Mua kuenza plan wa muyuki
BANTU bavule batu bakuata mudimu wa kufunda bintu bia bungi patubu babapesha muyuki wa kuenza, kutuadijila ku mêyi a mbangilu too ne ku a ndekelu. Nenku batu dijinga ne mabeji a bungi. Bitu kabidi bibangata mêba a bungi.
Ke muutu pebe wenza anyi? Tukuleje mushindu mupepele anyi? Wewe mulonge mua kuenza plan wa muyuki, kuakujinga bua kufunda kabidi ka-tshintu konso to. Neupete dîba dia bungi dia kuambulula muyuki webe. Newenze miyuki yebe kakuyi lutatu; bantu nebakuteleje bimpe ne nebibasake bua kutumikila biudi ubalongesha.
Tshidibi, miyuki ya patoke batu bayifila yoyi ne plan mumana kulongolola. Kadi bua ya bungi yashadi eyi, kakutu plan mulongolola to. Nanku badi mua kukupesha anu mutu wa bualu patupu. Peshi badi mua kukulomba bua kubala mu mukanda kampanda ne kuenza muyuki bilondeshile ngenyi idi mu tshitupa atshi. Imue misangu mene badi mua kukupesha amu mamanyisha makese tshianana. Miyuki yonso ya nunku, idi ikengela kudienzela plan.
Plan udi mu dibeji dia 41, ntshilejilu patupu tshiudi mua kulonda. Malu manene adi abangila ku dia bakaji menemene mu maleta a ku tshiamu. Muinshi mua bualu bunene buonso mudi malu a kuenza nawu mudimu bua kubushindika. Makuabu malu a kuenza nawu mudimu adi muinshi mua aa, kadi masemeja kakese ku dia balume. Tangila plan eu bimpe. Udi mumone mudi malu manene abidi aa mikale umvuangana ne mutu wa bualu anyi? Malu makuabu adi alonda kaena anu malenga patupu, kadi adi ashindika kabidi malu manene adi ku mutu kuawu.
Tshia kumanya ntshia se: plan webe kakuikala anu bu wa tshilejilu eu menemene to. Kadi wewe mulonde mibelu itudi bafile, kuakupitshisha dîba divule musombe anu bua kulongolola muyuki webe to. Tangila tshia kuenza:
Konkonona, usungule, ne ulongolole
Bidi bikengela kuikala ne mutu wa bualu. Mutu wa bualu kawena anu tshiena-bualu tshidi katshiyi tshisunguluke, tshidi muntu mua kuamba pamu’apa anu mu muaku umue patupu to. Ndungenyi lunene luudi musue kufila; udi uleja luseke luudi musue kushindamena mu muyuki webe. Bikalabu bakupe mutu wa bualu, ukonkonone bimpe miaku minene idimu yonso. Bikalawu muangatshila mu mukanda kampanda, ubale mukanda au eku muikale ne mutu webe wa bualu mu lungenyi. Pikalabu bakupe anu tshiena-bualu, udikebele mutu wa bualu. Kadi mbimpe kuanji kuenza makebulula. Wewe ne meji a kumanya, neupete ngenyi mikuabu milenga.
Paudi wenda wenza malu onso aa, wikale udiebeja ne: ‘Bua tshinyi bantu bikala mua kunteleja badi ne tshia kumanya bualu ebu? Tshindi nkeba ntshinyi?’ Kukeba bua kuamba malu malenga nkuimpe, kadi bidi bikengela nangananga kuenza tshintu tshiambuluisha badi bakuteleja. Padi malu ebe akumbana, uafunde. Paudi udilongolola, kupu muoyo tshiudi wipatshila etshi to.
Bua kuenza makebulula mimpe, anji manya tshiudi wipatshila ne keba mutu wa bualu udi umvuangana natshi (anyi tangila mudi mutu wa bualu udibu bakupeshe umvuangana ne tshipatshila tshiebe). Keba malu adi mua kuambuluisha bantu bikole. Pamutu pa kuimanyina pa malu a pa mutu pa mutu, keba malu adi mua kulongesha ne kuambuluisha bantu. Kadi wamanya kulu kuenza makebulula kupitshisha! Pa tshibidilu, neupete malu mapite pa audi nawu dijinga; usungule amue.
Keba malu manene akuambuluisha bua kuenza muyuki ne kukumbaja tshipatshila tshiebe. Wowu aa ke awashindamena mu muyuki webe ne neikale bu malu manene adi enza plan webe. Kadi malu manene aa adi ne bua kuikala bungi kayi? Bua muyuki wa tshitupa, abidi mmakumbane; bua muyuki wa dîba dijima atanu mene mmakumbane. Padi malu manene mikale makese, bantu badi baakuata.
Wewe mumane kupeta mutu wa bualu ne malu manene, longolola mpindieu malu audi mupete mu makebulula ebe. Keba adi umvuangana buludiludi ne malu manene. Sungula tu-malu tudi tuvuija malu aa bu mapiamapia. Paudi usungula mvese bua kumvuija ne kujadika malu manene, ukebe ngenyi idimu idi mua kueleshisha bantu meji. Uteke tshintu tshionso muinshi mua bualu bunene buatshi. Padi bualu kampanda kabuyi buakanyine malu manene onso, ubumbushe (nansha buobu buikale buimpe) anyi ubufunde kaba kampanda bua kulua kuenza nabu mudimu mukuabu musangu. Lama anu malu adi amueneka mimpe menemene. Wewe ne malu a bungi a kuamba, newakule lubilu lubilu anyi pamutu pamutu ne kuakubuela mu buondoke bua malu to. Mbimpe kuikala ne malu makese ambuluisha bantu ne kuamba malu aa bilenga. Kupitshishi dîba to.
Mpindieu biwikala kuvua muanji kuateka malondangane bimpe, uateke malondangane. Ke muakenza Luka umue wa ku bakafunda Evanjeliyo. Kunyima kua yeye mumane kupeta malu mavule avua umvuangana ne tshiena-bualu tshiende, wakaafunda ‘muvuawu malondangane.’ (Luka 1:3, MMM) Teka malu aa bilondeshile bidimu ne matuku a ngondo anyi mudiwu alondangana, peshi kuteka bualu ne tshipeta tshiabu, anyi tshilumbu ne mua kutshijikija. Wenza nanku, utangila mushindu udi mutambe buimpe udi mua kukuambuluisha bua kukumbaja tshipatshila tshiebe. Kumbuka mu tshiputuku ku lungenyi lumue kuya ku lukuabu nkubi. Ndaku bitekete bua bantu bakulonde bimpe, ela tshilamba pankatshi pa ngenyi ibidi bua kuyilamakaja. Malu audi wamba adi ne bua kusaka bantu ku diangata mapangadika a meji. Paudi ulongolola malu, wela meji muikalawu mua kumvuika ku matshi a bantu. Nebumvue mudi ngenyi ilondangana anyi? Nebibasake bua kuenza tshiudi musue ne benze anyi?
Pashishe keba mbuelelu udi ujula bantu mioyo kuulu ne ubapesha dijinga dia kukutelejabu ne ntema yonso, ne udi ubaleja ne: biudi musue kubambila nebibambuluishe. Mbimpe kufunda mêyi ebe makese a mbangilu aa. Bua kujikija, ukebe nkomenu udi usaka bantu ku dienza malu audi musue ne: benze.
Wewe muenze plan webe kumpala kua dîba, neupete mushindu wa kumuakaja bimpe. Neushindike imue ngenyi ne bungi bua bintu anyi bantu, ne mufuanu, peshi ne muanda kampanda uvua muenzeke. Malu adi enzeka peshi atu bantu ba muaba unudi au bamanye adi mua kuambuluisha badi bakuteleja bua kumona mua kutumikila biudi ubambila. Paudi utangilulula muyuki webe, udi mua kupeta malu adi mua kuambuluisha bantu bimpe. Bua kupeta malu mimpe a kuela mu muyuki, bidi bikengela kuukonkonona ne kuwakaja.
Bua bamue bantu, kufunda malu mavule nkuimpe; bua bakuabu, makese tshianana mmabakumbane. Kadi wewe wenza plan ne malu manene makese tshianana, umbusha onso adi kaayi akuatshisha malu manene ebe aa, ne uteka ngenyi milondangane bimpe, nanku neumone se: kunyima kua matuku makese, kuakuikala kabidi ufunda malu a bungi to. Kuakujimija dîba dia bungi nansha! Miyuki yebe neyikale mimpe. Nebikale tshijadiki tshia se: Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha.