TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w00 15/10 dib. 30-31
  • Nkonko ya babadi

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Nkonko ya babadi
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2000
  • Bintu bia muomumue
  • Angata muoyo uudi nawu ne mushinga wawu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2004
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2000
w00 15/10 dib. 30-31

Nkonko ya babadi

Pa kumona tshidi mikenji ya mu Bible yamba bua mashi, mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bangata diondopa muntu ne mashi ende nkayende?

Pamutu pa kuangata dipangadika bilondeshile tshidi muntu nkayende musue anyi amue malu adi baminganga balombe, muena Kristo yonso udi ne bua kukonkonona bimpe menemene tshidi Bible wamba. Mbualu budi bumutangila yeye ne Yehowa.

Yehowa, eu udi mutupeshe muoyo, wakela mukenji ne: bantu kabena ne bua kudia mashi to. (Genese 9:3, 4) Mu Mikenji ivuabu belele Isalele wa kale, Nzambi uvua muteke mikalu mu malu avua akengela kuenza ne mashi bualu mashi ke muoyo mene wa tshintu. Wakela mukenji ne: “Muoyo wa tshintu tshionso tshidi ne mubidi udi mu mashi. Mashi aa, ndi munuambikewo bua kulambula nawo mulambo wa dijimija dia mibi, bua nuikale ne muoyo.” Kadi ntshinyi tshivua muntu mua kuenza pavuaye ushipa nyama bua kudia? Nzambi wakamba ne: “Apumune mashi ende panshi, aajibikile ne buloba.”a (Lewitiki 17:11, 13, MMM) Yehowa wakambulula mukenji eu njila ne njila. (Dutelonome 12:16, 24; 15:23) Nkudimuinu wa Bible mukuabu wa bena Yuda (Soncino Chumash) udi wamba ne: “Kabavua ne bua kulama mashi to, bavua ne bua kuapumuna panshi bua bantu kabaadi to.” Muena Isalele nansha umue kavua ne bua kudiangatshila, kulama anyi kudia mashi a tshifukibua tshikuabu, tshivua Nzambi mupeshe muoyo.

Ditumikila Mikenji ya Mose diakajika pakafua Masiya. Nansha nanku, mashi adi anu tshintu tshia tshijila ku mêsu kua Nzambi. Spiritu munsantu wa Nzambi wakasaka bapostolo bua kuambila bena Kristo bua ‘kulekela mashi.’ Mukenji au kauvua wa kuangata ne mushinga mukese to. Uvua ne mushinga anu bu mudi dibenga kuenda masandi anyi ditendelela mpingu. (Bienzedi 15:28, 29; 21:25) Pakatangalaka difila ne dielangana mashi mu lukama lua bidimu lua 20, Bantemu ba Yehowa bakajingulula ne: tshilele etshi katshivua tshipetangana ne Dîyi dia Nzambi to.b

Mikuabu misangu, munganga utu ulomba mubedi bua afile mashi ende mbingu ya bungi kumpala kua kumupanda bua padi dijinga dia kumuela mashi dimueneke, bangate diakamue mashi ende avuabu balame aa bamuelawu mu mubidi. Kadi, disangisha mashi, dialama ne diela mu mubidi dia mushindu’eu didi dibengangana bikole ne bidibu bambe mu Lewitiki ne mu Dutelonome. Mashi ki ntshintu tshia kulama to; ntshintu tshia kupumuna panshi, bienze bu bantu baapingajila Nzambi. Bushuwa, Mikenji ya Mose kayitshiena kabidi ne mudimu lelu to. Nansha nanku, Bantemu ba Yehowa badi banemeka mêyi avua Nzambi muambamu, ne mbapangadije bua ‘kulekela mashi.’ Ke bua tshinyi katutu tufila peshi tulama mashi (bua kulua kuela mu mubidi) atudi ne bua ‘kupumuna panshi.’ Tshilele etshi tshidi tshibengangana ne mukenji wa Nzambi.

Malu anyi mateta makuabu a kua munganga adibu benza ne mashi a muntu kaatu menemene abengangana ne mikenji ya Nzambi to. Tshilejilu, bena Kristo ba bungi batu bitabe bua kubakokabu ndambu wa mashi kudi baminganga bua kuateta anyi kualonga, ne padiku kujika bayimansha. Baminganga batu mua kulomba kabidi bua kuenza malu anyi mateta makuabu makole ne mashi a muntu.

Tshilejilu, bua kupanda bamue bantu, batu mua kukoka ndambu wa mashi mu mubidi bua kuenza tshidibu babikila ne: diengulula mashi (hémodilution). Badi bengulula mashi adi ashala mu mubidi wa mubedi. Pashishe, badi bapitshishila mashi ende avuabu bakoke awu mu tundundu, aya kubuela kabidi mu mubidi wende, badi benza nanku bua kupingaja mashi ende bungi butuwu pa tshibidilu. Bia muomumue, badi mua kuangata mashi adi apatuka mu mputa, kuatata ne kupingaja globile mikunze mu mubidi wa mubedi; badi benza nunku bua kubenga kujimija globile ya mashi aa. Peshi batu benza kabidi nunku’eu: badi mua kukoka mashi a muntu ne kuanji kuela mu tshiamu kampanda tshidi, bua tshitupa tshîpi, tshiendesha anu mutu bitupa bia mubidi (bu mudi muoyo, bisulusulu, anyi tuonyi) biendesha pa tshibidilu. Kunyima, badi bapingaja mashi avua mu tshiamu mu mubidi wa mubedi. Peshi batu bapitshishila mashi mu tshiamu tshidi tshiasunguluja (centrifugeuse) bua kumbusha tutupa tuawu tudi tunyanguke. Anyi tshipatshila tshidi mua kuikala tshia kusunguluja bimue bintu bidi bienza mashi ne kubifita muaba mukuabu pa mubidi. Kudi kabidi mateta atubu bakoka mashi ndambu bua kuenza kamanyinu anyi bua kuasambakaja ne buanga, pashishe baapingaja mu mubidi wa mubedi.

Bidibu benza ne mashi bidi mua kushilangana, kakuyi mpata, bantu nebapatule mishindu, ngondapilu ne mateta mapiamapia. Ki mmudimu wetu bua kukonkonona dishilangana dionso didiku ne kuleja tshia kuenza to. Muena Kristo udi ne bua kudiangatshila nkayende dipangadika bua tshienzabu ne mashi ende padibu munkatshi mua dimupanda, padibu bamuenza mateta kudi baminganga anyi padibu bamuondopa. Udi ne bua kuyukila ne munganga peshi mumanyi mukuabu kumpala kua dîba bua amuambile tshikalabu mua kuenza ne mashi ende. Pashishe udi ne bua kuangata dipangadika bilondeshile tshidi kuondo kende ka muoyo kamuambila. (Bala malu adi mu kazubu.)

Bena Kristo badi ne bua kuvuluka ne: mbadilambule kudi Nzambi ne badi ne mukenji wa ‘[kumunanga] ne mutshima wabu wonso ne muoyo wabu wonso ne bukole buabu buonso ne lungenyi luabu luonso.’ (Luka 10:27) Bantemu ba Yehowa mbashilangane ne bantu ba bungi bualu badi bangata malanda abu mimpe ne Nzambi ne mushinga wa bungi menemene. Mufidi wa muoyo udi ulomba bantu bonso bua bitabuje mashi akitshikija Yezu. Bible udi wamba ne: ‘Tudi ne kupikudibua kuetu kudiye [Yezu Kristo] bua mashi ende, ne kubuikidibua kua malu mabi etu.’​—Efeso 1:7.

[Mêyi adi kuinshi]

a Mulongeshi wa mu Iniversite Frank H. Gorman udi ufunda ne: “Dipumuna mashi panshi didi diumvuika bimpe bitambe bu bualu budi buleja dinemeka muoyo wa nyama, ne kuapumuna nunku nkunemeka Nzambi, wakafuka muoyo au ne udi utungunuka ne kuulama.”

b Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Tshisanga 1952 (Mfual.) tshiakandamuna nkonko minene idi itangila tshilumbu tshia mashi, tshiakaleja bua tshinyi kuela muntu mashi a kudi mukuabu ki nkuimpe to.

[Kazubu/​Bimfuanyi mu dibeji 31]

NKONKO YA WEWE KUDIELA

Bikalabu ne bua kukoka ndambu wa mashi anyi kuanji kuimanyika luendu luawu bua katupa kîpi, kuondo kanyi ka muoyo nekitabe bua kumona mashi aa bu atshidi a mu mubidi wanyi, kabiyi bilomba bua ‘baapumune panshi’ anyi?

Kuondo kanyi ka muoyo kalongesha kudi Bible kadi mua kulubakana bu buobu mua kukoka ndambu wa mashi anyi, kuashintulula ne pashishe kuapingaja tshiakabidi mu mubidi wanyi padibu bangenza mateta kudi baminganga peshi bangondapa anyi?

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu