Ne bulamatshi buonso tusadilayi pamue ne bulongolodi bua Yehowa
“Kudi muntu muena bulamatshi newenze malu mu bulamatshi.”—2 SAMUELE 22:26, NW.
1, 2. Mbimue bilejilu kayi bia bulamatshi bitudi mua kumona bonso mu tshisumbu?
KUSHÒÒ butuku bumane kuila, mukulu kampanda udi ulongolola muyuki wenzaye mu tshisangilu tshia bena nkristo. Muoyo wende ng’wa kuimanyika ne kudiolola kuoku; kadi, udi utungunuka ne kutumika, ukeba bilejilu ne bimfuanyi bia mu Mifundu bialenga mitshima ne biakankamija tshisumbu tshia mikoko. Dilolo dia tshisangilu, mu tshisumbu tshimuetshimue atshi baledi babidi batshioke badi bajinga bua kuikishaku dilolo adi kumbelu; kadi, ne lutulu luonso badi balongolola bana babu bua kuya mu tshisangilu. Kunyima kua tshisangilu etshi, kasumbu ka bena nkristo kadi kayukidilangana pa muyuki muenza kudi mukulu au. Muanetu wa bakaji mukuabu udi usua kuamba ne: muanetu wa balume eu uvua mumutape ku mutshima dimue dituku; kadi, udi wakula ne musangelu pa bumue bua ku malu adiye muambe. Udi mumone bualu bumue budi bupitakana mu bilejilu bionso ebi anyi?
2 Bualu abu mbulamatshi ku mikenji. Ne bulamatshi buonso, mukulu udi ukuata mudimu bua kuambuluisha tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi; ne bulamatshi buonso, baledi badi babuela mu bisangilu bia tshisumbu; ne bulamatshi buonso, muanetu wa bakaji udi ukuata ku tshia bakulu. (Ebelu 10:24, 25; 13:17; 1 Petelo 5:2) Eyowa, mu bitupa bionso bia nsombelu, tudi tumona bantu ba Nzambi bapangadije bua kusadila ne bulamatshi buonso pamue ne bulongolodi bua Yehowa.
3. Bua tshinyi mbia mushinga wa bungi bua tuetu kushala bena bulamatshi ku bulongolodi bua Yehowa bua pa buloba?
3 Padi Yehowa winangila mu bulongolodi ebu bunyanguke, udi umona anu bulamatshi bukese. (Mika 7:2) Mmunyipu mudi mutshima wende ne bua kumvua disanka padiye umona bulamatshi bua bantu bende! Eyowa, bulamatshi buebe wewe muine budi bumusankisha. Kadi, budi bupesha Satana, ntomboji wa ku tshibangidilu, tshiji ne bujadika mudiye muena mashimi. (Nsumuinu 27:11; Yone 8:44) Wikale mutekemene se: Satana neatete bua kunyanga bulamatshi buebe kudi Yehowa ne kudi bulongolodi Buende bua pa buloba. Tuanji kutangila imue mishindu idi Satana wenza nunku. Pashishe, netumone bimpe mutudi mua kushala bena bulamatshi too ne ku ndekelu.—2 Kolinto 2:11.
Dishindamena pa dipanga bupuangane didi mua kunyanga bulamatshi
4. (a) Bua tshinyi mbipepele bua kuikala ne mmuenenu wa bijanu bua aba badi ne bukokeshi? (b) Mmunyi muvua Kora mudileje mupange bulamatshi ku bulongolodi bua Yehowa?
4 Padi muanetu kampanda muomekela bujitu kansanga, bilema biende bidi mua kutamba kumueneka. Mmunyipu mudibi bipepele bua kujana ‘kasosa kadi mu dîsu dia muanetu eku katuyi tutangila mutshi munene udi mu dîsu dietu’! (Matayo 7:1-5) Nenku, diimanyina pa bilema didi mua kulela dipanga bulamatshi. Tshilejilu, tangila dishilangana pankatshi pa Kora ne Davidi. Kora uvua muomekela bujitu bunene, ne pamu’apa uvua muena bulamatshi munkatshi mua bidimu bia bungi, kadi wakalua mudiambi. Wakafika ku diumvua bibi bua bukokeshi bua Mozese ne Arona, bana babu bakuabu. Nansha muvua Mozese muntu wa bupuekele kupita bonso, mbimueneke se: Kora wakatuadija kumutangila ne mêsu a bijanu. Pamu’apa wakapeta Mozese ne bilema. Kadi, bilema abi kabivua bibingisha dipanga bulamatshi dia Kora ku bulongolodi bua Yehowa. Bakamubutula munkatshi mua tshisumbu.—Nomba 12:3; 16:11, 31-33.
5. Bua tshinyi Davidi uvua mua kuikala mudiumvue mutetshibue bua kutombokela Shaula?
5 Ku luseke lukuabu, Davidi wakasadila Mukalenge Shaula. Shaula, uvua mukalenge muimpe diambedi, kadi wakalua mubi ku ndekelu. Davidi uvua ukengela ditabuja, ditantamana, nansha mene ndambu wa budimu bua kupanduka ku dibandibua dia mukawu dia kudi Shaula. Pabi, pakapeta Davidi mpunga bua kudisombuela, wakamba ne: kabivua ‘bia kuelela meji, bilondeshile mmuenenu wa Yehowa,’ bua yeye kuenzela muntu uvua Yehowa muele manyi tshienzedi tshia dipanga bulamatshi.—1 Samuele 26:11, NW.
6. Nansha bituamona matekete ne bilema kudi bakulu, ntshinyi tshitudi katuyiku ne bua kuenza?
6 Padi bamue badi bantunga-mulongo munkatshi muetu bamueneka bu badi basesuka mu malu a dilumbuluisha, bakula ne mêyi adi abungamija, anyi bamueneka bu badi basungulula bantu, netuikalaku mua kudiabakena bua bualu buabu, tukankamija pamu’apa lungenyi lua bijanu mu tshisumbu anyi? Netubenge kubuela mu bisangilu bia bena nkristo bu mushindu wa dibenga bualu abu anyi? Ki mmuomu to! Bu Davidi, katulekedi nansha kakese bua bilema bia mukuabu bitusake ku dikala bapange bulamatshi kudi Yehowa ne kudi bulongolodi buende!—Musambu 119:165.
7. Mbimue bienzedi kayi binyanguke biakadiunda mu ntempelo mu Yeruzaleme, ne mmunyi muakumvua Yezu pa bualu ebu?
7 Tshilejilu tshitambe bunene tshia bulamatshi bua bantu tshivua Yezu Kristo, muleja mu tshiprofete bu “muena bulamatshi” wa Yehowa. (Musambu 16:10, NW) Ditumika dibi ne ntempelo wa mu Yeruzaleme divua ne bua kuikala divuije bulamatshi ku mikenji lutatu lukole. Yezu uvua mumanye ne: mudimu wa muakuidi munene ne milambu bivua bileja mu tshimfuanyi mudimu wende yeye muine ne lufu luende lua mulambu, ne uvua mumanye muvuabi bia mushinga mukole bua bantu kulongelabu ku malu aa. Nenku uvua ne tshiji tshiakane pakamonaye se: ntempelo ukavua mulue “muaba wa banyengi.” Ne bukokeshi bumupesha kudi Nzambi, misangu ibidi wakangata dipangadika dia kumukezula.a—Matayo 21:12, 13; Yone 2:15-17.
8. (a) Mmunyi muakaleja Yezu bulamatshi ku ndongoluelu wa ntempelo? (b) Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tuanyisha ditendelela Yehowa pamue ne bulongolodi buende bukezuke?
8 Pabi, ne bulamatshi buonso Yezu wakasanyika ndongoluelu wa ntempelo. Katshia ku buana, uvua ubuela mu mafesto mu ntempelo ne misangu mivule uvua ulongeshamu. Wakafuta mene tshitadi tshia ntempelo—nansha muvuaye kayi bushuwa ne bua kuenza nanku. (Matayo 17:24-27) Yezu wakela mukaji mukamba ka-lumbandi bualu wakela ‘bintu biende bionso bia kudia’ mu tshibutshilu tshia mu ntempelo. Tshitupa tshîpi pashishe, Yehowa wakabenga ntempelo au bua kashidi. Kadi too ne tshikondo atshi, Yezu uvua anu muena bulamatshi ku ntempelo. (Mâko 12:41-44; Matayo 23:38) Lelu’eu bulongolodi bua Nzambi bua pa buloba mbupite kule ne kule ndongoluelu wa bena Yuda ne ntempelo wende. Bushuwa, kabuena bupuangane; ke bua tshinyi batu benza makajilula imue misangu. Kadi ki mbûle ne dinyanguka, ne Yehowa Nzambi kêna nansha pabuipi ne kupingaja bunga pa mutu pabu. Katuena ne bua kuanyisha nansha kakese bua dipanga bupuangane dionso ditudi mua kumona munda muabu ditunyanga anyi ditusaka ku diangata mmuenenu wa bijanu ne wa didiabakena. Bishilangane, tuidikijayi bulamatshi bua Yezu Kristo.—1 Petelo 2:21.
Dipanga bupuangane dietu tuetu bine
9, 10. (a) Mmunyi mudi ndongoluelu wa malu wa Satana wenda mushinga ne dipanga bupuangane dietu bua kutulobesha mu nsombelu mupange bulamatshi? (b) Ntshinyi tshidi muntu udi muenze mpekatu munene ne bua kuenza?
9 Satana udi kabidi uteta bua kulubuluja dipanga bulamatshi pa kuenda mushinga ne dipanga bupuangane dietu. Ndongoluelu wende wa malu udi ukeba katamba ka kuapuka naku mu matekete etu, ututeta bua tuetu kuenza tshidi tshibi ku mêsu kua Yehowa. Bia dibungama, tshidimu tshionso bantu binunu bivule badi bapona mu tshiendenda. Bamue badi bavudija dipanga bulamatshi edi pa kuikala ne nsombelu wa ntua-kubidi, batungunuka mu dienza bibi eku badiamba mudibu anu bena nkristo ba lulamatu. Pa bualu ebu, mu diandamuna ku mulongolongo wa biena-bualu bia “Bansonga badi bakonka . . .” mu tshibejibeji tshia Réveillez-vous!, nsongakaji mukuabu wakafunda ne: “Biena-bualu ebi bivua muyuki wa nsombelu wanyi.” Mu musokoko, uvua mukoleshe malunda ne bansonga bavua kabayi banange Yehowa. Tshipeta? Udi ufunda ne: “Nsombelu wanyi wakadina too ne mu ndondo, meme kubuelakana mu tshiendenda, ne mvua ne bua kupeta mibelu. Malanda anyi ne Yehowa akanyanguka, ne dieyemena dia kudi baledi banyi ne bakulu diakaya.”b
10 Nsongakaji eu wakapeta diambuluisha dia kudi bakulu ne kupinganaye mu mudimu wa bulamatshi kudi Yehowa. Kadi bia dibungama, bavule badi bamona bipeta bipite bubi, ne bamue kabatu nansha bapingana mu tshisumbu. Mmunyipu mudibi bilenga bua kuikala bena bulamatshi ne kukandamena ditetshibua mu bulongolodi ebu bubi! Teya ntema ku madimuija a mu bibejibeji bia Tshibumba tshia Nsentedi ne Réveillez-vous! mu malu bu mudi malunda a mu bulongolodi ebu ne dijikija lutetuku didi diatulangana. Kumatshi nansha musangu umue mu nsombelu wa dipanga bulamatshi. Kadi biwaponamu, kusu kudileja tshiudi kuyi muikale. (Musambu 26:4) Pamutu pa nanku, keba diambuluisha. Baledi bena nkristo ne bakulu badiku bua bualu ebu.—Yakobo 5:14.
11. Bua tshinyi mbibi bua tuetu kudiangata bu bantu babi bakena ditekemena, ne mbualu kayi bua mu Bible budi mua kutuambuluisha bua kuakaja mmuenenu wetu?
11 Dipanga bupuangane dietu didi mua kututeka mu njiwu mu mushindu mukuabu. Bamue bàtù benza tshienzedi kampanda tshia dipanga bulamatshi batu balekela mua kuteta kusankisha Yehowa. Vuluka ne: Davidi wakenza mpekatu minene be. Pabi, mutantshi mule Davidi mumane kufua, Yehowa wakamuvuluka bu musadidi wa lulamatu. (Ebelu 11:32; 12:1) Bua tshinyi? Bualu kakalekelaku kuteta bua kusankisha Yehowa. Nsumuinu 24:16 udi wamba ne: “Muntu muakane udi u[p]ona misangu muanda mutekete, udi ubika kabidi.” Bushuwa, bituapona mu mpekatu mikese—eyowa, misangu ne misangu—bua butekete kampanda butudi tuluisha, tudi anu mua kuikala bakane ku mêsu kua Yehowa bituatungunuka ne ‘kubika kabidi’—mmumue ne: kunyingalala ne muoyo umue ne kutuadijilula nsombelu wa mudimu wa bulamatshi.—Fuanyikija ne 2 Kolinto 2:7.
Dimukila mishindu ya budimu ya dipanga bulamatshi!
12. Pa bidi bitangila Bafarizeyi, mmunyi muvua mmuenenu mukolakane, wa dibingisha mikenji mufikishe ku dipanga bulamatshi?
12 Dipanga bulamatshi ditu dilua kabidi mu mishindu ya budimu. Didi mene mua kuangata mpala wa bulamatshi! Tshilejilu, Bafarizeyi ba mu tshikondo tshia Yezu bavua pamu’apa badiangata bu batambe kuikala bena bulamatshi.c Kadi bakapangila bua kumona dishilangana pankatshi pa dikala muena bulamatshi ne dikala kakuyi ditamuka balamate ku mikenji mienza kudi bantu, bualu bavua balumbuluishanganyi ba dîsu dikole ne bena malu avua abungamija. (Fuanyikija ne Muambi 7:16.) Mu bualu ebu bavua bushuwa bapange bulamatshi—kudi bantu bavuabu ne bua kuikala bambuluisha, ku diumvuija dilelela dia Mikenji ivuabu bamba muvuabu balongesha, ne kudi Yehowa yeye muine. Ku luende luseke, Yezu uvua muena bulamatshi ku diumvuija dilelela dia Mikenji, ivua miashila pa dinanga. Nenku wakibaka bantu ne kubakankamija, anu bu mukavua milayi ivua itangila Masiya midianjile kuamba.—Yeshaya 42:3; 50:4; 61:1, 2.
13. (a) Mmunyi mudi baledi bena nkristo mua kuikala bapange bulamatshi? (b) Bua tshinyi baledi badi ne bua kuepuka dikala bena dîsu dikole dinekesha, batobolodianganyi, anyi anu babipishanganyi mu dikela bana babu?
13 Bena nkristo bàdì ne ndambu wa bukokeshi badi bapetela diambuluisha dinene ku tshitembelu tshia Yezu mu bualu ebu. Tshilejilu, baledi bena bulamatshi mbamanye se: badi ne bua kubela ne kunyoka bana babu. (Nsumuinu 13:24) Kadi badi ne bua kujadika ne: kabena bafiikisha bana babu munda ne mibelu ne manyoka bikolesha bifila mu tshiji anyi dibatshintshimika misangu yonso ne ditobolola. Bana bàdì bumvua ne: kabena mua kusankisha baledi babu anyi bàdì bumvua ne: ntendelelu wa baledi babu udi anu usua kuvuija baledi aba babipishanganyi ne batobolodianganyi, mitshima yabu idi mua kulua kuteketa ne, bu tshipeta, kufikabu ku dibenga ditabuja dilelela.—Kolosai 3:21.
14. Mmunyi mudi balami bena nkristo mua kudileja bena bulamatshi kudi tshisumbu tshia mikoko tshidibu bambuluisha?
14 Bia muomumue, bakulu bena nkristo ne batangidi bena ngendu badi bafila ntema ku ntatu ne njiwu idi tshisumbu tshia mikoko tshipeta. Bu balami bena bulamatshi, badi bafila mibelu padibi bikengela, pa kujadika ne: mbadianjile kumanya malu onso ne lubatshi luonso, ne pa kuashila bidibu bamba pa Bible ne pa mikanda ya Société. (Musambu 119:105; Nsumuinu 18:13) Mbamanye kabidi ne: mikoko idi itungunuka ne dibeyemena bua kupeta diibakibua ne didishibua bia mu nyuma. Nenku badi bakeba bua kuidikija Yezu Kristo, Mulami Mulenga. Ne bulamatshi buonso badi bambuluisha mikoko ku lumingu ne ku lumingu mu bisangilu bia bena nkristo—kabayi bayupuila panshi kadi, bikale bayibaka ne bakolesha ditabuja diayi.—Matayo 20:28; Efeso 4:11, 12; Ebelu 13:20, 21.
15. Mmunyi muakaleja bamue mu siekele wa kumpala ne: bavua ne mishindu ya bulamatshi bukena pa muaba wabu?
15 Mushindu mukuabu wa budimu wa dipanga bulamatshi ke bulamatshi bukena pa muaba wabu. Bulamatshi bulelela mu ngumvuilu wa mu Bible kabuena buanyisha bua tuetu kuteka dilamata dikuabu nansha dia munyi kumpala kua bulamatshi buetu kudi Yehowa Nzambi. Ne tshitunu tshionso, bena Yuda ba bungi ba mu siekele wa kumpala bakalamata ku Mikenji ya Mozese ne ku ndongoluelu wa malu wa bena Yuda. Kadi tshikondo tshiakalua tshiakumbusha Yehowa dibenesha diende kudi tshisamba atshi tshitomboke ne kudipesha tshisamba tshia Izalele wa mu nyuma. Anu bakese menemene ke bavua bena bulamatshi kudi Yehowa ne bakanyine dishintuluka edi dinene. Nansha munkatshi mua bena nkristo balelela, bamue babingishi ba Buena-Yuda bakasuminyina anu bua kupingana ku ‘mayisha au matekete a kumudilu ne a patupu’ a Mikenji ya Mozese, ikavua mikumbane mu Kristo.—Galatia 4:9; 5:6-12; Filipoi 3:2, 3.
16. Mmunyi mudi basadidi bena bulamatshi ba Yehowa bandamuna ku makajilula?
16 Bishilangane, bantu ba Yehowa ba mu bikondo bietu ebi mbadileje bena bulamatshi mu bikondo bia dishintuluka. Bu mudi butoke bua bulelela busokolola butungunuka ne kukenka, badi benza makajilula. (Nsumuinu 4:18) Matuku mashale aa, “mupika wa lulamatu ne wa budimu” mmutuambuluishe bua kuakaja ngumvuilu wetu wa muaku “tshipungu” mutumika nawu mu Matayo 24:34, ne wa tshikondo tshia dilumbuluisha dia “mikoko” ne “mbuji” ditela mu Matayo 25:31-46, pamue ne mmuenenu wetu pa imue midimu ya mbulamatadi. (Matayo 24:45) Kakuyi mpata, bamue batontolodi bavua mua kusanka bikole bu bavule ba ku Bantemu ba Yehowa bikale balamate bikole ku ngumvuilu wa kumpala wa malu bu nunku ne babenge bua kuya kumpala. Bualu nansha bumue bua nunku ki mbuenzeke. Bua tshinyi? Bantu ba Yehowa mbena bulamatshi.
17. Mmunyi mudi banangibue betu mua kuteka imue misangu bulamatshi buetu mu diteta?
17 Nansha nanku, muanda wa mishindu ya bulamatshi bukena pa muaba wabu udi mua kutulenga. Padi mulunda musuibue nansha muena mu dîku dietu usungula njila udi unyanga mêyi-maludiki a mu Bible, tudi mua kumvua ne: tudi babulula pankatshi pa mishindu mishilangane ya bulamatshi. Pa tshibidilu, tutu tudiumvua ne bulamatshi kudi bena mu dîku. Kadi, katuena ne bua kuteka nansha kakese dilamata dietu kudibu kumpala kua bulamatshi buetu kudi Yehowa! (Fuanyikija ne 1 Samuele 23:16-18.) Katuena ne bua kuambuluisha benji ba bubi bua kusokokabu mpekatu munene nansha kupunga nabu bua kuluisha bakulu badi benza madikolela bua ‘kubalengeja ne muoyo wa lutulu.’ (Bena Ngalata 6:1, MMM) Dienza nunku nedikale dipanga bulamatshi kudi Yehowa, ku bulongolodi buende, ne kudi muntu utudi banange au. Ndekelu wa bionso, kuimana pankatshi pa muenji wa mpekatu ne dinyoka didiye ukengela, bushuwa, kudi bu kujika dileja dia dinanga dia Yehowa bua kadifiki kudi muenji wa mpekatu eu. (Ebelu 12:5-7) Vuluka kabidi se: “mputa mikutapa kudi muntu mukunange nya lulamatu.” (Nsumuinu 27:6, NW) Mibelu ya muoyo umue ne ya dinanga miashila pa Dîyi dia Nzambi idi mua kutumbula lutambishi lua muenji wa tshilema uudi munange, kadi mu bungi bua matuku neyimueneke mipandishi ya muoyo!
Bulamatshi budi bunanukila nansha mu dikengeshibua
18, 19. (a) Ntshinyi tshivua Ahaba musue bua Nabota kuenza, ne bua tshinyi Nabota wakabenga? (b) Bulamatshi bua Nabota buvua buakanyine difutu anyi? Fila diumvuija.
18 Imue misangu Satana udi buludiludi ubunda bulamatshi buetu. Tangila tshilumbu tshia Nabota. Pakamufinakaja Mukalenge Ahaba bua yeye kumupanyisha budimi buende bua mvinyo, wakandamuna ne: ‘Yehowa ampidishe bua meme kukupa bumpianyi bua batatu banyi.’ (1 Bakelenge 21:3) Nabota kavua ne tshitunu to; uvua muena bulamatshi. Mikenji ya Mozese ivua ilomba ne: muena Izalele nansha umue kapanyi tshitupa tshia buloba tshia bumpianyi bua kashidi. (Lewitiki 25:23-28) Nabota uvua bushuwa mumanye se: mukalenge eu mubi uvua mua kumushipesha, bualu Ahaba ukavua mulekele mukajende Yezabele ushipa bavule ba ku baprofete ba Yehowa! Kadi Nabota wakashala mukole ku muoyo.—1 Bakelenge 18:4.
19 Misangu mikuabu bulamatshi butu bulomba difutu. Ne diambuluisha dia bamue “bantu ba tshianana,” Yezabele wakasuikila Nabota tshilumbu tshivuaye kayi muenze. Bu tshipeta, bakamushipa yeye ne bana bende ba balume. (1 Bamfumu 21:7-16, MMM; 2 Bakelenge 9:26) Abi bidi biumvuija ne: bulamatshi bua Nabota buvua bua patupu anyi? Tòo! Nabota udi umue wa ku balume ne bakaji bena bulamatshi bavule badi ‘ne muoyo’ mu tshivulukidi tshia Yehowa too ne mpindieu, balale mu bukubi mu lukita too ne ku tshikondo tshia dibiishibua.—Luka 20:38; Bienzedi 24:15.
20. Mmunyi mudi ditekemena mua kutuambuluisha bua kulama bulamatshi buetu?
20 Dilaya dimuedimue edi didi lelu’eu difila dishindika kudi bena bulamatshi ba Yehowa. Tudi bamanye se: bulamatshi buetu budi mua kutulomba mushinga mukole mu bulongolodi ebu. Bua bulamatshi buende, Yezu Kristo wakafuta muoyo wende ne wakambila balondi bende ne: bantu kabavua mua kubenzela bimpe nansha. (Yone 15:20) Bu muakamukankamija ditekemena diende bua matuku atshilualua, ke mudi dietu ditukankamija kabidi. (Ebelu 12:2) Nenku tudi mua kushala bena bulamatshi kumpala kua mishindu yonso ya dikengeshibua.
21. Ndishindika kayi didi Yehowa upesha bena bulamatshi bende?
21 Bushuwa, ndambu mukese wa ku bamue ba kutudi lelu’eu udi ukenga bua dibunda dia buludiludi dia nunku ditangija ku bulamatshi buetu. Kadi bantu ba Nzambi badi mua kutuilangana ne dikengeshibua dikole kumpala kua nshikidilu kuluaye. Mmunyi mutudi mua kuikala bashindike bua kulama bulamatshi buetu? Mpa kulama bulamatshi buetu biangatshile mpindieu. Yehowa mmutupeshe mudimu munene—kuyisha ne kulongesha malu a Bukalenge buende. Ne bulamatshi buonso, tulamayi dikasa mu mudimu eu wa mushinga mukole. (1 Kolinto 15:58) Bituabenga bua dipanga bupuangane dia bantu kadinyangi bulamatshi buetu ku bulongolodi bua Yehowa ne bituadilama ku mishindu ya budimu ya dipanga bulamatshi bu mudi bulamatshi bukena pa muaba wabu, netushishe kuikala badilongolole bimpe nansha bikala bulamatshi buetu mua kutetshibua mu mushindu mukole. Nansha bia munyi, tudi anu mua kushala bashindike se: Yehowa udi muena bulamatshi utu kayi upangila kudi basadidi bende bena bulamatshi. (2 Samuele 22:26) Eyowa, nealame bena bulamatshi bende!—Musambu 97:10.
[Mêyi adi kuinshi]
a Yezu uvua ne dikima bua kubundula bulongolodi bu abu bua bipatshila bia bungenda. Bilondeshile muena malu a kale mukuabu, bavua ne bua kufuta tshitadi tshia mu ntempelo ne tshijanja tshisunguluke tshia kale tshia bena Yuda. Nenku, bakumbudi bavule ba ntempelo bavua mua kuikala ne dijinga dia kushintula mfranga yabu bua kufuta tshitadi atshi. Bavua banyishile bashintudi ba mfranga bua kulomba difutu dijadika bua dishintula edi, nenku bavua bapeta mishiki ya mfranga.
b Tangila Réveillez-vous! wa dia 22 Tshisua-munene 1993; wa dia 8 Tshiongo 1994; ne wa dia 22 Tshiongo 1994.
c Buena-muntu buabu buvua bufumine ku bua ba-Hasid, kasumbu kavua kajuke siekele mivule kumpala bua kuluisha buenzeji bua bena Greke. Ba-Hasid bakangatshila dîna diabu ku muaku wa tshiena-Ebelu wa chasi·dhimʹ, udi umvuija “bena bulamatshi” peshi “balamate Nzambi.” Pamu’apa bavua bumvua ne: mvese ivua itela “bena bulamatshi” ba Yehowa ivua ibakanyina mu mushindu wa pa buawu. (Musambu 50:5) Buobu, ne pashishe Bafarizeyi, bavua banangi banekeshi, baditeke nkayabu bu babingishi ba Mikenji miangata muaku ku muaku.
Newandamune munyi?
◻ Mmunyi mutudi mua kuepuka dilekela dipanga bupuangane dia bakuabu ditufikisha ku dipanga bulamatshi?
◻ Mmu mishindu kayi mudi dipanga bupuangane dietu tuetu bine mua kutufikisha ku nsombelu mupange bulamatshi?
◻ Mmunyi mutudi mua kukandamena ditangila ku dileja dibi dia bulamatshi buetu?
◻ Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kulama bulamatshi buetu nansha mu bikondo bia dikengeshibua?
[Kazubu mu dibeji 9]
Disadila ne bulamatshi buonso ku Betele
“Bionso bienzeke anu mu buakane ne mu bulongame.” Ke muakafunda mupostolo Paulo. (1 Bena Korente 14:40, MMM) Paulo uvua mumanye se: bua tshisumbu kampanda kutumikatshi bimpe, bivua bikengela “bulongame,” peshi bulongolodi. Bia muomumue lelu’eu, bakulu badi ne bua kuangata mapangadika pa malu adi akuatshisha, bu mudi diabanya bena mu tshisumbu mu miaba mishilangane ya dilonga dia mukanda, dilongolola bisangilu bia mudimu wa budimi, ne dikontolola mudimu muenza mu teritware. Malongolola bu nunku adi imue misangu mua kukeba mateta a bulamatshi. Kaena mêyi-matuma menzeja ku spiritu wa Nzambi, ne kaena mua kusankisha muntu yonso.
Utu imue misangu umona bikole bua kuikala muena bulamatshi ku imue ya ku ndongoluelu mikuatshishi mienza mu tshisumbu tshia bena nkristo anyi? Bikalabi nanku, udi mua kumona tshilejilu tshia Betele tshikale tshiambuluisha. Dîna Betele, muaku wa tshiena-Ebelu udi umvuija “Nzubu wa Nzambi,” ndinyika filiale yonso 104 ya Société Watch Tower, pa kukonga ne bilombuelu bia ku États-Unis.d Bena budisuile badi basombele mu nzubu ya Betele ne benzelamu mudimu mbasue bua miaba eyi ileje kanemu kuondoke ne ditshina dia Yehowa. Ebi bidi bilomba bulamatshi kudi muntu yonso.
Bakumbudi ba ku Betele batu misangu mivule babambisha bulongame ne mankenda adibu bamona kuine aku. Bena mudimu mbalongolola bimpe ne bikale ne disanka; ngakuilu wabu ne bikadilu biabu, ne nansha mmuenekelu wabu, bidi bileja tuondo tua muoyo tua bena nkristo bapie, tulongesha kudi Bible. Ne bulamatshi buonso bena mu dîku dia Betele bonso badi bashimata ku mêyi-makulu a mu Dîyi dia Nzambi.
Kupita apu, Kasumbu Kaludiki kadi kabapesha mukanda udi ne mutu wa bualu ne: Habitons ensemble dans une étroite union, udi uleja ne bulenga buonso imue ndongoluelu mikuatshishi idi ikengedibua bua dîku dialabale dia nunku kutumikadi bimpe pamue. (Musambu 133:1) Tshilejilu, mukanda eu udi wakula bua malu adi atangila nzubu, biakudia, mankenda, mvuadilu ne ndengejilu wa mubidi, ne malu makuabu a muomumue. Ne bulamatshi buonso, bena mu dîku dia Betele badi batua ndongoluelu ya nunku mpanda ne bashimataku, nansha padi masungula abu mua kubaludika kukuabu. Kabena bangata mukanda eu bu mushiki wa mêyi ne mikandu bidi kabiyi ne luse, kadi badi bawangata bu tshisumbu tshia mêyi-malombodi adi ne dikuatshisha, menza bua kulubuluja buobumue ne diumvuangana. Batangidi mbena bulamatshi mu disanyika ngenzelu eyi miashila pa Bible, ne badi batumika nayi mu mushindu muimpe bua kuibaka ne kukankamija bena dîku dia Betele bua kutungunukabu mu mudimu wabu wa tshijila wa ku Betele.
[Mêyi adi kuinshi]
d Tshiapu, biro, ne nzubu ya dilala, bionso ebi kabiena bienza ntempelo munene, peshi nzubu wa mu nyuma wa Nzambi nansha. Ntempelo wa mu nyuma wa Nzambi nndongoluelu wende bua ntendelelu mukezuke. (Mika 4:1) Pa nanku, ki mmushikidile pa nzubu kampanda udi umueneka pa buloba nansha.
[Kazubu mu dibeji 10]
Mulamatshi ne mubingishi wa mikenji
Kale mu 1916 tshibungu kampanda tshiakamba ne: “dishilangana edi pankatshi pa mulamatshi ne mubingishi wa mikenji didi mua kuikalaku mu bikondo bionso ne mu miaba yonso.” Tshiakumvuija ne: “Kudi mubingishi wa mikenji udi wenza tshidibu bamuambile, kayi usambuka mikandu; udi ulama ditabuja ku dîyi didi difunda ne didi mua kubadibua. Kudi mulamatshi udi wenza nunku kadi udibu mua . . . kueyemena bua bivule, udi uteka lungenyi luende luonso ku mudimu mumupesha, udi wakaja mmuenenu wende bilondeshile diumvuija dilelela dia tshipatshila tshidiye ne bua kusadila.” Pashishe, tshibungu tshine etshi tshiakamba ne: “Kuikala muena bulamatshi nkuikala mupite anu dikala mulondi wa mikenji patupu. . . . Muntu muena bulamatshi mmushilangane ne muntu mulondi wa mikenji bu mudiye muntu udi usadila ne mutshima wonso ne lungenyi luonso . . . Kêna wanyisha bua kuenza mpekatu ya ku budisuile, ya ku tshipua-muoyo, anyi ya ku dipanga kumanya.”—Encyclopædia of Religion and Ethics.