TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • Bakulu wetu, mmunyi munutu numona kulongesha bakuabu?
    Tshibumba tshia Nsentedi—2015 | 15 ngondo 4
    • Samuele ne Shaula badia biakudia pamue pa mutu pa nzubu

      Bakulu wetu, mmunyi munutu numona kulongesha bakuabu?

      “Bualu bua tshintu tshionso tshidi ne tshikondo tshiatshi.”​—MUAM. 3:1.

      NEWANDAMUNE MUNYI?

      • Mmuaba kayi utudi mua kupesha mudimu wa kulongesha bakuabu? Bua tshinyi?

      • Padi bakulu balongesha bakuabu, mmunyi mudibi biambuluisha tshisumbu?

      • Mmunyi mudi bakulu mua kuidikija tshilejilu tshia Samuele padibu balongesha bakuabu?

      1, 2. Ntshinyi tshidi batangidi ba bijengu bamone mu bisumbu bia bungi?

      MUTANGIDI wa tshijengu ukavua ku ndekelu kua tshisangilu tshiende ne bakulu. Padiye utangila mpala yabu, udi umvua disanka bua balami aba badi benza mudimu mukole, bamue ba kudibu bakavua bantu bakole, bikale bu batatuende. Kadi udi umona ne: kudi bualu, ke kubebejaye ne: “Bana betu, ntshinyi tshinudi benze bua kulongesha bakuabu bua kupeta majitu mu tshisumbu?” Badi bavuluka muvua mutangidi wa tshijengu eu mubalombe mu dikumbula dishale bua badifile bikole ku dilongesha bakuabu. Mukulu mukuabu kuandamunaye ne: “Mu bulelela, katuena benze tshia nsongo.” Bakulu bakuabu kushikulabu pabu mitu bitaba ne: bivua nanku.

      2 Wewe muikale mukulu, udiku mua kudifuanyikijila tshivua tshienzeke mu tshisangilu atshi anyi? Bidi mua kuikala nanku. Batangidi ba bijengu ba pa buloba bujima mbamone ne: kudi dijinga dinene dia kulongesha bana betu ba balume batshidi bansonga ne bakadi bantu bakole bua kulamabu mikoko ya Nzambi. Ki mbipepele bua kuenza nunku to. Bua tshinyi?

      3. a) Mmunyi mudi Bible uleja mushinga udi nawu dilongesha bakuabu? Bua tshinyi bualu ebu budi bututangila tuetu bonso? (Tangila note.) b) Bua tshinyi bamue bakulu badi bamona ne: mbikole bua kulongesha bakuabu?

      3 Bu munudi bakulu, kakuyi mpata nudi bamanye bimpe ne: kulongesha muntu pa nkayende kudi ne mushinga.a Nudi bamanye ne: bidi bikengela kuikale bana betu ba balume ba bungi bua bisumbu kutungunukabi ne kuikala bikole mu nyuma ne kuenza bisumbu bipiabipia. (Bala Yeshaya 60:22.) Nudi bamanye kabidi ne: Dîyi dia Nzambi didi dinulomba bua “kulongesha bakuabu.” (Bala 2 Timote 2:2.) Nansha nanku, anu bu bakulu batudi bakuile ku ntuadijilu, nudi mua kumona ne: mbikole bua kuenza nanku. Panyima pa nuenu bamane kukumbajila bena mu mêku enu majinga abu, benze midimu ya bianza, bakumbaje majitu makuabu a mu tshisumbu ne benze malu makuabu a lukasa lukasa, nudi mua kudimona kanuyi ne dîba dia kulongesha bakuabu mu tshisumbu. Bu mudibi nanku, tukonkononayi bua tshinyi bidi ne mushinga bua kulongesha bakuabu.

      KULONGESHA BAKUABU KI MBUALU BUA KULENGULULA

      4. Mbualu kayi budi mua kusaka bamue bakulu bua kuladikija mudimu wa dilongesha bakuabu?

      4 Mbualu kayi budi mua kusaka bamue bakulu bua kumona ne: mbikole bua bobu kupeta dîba dia kulongesha bakuabu? Pamuapa bamue badi bela meji ne: ‘Kulongesha bakuabu kudi ne mushinga, kadi ki mbualu bua kuenza ne lukasa bu malu makuabu a mu tshisumbu to. Meme muanji kulekela kulongesha bakuabu bua tshikondo kampanda, tshisumbu netshitungunuke anu ne kuya kumpala.’ Nansha mudibi ne: kudi malu a bungi adi akengela kutabalela ne lukasa, kuladikija mudimu wa dilongesha bakuabu kudi mua kutekesha bena mu tshisumbu mu nyuma.

      5, 6. Tshilejilu tshia muendeshi wa mashinyi ne mmuenenu udiye nende bua diatabalela tshidi tshitulongesha tshinyi? Mmunyi mudi tshilejilu etshi mua kutuambuluisha bua kulongesha bakuabu mu tshisumbu?

      5 Tuangatabi tshilejilu etshi: muendeshi udi mua kuikala mumanye ne: bua kulama mashinyi ende bimpe, udi ne bua kuikala wela mafuta mu motere bua atungunuke ne kuenda. Kadi udi mua kuela meji ne: kuwuja kasolonyi mu mashinyi ki mbualu bua kuenza ne lukasa to. Kadi yeye kayi muele kasolonyi, mashinyi ende kaakuenda mutantshi mule to. Udi mua kuela meji ne: ‘Nansha meme tshiyi mupete dîba dia kuela mafuta, mashinyi neatungunuke anu ne kuenda nansha mu mêba bungi kampanda.’ Kadi nnjiwu kayi idi mua kumueneka? Muendeshi yeye mutungunuke ne kuladikija malu bua kutangila mashinyi ende, neafike amu ku dinyanguka dimue dituku. Wowu manyanguke, neamuangate dîba dia bungi ne neatule makuta a bungi bua kualongoluesha bua kutuadijawu kuenda kabidi. Tshilejilu etshi tshidi tshitulongesha tshinyi?

      6 Bakulu badi ne malu a bungi a mushinga adibu ne bua kuenza ne lukasa; bobu kabayi baenze, tshisumbu tshidi mua kukenga bibi menemene. Nunku, anu bu mudi muendeshi wa mashinyi utabalela bua kasolonyi kikale ka bungi mu mashinyi, bakulu badi ne bua “kumanya malu adi ne mushinga wa bungi.” (Filip. 1:10) Kadi bamue bakulu badi ne bia bungi bia kuenza bifuane kubafikisha ku dilengulula mudimu wa kulongesha bakuabu, mudimu udi mufuanangane ne wa kutabalela mashinyi. Kadi bakulu bobu baladikija malu bua kulongesha bakuabu, ku tototo nansha ku ndandanda, tshisumbu netshipangile bana betu ba balume bakumbane badi mua kutshitabalela.

      7. Mmunyi mutudi mua kumona bakulu badi bafila dîba diabu bua kulongesha bakuabu?

      7 Bushuwa, bidi bimueneka ne: tudi ne bua kumbusha meji a ne: kulongesha bakuabu kudi ne mushinga mukese. Bakulu badi badianjila kumona malu kule ne bafila dîba diabu bua kulongesha bana betu ba balume badi ne dimanya dikese, mbalami ba meji ne badi dibenesha bua tshisumbu tshijima. (Bala 1 Petelo 4:10.) Mmunyi mudibi biambuluisha tshisumbu?

      KUENZA MUDIMU BIMPE NE DÎBA

      8. a) Mmalu kayi adi asaka bakulu bua kulongesha bakuabu? b) Mbujitu kayi budi bakulu badi benza mudimu muaba udi dijinga dinene ne bua kukumbaja ne lukasa? (Tangila kazubu ka ne: “Mudimu wa kuenza ne lukasa.”)

      8 Nansha bakulu bakadi bamonamone malu badi ne bua kuitaba ne budipuekeshi buonso ne: padibu benda bakulakaja, makanda a mubidi neabapangishe ku kakese ku kakese bua kuenza midimu yonso idibu benza mu tshisumbu. (Mika 6:8) Badi kabidi ne bua kumanya ne: “tshikondo ne malu adi kaayi matekemena” bidi mua kukepesha mu tshimpitshimpi bukole buabu bua kukumbaja majitu a mu tshisumbu. (Muam. 9:11, 12; Yak. 4:13, 14) Bu mudibu baditatshisha bikole bua kulama mikoko ya Yehowa, bakulu badi ne meji mimpe badi bapitshisha dîba ne bana betu ba balume batshidi bansonga bua kubalondela malu avuabu bapete mu mudimu wa Nzambi uvuabu benze ne lulamatu.​—Bala Musambu wa 71:17, 18.

      9. Mbualu kayi buenzeka mu matuku atshilualua budi buvuija dilongesha bakuabu ne mushinga wa bungi?

      9 Mbualu kayi bukuabu budi buenza ne: bakulu badi balongesha bakuabu bikale dibenesha kudi mikoko? Badi bakolesha bena mu tshisumbu. Mushindu kayi? Bionso bidi bakulu benza bua kulongesha bakuabu nebifikishe bana betu ba balume ba bungi bua kuluabu bakumbane bua kuambuluisha bena mu tshisumbu bua kuikalabu bashindame, ne kuikalabu mu buobumue lelu ne nangananga mu ntatu yamueneka mu tshikondo tshia dikenga dinene. (Yeh. 38:10-12; Mika 5:5, 6) Ke bualu kayi bakulu wetu, tudi tunulomba bua nuvuije dilongesha bakuabu bualu bua pa tshibidilu mu mudimu unudi nawu lelu.

      10. Ntshinyi tshidi mukulu ne bua kuenza bua kupeta dîba dia kulongesha bakuabu?

      10 Bulelela, tudi tumvua ne: bua dîba dinudi nupitshisha bua kuenza midimu ya mushinga mukole ya mu tshisumbu, nudi mua kumona ne: makanda enu a mubidi akadi makepele. Nunku, nudi mua kuangata ndambu wa dîba adi bua kulongesha bakuabu. (Muam. 3:1) Panudi nuenza nunku, nudi nuenza mudimu bimpe ne dîba dienu.

      KEBA NSOMBELU MUIMPE KUMPALA KUA KULONGESHA BAKUABU

      11. a) Mbualu kayi bua mushinga budi mu ngenyi ya mua kulongesha bakuabu idi bakulu ba mu matunga mashilangane bafile? b) Bilondeshile Nsumuinu 15:22, bua tshinyi mbimpe kukonkonona ngenyi idi bakulu bakuabu bafile?

      11 Matuku adi panshi aa, bavua bebeje bakulu badi bapatule bipeta bimpe mu diambuluisha bana betu bua kukola mu nyuma bua baleje tshitubu benza padibu balongesha bakuabu.b Nansha mudi nsombelu ya bana betu aba mishilangane bikole, mibelu ivuabu babapesha ivua ya muomumue. Bualu ebu budi buleja tshinyi? Dilongesha didi dimanyine mu Bible didi dikumbanyina bana betu ba balume ba “miaba yonso mu tshisumbu tshionso,” anu muvuabi mu matuku a mupostolo Paulo. (1 Kol. 4:17) Nunku, mu tshiena-bualu etshi ne mu tshidi tshilonda netukonkonone ngenyi idi bakulu aba bafile. (Nsu. 15:22) Bua kupepeja malu, mu biena-bualu ebi netubikile badi balongeshangana ne: “balongeshi” badibu balongesha ne: “balongi.”

      12. Ntshinyi tshidi mulongeshi ne bua kukeba? Bua tshinyi?

      12 Mulongeshi udi ne bua kukeba nsombelu muimpe bua kulongesha bakuabu. Anu bu tshidime utu dijinga ne kudima anyi kusekuna buloba kumpala kua kukunaye maminu, mulongeshi pende udi dijinga ne kulongolola anyi kukankamija muoyo wa mulongi kumpala kua kumulongeshaye malu mapiamapia. Kadi mmunyi mudi balongeshi mua kukeba nsombelu muimpe bua kulongesha bakuabu? Badi mua kulonda tshivua muprofete wa kale muenze. Uvua muenze tshinyi?

      13-15. a) Mmudimu kayi uvuabu bapeshe muprofete Samuele? b) Mmunyi muvuaye muwukumbaje? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu.) c) Bua tshinyi muyuki wa mu Bible wa Samuele eu udi ne mushinga wa bungi kudi bakulu lelu?

      13 Kukadi bidimu bipite pa 3 000 bivua Yehowa muambile muprofete mukulakaje Samuele dimue dituku ne: ‘Makelela pa dîba edi mene nenkutumine muntu mufume ku buloba bua Benyamina ne wewe neumuele manyi pa mutu pende bua kuikalaye mukalenge wa bantu banyi bena Isalele.’ (1 Sam. 9:15, 16) Samuele wakajingulula ne: mudimu wende wa kulombola uvua mutue ku tshibungubungu ne Yehowa uvua mumupeshe mudimu wa kuelaye mumupinganyi wende manyi. Samuele uvua mua kuikala mudiebeje ne: ‘Mmunyi mundi mua kulongolola muntu eu bua mudimu udiye ne bua kuenza?’ Wakapeta lungenyi ne kulongololaye tshia kuenza.

      14 Dituku diakalonda, pakamona Samuele Shaula, Yehowa wakambila muprofete ne: ‘Mona muntu ungakukuambila.’ Pashishe Samuele wakenza tshivuaye mulongolole. Wakabikidisha Shaula kuende bua kudiaye nende. Kuine aku wakapesha Shaula ne muena mudimu wende miaba mimpe ya kusomba, kubasunguila tshibelu tshia nyama. Samuele kumuambilaye ne: ‘Utshidie; tshiakadi tshikutekela too ne ku dîba edi.’ Pashishe, Samuele ne Shaula bakapueka batangile mu nzubu wa muprofete benda bayukila. Samuele uvua musue kubuelela pa nsombelu muimpe uvua mumueneke eu panyima ba bobu bamane kudia ne bendakane. Nunku wakambila Shaula bua babande nende pa mutu pa nzubu wende. Mu kapepe katalale ka dilolo, Samuele ‘wakatungunuka ne kuakula ne Shaula pa mutu pa nzubu’ too ne pakayabu kulala. Dituku diakalonda, Samuele wakela Shaula manyi, yeye kumutua mishiku, kumuambilaye malu makuabu a kuenza. Pashishe, wakalayangana ne Shaula mumane kumulongolola bimpe bua malu avua ne bua kulua.​—1 Sam. 9:17-27; 10:1.

      15 Bushuwa, kuela muntu manyi bua alombole tshisamba kampanda kakuena mumue ne kulongesha muanetu wa balume bua kuluaye mukulu anyi musadidi wa mudimu mu tshisumbu to. Nansha nanku, bakulu ba lelu badi mua kupeta malongesha a bungi ku tshivua Samuele muenze. Tukonkononayi abidi a kudiwu.

      BALONGESHI BADI BADIAKAJE NE BIKALE BALUNDA BIMPE

      16. a) Mmunyi muvua Samuele mudiumvue pavua bena Isalele balomba bua babatekele mukalenge? b) Samuele uvua muenze mudimu wende wa kuela Shaula manyi ne meji kayi?

      16 Wikale mudiakaje, kuyi welakana. Pavua Samuele mumvue bua musangu wa kumpala ne: bena Isalele bavua bakeba muntu bua ikale mukalenge wabu, wakadimona muedibue mâyi ku makasa ne mubengibue kudi bantu bende. (1 Sam. 8:4-8) Bushuwa, uvua muelakane bua kuenza tshivua bantu balomba, ke Yehowa kumuambilaye misangu isatu bua kubenzelaye tshivuabu balomba. (1 Sam. 8:7, 9, 22) Nansha nanku, Samuele kavua mulekele meji mabi ela miji mu muoyo wende bua muntu uvua ne bua kumupingana to. Pavua Yehowa mumuambile bua kuela Shaula manyi, muprofete wakatumikila, kayi welakana bua kumupesha bujitu abu, kadi wakenza nanku ne muoyo mujima ne dinanga.

      17. Ntshinyi tshidi bakulu benza lelu bua kuidikija meji avua nawu Samuele? Ndisanka kayi didibu bapeta?

      17 Anu bu Samuele, bakulu badi ne dimonamona dia malu lelu badi pabu ne meji a muomumue bua bantu badibu balongesha. (1 Pet. 5:2) Bakulu aba kabatu babenga kulongesha bakuabu, batshina bua bana betu badibu balongesha kabalu kuangata amue majitu adibu nawu mu tshisumbu to. Balongeshi ba muoyo muimpe aba kabena bamona balongi badi badifila bu bantu badi bafuilakana nabu majitu to, kadi badi babamona bu ‘benzejanganyi nabu ba mudimu,’ mmumue ne: bu mapa a mushinga mukole bua tshisumbu. (2 Kol. 1:24; Eb. 13:16) Bakulu badi ne lungenyi lua kupesha bakuabu majitu aba badi bapeta disanka dia bungi padibu bamona mushindu udi bana betu badibu balongeshe benza mudimu ne mamanya abu bua kuambuluisha tshisumbu.​—Bien. 20:35.

      18, 19. Ntshinyi tshidi mukulu mua kuenza bua kulongolola muoyo wa mulongi? Bua tshinyi kuenza nanku kudi ne mushinga?

      18 Ikala mulunda, kuikadi anu mulongeshi patupu. Dituku divua muprofete Samuele mumonangane ne Shaula, uvua mua kuikala muangate kalondo ka manyi ne muele Shaula manyi pa mutu lubilu lubilu, pashishe kulayanganabu ne mukalenge mupiamupia eu kayi mumulongolole bimpe menemene to. Kadi, Samuele wakangata dîba dia kulongolola bimpe muoyo wa Shaula ku kakese ku kakese. Bobu bamane kudia, kuendakana, kuyukila, ne kuikisha bimpe, muprofete wakamona ne: tshikondo tshimpe tshia kuela Shaula manyi tshivua tshikumbane.

      Mukulu ne musadidi wa mudimu bayukila badilekelele

      Kulongesha bakuabu kudi kutuadija ne didia nabu bulunda (Tangila tshikoso tshia 18, 19)

      19 Bia muomumue lelu, mulongeshi udi ne bua kukeba nsombelu udi wambuluisha mulongi bua kuikala mudilekelele ne kudivuija mulunda wende kumpala kua kutuadija kumulongesha. Malu masunguluke adi mukulu ne bua kuenza bu mudi kudia bulunda buimpe ne muntu adi ashilangana bilondeshile matunga, nsombelu ne bibidilu bia miaba idi bantu basombele. Kadi nansha wewe musombele muaba kayi, wewe muikale mukulu udi ne bia bungi bia kuenza kadi upitshisha dîba ne muanetu uudi ulongesha, mbienze bu udi umuambila ne: ‘Udi ne mushinga wa bungi kundi.’ (Bala Lomo 12:10.) Balongi badi badifila ba miaba yonso nebumvue bimpe dibenzela malu mushindu eu ne nebangate bualu ebu ne mushinga wa bungi.

      20, 21. a) Mulongeshi muimpe utu mushindu kayi? b) Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

      20 Bakulu wetu, vulukayi ne: Mulongeshi muimpe ki ngeu udi munange anu kulongesha, kadi ngeu udi munange muntu udiye ulongesha. (Fuanyikija ne Yone 5:20.) Mulongi udi mua kumona lukasa meji mimpe adi nawu mulongeshi aa, ne bidi mua kumuambuluisha bikole bua kutumikila bidibu bamulongesha. Nunku bakulu wetu, panudi nulongesha, kanuikadi anu balongeshi patupu, kadi nuikale kabidi balunda.​—Nsu. 17:17; Yone 15:15.

      21 Mukulu yeye mumane kulongolola muoyo wa mulongi, udi mua kujinga bua kumulongesha malu adi akengedibua. Kadi neenze nanku mushindu kayi? Ke tshituakonkonona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

      a Malu adi mu tshiena-bualu etshi ne tshidi tshilonda adi atangila nangananga bakulu, kadi adi mua kuambuluisha bena mu tshisumbu bonso. Bua tshinyi? Bualu neakoleshe bana betu ba balume bonso bakadi batambule bua kujingulula ne: bidi bikengela babalongeshe bua bamone mua kuambuishangana majitu. Bobu benze nunku, nebiambuluishe muntu yonso.

      b Bakulu aba badi mu matunga aa: Afrique du Sud, Australie, Bangladesh, Belgique, Brésil, Corée, États-Unis, France, Guyane, Japon, Mexique, Namibie, Nigéria, Réunion, ne Russie.

      Mudimu wa kuenza ne lukasa

      Muanetu udi muye muaba udi dijinga dinene ulongesha bana betu ba balume ba muaba au bua kuluabu balami ba mikoko

      MU IMUE miaba, bisumbu bia bungi bivua mu dijinga dinene mbipete diambuluisha kudi bana betu ba balume ne ba bakaji bavua bafume ku miaba ya kule. Bantemu badi badifile aba mbambuluishe bikole mu dinowa dia mu nyuma. Kadi ntshinyi tshivua mua kuenzeka bu bamanyishi ba Bukalenge ba tshisumi aba bumbuke muaba uvuabu baye kuambuluisha? Kakuvua mua kuikala bana betu ba balume bakumbane mu bisumbu bia bungi bia muaba au bua kuambula majitu to. Ke bualu kayi, bakulu badi baye muaba udi dijinga dinene badi ne mudimu wa kuenza ne lukasa, mmumue ne: kuambuluisha bana betu ba balume ba muaba au bua kuluabu bakulu bua kulamabu mikoko ya Nzambi.

  • Mudi bakulu mua kulongesha bakuabu bua balue bakumbane
    Tshibumba tshia Nsentedi—2015 | 15 ngondo 4
    • Elisha mutangile mudi Eliya ututa tshikowelu tshiende pa mâyi a musulu wa Yadene bua kuapandulula

      Mudi bakulu mua kulongesha bakuabu bua balue bakumbane

      “Malu auvua mumvue kundi . . . , uapeshe balume ba lulamatu.”​—2 TIM. 2:2.

      NEWANDAMUNE MUNYI?

      • Mmishindu kayi idi mukulu mua kukolesha muanetu wa balume mu malu a mu nyuma?

      • Bua muanetu wa balume udi kayi udifila, mmvese kayi idi mua kumusaka bua kuakaja ngelelu wende wa meji?

      • Mmunyi mudi bantu badibu balongesha mua kuidikija Elisha?

      1. a) Ntshinyi tshidi batendeledi ba Nzambi bajingulule bua dilongesha bakuabu? Mmunyi mudi bualu ebu buenzeka lelu? b) Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu etshi?

      KUKADI bidimu bia bungi bidi batendeledi ba Nzambi bajingulule ne: kulongesha bakuabu kudi kupatula bipeta bimpe. Abalahama ‘wakasangisha bantu bende bavua bamanye mvita’ bua kupandisha Lota ne bakatshimuna. (Gen. 14:14-16, NWT) Mu matuku a mukalenge Davidi, bimbi ba misambu ba mu nzubu wa Nzambi bavua ‘bayishibue bua kuimbilabu Yehowa misambu’ ne bavua bamutumbisha. (1 Kul. 25:7) Lelu, tudi tuluangana mvita ya mu nyuma ne Satana ne bena diende. (Ef. 6:11-13) Tudi petu tudienzeja bua kutumbisha Yehowa. (Eb. 13:15, 16) Nunku, anu bu batendeledi ba Nzambi ba kale, tudi ne bua kulongeshibua bua tuetu kupatula bipeta bimpe. Yehowa mmupeshe bakulu mudimu wa kulongesha bakuabu mu tshisumbu. (2 Tim. 2:2) Mmishindu kayi idi bakulu badi bamonamone malu benza nayi mudimu bua kulongesha bana betu ba balume bua kuluabu bakumbane bua kulama mikoko?

      UKOLESHE UUDI ULONGESHA NE MALU A MU NYUMA

      2. Kumpala kua kulongesha muanetu wa balume malu kampanda, ntshinyi tshidi mukulu mua kuanji kuenza? Bua tshinyi?

      2 Bu muudi mukulu, tudi mua kufuanyikija mudimu webe ne wa tshidime. Kumpala kua tshidime kukunaye maminu, udi mua kumona ne: bidi bikengela kuanji kufukisha buloba bua bupatule biakudia bia bungi. Bia muomumue, kumpala kua kulongesha muanetu wa balume udi kayi muanji kumonamona malu a bungi, udi mua kumona ne: bidi bikengela kuanji kuyukila nende pa imue mvese bua kulongolola muoyo wende bua atumikile malu awamulongesha.​—1 Tim. 4:6.

      3. a) Mmunyi mudi mukulu mua kuenza mudimu ne mêyi a Yezu adi mu Mâko 12:29, 30 padiye uyukila ne muanetu udiye ulongesha? b) Disambila didi mukulu wenza didi mua kuenzela udiye ulongesha tshinyi?

      3 Bua kumanya bikala bulelela bua mu Bible bushintulule lungenyi ne bienzedi bia muanetu uudi ulongesha, udi mua kumuebeja ne: ‘Mmunyi mudi didilambula diebe kudi Yehowa dishintulule mushindu webe wa dienza malu?’ Lukonko elu ludi mua kunufikisha ku diyukila malu a mushinga adi avuija mudimu wetu wa tshijila, mudimu muenza ne muoyo mujima. (Bala Mâko 12:29, 30.) Pamuapa udi mua kusambila panudi nujikija kuyukila, ulomba Yehowa bua apeshe muanetu uudi ulongesha nyuma wende muimpe udiye nende dijinga bua kutumikilaye biudi umulongesha. Kakuyi mpata, nebikoleshe muanetu au bua kukumvua usambila ne muoyo mujima bua bualu buende.

      4. a) Fila bilejilu bia miyuki ya mu Bible bidi biambuluisha muanetu udibu balongesha bua aye kumpala mu nyuma. b) Padi bakulu balongesha bakuabu, ntshipatshila kayi tshidibu ne bua kuikala natshi?

      4 Bua kutuadija kulongesha muanetu wa balume, tukonkonone imue miyuki ya mu Bible idi mua kumuambuluisha bua kumonaye mudibi ne mushinga bua kuikalaye mudiakaje, muntu wa kueyemena ne muena budipuekeshi. (1 Bak. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Bien. 18:24-26) Ngikadilu eyi idi ne mushinga wa bungi kudi muanetu udibu balongesha anu bu mudi buloba dijinga ne bufuka. Idi imuambuluisha bua kudiundaye mu nyuma lukasa. Muanetu Jean-Claude udi mukulu mu France, udi wamba ne: “Tshipatshila tshianyi tshinene pandi ndongesha ntshia kuambuluisha muanetu undi ndongesha bua akole mu ditabuja. Ntu nkeba mpunga bua kubala nende mvese kampanda bua ‘kutabeja mêsu ende’ bua amone ‘malu a kukema’ adi mu Dîyi dia Nzambi.” (Mus. 119:18) Mmishindu kayi mikuabu idi mukulu mua kukolesha muanetu udiye ulongesha?

      UMUAMBILE BIPATSHILA BIA KUDIFUNDILA, UMULEJE BUA TSHINYI MBIMPE

      5. a) Bua tshinyi bidi ne mushinga bua mukulu kuyukila ne muanetu udiye ulongesha bua bipatshila bia mu nyuma? b) Bua tshinyi bakulu badi ne bua kulongesha bana betu batshidi bansonga? (Tangila note.)

      5 Webeje muanetu uudi ulongesha ne: ‘Mbipatshila kayi bia mu nyuma biudi nabi?’ Yeye kayi nabi, umuambuluishe bua kudifundila tshipatshila nansha tshimue tshidiye mua kukumbaja. Umuambile bua tshipatshila tshia mu nyuma tshiuvua wewe mudifundile, pashishe umulondele ne musangelu muuvua mumvue disanka dia bungi pauvua mukumbaje tshipatshila atshi. Mushindu eu udi umueneka mupepele, kadi udi upatula bipeta bimpe. Victor mukulu udi mpanda-njila mu ditunga kampanda dia mu Afrique udi uvuluka wamba ne: “Pantshivua nsonga, mukulu mukuabu wakangela ndambu wa nkonko misungula bimpe bua kumanya bipatshila bianyi. Nkonko eyi yakangambuluisha bua meme kuela meji bikole bua mudimu wanyi wa buambi.” Bakulu bakadi bamonamone malu badi baleja mudibi ne mushinga bua kutuadija kulongesha bana betu ba balume patshidibu bansonga, padibu babapesha midimu mu tshisumbu idi mikumbanangane ne bidimu biabu. Kutuadija mushindu eu kudi kuambuluisha bansonga bua kushala batuishile mêsu abu ku bipatshila bia mu nyuma nansha pikalabu ne bidimu bipatshila ku 20, tshikondo tshidi ne malu a bungi adi afila ditanaji.​—Bala Musambu wa 71:5, 17.a

      Mu Nzubu wa Bukalenge, mukulu uleja muanetu wa balume utshidi nsonga mudibi ne mushinga bua kuenza mudimu udibu bamupeshe

      Umvuija muanetu wa balume bua tshinyi mbimpe enze mudimu udibu bamupeshe, umuele kalumbandi bua mudiye udienzeja bua kuwukumbaja (Tangila tshikoso 5-8)

      6. Mbualu kayi bua mushinga buvua Yezu wenza pavuaye ulongesha bakuabu?

      6 Wewe mumvuije kabidi muanetu uudi ulongesha tshidiye ne bua kuenza ne bua tshinyi udi ne bua ku tshienza, neukoleshe dijinga diende dia kuenzela tshisumbu mudimu. Paudi umuambila malu adi ne bua kumusaka bua kuenza nunku, udi widikija Yezu, Mulongeshi munene. Tshilejilu, kumpala kua Yezu kupesha bapostolo bende mudimu wa kuvuija bantu bayidi, wakabambila bua tshinyi bavua ne bua kuwenza. Wakamba ne: “Bakadi bampeshe bukokeshi buonso mu diulu ne pa buloba.” Pashishe kusakidilaye ne: “Nunku, ndayi nuvuije bantu ba mu bisamba bionso bayidi.” (Mat. 28:18, 19) Mmunyi muudi mua kuidikija mushindu uvua Yezu ulongesha eu?

      7, 8. a) Mmunyi mudi bakulu lelu mua kuidikija mushindu uvua Yezu ulongesha bakuabu? b) Bua tshinyi mbimpe kuela muntu uudi ulongesha kalumbandi? c) Mmibelu kayi idi mua kuambuluisha bakulu bua kulongesha bakuabu? (Tangila kazubu ka ne: “Mua kulongesha bakuabu.”)

      7 Uleje muanetu uudi ulongesha tshidi Bible wamba tshidiye ne bua kuenza. Paudi wenza nunku, udi umulongesha bua kuela meji bilondeshile mêyi menene a mu Bible. Tshilejilu, elabi meji ne: udi ulomba muanetu wa balume bua kulama kumpala kua Nzubu wa Bukalenge ne mankenda ne kuenza bua kuikale muaba muimpe udi bantu mua kuendela. Udi mua kumubadila Tito 2:10 bua kumuleja ne: padiye wenza mudimu au, udi ‘ulengeja dilongesha dia Nzambi Musungidi wetu.’ Umulombe kabidi bua kuela meji bua bakulakaje badi mu tshisumbu ne mushindu wikala dikumbaja mudimu wende eu mua kubambuluisha. Kuyukila nende mushindu eu bua kumulongesha nekumuambuluishe bua kutamba kutabalela bantu pamutu pa kuimanyina pa mikenji miela. Neumvue disanka dia bungi dia kumona mudi mudimu udiye wenza wambuluisha bana betu mu tshisumbu.

      8 Bualu bukuabu, ikala wela muanetu uudi ulongesha kalumbandi bua bionso bidiye wenza bua kutumikila mibelu iudi umupesha. Kuenza nunku kudi ne mushinga kayi? Kuela muntu uudi ulongesha kalumbandi ne muoyo mujima kudi kumukolesha anu bu mudi mâyi akolesha mutshi.​—Fuanyikija ne Matayi 3:17.

      LUTATU LUDI MUA KUMUENEKA

      9. a) Mu tshilumbu tshia kulongesha bakuabu, bakulu ba mu matunga adi ne bubanji batu batuilangana ne lutatu kayi? b) Bua tshinyi bulelela kabuvua pa muaba wa kumpala mu nsombelu wa bamue bana betu ba balume batshivua bansonga?

      9 Bakulu badi mu matunga adi ne bubanji badi mua kutuilangana ne lutatu lua mua kusaka bana betu ba balume bakadi batambule badi ne bidimu pankatshi pa 20 ne bidimu 40 bua kudifila mu midimu ya mu tshisumbu. Tuvua bebeje bakulu bakadi bamonamone malu ba mu matunga a ku Mputu matue ku 20 bua batuambile bua tshinyi bamue bana betu ba balume batshidi bansonga badi batshina bua kuambula majitu mu tshisumbu. Dimue dia ku mandamuna avuabu batupeshe didi ne: kabavua bakankamija bamue bansonga bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma pavuabu benda bakola to. Bushuwa, bamue bansonga bavua ne meji a kudifundila bipatshila bia mu nyuma, kadi baledi babu bavua babasake bua kudifundila bipatshila bia tshianana. Bulelela kabuvua pa muaba wa kumpala mu nsombelu wa bansonga aba to.​—Mat. 10:24.

      10, 11. a) Mmunyi mudi mukulu mua kuambuluisha muanetu wa balume udi umueneka kayi udifila bua ashintulule meji ende? b) Mmvese kayi ya mu Bible idi mukulu mua kukonkonona ne muanetu eu? Bua tshinyi? (Tangila note.)

      10 Muanetu wa balume yeye umueneka kayi udifila, kushintulula ngelelu wende wa meji nekulombe madikolela a bungi ne kuikala ne lutulu, kadi udi anu mua kushintulula lungenyi luende. Anu bu mudi tshidime wakaja tumatamba tua bikunyibua ku kakese ku kakese bua kukolabi, udi mua kuambuluisha bamue bana betu ba balume ku kakese ku kakese bua bashintulule mmuenenu wabu bua banyishe majitu. Kadi mmunyi muudi mua kuenza nanku?

      11 Keba dîba dia kudia bulunda buimpe ne muanetu wa balume. Umuambile ne: tshisumbu tshidi nende dijinga. Pashishe, mu kupita kua matuku, wikale usombe nende bua kumueleshisha meji pa imue mvese misunguluke bua kumuambuluisha bua kuvulukaye didilambula diende kudi Yehowa. (Muam. 5:4; Yesh. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Kol. 15:58; 2 Kol. 5:15; 13:5) Udi mua kumuebeja ne: ‘Ntshinyi tshiuvua mulaye Yehowa pauvua mudilambule kudiye?’ Keba bua kulenga muoyo wende paudi umuebeja ne: ‘Yehowa uvua mua kuikala mumvue bishi dituku diuvua mutambule?’ (Nsu. 27:11) ‘Kadi Satana uvua mumvue bishi?’ (1 Pet. 5:8) Kupepeji nansha kakese mushindu udi dibala dia mvese misungula bimpe mua kukankamija bikole muanetu wa balume.​—Bala Ebelu 4:12.b

      NUENU BADIBU BALONGESHA, IKALAYI NE LULAMATU

      12, 13. a) Ntshinyi tshivua Elisha muenze pavuabu bamulombe bua kumulongesha? b) Mmunyi muvua Yehowa mufute Elisha bua lulamatu luende?

      12 Bansonga wetu, tshisumbu tshidi nenu dijinga. Ntshinyi tshianuambuluisha bua nuenu kuya kumpala? Bua kuandamuna lukonko elu, tukonkononayi amue malu a mu nsombelu wa muntu kampanda wa mu tshikondo tshia kale uvuabu balongeshe.

      13 Kukadi kupite bidimu bitue ku 3 000 bivua muprofete Eliya mulombe nsonga Elisha bua kuikalaye muena mudimu wende. Diakamue Elisha wakitaba dilomba edi ne kuambuluishaye mukulakaje eu ne lulamatu mu dienza midimu mishadile. (2 Bak. 3:11) Pashishe, panyima pa bidimu bisambombo bia dimulongesha, Elisha wakajingulula ne: mudimu uvua Eliya wenza mu Isalele ukavua mutangile ku ndekelu. Ke Eliya kulomba muntu uvuaye mulongeshe bimpe eu bua kubengaye kumulonda, kadi Elisha wakambila Eliya misangu isatu ne: “Tshiena nkulekela.” Uvua mudisuike bua kushala ku luseke lua mulongeshi wende matuku a bungi menemene. Yehowa wakafuta Elisha bua dinanukila diende ne lulamatu luende pavuaye mumuanyishile bua kumona diambuibua dia Eliya divua dikemesha.​—2 Bak. 2:1-12.

      14. a) Mmunyi mudi bana betu badibu balongesha lelu mua kuidikija Elisha? b) Bua tshinyi bidi ne mushinga bua muanetu udibu balongesha kuikalaye ne lulamatu?

      14 Mmunyi muudi mua kuidikija Elisha lelu? Mbimpe witabe ne lukasa midimu idibu bakupesha nansha yoyi imueneka mishadile. Ikala umona eu udi ukulongesha bu mulunda webe, umuleje muudi wanyisha bionso bidiye wenza bua bualu buebe. Paudi utumikila bidiye ukuambila, mbienze anu bu udi umuambila ne: “Tshiena nkulekela.” Bualu budi ne mushinga budi ne: kumbaja mudimu wonso udibu bakupesha ne lulamatu. Bua tshinyi kuenza nunku kudi ne mushinga? Bualu paudi udileja muena lulamatu ne muntu wa kueyemena, nebisake bakulu bua kumona ne: Yehowa mmusue bua wambule majitu makuabu mu tshisumbu.​—Mus. 101:6; bala 2 Timote 2:2.

      LEJA KANEMU KAKUMBANYINE

      15, 16. a) Mmu mishindu kayi muvua Elisha muleje mulongeshi wende kanemu? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu.) b) Mbualu kayi buvua Elisha muenze buvua busake baprofete nende bua kumuanyisha?

      15 Muyuki wa Elisha uvua mupingane pa muaba wa Eliya udi kabidi uleja mudi bana betu ba balume lelu mua kuleja bakulu bakadi bamonamone malu kanemu kakumbanyine. Panyima pa Eliya ne Elisha bamane kumonangana ne baprofete bavua mu Yeliko, bakaya ku musulu wa Yadene. Pakafikabu, ‘Eliya wakakopola tshikowelu tshiende, wakatshivunga, wakatuta pa mâyi, ne mâyi akapanduluka.’ Pakasabukabu musulu ku makasa kûme, bakatungunuka ne luendu ‘benda bayukila.’ Bidi bimueneka patoke ne: Elisha kavua muele meji ne: ukavua mumanye malu onso dîba adi to. Too ne pakashiyanganabu ne Eliya, Elisha uvua mushale muvuluke mêyi onso avua mulongeshi wende muambe. Pashishe Eliya wakambuibua mu mvunde. Pakapingana Elisha ku musulu wa Yadene ne tshikowelu tshia Eliya, wakatshituta pa mâyi, kuelaye dîyi dikole wamba ne: “Yehowa, Nzambi wa Eliya, udi kudi kunyi?” Mâyi kupandulukawu kabidi.​—2 Bak. 2:8-14.

      16 Kuenaku umona ne: tshishima tshia kumpala tshivua Elisha muenze tshivua tshia muomumue ne tshia ndekelu tshivua Eliya muenze anyi? Bualu ebu budi butulongesha tshinyi? Bidi bimueneka ne: Elisha kavua muele meji ne: bu muvuaye mpindieu ne malu onso mu bianza, uvua ne bua kushintulula diakamue malu to. Kadi pavua Elisha mutungunuke ne kuidikija mushindu uvua Eliya ukumbaja mudimu wende, wakaleja muvuaye ne kanemu kakumbanyine kudi mulongeshi wende, kumuanyishabu bu muprofete kudi baprofete nende. (2 Bak. 2:15) Pashishe, munkatshi mua bidimu 60 bia mudimu wa Elisha wa buprofete, Yehowa wakamusaka bua kuenza bishima bia bungi kupita too ne bivua Eliya muenze. Nuenu badibu balongesha lelu, bualu ebu budi bunulongesha tshinyi?

      17. a) Mmunyi mudi bana betu badibu balongesha lelu mua kuidikija Elisha? b) Mu kupita kua matuku, mmunyi mudi Yehowa mua kuenza mudimu ne bana betu ba lulamatu badibu balongesha?

      17 Kuedi meji ne: diakamue paudi upeta majitu mu tshisumbu, udi ne bua kushintulula malu to, mbuena kuamba ne: kuenza malu bishilangane bikole ne mushindu uvua bakuabu baenza kumpala. Malu kaena ashintuluka mu tshisumbu bilondeshile dijinga diebe to, kadi adi ashintuluka bilondeshile majinga a tshisumbu ne bulombodi budi bulongolodi bua Yehowa butupesha. Anu muvua malu avua Elisha wenza masake baprofete bua kumuanyisha bu muprofete ne muvuaye muleje Eliya kanemu pavuaye mutungunuke ne kumuidikija, udi pebe mua kuenza bua bena Kristo nebe bakuanyishe ne kuleja bakulu badi ne dimonamona dia malu kanemu paudi utungunuka ne kuidikija mishindu yabu ya dienza malu idi mimanyine mu Bible. (Bala 1 Kolinto 4:17.) Kadi paudi upeta dimanya dia mua kuenza malu, kakuyi mpata nenuambuluishangane ne bakuabu bua kutumikila amue malu adibu bashintulule ikala mua kuambuluisha tshisumbu bua kuendatshi pamue ne bulongolodi bua Yehowa budi buenda buya kumpala. Bushuwa, anu bu muvuabi bua Elisha, mu kupita kua matuku, Yehowa udi mua kusaka bamue bana betu ba lulamatu badibu balongeshe bua kuenza malu a bungi kupita bavua babalongeshe.​—Yone 14:12.

      18. Bua tshinyi kulongesha bana betu ba balume badi mu bisumbu bionso mmudimu wa mushinga mukole lelu?

      18 Tudi batekemene ne: ngenyi ya mu tshiena-bualu etshi ne ya mu tshia kumpala neyisake bakulu ba bungi bua kukeba dîba dia kulongesha bakuabu. Tudi tulomba bana betu ba balume badi bakumbane bua bitabe ne muoyo mujima bionso bidibu babalongesha ne babitumikile bimpe bua kumona mua kulama mikoko ya Yehowa. Bobu benze nunku, nebikoleshe bisumbu bionso bia pa buloba bujima ne nebiambuluishe yonso wa kutudi bua kushala ne lulamatu mu tshikondo tshia malu makole alua.

      a Bikala muanetu wa balume utshidi nsonga uleja mudiye muena Kristo mushindame, muikale ne budipuekeshi ne ukumbaja malu malomba makuabu a mu Bible, bakulu badi mua kumulombela bua alue musadidi wa mudimu nansha yeye kayi muanji kukumbaja bidimu 20.​—1 Tim. 3:8-10, 12; tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1/7/1989, dibeji dia 29, mu Mfualansa.

      b Nudi mua kuyukidilangana malu adi mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15/4/2012, dibeji dia 14-16, tshikoso 8-13; ne adi mu mukanda wa “Nudilame mu dinanga dia Nzambi,” nshapita wa 16, tshikoso 1-3.

      Mua kulongesha bakuabu

      BAKULU bakadi bapatule bipeta bimpe mu dilongesha bakuabu mbafile ngenyi eyi:

      1. Wikale tshilejilu mu mêyi ne mu bienzedi.

      2. Ukankamije uudi ulongesha bua abale Bible munkatshi mua tshidimu tshijima bua akoleshe malanda ende Nzambi.

        Mukulu uleja musadidi wa mudimu mua kuyisha muaba udi anu bantu babanda bapueka
      3. Uyishe nende.

      4. Umulongeshe mua kulombola bimpe bisangilu bia mudimu wa buambi.

        1. Mukulu wenza muyuki wa patoke; 2. Mukulu wambuluisha musadidi wa mudimu; 3. Musadidi wa mudimu wa mudimu wenza muyuki wa patoke
      5. Paudi wenza muyuki wa patoke, umupeshe plan wa muyuki au bua amone muudi wenda uwenza.

      6. Wikale imue misangu umubikila ne bena mu dîku diende mu Ntendelelu wenu wa mu dîku.

      7. Umulombe yeye ne bena mu dîku diende bua nuyishe nabu ne bena mu dîku diebe mu teritware udibu kabayi banji kuyisha anyi udibu kabayi batamba kuyisha.c

      c Bakulu ba mu Afrique, mu Amerike, mu Asie, mu Australie, ne ba ku Mputu bavua balonde ngenyi eyi, mbapatule bipeta bimpe.

Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
Patuka
Buela
  • Tshiluba
  • Tumina bakuabu
  • Biudi musue
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Malu a kulonda
  • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
  • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
  • JW.ORG
  • Buela
Tumina bakuabu