TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • be dilonga 24 dib. 160-dib. 165 tshik. 1
  • Disungula dia miaku

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Disungula dia miaku
  • Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha
  • Bintu bia muomumue
  • Tuikale ne mêyi “mimpe adi mua kudiundisha bantu”
    “Nudilame mu dinanga dia Nzambi”
  • Ngakuilu mupepele
    Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha
  • Akula malu adi “mua kukolesha bakuabu”
    Mua kushala mu dinanga dia Nzambi
  • Kuakula bu udi uyikila
    Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha
Tangila bikuabu
Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha
be dilonga 24 dib. 160-dib. 165 tshik. 1

DILONGA DIA 24

Disungula dia miaku

Tshia kuenza

Enza mudimu ne miaku idi ileja kanemu ne bulenga, idi bantu mua kumvua ne lukasa, idi ishemakaja muyuki, ne idi ileja bukole bua biudi wamba ne ilenga bantu ku muoyo bimpe. Enza mudimu ne miaku biumvuangane ne gramere peshi mikenji ya muakulu.

Mushinga

Miaku idi ileja kanemu kaudi naku bua mukenji uudi umanyisha ne mmuenenu uudi nende kudi bantu baudi uwambila. Idi ifikisha bantu ku ditaba anyi ku dibenga kuitaba biudi wamba.

MIAKU ntshiamu tshia mudimu tshinene tshidi tshiambuluisha bantu bua kuyukila. Kadi bidi bikengela kusungula miaku ne lungenyi luonso bua tuetu kukumbaja tshipatshila kampanda. Tshilejilu, muaku udi mua kukumbana bua tshikondo tshimue kawena mua kukumbanyina tshikuabu to. Nenku, nansha muaku mulenga udi mua kulua ‘muaku udi utapa bu muele wa mvita’ padibu benza nawu mudimu bibi. Udi mua kuleja dipanga meji peshi kanemu. Imue miaku itu ne mumvuija abidi, dimue dikale dipuekeshangana milongo anyi dikale bu tshipendu. (Nsu. 12:18; 15:1) Kadi mutshima wa muntu udi uteleja “muaku muimpe” (muaku udi ukoleshangana mu mikolo) udi usanguluka. (Nsu. 12:25, MMV) Tshidibi, bua kupeta muaku muimpe, nansha bantu ba meji batu baditatshisha mu mushindu kampanda. Bible udi utuambila ne: Solomo wakamona dijinga dia kukeba bikole ‘[miaku] idi isankisha bantu’ ne ‘[miaku] miakane ne milelela.’​—Muam. 12:10.

Mu imue miakulu, bantu batu bakuata mudimu ne imue miaku padibu bakula ne bantu bakole anyi bantu badi ne bukokeshi kampanda, mpindieu benza mudimu ne mikuabu miaku bua bena mulongo nabu anyi bakunyi babu. Kubenga kulonda tshilele etshi kudi bu kupanga malu. Kuenza mudimu kabidi ne miaku ya kanemu buetu tuetu kadi itubu bakuata nayi mudimu bua bakuabu ki nkuimpe to. Bible udi uleja mua kulejangana kanemu kupita mikenji ne bilele bia bantu. Bible udi wambila bena Kristo ne: “Nunemeke bantu bonso.” (1 Pet. 2:17) Bantu batu balonda mubelu eu ne muoyo mujima batu bakula ne bantu bonso ne kanemu.

Bantu ba bungi badi kabayi bena Kristo batu ne ngakuilu mubi, ngakuilu wa mu njila. Batu bumvua ngakuilu eu bu udi ulengeja bidibu bamba. Bumue, ngakuilu eu utu ufumina ku dibenga diabu dia kuikala bamanye miaku mivule. Bikala muntu uvua ne tshibidilu etshi kumpala kua kulua Ntemu, nebikale pamu’apa mvita mikole bua kutshilekela. Kadi tshilele etshi tshidi mua kujika. Nyuma wa Nzambi udi mua kuambuluisha muntu bua kushintulula ngakuilu wende. Kadi mbimpe muntu nkayende ikale ne dijinga dia kumanya miaku milenga (miaku idi ikoleshangana ne ikankamijangana) ne ikale wenza nayi mudimu matuku onso.​—Lomo 12:2; Ef. 4:29; Kolos. 3:8.

Ngakuilu udi bantu bumvua ne lukasa. Ngakuilu muimpe nngakuilu udi bantu bumvua kakuyi lutatu. (1 Kol. 14:9) Padi bantu kabayi bumvua miaku iudi wamba, udi umueneka bu udi wakula muakulu muenyi.

Imue miaku itu ne diumvuija dia pa buadi kudi bantu batu benza mudimu kampanda. Badi mua kuikala bakula nayi dituku dionso edi. Kadi paudi wakula nayi ne bantu bakuabu, kabakumvua biudi wamba to. Bukuabu bualu: nansha wakula ne miaku idi bantu bamanye, paudi uya ne malu ubuela too ne mu tunungu tukese tudi katuyi ne mushinga, imue misangu bantu kabakukuteleja kabidi to.

Ngamba-malu udi ne kanemu udi usungula miaku idi nansha bantu badi kabayi balonge tulasa tua bungi mua kumvua. Bu mudiye widikija Yehowa, udi unemeka “muntu mupuekele.” (Yobo 34:19, NW) Biamona ngamba-malu ne: bidi bikengela kuamba muaku mukole, mbimpe awele mu tshiambilu tshipepele bua bantu kumvuabu menemene tshidiye wamba.

Miaku mipepele kadi misungula ne lubatshi luonso idi mua kumvuija malu ne bukole. Biambilu bîpi ne bipepele bidi biumvuika ne lukasa. Tudi mua kubuejakaja biambilu ebi ne bia bile bua muyuki kawikadi ukosolokangana bikole to. Kadi bua ngenyi yudi musue bua bantu bakuate, uyambe ne miaku idi mipepele ne biambilu bidi bîpi.

Diakula ne miaku mishilashilangane ne mijalame. Miaku milenga ituku ya bungi. Pamutu pa kuakula ne miaku imue-imue bua nsombelu mishilashilangane, shintulula miaku payi. Ngakuilu webe udi ulua mulenga mpindieu, biudi wamba biumvuika bimpe. Kadi mmunyi muudi mua kuvudija miaku?

Paudi ubala, enza kamanyinu ku muaku wonso uudi kuyi umvua to, uyebeje muntu anyi uyikebe mu nkonga-miaku. Sungula imue ya ku miaku ayi ne uditatshishe bua kuenza nayi mudimu padibi bikengela kuenza nayi mudimu. Uyishindumune biakane, wenze nayi mudimu mu biambilu bidi bantu mua kuyumvua kakuyi lutatu, kabiyi bikeba amu ne: bantu batumone batuambe to. Divudija dia miaku nedialabaje ngakuilu webe. Kadi wamanya: padi muntu ushindumuna miaku bibi anyi wenza nayi mudimu bibi, bantu nebamone ne: kêna mumanye tshidiye wamba nansha.

Kipatshila ketu patudi tuvudija miaku ki nka bua batumone batuambe to, kadi nka kumanyisha bantu malu. Ngakuilu mukole ne miaku mile bitu bikoka ntema ya bantu kudi ngamba-malu. Dijinga dietu didi ne bua kuikala dia kuambila bakuabu malu ne kuavuija mimpe kuteleja. Kupu muoyo lusumuinu lua mu Bible elu to: “Miaku ya muntu wa meji idi ipetesha dijinga dia kulonga malu.” (Nsu. 15:2, MMV) Diakula ne miaku milenga ne mikumbanyine idi bantu bumvua bimpe, didi dienza ne: ngakuilu wetu alengelele bantu, abasankishe pamutu pa kubatonda.

Paudi uvudija miaku, ukebe ne budimu buonso bua kuakula ne miaku idi miakanyine. Tshilejilu, miaku ibidi idi mua kuikala mifuanangane kadi mikale ne diumvuija dishilangane kakese, nanku bikengela kuenza nayi mudimu mu nsombelu mishilangane. Wewe mumanye muanda eu, malu audi wamba neikale umvuika bipepele ne kaakupesha bantu tshiji to. Ikala uteleja ne lubatshi luonso bantu badi bakula bimpe. Imue nkonga-miaku idi ifila muinshi mua muaku wonso miaku idi mifuanangane nawu kadi kayiyi mumue to, ne miaku idi isua kubengangana nawu. Nanku udi usanganamu miaku ya bungi idi ne lungenyi lumue kadi mishilangane ndambu. Nanku au nkonga-miaku eu neakuambuluishe bua kupeta muaku udi muakanyine nsombelu kansanga. Kadi kumpala kua wewe kuenza mudimu ne muaku, ikala mujadike ne: udi mumanye diumvuija diawu, nshindumuinu wawu, ne dîba dia kuenza nawu mudimu.

Miaku idi ileja malu patoke diakamue mmimpe kupita idi yakula malu mu tshi-bungi. Tshilejilu: ngamba-malu udi mua kuamba ne: “Tshikondo atshi, bantu bavule bakasama.” Anyi udi mua kuamba ne: “Kunyima kua Mvita Mibidi ya Buloba bujima, mu ngondo mikese tshianana, bantu batue ku 21 000 000 bakafua ne gripe wa bena Espagne.” Tangila dishilangana padiye wamba malu patoke, bua kumvuija biambilu bu mudi: “tshikondo atshi,” “bantu bavule,” ne “bakasama.” Bua kuakula nenku, bidi bikengela kumanya malu makuabu pa tshiena-bualu ne kusungula miaku bimpe.

Kuakula ne miaku miakane kudi kabidi mua kukuambuluisha bua kumvuija bualu bimpe ne mêyi makese pamutu pa a bungi. Kadi kuakula bia bungi kuoku kudi mua kujibakajija ngenyi. Malu mapepele adi afikisha bakuabu ku diwumvua bimpe ne ku dikuata ngenyi ya mushinga ne lukasa. Adi ambuluisha bua kufila dimanya dijalame. Dilongesha dia Yezu Kristo divua dilenga bualu ngakuilu wende uvua mupepele. Londa tshilejilu tshiende. (Tangila bilejilu bidi mu Matayo 5:3-12 ne Mâko 10:17-21.) Udibidije bua kuakula malu kaayi a milunguluku, matokesha bilenga ne miaku misungula bimpe.

Miaku idi ileja bukole, ilenga mutshima, ilengeja bintu. Paudi uvudija miaku iudi ne bua kumanya, ukebe kabidi eyi idi yamba malu a pa buawu. Keba tshilejilu, miaku ya pa muanda (anyi verbe) idi ileja bukole; mifidi (anyi adiektife) idi ilengeja ngakuilu; ne miaku idi ilenga mutshima, idi ileja bulenga anyi lungenyi lua kuenza malu ne muoyo mujima.

Bible mmûle tente ne miaku ya nunku. Tshilejilu, Yehowa wakambila muprofete Amosa ne: ‘Kebayi malu makane, kanukebi malu mabi. Kinayi malu mabi, nangayi malu mimpe.’ (Amo. 5:14, 15) Muprofete Samuele wakambila Mukalenge Shaula ne: ‘Yehowa wakapanda bukalenge bua Isalele kûdi lelu.’ (1 Sam. 15:28) Yehowa wakambila Yehezekele malu mu ngakuilu udi kayi kupua muoyo, e kuamba ne: ‘Bonso ba mu tshisamba tshia Bena Isalele badi ne mitu mikole bu dibue ne mitshima ya tshitshu.’ (Yeh. 3:7) Yehowa udi webeja bua kuleja bukole bua malu mabi a Isalele ne: ‘Muntu neibe bintu bia Nzambi, anyi? Kadi nudi nuiba bintu bianyi!’ (Mal. 3:8) Danyele udi wakula bimpe bua diteta dia mu Babulona, wamba ne: ‘Nebukadenesâ wakuulangana ne tshiji’ bualu Shadalaka, Meshaka, ne Abedenego bakabenga bua kukukuila lupingu luende. Wakatuma dîyi bua buobu kubasuika ne kubela mu ‘tshikutu tshia kapia kakole.’ Bua kuleja muvua mudilu au muikale mukole, Danyele udi wamba ne: mukalenge wakatumina bantu bende dîyi bua ‘kupisha tshikutu ne kapia kadi kapita ka matuku makuabu misangu muanda mutekete.’ (Bua bukole bua mudilu, bantu ba mukalenge bakaya kuela bansonga aba bakafua pakasemenabu pamue nawu.) (Dan. 3:19-22) Yezu wakambila bena Yelushalema ne muoyo wa munda wonso matuku makese kumpala kua kufuaye ne: ‘Misangu ya bungi ngakasua kusangisha bana bebe bu mudi nzolo usangisha bana bende mu mapuapua ende, kadi nuenu nuakapidia. Nzubu wenu udi mushale patupu.’​—Mat. 23:37, 38.

Miaku misungula bimpe idi mua kushala inyunguluka kayiyi ijimina mu mitu ya bateleji. Mbimpe kuenza mudimu ne miaku idi yambuluisha bantu bua kuenza bu badi “bamona,” “balenga,” “balabula,” “banunkila,” ne “bateleja” bantu anyi bintu biudi wamba. Bantu nebateleje malu apatuka mukana muebe ne lubatshi luonso bualu badi baamona ne baumvua.

Miaku idi yenza ne: bantu bamone anyi bumvue malu mu lungenyi idi mua kubafikisha ku diseka anyi ku didila. Idi mua kufikisha muntu ku ditekemena malu, kupesha muntu udi mutekete mu maboko dijinga dia kuikala ne muoyo, ne kumufikisha ku dinanga Mufuki wende. Ditekemena didi mvese idi ilonda eyi ifila ditu dilenge bantu ba bungi pa buloba bujima ku muoyo: Musambu 37:10, 11, 34; Yone 3:16; ne Buakabuluibua 21:4, 5.

Paudi ubala Bible ne mikanda ya “mupika wa lulamatu ne wa budimu,” neumone miaku kabukabu. (Mat. 24:45, NW) Kuyipu muoyo to. Sungula idi ikusankisha, ubange kuakula nayi.

Ngakuilu udi ulonda mikenji ya muakulu. Bamue bantu badi bamona mudi ngakuilu wabu kayi ulonda mikenji ya muakulu (anyi gramere) to. Kadi mpindieu badi mua kuenza tshinyi?

Biwikala mulongi, udifile ne muoyo umue bua kumanya mikenji ya muakulu bilenga ne kumanya mua kusungula miaku biakane. Paudi kuyi umvua bimpe mukenji kampanda wa muakulu, ebeja mulongeshi wenu. Kukebi anu bua kupeta mpue to. Udi ne kipatshila kadi balongi bakuabu kabayi mua kuikala naku nansha. Udi ukeba kulua muambi wa lumu luimpe mukumbane.

Kadi biwikala ukadi muntu mukole, wakula mpindieu muakulu uuvua kuyi mulonge ku buana? Anyi kuena mulonge tulasa tua bungi bua kumanya muakulu wenu bimpe? Kuteketshi mu mikolo to. Bua kubenga kupendeshisha lumu luimpe, uditatshishe muebe muonso bua kulengeja ngakuilu webe. Malu a bungi a mikenji ya miakulu atudi bamanye, tudi baamanyine patuvua tuteleja bakuabu. Nenku, ikala uteleja ne lubatshi miyuki ya bangamba-malu badi bakula bimpe. Paudi ubala Bible nansha mukanda wetu wa Bantemu, ikala utangila mudibu basa biambilu, mudi miaku ilondangana, ne muaba udibu benza nayi mudimu. Londa bilejilu bilenga ebi paudi wakula.

Bantu batu basekeshangana ne bimbi ba mijiki kabatu balonda mikenji ya miakulu misangu yonso to. Bantu batu bakeba anu bua kubalonda. Banu ba diamba ne bena buenzavi bakuabu batu ne wabu ngakuilu, batu ne diabu diumvuija dia imue miaku dishilangane bikole ne ditu bantu bonso bamanye. Nunku ki mbimpe muena Kristo abidikije to. Kubidikija nkuleja ne: tudi mumue nabu.​—Yone 17:16.

Udibidije bua kuakula bimpe matuku onso. Kudishimi ne: paudi wakula bibi matuku makuabu newakule biakane mu bikondo bia pa buabi. Kadi wewe wakula bilenga matuku onso, newakule bimpe kabidi mu bisangilu anyi paudi uyisha.

MUSHINDU WA KUENZA

  • Sungula umue wa ku mibelu ya mu dilongesha edi uudi musue kulonda. Udibidije nawu bua ngondo umue anyi ya bungi.

  • Kupu mubelu eu muoyo paudi ubala ne paudi uteleja bangamba-malu bimpe to. Funda miaku iudi musue kuakula nayi. Munda mua dituku dimue anyi abidi, akula ne miaku yonso eyi.

MUDIMU WA KUENZA: Paudi udilongolola bua Dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi anyi dia mukanda lumingu elu, usungule miaku mikese yudi kuyi umvua bimpe. Uyikebe mu diksionere anyi webeje muntu udi muyimanye bimpe.

Miaku indi musue kusakidila ku indi mumanye

Bua kualabaja ngakuilu Bua kuleja bukole, ne kuamba malu majalame kulenga mutshima, kulengeja malu

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․ ․․․․․․․․․․․․․․

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu