DILONGA 4

Ngakuilu mupepele

PAUTU ubala ne dîyi dikole, utu utata bua kubala imue miaku anyi? Peshi pautu kumpala kua bantu, utu umona ne: miaku iutu nayi dijinga kayitu ilua ne lukasa anyi? Pikalabi nanku, mmumue ne: ngakuilu webe kêna mupepele to. Miaku ne ngenyi bia muntu udi ne ngakuilu mupepele bidi bipatuka kakuyi lutatu. Kadi kabiena biumvuija ne: udi amu wakula, wakula lukasa lukasa, ulabakana anyi wakula kuyi wela meji nansha. Ngakuilu webe udi muimpe ne udi usankisha bantu. Ke bua tshinyi mu Kalasa ka Mudimu wa Nzambi badi balondesha ngikadilu eu ne dîsu dikole.

Kudi malu mavule adi mua kuenza ne: muntu apangile ngikadilu eu. Amue a kudiwu ng’adi alonda aa: (1) Kutata bua kubala miaku itudi katuyi bamanye. (2) Kuimana katupa katupa miaba mipite bungi. (3) Kubenga kudilongolola. (4) Kubenga kuteka malu malondangane bimpe. (5) Kuikala ne miaku anu mikese mu mutu. (6) Kushindika miaku mipite bungi. (7) Kupanga kumanya gramere anyi mikenji ya muakulu.

Wewe ne ludimi bujitu, bantu badi mu bisangilu kabakusunuka ne kupatukamu to, kadi lungenyi luabu neluikale kua tshianana. Nanku newele malu a bungi panshi.

Kadi paudi ukeba kuakula ne ludimi lupepele, kuakudi kupitshishi, bualu bidi mua kulua kutonda bantu. Pikala webe nkolelu uudi mukole nende mushilangane ne wa bakuabu, badi mua kukumona bu udi wakula kuyi ne bukalanga anyi kuyi wamba malu malelela: kabakukuteleja bimpe to. Ke tshiakenza ne: mupostolo Paulo (nansha muvuaye mulongeshi mupiluke) ayishe bena Kolinto ‘mu butekete ne mu ditshina ne mu kuzakala kua bungi,’ bionso ebi wepela anu bua bantu kabamutangidi yeye to.—1 Kol. 2:3.

Malu a kulekela. Bantu ba bungi batu ne tshibidilu tshia kuamba ne: “kudiing” padibu bakula. Bakuabu batu batamba kutuadija tshiambilu tshionso anu ne: “mpindieu,” “nunku,” “nanku” anyi bela “nankuawawu” ne “mpindiewewu” miaba ya bungi. Bumue kuena mumanye bungi bua misangu iutu wamba miaku ya buena eyi to. Enza nunku: ambila muntu mukuabu akuteleje, ne ikala wambulula muaku wa buena eu misangu yonso yudi uwamba. Neukeme bikole.

Bamue batu buobu bapingana tshianyima patubu babala anyi bakula. Tuambe ne: badi babanga tshiambilu bimpe, kadi padibu bafika natshi munkatshi, badi batua ntshinta bapingana panyima bua kubanga kuambulula tshitupa tshia tshiambilu tshikavuabu bambe atshi kabidi.

Bakuabu buobu batu ne labalaba mu diakula, bakula lubilu, batuadija kutua mu nsampu, kutua mu kaleji, batuadija ne lungenyi lumue, mpindieu munkatshi mua tshiambilu balekela lungenyi luvuabu nalu bangata lukuabu. Nansha mudi ludimi mua kuikala lupepele, kuakula malu nenku ki nkuimpe to.

Mua kuakaja malu. Biwikala utu utata bua miaku, bidi bikengela kudienzeja bikole bua kuvudija bungi bua miaku yebe. Ikala ufunda miaku yudi kuyi mumanye idi mu Tshibumba tshia Nsentedi, mu Réveillez-vous! ne mu mikuabu mikanda yudi ubala. Yikeba mu diksionere, tangila mudibu bayibala, tshidiyi yumvuija ne enza nayi mudimu. Pikala diksionere kadiyiku, webeje muntu utu wakula muakulu au bimpe.

Bua malu kulongolokawu, ikala kabidi ne tshibidilu tshia kubala ne dîyi dikole. Ikala ukeba miaku mikole, uyibala misangu ya bungi ne dîyi dikole.

Bua kubala bipepele, mbimpe kumona mudi miaku misuikakane mu tshiambilu. Bitu bikengela misangu mivule kubala kasumbu ka miaku bua kumvua bimpe tshidibu bayifundile. Tangila bimpe mudi miaku eyi misuikakaja mu tusumbu. Biwikala musue, wenze kamanyinu ku miaku eyi. Umanye ne: udi wipatshila malu abidi: kubala biakane ne kupatula ngenyi idimu patoke. Anji umvua bimpe mudi tshiambilu kumpala kua kupita ku tshikuabu ne kujikija tshikoso. Umvua bimpe mudi malu alondangana. Mpindieu bala ne dîyi dikole. Bala tshikoso tshijima misangu ne misangu too ne pawabala kutshiyi utupakana anyi wimana miaba idi kayiyi ikengela kuimana. Pita mpindieu ku tshinga tshikoso.

Pashishe bandisha lubilu. Paudi umvua bilenga mudi miaku yenza mudimu pamue mu tshiambilu, newikale umona kasumbu ka miaku pamutu pa muaku ku umue ku umue, ne neumanye idi ne tshia kulonda. Neubale bilenga bia dikema.

Kudibidija bua kubala bintu diakamue kuyi mudilongolole nkuimpe. Tshilejilu, ikala ne tshibidilu tshia kubala mvese wa ku dituku ne mumvuija ende diakamue kuyi muanji kudilongolola ne dîyi dikole. Udibidije bua mêsu kuikalawu amona tusumbu tua miaku pamutu pa kumona muaku ku muaku.

Ngakuilu mupepele utu ulomba kuela meji kumpala kua kuakula patudi tuyikila ne bantu. Enza nanku matuku onso. Sungula ngenyi ya kuamba ne mushindu wa kuyamba; mpindieu wakule. Kuyi lukasa to. Uditatshishe bua kujikija lungenyi lumue kuyi wimana anyi ubuejila lukuabu mu njila to. Wewe wenza biambilu bîpi ne bipepele mbimpe.

Miaku neyidiluile biwikala mumanye menemene tshiudi usua kuamba. Katutu dijinga ne kusungula miaku ya kuenza nayi mudimu pa tshibidilu to. Kadi bua muaba eu, udi mua kuanji kukeba kulongolola ngenyi bimpe mu mutu ne kushisha kukeba miaku paudi wenda wakula. Wewe ne malu matoke mu mutu ne uteka meji ku ngenyi pamutu pa kuateka ku miaku, miaku neyidivuile nkayayi ne malu awamba neafumine mu mutshima. Kadi wewe mubange kukeba miaku pamutu pa kukeba ngenyi, newakule ne dielakana wimana miaba idi kayiyi ikengela kuimana. Didibidija nedikufikishe ku dibala ne diakula bipepele.

Mose wakambila Yehowa muvuaye kayi mukumbane mua kuakula kumpala kua tshisamba tshia Isalele ne kumpala kua Palô (mfumu wa ditunga dia Ejipitu). Bua tshinyi? Kavua wakula bipepele to; bumue uvua mua kuikala ne lutatu mu diakula. (Ekes. 4:10; 6:12) Mose wakalomba Yehowa bua amulekele tshianana, kadi Yehowa kakitaba to. Wakamutuma ne Alona bua Alona kuikalaye umuakuila. Nansha nanku Yehowa wakambuluisha kabidi Mose bua kuikalaye pende wakula. Nunku Mose wakafika ku diakula misangu mivule ne bantu pa nkayabu, ne tusumbu tua bantu, kabidi ne tshisamba tshijima. (Dut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) Wewe pebe muenze muebe muonso eku weyemena Yehowa, newakule bua kutumbisha Nzambi.

MUA KULUANGANA NE TSHIKUKUMINA

Malu a bungi atu afikisha bantu ku dikukumina. Imue mishindu ya kujikija tshikukumina idi mua kuenza mudimu bimpe kudi bamue kadi kupangila kudi bakuabu. Kadi bua kutshijikija bimpe, bidi bikengela kutungunuka ne kudibidija.

Utu umvua buôwa anyi mene upampakana pautu uvuluka ne: udi ne bua kuandamuna mu bisangilu anyi? Lomba Yehowa akuambuluishe. (Filip. 4:6, 7) Ela meji anu bua kutumbisha Yehowa ne bua kuambuluisha bakuabu. Kutekemenyi bua tshikukumina kujikatshi tshionso nkong to, kadi mbimpe ulondeshe bimpe bimpe mushindu udibu bakuambuluisha bua kupita natshi. Pawamona mudi Yehowa ukuambuluisha ne mudi bana betu bakukankamija, nebikuenze disanka ne kukusaka bua kudienzeja bikole.

Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha bua kumanya mua kuakula kumpala kua tshisumbu tshia bantu. Neukeme pawamona muakuluilabi bitekete bua kuakula kumpala kua kasumbu kakese ka bantu badi basanka bua tshiudi wenza ne bajinga bua uye kumpala. Ke tshiakuambuluisha bua kuakula ne dikima mu nsombelu mishilangane.

Paudi ne mudimu, uwulongolole bilenga. Teka lungenyi luonso ku mudimu eu. Enza muebe muonso bua kuakula ne muoyo mujima. Paudi ubanga kukukumina, teta muebe muonso bua kutekesha dîyi diebe ne kutukija. Tekesha mbanga. Akula ne biambilu bîpi. Kepesha bintu bu mudi dienza ne: “mmm,” ne “eee.”

Pakamanya bamue badi baluangana ne tshikukumina miaku ivua ibatatshisha, bakabanga kuyepuka ne kuakula anu ne mikuabu ivua ne diumvuija dia muomumue. Bakuabu batu badianjila kukeba miaku anyi maleta kampanda atu abatatshisha, ne pashishe baambulula misangu ne misangu.

Ikala anu uyikila ne bantu nansha wewe ukukumina. Udi mua kulomba muntu unudi nende bua akule yeye too ne paumvua ne: mpindieu udi mua kutungunuka. Udi mua kufundila muntu kabeji anyi kumuleja tshintu tshimana kufunda pikalabi bikengedibua.