DILONGA DIA 51
Dîba dikosa bimpe, malu mabanya biakane
NANSHA mutudi ne bua kuimanyina bikole pa buimpe bua dilongesha, dîba diudi upitshisha mu dilongesha didi padi ne mushinga. Batu bateke dîba disunguluke dia kubanga ne kujikija bisangilu bietu. Bua kunemeka mêba aa, bidi bikengela muntu yonso udi ne mu muyuki mu programe anemeke diende dîba dimukosela.
Mu bikondo bia kale, nsombelu wa bantu uvua mushilangane ne wa mu miaba mivule lelu. Bavua bakula bua dîba ne miaku bu mudi: “dinda,” “munda munya,” ne “dilolo.” (Gen. 24:11; 43:16; 1 Bak. 18:26) Kabavua batamba kuditatshisha bua dîba disunguluke divuabu ne bua kuenza malu kampanda a buatshia buila to. Lelu’eu kudi mikuabu miaba itshidi malu enzeka nanku.
Kadi nansha mudi bantu mua kuikala kabayi baditatshisha bua dîba (bualu ke mudibu bibidile nkayabu anyi bualu ke mudi bibidilu bia muaba au), netupete masanka bitualonga mua kunemeka dîba. Padi bantu ba bungi bikale ne midimu mu programe, muntu yonso udi ne tshia kunemeka dîba dimupesha. Dîyi didi diamba ne: “Malu onso enzeke bilengele, ne alondangane biakane,” didi kabidi ditangila dinemeka dia dîba mu bisangilu bietu.—1 Kol. 14:40.
Mua kunemeka dîba ditukosela. Didilongolola ke mamuende wa bualu. Bangamba-malu batu bapanga kunemeka dîba pa tshibidilu kabatu badilongolola bimpe to. Badi mua kuikala badieyemena bipitshishe. Anyi badi balua kudilongolola lubilu lubilu anu mu minite ya ndekelu. Bua kunemeka dîba, anu wewe muanji kuanyisha bikole mudimu uwenza ne muikale ne muoyo wa kudilongolola biakane.
Tshilejilu, mbakupeshe mudimu wa kubala anyi? Anji bala kabidi Dilonga 4 too ne ku dia 7, mudibu bakula bua: ngakuilu mupepele, dikisha, dishindika dia miaku, ne dishindika dia ngenyi minene. Mpindieu ulonde mibelu idimu paudi ubala mudimu webe ne dîyi dikole. Ditangidila dîba nkayende. Bidi bikengela wewe kubala ne lubilu lukole bua kujikija mu dîba dikufundila anyi? Bala miaba idi ne mushinga mukese ne lubilu ndambu, kadi ikala wanji wikisha ne ubala miaba idi ngenyi minene bitekete bitekete bua kuyishindika biakane. Ubale nanku misangu ya bungi. Padi ludimi lupepela, bidi bilua bitekete bua wewe kunemeka dîba dikukosela.
Neufundile muyuki webe pa dibeji anyi? Bua kunemeka dîba, ki mbimpe kufunda bintu bipitepite bungi to. Utu mulonge malu mimpe pawakenza mudimu pa Dilonga dia 25. Ulame malu atanu aa mu mutu: (1) Ulongolole malu mimpe, kadi ki mapitepite bungi to. (2) Wikale mumanye bimpe malu manene, kadi kukuatshi biambilu bijima ku muoyo to. (3) Ufunde bungi bua minite yudi musue kuenza bua tshitupa tshionso tshia muyuki anyi bungi bua minite buwikale mumane kuenza kumpala kua kufika ku bitupa kampanda. (4) Paudi udilongolola, ukebe malu audi mua kutumpika pikale dîba dilua dikese. (5) Wambulule muyuki webe eu misangu mivule.
Kuambulula muyuki kudi ne mushinga wa bungi. Paudi wambulula apu, wikale utangila dîba diudi upitshisha pa tshitupa ne tshitupa tshionso. Ambulula muyuki too ne paudi uwenza mu dîba dikumbane. Kubumbakajimu malu mapitepite bungi to. Ushiye tshitupa kampanda tshia dîba bualu pawakula kumpala kua bantu, muyuki webe udi mua kulepa ndambu kupita ne pawuvua uwambulula pa nkayebe.
Dikosela tshitupa tshionso dîba. Bua kunemeka dîba, bitu bilondeshila misangu ya bungi ku mushindu utudi tukosela tshitupa ne tshitupa tshionso minite ya kutshienza. Mbimpe kupitshisha tshitupa tshinene tshia dîba mu mubidi wa muyuki bualu ke muaba utu malu manene a muyuki masombele. Bule bua mbuelelu budi ne tshia kuikala bukumbane bua kukumbajaye bipatshila biende bisatu bidi mu Dilonga dia 38. Bule bua mubidi wa muyuki kabuena ne bua kupitapita bule bifuana kukupangisha bua kuenza nkomenu muimpe biumvuangane ne bidi biamba mu Dilonga dia 39 to.
Paudi uditatshisha bua kunemeka dîba, muyuki webe udi ulua mulenga, bimuenesha ne: udi uleja tshisumbu tshijima, ne nangananga bantu bakuabu badi ne mudimu mu ndongamu wa bisangilu au kanemu.