pa ngikadilu yende milenga idi imuenekela mu bionso bidiye wenza. Kuenza nunku nekutuambuluishe bua kujingulula meji ne bukole bia dikema bidi nabi Mufuki wetu Munene. (Yeshaya 45:18) Kabidi nangananga, nekutuambuluishe bua kumanya mudiye Nzambi wa dinanga, udi mutupeshe muoyo ne mulongolole kabidi bua tuikale ne disanka dia bungi mu nsombelu wetu.
Tshilejilu, anji kuela meji bua mishindu kabukabu ya bilongo biakafuka Nzambi pa buloba. Mbualu bulenga butambe pa kumona mudiye mutupeshe kabidi mushindu wa kumona ne kumvua disanka bua bintu ebi bilengele! Bia muomumue, Nzambi wakatupesha mishindu yonso ya biakudia bishême bua tuetu kuikala ne makanda a mubidi. Bidi bileja meji ende pa kumona mudiye mutufuke kabidi ne mushindu wa kumvua muenya wa biakudia. Bintu ebi kabienaku bileja patoke ne: Nzambi mmutunange bushuwa ne mmusue diakalenga dietu anyi?—Musambu 145:16, 17; Yeshaya 42:5, 8.
Pa kumbusha “mukanda wa bufuki” mudiye udimanyisha kutudi, Mufuki udi utuleja tshidiye ku diambuluisha dia Bible. Bidi nanku bualu mu Bible mbafundamu malu mimpe a bungi avua Yehowa Nzambi muenze kale ne mabenesha mavule adiye mulaye bukua-bantu mu matuku makese kumpala eku. (Genese 22:17, 18; Ekesode 3:17; Musambu 72:6-16; Buakabuluibua 21:4, 5) Bible udi utumanyisha kabidi tshijadiki tshitambe bunene tshia dinanga didi nadi Nzambi bua bukua-bantu: difila Muanende umuepele mulela bua kutupikula ku bupika bua mpekatu ne lufu. (Lomo 5:8) Bushuwa, kumanya malu a bungi a Mufuki wetu wa dinanga nekutusake bua kumunanga ne mutshima wetu mujima.
Tulongayi mua kunanga bantu netu
Anu bu muakaleja Yezu, bua kunanga Nzambi ne mutshima wetu wonso, ne anyima wetu yonso ne lungenyi luetu luonso, tudi ne bua kunanga muntu netu bu mutudi badinange. Bulelela, dinanga dia Nzambi didi dituenzeja bua kunanga bantu netu. Mupostolo Yone wakamba ne: “Bananga, bikala Nzambi mutunange nunku, tuetu kabidi, butudi n’abu mbua kunangangana.” Wakashindika pashishe ne: ‘Biamba muntu ne: Ndi nnanga Nzambi, ne yeye udi ne muanabu lukuna, yeye udi muena mashimi; bualu bua udi kayi unanga muanabu wakutangilaye, kêna mumanye mua kunanga Nzambi udiye kayi mutangile. Tudi tuangata mukenji eu kudiye ne: muntu udi unanga Nzambi anange muanabu kabidi.’—1 Yone 4:11, 20, 21.
Lelu tudi mu bukua-panu mudi bantu ba bungi bikale ne mmuenenu wa meme-diambedi, “badisui” anu bu muakamanyisha Bible. (2 Timote 3:2) Nanku bituikala basue kulonga njila mulenga wa dinanga, tudi ne bua kuenza madikolela a bungi bua kushintulula ngenyi yetu ne kuidikija Mufuki wetu wa dinanga, pamutu pa kulonda njila ya budisui idi bantu ba bungi balonda. (Lomo 12:2; Efeso 5:1) Nzambi utu mene ‘wenzela badi kabayi bamusakidila ne badi babi malu mimpe,’ ne utu ‘wabandishila bantu babi ne bantu bimpe dîba, yeye kabidi utu watumina bantu bakane ne bantu babi mvula.’ Bu mudi Tatu wetu wa mu diulu mutupeshe tshilejilu etshi tshilenga, tudi ne bua kudienzeja bua kuleja bulenga ne kuambuluisha bantu bonso. Mu dienza nenku, tudi mua kuleja mutudi ‘bana ba Tatu wetu wa dinanga udi mu diulu.’—Luka 6:35; Matayo 5:45.
Imue misangu, bienzedi ebi bienza ne dinanga dionso bitu bifikisha ku diambuluisha bantu bua kuluabu batendeledi ba Nzambi mulelela. Kukadi bidimu bia bungi, mamu kansanga Ntemu wa Yehowa wakateta bua kumanyisha muena mutumba nende mukenji wa mu Bible, kadi muena mutumba eu kavua witaba to. Nansha nanku, Ntemu eu kakateketa mu mikolo to. Wakatungunuka ne kuleja bulenga ne kuambuluisha muena mutumba nende au. Dimue dituku wakamuambuluisha bua kumuangala ne kubuela ku nzubu mukuabu. Dikuabu dituku wakatuma muntu bua kuyaye kufila muena mutumba nende au ku tshipalu tshia ndeke bua kuakidila balela bende. Kunyima, muena mutumba eu wakitaba bua kulonga Bible ne ndekelu wa bionso kuluaye muena Kristo wa lukunukunu nansha muvua bayende utamba kumukengesha. Eyowa, bienzedi ebi bia dinanga biakasa tshishimikidi bua kupeta mabenesha a kashidi.
Bua kuamba bulelela, Nzambi ki mmutunange bualu tudi ne ngikadilu milenga ya bungi to. Kadi mmutunange nansha mutudi ne bilema ne mapanga a bungi. Bu mudibi nanku, tudi petu ne bua kulonga mua kunanga bantu netu nansha mudibu ne bilema bia bungi. Bituadibidija bua kujingulula ne kuanyisha ngikadilu milenga idi nayi bakuabu pamutu pa kukeba tulemalema kudibu, kabiakutukolela bua kubananga to. Tudi mua kulua kubasua ne kubananga bikole bienze amu bu mututu ne balunda betu ba pa muoyo.
Lekela dinanga diebe diende dikola
Dinanga ne bulunda bitu bilomba bua kubikolesha, ne munkatshi mua bintu bidi biambuluisha bua kubikolesha tudi mua kutela: diamba bulelela. Bamue batu bakeba kusokoka mapanga abu bua kumuenekabu bu bantu bimpe ku mêsu kua badibu basue kudia nabu bulunda. Kadi ngenzelu wa nunku utu misangu ya bungi ufikisha kubi ne utekesha bakuabu mu mikolo padibu ndekelu wa bionso batandula malu au. Nenku katuena ne bua kutshina bua bakuabu kutumanyabu tshitudi menemene, nansha mutudi ne mapanga atudi tuluangana nawu bua kumona mua kuatshimuna. Bidi mua kutuambuluisha bua kujadika bulunda buetu nabu.
Tshilejilu, muanetu wa bakaji kampanda mukulakaje wa mu tshisumbu tshia mu dimue dia ku matunga a ku Asia wa Extrême-Orient katu mumanye mukanda wa bungi to. Kadi, katu usokoka muanda eu kudi bakuabu nansha. Tshilejilu, utu witaba ne muoyo umue ne: katu mumanye mua kuleja bakuabu mushindu wa kujadika pa kushindamena pa milayi ya mu Bible ne miyuki ya kale ne: Bikondo bia Bampangano biakajika mu 1914.a Nansha nanku, udi ufila tshilejilu tshilenga mu diyisha ne lukunukunu ne mu dileja dinanga ne kalolo kudi bana betu. Bua malu aa batu bamuangata bu muntu wa mushinga mukole mu tshisumbu.
Mu imue miaba, bantu kabatu basue kulejangana dinanga patoke to; mbabalongeshe bua kuenzela bakuabu malu a tshidingishilu adi aleja bukalanga. Nansha mutubi bimpe bua kuikala ne bukalanga ne kuditeka pa muaba wa bakuabu, katuena ne bua kulekela bua bukalanga buetu butupangishe bua kuleja dinanga dietu ne ngikadilu mikuabu mimpe kudi bakuabu to. Yehowa kavua mumvue bundu bua kuamba muvuaye ne dinanga bua Isalele wa kale, tshisamba tshivuaye musungule, pakabambilaye ne: ‘Ngakakunanga ne dinanga dia tshiendelele.’ (Yelemiya 31:3) Bia muomumue, mupostolo Paulo wakambila bena kuitabuja nende ba mu Tesalonike ne: ‘Bualu bua tuakatamba kunusua, tuakadi ne disanka dimpe bua kunupa, ki ndumu luimpe lua Nzambi nkayalu, kadi mioyo yetu kabidi, bualu bua nuakalua banangibue kutudi.’ (1 Tesalonike 2:8) Nenku patudi tudienzeja bua kuikala ne dinanga dilelela bua bantu, bidi biumvuangana bikole ne dilongesha dia mu Bible didi ditulomba bua kuleja dinanga edi bipepele pamutu pa kuditshintshimika.
Bidi bikengela kutungunuka ne kuenza madikolela
Kulonga mua kumvua ne kuleja dinanga kudi bakuabu mmuanda udi ne bua kutungunuka. Bua kuenza nanku bidi bitulomba madikolela a bungi bualu tudi ne bua kuenza muetu muonso bua kujikija bilema bietu ne kukandamena buenzeji bubi bua bena panu badi babule dinanga. Kadi, bidi bikengela kuenza menemene madikolela aa bualu adi afikisha ku dipeta masanka a bungi.—Matayo 24:12.
Nansha mu bukua-panu ebu budi butambe kupanga bupuangane, tudi mua kulengeja malanda ne bantu netu, muanda watupesha ne wapesha bakuabu ditalala ne disanka. Pa kuenza madikolela aa, tudi mua kuleja mutudi bakanyine ditekemena dilenga dia kuikala ne muoyo wa kashidi mu bukua-panu bupiabupia bua Nzambi. Bualu bua mushinga mukole budi ne: pa kulonga njila mulenga wa dinanga, Mufuki wetu wa dinanga udi mua kutuanyisha ne kutupesha mabenesha, lelu ne bua kashidi!
[Mêyi adi kuinshi]
a Bua kupeta mumvuija makuabu, tangila mukanda wa Étude perspicace, Volime 2, mabeji 1056-1059.
[Bimfuanyi mu dibeji 10]
Dinanga dia Buena-Kristo didi mua kumuenekela mu bienzedi bilenga
[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 8]
FOTO wa O.N.U. 186226/M. Grafman