Nshindumuinu mujalame

BENA KRISTO bonso kabatu anu balonge kalasa ka bungi to. Bavua mene bamba ne: Petelo ne Yone bavua ‘bantu patupu,’ kabayi balonge tulasa tua ba-rabi. (Bienzedi 4:13) Nansha nanku, mbimpe kuepuka bua kufikisha bantu ku ditanaji bua miaku yudi ushindumuna bibi pamutu pa kutumabu meji abu ku malu a mu Bible audi wamba.

Malu a kumanya. Muakulu wonso utu ne mikenji yawu ya mushindu wa kushindumuna miaku. Batu bafunda miakulu mivule ne maleta. Pa kumbusha maleta atudi nawu a alfabe wa Latin aa, kudi a alfabe wa tshiena-Arabe, tshi-Cyrillique, tshiena-Ebelu, ne a wa tshiena-Gelika. Kadi tshiena-Chine tshidi tshiotshi ne tumanyinu tudi imue misangu tuenza ne bintu bia bungi be! Tumanyinu etu tudi mua kuenza muaku anyi tshitupa tshia muaku. Muakulu wa tshiena-Japon ne wa tshiena-Corée mmiangatshile tumanyinu tuayi tua mfundilu ku tshiena-Chine, kadi mu miakulu eyi badi buobu batubala ne batumvuija mu mishindu mishilashilangane bikole menemene.

Mu miakulu idibu bafunda ne maleta, kushindumuna bimpe kudi kulomba tshikuma tshia dîyi kampanda bua dileta dionso peshi kasumbu ka maleta kansanga. Padi muakulu wa nenku wowu ulonda gramere anyi mikenji ya muakulu idi kayiyi ishintuluka (bu mudi tshiena-Espagne, tshiena-Gelika ne tshi-Zulu), malu adi mapepele. Kadi badi mua kushindumuna miaku miangatshila mu muakulu mukuabu wayi mushindu. Ke bua tshinyi udi mua kusangana babala dileta peshi kasumbu ka maleta kamue mishindu mivule, anyi kabayi mene bakabala to. Mbimpe kukuata miaku ya nunku eyi ne kuikala kukuata nayi mudimu. Tshiena-Chine tshitu tshilomba kukuata tumanyinu binunu ne binunu ku muoyo. Mu imue miakulu, diumvuija dia muaku ditu dishintuluka diakamue paudi ushintulula dîyi. Nanku wewe kuyi mumanye, udi mua kubala anyi kuakula malu a tshianana.

Pikala miaku mienza ne tunungu anyi bikosoluedi bia bungi, umanye muaba muakane wa kubandishila dîyi anyi kudipuekeshila. Miakulu ya nunku itu ilonda mikenji kampanda idi ileja mua kubandisha ne kupuekesha dîyi paudi ubala. Muaba udibu kabayi balonda mikenji eyi, badi bela aksan ku muaku bua kuleja mua kuushindumuna. Bidi biambuluisha bua kushindumuna miaku bimpe. Kadi malu atu alua kukola patu mikenji eyi ishintuluka bikole. Dîba dia nanku bitu bikengela kukuata mbadilu wa muaku ne muaku mu mutu.

Mu imue miakulu, bitu bimpe kuangata tumanyinu tuela pa mutu anyi muinshi mua maleta ne mushinga wa bungi. Tshilejilu: â, è, é, ô, ŭ, û, č, ç, ê, ï, ñ. Imue misangu tumanyinu etu badi mua kutufunda anyi mubadi udi mua kutuela yeye nkayende bilondeshile miaba idi miaku mu tshiambilu. Muakulu wenu wuowu muikale nanku, bidi bikengela wewe kudianjila kudilongolola biakane paudi ne bua kubala kumpala kua bantu.

Kadi kudi malu a kuepuka. Kushindumuna kunekesha, kushindumuna ne diditambisha, ne nshindumuinu ukadi wa kale mbibi, bualu bantu nebalekele kulonda biudi wamba bashala anu bakutangidile wewe. Tuepukayi kabidi nshindumuinu mubi. Mibelu mikuabu idi mu dilonga dia “Kupatula miaku miumvuike.”

Imue misangu nshindumuinu wa imue miaku ya muakulu umue katu mumue mu matunga abidi anyi mu bitupa bishilangane bia ditunga dimue to. Muena mu ditunga dikuabu kêna bumue mua kuakula muakulu wenu mumue nebe to. Nkonga-miaku idi mua kufila mishindu mivule ya kushindumuna muaku umue. Kadi padi muntu kayi mulonge kalasa bimpe anyi mulue kulonga muakulu mukuabu ku buntu bukole, bidi bikengela ikala uteleja bilenga padi bena muakulu wabu badi baumanye bimpe bakula ne widikija nshindumuinu wabu. Tuetu Bantemu ba Yehowa tudi ne tshia kuakula muakulu bimpe bua kupesha mukenji wetu lumu ne bua bantu baumvue mudibi bikengela.

Bitu bimpe kuikala ne tshibidilu tshia kuakula ne miaku itudi bamanye biakane. Mu diyikila ne bantu pa tshibidilu, dishindumuna dia miaku kaditu ditutatshisha to. Kadi patutu tubala ne dîyi dikole, tutu tusangana pamu’apa imue miaku itudi katuyi bamanye; pabi mudimu wetu eku utulomba bua kuikala kubala ne dîyi dikole. Tshilejilu, tutu tubadila bantu Bible mu buambi. Bamue bana betu ba balume batu babala bikoso mu Dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi ne Dilonga dia Mukanda dia Tshisumbu. Bua bantu kulonda bisangilu ebi bimpe, bitu bikengela bua udi ubala kubalaye bimpe menemene.

Kadi bua mêna a bantu ne a miaba adi mu Bible, atu akukolela bua kuashindumuna anyi? Mu Tshiluba, batu babandisha dîyi ku mbangilu kua mêna a bungi, pa kanungu ka kumpala (tshilejilu: Malaki, Matayo); bua mêna makuabu mpa kanungu kibidi (tshilejilu: Yehowa, Yelushalema).

Mua kulengeja nshindumuinu wa miaku. Bantu bavule batu bashindumuna miaku bibi batu buobu bela meji ne: batu bayishindumuna bimpe. Ke bua tshinyi mulongeshi wa kalasa yeye mukuleje muaku wa kushindumuna bilenga, witabe mubelu eu ne disanka, kabikutondi nansha. Padibu bakuambila bualu ebu newenze tshinyi?

Tshia kumpala, padibu bakupesha mudimu wa dibala, keba muntu anyi diksionere. Ebeja peshi keba diumvuija dia muaku uudi kuyi mumvue. Udi mua kutangila mabeji a ku mbangilu kua diksionere muaba udibu bumvuija mushindu wa kubala miaku, peshi lomba muntu akumvuije. Diksionere nedikuleje muaba wa kubanda ne wa kupueka ne wa kulepesha anyi kuipidija dîyi. Kumpala kua kubuikila diksionere anyi kushiyangana ne muntu, ambulula muaku au misangu ne misangu.

Mushindu muibidi udi mua kukuambuluisha bua kulengeja nshindumuinu webe wa miaku ng’wa kubala kumpala kua muntu udi mumanye muakulu bikole, umulombe bua akuambuluishe.

Mushindu muisatu, nkuteleja ne lubatshi luonso bantu badi babala ne bakula muakulu au bimpe. Padiku bande ya Bible wa Traduction du monde nouveau, ya Tshibumba tshia Nsentedi ne ya Réveillez-vous! mu muakulu au, wikale uyiteleja. Paudi uyiteleja apu, ukebe miaku idibu bashindumuna mushindu mushilangane ne uuvua wewe mumanye. Funda miaku ayi, uyambulule, nanku ngakuilu ne nshindumuinu webe nebilengele.