“Nuikale ne bienzedi bienu bimpe munkatshi mua bisamba bia bende”
‘Nunemeke bantu bonso. Nunange bana benu ba mu Kristo.’—1 PETELO 2:17.
1, 2. (a) Mmêyi kayi akamba muntu mukuabu uvua mufundile bena tshikandakanda kampanda bua Bantemu ba Yehowa? (b) Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi badienzeja bua kuikala ne bikadilu bitambe bulenga?
KUKADI bidimu bivule, muntu mukuabu uvua mufundile bena tshikandakanda kampanda wa mu tshimenga tshia Armarillo, mu Texas (États-Unis) wakaya wenda ubuela mu bitendelelu bishilashilangane bia mu tshimenga etshi ne wakafunda malu avuaye mumonemu. Wakamona tshitendelelu tshimue tshisunguluke bikole. Wakamba ne: “Munkatshi mua bidimu bisatu, ngakabuela mu mpungilu ya Bantemu ba Yehowa itu yenzeka tshidimu tshionso mu nzubu munene wa bisangilu wa mu Amarillo. Pangakadisangisha nabu, tshiakamona musangu nansha umue muntu utemesha mutshi wa mfuanka, ukangula mulangi wa maluvu, anyi wamba malu adi kaayi a bukalanga to. Buobu ke bantu bavua batambe kuikala ne mankenda, ne bikadilu bimpe, ne mvuadilu muakanyine, ne ngikadilu muimpe bamvua tshiyi muanji kumona katshia.” Bakadi bafunde mêyi a muomumue ne aa misangu ya bungi pa bidi bitangila Bantemu ba Yehowa. Bua tshinyi misangu ya bungi batu banyisha Bantemu kudi bantu badi kabayi Bantemu?
2 Pa tshibidilu, batu banyisha bantu ba Nzambi bua ngikadilu wabu muimpe. Nansha mudi bikadilu bia bantu bienda binyanguka, Bantemu ba Yehowa batu bangata dikala ne bikadilu bitambe bulenga bu dibanza didibu nadi, bu bualu budi bulombibue mu ntendelelu wabu. Mbamanye bimpe ne: bikadilu biabu bidi mua kuangatshisha Yehowa ne bana babu bena Kristo bimpe anyi bibi, ne ngikadilu wabu mulenga udi wanyishisha bulelela budibu bayisha. (Yone 15:8; Tito 2:7, 8) Nunku tumonayi mushindu utudi mua kuikala ne ngikadilu muimpe ne kutungunuka ne kuendeshila Yehowa ne Bantemu bende lumu luimpe ne masanka atudi tupeta patudi tuenza malu aa.
Dîku dia bena Kristo
3. Nku malu kayi kudibi bikengela kukuba mêku a bena Kristo?
3 Tuakulayi bua ngikadilu wetu mu dîku. Mukanda kampanda mufunda kudi Gerhard Besier ne Erwin Scheuch udi wamba ne: “Bua [Bantemu ba Yehowa], dîku ntshintu tshia kukuba bimpe menemene.” (Die Neuen Inquisitoren: Religionsfreiheit und Glaubensneid) Mêyi aa mmalelela, ne lelu kudi malu a bungi a njiwu adi alomba bua dîku kukubibuadi kudiwu. Kudi bana badi ‘kabayi batumikila mêyi a baledi babu’ ne bantu bakole badi ‘kabayi banangi ba bana babu’ anyi badi ‘kabayi ne kudikanda.’ (2 Timote 3:2, 3) Mu mêku a bungi mutu balume ne bakaji baluangana mvita; baledi banyanga bana babu anyi babalengulula; ne bana batombokela baledi, baditua mu dinua dia diamba ne mu buendenda, anyi banyema ku nzubu. ‘Nyuma wa buloba ebu’ ke udi ukebesha malu onso aa. (Efeso 2:1, 2) Tudi ne bua kukuba mêku etu ku nyuma eu. Mmushindu kayi? Mpa kutumikila mibelu ya Yehowa idi itangila bena mu dîku.
4. Mmalu kayi adi bena mu dîku dia bena Kristo ne bua kukumbajilangana?
4 Bena Kristo badi baselangane mbamanye bimpe ne: badi ne malu adibu ne bua kukumbajilangana pa bidi bitangila dinanga, ku mubidi ne mu nyuma. (1 Kolinto 7:3-5; Efeso 5:21-23; 1 Petelo 3:7) Baledi bena Kristo badi ne malu a bungi adibu ne bua kuenzela bana babu. (Nsumuinu 22:6; 2 Kolinto 12:14; Efeso 6:4) Ne padi bana badi mu mêku a bena Kristo bakola, badi bamanya ne: bobu pabu badi ne malu adibu ne bua kukumbaja. (Nsumuinu 1:8, 9; 23:22; Efeso 6:1; 1 Timote 5:3, 4, 8) Bua kuambula majitu a mu dîku bidi bikengela kudienzeja bikole, kudisuika, ne kuikala ne lungenyi lua dinanga ne didifila. Kadi padi bena mu dîku bonso bakumbaja malu adi Nzambi mubalombe, badi bikale dibenesha kudi bakuabu mu dîku diabu adi ne mu tshisumbu. Tshidi ne mushinga menemene ntshia se: badi batumbisha Mfuki wa dîku: Yehowa Nzambi.—Genese 1:27, 28; Efeso 3:15.
Bana betu bena Kristo
5. Mmasanka kayi atudi tupeta patudi tudisangisha ne bana betu bena Kristo?
5 Tuetu bena Kristo tudi kabidi ne malu a kukumbajila bena Kristo netu badi mu tshisumbu, ne aba badi munkatshi mua ‘bana betu [bonso] ba mu Kristo badi pa buloba ebu.’ (1 Petelo 5:9) Malanda etu ne bena mu tshisumbu adi atuambuluisha bua kuikala ne makanda a mu nyuma. Patudi tudisangisha ne bena Kristo netu, badi batukankamija ne tutu tudia biakudia bilenga bia mu nyuma bidi bifumina kudi “mupika wa lulamatu ne wa budimu.” (Matayo 24:45-47, NW) Tuetu bikale ne ntatu, tudi mua kuya kudi bana betu bua kupeta mibelu mimpe mishindamene pa mêyi a mu Bible. (Nsumuinu 17:17; Muambi 4:9; Yakobo 5:13-18) Patudi mu dikenga, bana betu kabena batulekela to. Ndisanka kayipu dia kuikala mu bulongolodi bua Nzambi!
6. Mmunyi muvua Paulo muleje ne: tudi ne malu a kukumbajila bena Kristo netu?
6 Kadi katuena mu tshisumbu anu bua buobu kutupesha to; tudimu kabidi bua tuetu petu kupeshangana. Bushuwa, Yezu wakamba ne: “Disanka dia kupa ndipite dia kupeta.” (Bienzedi 20:35, MMM) Mupostolo Paulo wakakula bua lungenyi lua kupeshangana pakafundaye ne: ‘Tulamate dijikula dia ditekemena dietu [patoke] bua kaditshimbakanyi, bualu bua wakatupa mulayi udi wa kueyemenyibua. Tudielelangane meji muntu ne muntu bua kuenzejangana ku dinanga ne ku dienza dia bienzedi bimpe, katuyi tulekela bietu disangisha dietu pamue, bu mudi tshilele tshia bakuabu, kadi tukoleshangana mitshima, tutamba kuenza nunku bualu bua nudi numona dituku dia Mukalenge disemena pabuipi.’—Ebelu 10:23-25.
7, 8. Mmunyi mutudi tuleja lungenyi lua difila mu tshisumbu tshietu ne kudi bena Kristo netu ba mu matunga makuabu?
7 Mu tshisumbu, tudi ‘tujikula ditekemena dietu patoke’ patudi tufila mandamuna mu bisangilu anyi tuenzamu mudimu mukuabu. Malu aa adi akankamija bana betu bikole. Tudi tubakankamija kabidi patudi tuyikila nabu kumpala ne kunyima kua bisangilu. Adi ke dîba ditudi mua kukolesha badi batekete, kusamba badi ne tunyinganyinga ne badi basama. (1 Tesalonike 5:14) Bena Kristo balelela mbena kalolo badi ne muoyo wa dipeshangana wa buena eu udi wenza bua kukemeshabi bantu bavule batu babuela mu bisangilu bietu musangu wa kumpala bua dinanga ditubu bamona munkatshi muetu.—Musambu 37:21; Yone 15:12; 1 Kolinto 14:25.
8 Kadi dinanga dietu kadiena dishikila anu kudi bena mu tshisumbu tshietu to. Dinanga dietu edi tudi tudileja kabidi bana betu ba buloba bujima. Ke bualu kayi mu Nzubu ya Bukalenge ya bungi mutu kashete ka mapa bua Nzubu wa Bukalenge. Nzubu wetu wa Bukalenge udi mua kuikala muimpe, kadi tudi bamanye bimpe ne: bena Kristo netu binunu ne binunu kabena ne miaba mimpe ya kudisangishila to. Patudi tufila makuta bua Nzubu wa Bukalenge, tudi tuleja dinanga ditudi nadi bua bana betu aba nansha mutudi katuyi mua kuikala babamanye.
9. Mbua bualu kayi bunene budi Bantemu ba Yehowa banangilangane?
9 Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa mbanangangane? Mbualu Yezu wakabelela mukenji bua kunanganganabu. (Yone 15:17) Ne dinanga didibu nadi munkatshi muabu ntshijadiki tshia se: nyuma wa Nzambi udi kudi muntu ne muntu yonso wa kudibu ne kudibu bonso mu tshibungi. Dinanga ndimue dia ku “mamuma a nyuma.” (Galatia 5:22, 23) Padi Bantemu ba Yehowa balonga Bible, babuela mu bisangilu ne basambila Nzambi misangu yonso, dinanga didi dilua kudibu bualu bua tshibidilu nansha mudibu basombe pa buloba padi ‘dinanga dia ba bungi dikepe.’—Matayo 24:12.
Mushindu wa kusomba ne bena panu
10. Ndibanza kayi ditudi nadi kudi bena panu?
10 “Dijikula dia ditekemena dietu patoke” didi Paulo wamba didi dituvuluija dibanza dikuabu ditudi nadi. Dijikula dia patoke edi didi ditangila mudimu wa diyisha lumu luimpe kudi aba badi kabayi banji kulua bana betu bena Kristo. (Matayo 24:14; 28:19, 20; Lomo 10:9, 10, 13-15) Diyisha edi mmushindu mukuabu wa difila. Bua kuwenza bidi bilomba dîba, bukole, didilongolola, dilonga ne ditula dia mpetu. Ke bualu kayi Paulo wakafunda kabidi ne: ‘Ndi muena dibanza wa bena Gelika ne wa Basenji kabidi, ne wa bena lungenyi ne wa bapote kabidi. Nunku, bu mundi mua kuenza, ndi mudilongolole bua kuamba lumu luimpe kudi nuenu kabidi badi mu Lomo.’ (Lomo 1:14, 15) Anu bu Paulo, tuikale ne muoyo wa tshipapayi patudi tufuta “dibanza” edi.
11. Mmêyi abidi kayi a mu Bible adi alombola malanda etu ne bena panu, kadi nansha nanku, ntshinyi tshitudi bamanye?
11 Tudiku ne mabanza makuabu kudi bantu badi kabayi bena Kristo netu anyi? Eyowa tudi nawu. Tudi bamanye bimpe ne: ‘ba pa buloba bonso badi [ku bukokeshi bua mubi].’ (1 Yone 5:19) Tudi bamanye bimpe ne: Yezu wakamba bua bayidi bende ne: ‘Bobu kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshiyi wa pa buloba.’ Nansha nanku tudi basombele munkatshi mua ba pa buloba, tupetela mushindu wa kudia ne wa kunua kudibu, ne batuambuluisha mu malu kabukabu. (Yone 17:11, 15, 16) Ke bualu kayi tudi ne malu atudi ne bua kukumbajila bena panu. Mmalu kayi au? Mupostolo Petelo wakandamuna lukonko elu. Bidimu bikese kumpala kua kabutu ka Yelushalema, wakafundila bena Kristo ba mu Asia Mukese mukanda, ne mvese umue mu mukanda au udi utuambuluisha bua kuikala ne malanda makanyine ne bena panu.
12. Mmu mushindu kayi mudi bena Kristo bikale ‘benyi ne bena luendu ba pa buloba,’ ne bua nanku badi ne bua kuepuka malu kayi?
12 Tshia kumpala, Petelo wakamba ne: ‘Bananga, ndi nnutendekena bu benyi ne bena luendu ba pa buloba ne: nuepuke ku nkuka ya mibidi idi iluangana ne mioyo yenu.’ (1 Petelo 2:11) Mu ngumvuilu wa mu nyuma, bena Kristo balelela badi ‘benyi ne bena luendu ba pa buloba’ bualu nsombelu wabu mmushindamene menemene pa ditekemena dia muoyo wa tshiendelele mu diulu bua bela manyi a nyuma ne mu mparadizu utshilualua pa buloba bua “mikoko mikuabo.” (Yone 10:16; Filipoi 3:20, 21; Ebelu 11:13; Buakabuluibua 7:9, 14-17) Kadi nkuka ya mubidi ntshinyi? Idi yumvuija malu bu mudi dijinga dia kuikala mubanji, dia kupeta lumu, majinga mabi a masandi, ne majinga adibu babikila ne: “mutshiaudi” ne “dikuma dia mutshima ku bintu.”—Kolosai 3:5; 1 Timote 6:4, 9; 1 Yone 2:15, 16.
13. Mmunyi mudi nkuka ya mubidi “iluangana ne mioyo [yetu]”?
13 Majinga aa adi ‘aluangana ne mioyo yetu’ tshia bushuwa. Adi anyanga malanda etu ne Nzambi ne ateka ditekemena dietu dia bena Kristo (‘muoyo wetu’) mu njiwu. Tshilejilu, tuetu babange kunanga malu mabi, mmunyi mutudi mua kudifila bu “mulambu udi ne muoyo, wa tshijila, udi usankisha Nzambi bimpe”? Tuetu bapone mu buteyi bua lukuka lua biuma, mmunyi mutudi mua ‘kukeba diambedi bukalenge’? (Lomo 12:1, 2; Matayo 6:33; 1 Timote 6:17-19) Mbimpe bua tuetu kuidikija tshilejilu tshia Mose, kuela bilobeshi bia panu nyima, ne kuteka mudimu wa Yehowa pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu. (Matayo 6:19, 20; Ebelu 11:24-26) Eu ke mushindu muimpe wa kuikala mu malanda makanyine ne bena panu.
‘Nuikale ne bienzedi bimpe’
14. Bua tshinyi tuetu bena Kristo tudi tudienzeja bua kuikala ne ngikadilu muimpe?
14 Mubelu mukuabu wa mushinga udi mu mêyi a Petelo adi alonda aa: ‘Nuikale ne bienzedi bienu bimpe munkatshi mua bisamba bia bende, bualu bua, mu mianda idibu banusonguela nuenu bu benji ba malu mabi, bobu batumbishe Nzambi mu dituku dialuaye, bua midimu yenu mimpe idibu bamona.’ (1 Petelo 2:12) Bu mutudi bena Kristo, tudi tudienzeja bua kufila tshilejilu tshimpe kudi bakuabu. Mu kalasa tudi tulonga ne tshisumi. Ku mudimu wetu katuena tujanguluka ne katuena tuibila, nansha mfumuetu wa mudimu yeye umueneka muena malu makole. Mu dîku mudi muledi umue kayi Ntemu, eu udi Ntemu udi wenza muende muonso bua kulonda mêyi a bena Kristo. Kabitu anu bipepele to, kadi tudi bamanye bimpe ne: ngikadilu wetu wa tshitembu udi usankisha Yehowa ne utu misangu mivule ukoka aba badi kabayi Bantemu.—1 Petelo 2:18-20; 3:1.
15. Ntshinyi tshidi tshituleja ne: ngikadilu mulenga wa Bantemu ba Yehowa mmumanyike buloba bujima?
15 Malu akadibu bapatule mu mikanda munkatshi mua bidimu bia bungi pa bidi bitangila Bantemu ba Yehowa adi aleja ne: bavule ba kudibu badi ne ngikadilu wa tshitembu. Tshilejilu, tshikandakanda kampanda tshia mu ditunga dia Italie tshiakamba ne: “Bantu badi benza mudimu pamue ne Bantemu ba Yehowa batu babamba bua bualu buabu ne: mbena mudimu ba malu malelela, mbatuishibue bikole bua ditabuja diabu, ke padidi dimueneka bu dibabuele; kadi nansha nanku, mbakumbanyine kanemu bua ngikadilu wabu muimpe.” (Il Tempo) Tshikandakanda tshikuabu tshia mu tshimenga tshia Buenos Aires (Argentine) tshiakamba tshiotshi ne: “Munkatshi mua bidimu bia bungi Bantemu ba Yehowa mbaleje mudibu benji ba mudimu, bantu ba nsongo, badi kabayi bena bitulatula, ne bena-muabu batshinyi ba Nzambi.” (Herald) Tshinga tshikandakanda tshia mu ditunga dia Russie tshiakamba ne: “Bantemu ba Yehowa mbamanyike pa buloba bujima bu batumikidi ba mikenji ba dilambu ne nangananga bua dilambula diabu dia bitadi ne muoyo mujima.” Mutangidi wa tshipalu tshivua Bantemu ba Yehowa bafutshile bua kuenza mpungilu wabu mu ditunga dia Zimbabwe wakamba ne: “Ndi mmona bamue Bantemu bangula mabeji panshi ne basukula nkumba. Mu tshipalu mmushale ne mankenda kupita ne muvuamu kumpala. Bana benu mbamanye bukalanga. Dijinga dianyi ndia se: bantu bonso bikale Bantemu ba Yehowa.”
Dikokela dia bena Kristo
16. Mmalanda kayi atudi nawu ne bamfumu ba mbulamatadi, ne mbua tshinyi?
16 Petelo udi wakula kabidi bua malanda etu ne bamfumu ba mbulamatadi. Udi wamba ne: ‘Nudikokeshe [kudi] bukokeshi buonso bua bantu bualu bua Mukalenge; nansha kudi mfumu munene udi ku mutu; nansha kudi bangovena bu batumibue kudiye bua kudisombuela kudi benji ba malu mabi, ne bua kutumbisha benji ba malu mimpe. Bualu bua disua dia Nzambi didi nunku, bua nuenu nupuwishe bupote bua bantu batshimbakane ku kuenza kuenu kua malu mimpe.’ (1 Petelo 2:13-15) Tudi tuanyisha malu mimpe adi mbulamatadi wa bulongame utuenzela, ne mêyi a Petelo adi atusaka bua kutumikila mikenji ya mbulamatadi eu ne bua kulambula bitadi. Nansha mutudi tuitaba ne: mbulamatadi idi ne bukenji budi Nzambi muyipeshe bua kunyoka badi bashipa mikenji, tudi nangananga tukokela bamfumu ba mbulamatadi ‘bualu bua Mukalenge.’ Kuenza nanku ndisua dia Nzambi. Kabidi, katuena basue kupendesha dîna dia Yehowa pa kunyokibua bua malu mabi nansha.—Lomo 13:1, 4-7; Tito 3:1; 1 Petelo 3:17.
17. Padi “bantu batshimbakane” batuluisha, ntshinyi tshitudi ne bua kuikala bajadike?
17 Diakabi, bamue “bantu batshimbakane” badi mu bukokeshi badi batukengesha anyi batuluisha mu mishindu mikuabu, bu padibu batuendeshila ngumu mibi anyi batushiminyina malu. Kadi mu tshikondo tshidi Yehowa mulongolole, mashimi abu atu anu alua kupatukila patoke ne ‘bupote’ buabu bujika. Lumu lua ngikadilu wetu wa bena Kristo ludi luleja patoke bantu badi bamba bulelela. Ke bualu kayi bamfumu ba mbulamatadi badi basue malu malelela batu misangu mivule batuela kalumbandi bua dienza dietu dia malu mimpe.—Lomo 13:3; Tito 2:7, 8.
Bapika ba Nzambi
18. Mmu malu kayi mutudi mua kuepuka bua kuenza malu mabi ne budikadidi buetu bua bena Kristo?
18 Mpindieu Petelo udi utubela ne: ‘[Nuikale bu bantu] badishikamine, kadi ki mbu badi bangata budishikaminyi buabu bu tshibuikilu tshia malu mabi; kadi nuikale bu bapika ba Nzambi.’ (1 Petelo 2:16; Galatia 5:13) Lelu’eu, dimanya dietu dia bulelela bua mu Bible didi ditupikula ku malongesha a bitendelelu bia dishima. (Yone 8:32) Tudi kabidi ne budikadidi bua kudisunguila malu atudi basue. Kadi katuena tuenza malu mabi ne budikadidi buetu to. Patudi tusungula balunda, bilamba bia kuvuala, ndengejilu wa mubidi, manaya nansha biakudia ne biakunua, tudi tuvuluka ne: bena Kristo balelela mbapika ba Nzambi, kabena badisankisha bobu nkayabu to. Tudi tusungula bua kusadila Yehowa pamutu pa tuetu kuikala bapika ba nkuka ya mubidi wetu anyi ba miodele ya panu nansha.—Galatia 5:24; 2 Timote 2:22; Tito 2:11, 12.
19-21. (a) Mmunyi mutudi tumona bamfumu? (b) Mmunyi mudi bamue baleje ‘dinanga bua bana babu bonso ba mu Kristo?’ (c) Ndibanza kayi ditambe bunene ditudi nadi?
19 Petelo udi utungunuka wamba ne: ‘Nunemeke bantu bonso. Nunange bana benu [bonso] ba mu Kristo. Nutshine Nzambi. Nunemeke mfumu munene.’ (1 Petelo 2:17) Bu mudi Yehowa Nzambi mulekele bua bantu kuikalabu ne mianzu kabukabu ya bumfumu, tudi tuleja bantu aba kanemu kakanyine. Tudi mene tusambila bua bualu buabu, bua se: batuanyishile bua kutungunuka ne mudimu wetu mu ditalala ne lulamatu kudi Nzambi. (1 Timote 2:1-4) Tudi kabidi banange ‘bana betu bonso ba mu Kristo.’ Misangu yonso tudi tuenza malu adi ambuluisha bana betu bena Kristo, ki ngaa adi abakebela diakabi to.
20 Tshilejilu, pavua bisa bia mu dimue ditunga dia mu Afrike mu mvita, ngikadilu wa bena Kristo Bantemu ba Yehowa uvua musunguluke bikole ne wa bakuabu. Tshikandakanda tshikuabu tshia mu ditunga dia Suisse tshiakamba ne: “Mu 1995, bulongolodi bua Manême a bena Afrike . . . buakaleja muvua bitendelelu bionso bibuelakane [mu mvita] pa kumbusha anu Bantemu ba Yehowa.” (Reformierte Presse) Pakafika ngumu ya makenga au mu matunga makuabu, Bantemu ba Yehowa ba ku Mputu bakatuma ne lukasa biakudia ne manga bua kuambuluisha bana babu ne bantu bakuabu bavua mu dikenga mu ditunga adi disunsula kudi mvita. (Galatia 6:10) Bakatumikila mêyi adi mu Nsumuinu 3:27 a se: ‘Kupadi bantu tshintu tshimpe, badi bakumbane bua kuikala natshi, pawikala ne bukole bua kubapatshi.’
21 Kadi kudi dibanza dinene dipite kanemu katudi ne bua kuleja bamfumu ba mbulamatadi, dipite ne dinanga ditudi ne bua kuleja bana betu. Ndibanza kayi adi? Petelo wakamba ne: “Nutshine Nzambi.” Tudi tutshina Yehowa kupita mutudi tutshina muntu kayi yonso. Mmu mushindu kayi? Ne mmunyi mutudi mua kuambula majitu etu kumpala kua Nzambi ne malu adi bamfumu ba mbulamatadi batulomba? Netuandamune nkonko eyi mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.
Udi muvuluke anyi?
• Mmalu kayi adi bena Kristo ne bua kukumbaja mu dîku?
• Mmunyi mutudi mua kuleja lungenyi lua dipeshangana mu tshisumbu?
• Mmalu kayi atudi ne bua kukumbajila bena panu?
• Ngamue masanka kayi atudi tupeta bua dikala ne bikadilu bilenga?
[Tshimfuanyi mu dibeji 9]
Mmunyi mudi dîku dia bena Kristo mua kuikala mpokolo wa disanka divule?
[Bimfuanyi mu dibeji 10]
Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa mbanangangane?
[Bimfuanyi mu dibeji 10]
Tudi mua kuleja bana betu dinanga nansha tuetu katuyi babamanye anyi?