TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • lv dib. 215-dib. 218 tshik. 1
  • Tutupa tukese tua mu mashi ne mishindu ya dipandangana

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Tutupa tukese tua mu mashi ne mishindu ya dipandangana
  • “Nudilame mu dinanga dia Nzambi”
  • Bintu bia muomumue
  • Mudi Nzambi umona mashi
    Shala ne muoyo kashidi!—Dilonga dia Bible dia nuenda nuyukila
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2004
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2000
  • Itaba bulombodi bua Nzambi wa muoyo
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2004
Tangila bikuabu
“Nudilame mu dinanga dia Nzambi”
lv dib. 215-dib. 218 tshik. 1

BIENA-BUALU BIDIBU BASAKIDILE

Tutupa tukese tua mu mashi ne mishindu ya dipandangana

Tutupa tukese tua mu mashi. Tutupa tukese etu tudi tufumina ku bitupa binene binayi bitu bienza mashi ebi: globile mikunze, globile mitoke, plakete ne plasma. Tshilejilu, mu globile mikunze mudi proteyine udibu babikila ne: hémoglobine. Baminganga batu bangata manga menza ne hémoglobine wa mu mashi a bantu anyi a nyama bua kondapa nawu bantu batu mashi akepa bikole mu mubidi anyi badi mashi mapatuke a bungi musangu umue.

Plasma (udi ne bia pa lukama 90 bia mâyi) ke utu wambula mikele ya mishindu ne mishindu idi mu mubidi, bidishi bia mubidi, nsukadi ne bintu bidibu babikila mu Mfualansa ne: hormone ne enzyme bua kubifikisha mu mubidi mujima. Mu plasma ke mutu kabidi bintu bidi biambuluisha mashi bua kuikalawu makuatakane, bintu bidi biluisha masama ne proteyine bu mudi udibu babikila ne: albumine. Muntu yeye mu njiwu ya kukuatshika disama kampanda, baminganga badi mua kumufundila bua bamutue proteyine wa gammaglobuline udi ne bintu bitu biluisha masama bia bungi, udibu bangatshila mu plasma wa mashi a muntu ukadi ne bintu bitu biluisha disama adi mu mubidi. Mu globile mitoke ke mudibu bangatshila bintu bu mudi: interféron ne interleukine, bitubu bondapa nabi masama makuabu ne imue mishindu ya kansere.

Muena Kristo udiku mua kuitaba bua bamuondape ne manga menza ne tutupa tukese tua mu mashi anyi? Bible kena utuambila tshia kuenza mu bualu ebu to, nunku muntu ne muntu udi ne bua kudiangatshila dipangadika kumpala kua Nzambi. Bamue bena Kristo badi mua kubenga bintu bionso ebi, bamba ne: mukenji uvua Nzambi muelele bena Isalele uvua ubalomba bua ‘kupumuna’ mashi a nyama ivuabu bashipa ‘panshi.’ (Dutelonome 12:22-24) Bakuabu pabu, badi babenga mashi onso nansha bitupa biawu binene, kadi badi mua kuitaba bua babondape ne bintu bienza ne tutupa tukese tua mu mashi. Badi mua kuela meji ne: bu mukadibu bakosolole tutupa etu njila ne njila, katuena kabidi tuleja muoyo wa muntu anyi wa nyama udibu bangatshile mashi au to.

Kumpala kua wewe kuitaba bua bakondape ne tutupa tukese tua mu mashi anyi kutubenga, diebeja ne: Ndiku mumanye ne: pandi mbenga tutupa tukese tuonso tua mu mashi, mbuena kuamba ne: ndi ne bua kubenga kabidi amue manga menza ne tutupa tukese etu adi ambuluisha bua kuluisha masama peshi bua kukosa mashi padiwu apatuka anyi? Ndiku mua kumvuija munganga tshindi mbengela anyi ngitabila manga menza ne katupa kamue ka mu mashi peshi tutupa tua bungi anyi?

Mishindu ya dipandangana. Netuakule anu bua mushindu wa diengulula mashi (hémodilution) ne wa kuangata mashi adi apatuka padibu bapanda muntu. Padibu bengulula mashi, badi baatuma mu tshiamu, banji bela muntu mâyi ne pashishe bapingaja mashi au mu mubidi. Padibu bangata mashi adi apatuka padibu bapanda muntu, badi baakoka kudi tshiamu kampanda, tshiasukula anyi tshiatata, pashishe tshiapingaja mu mubidi wa muntu au. Bu mudi mishindu ya dipandangana eyi ishilangana bilondeshile baminganga, muena Kristo udi ne bua kumanya tshidi munganga wende ukeba kuenza.

Kumpala kua muena Kristo kuangata dipangadika, udi ne bua kudikonka ne: ‘Bobu batume mashi anyi mu tshiamu kampanda, ne baimanyike bua kaanji kunyunguluka mu mubidi, kondo kanyi ka muoyo nekitabe ne: mashi aa atshidi anu anyi adibu kabayi ne bua “kupumuna panshi” anyi? (Dutelonome 12:23, 24) Bobu bangate mashi anyi, baasangishe ne manga makuabu bua kuakolesha, pashishe balue kungelawu mu mubidi, kondo kanyi ka muoyo kalongesha kudi Bible nekampishe anyi? Ndiku mumanye ne: pandi mbenga mishindu yonso ya kukoka mashi anyi ne kulua kuangela mu mubidi, mbuena kuamba ne: tshiena mua kuitaba bua bankoke mashi bua kungenzabu mateta, kusangishabu mashi anyi ne buanga bua kuakolesha ne pashishe kuangela peshi kuntua ku biamu bidi bienza mudimu pa muaba wa muoyo ne bisulusulu anyi?’

Muena Kristo udi ne bua kudiangatshila dipangadika dia tshidibu mua kuenza ne mashi ende padibu bamupanda. Bidi nanku kabidi padiye musue kuenzeja mateta a mashi anyi kudiondapisha ne ngondapilu idiku lelu idi ilomba bua kukoka ndambu wa mashi a mubedi, pamuapa bua kuakolesha ne manga ne pashishe kulua kumuelawu.

[Kazubu mu dibeji 217]

NKONKO IUDI MUA KUELA MUNGANGA

Bobu basue kukupanda anyi kukuondapa ne manga menza ne bimue bintu bidi mu mashi, ikala ne karte kebe ka DPA ne ambila baminganga bonso bua kabakuedi mashi to. Udi kabidi mua kuela munganga webe nkonko eyi:

▪ Baminganga bonso bikala mua kungondapa mbamanye ne: bu mundi Ntemu wa Yehowa, ntshiena ngitaba bua bangele mashi nansha bitupa binene bia mu mashi (globile mikunze, globile mitoke, plakete ne plasma) nansha meme nkeba kufua anyi?

▪ Bikala buanga budibu bamfundile buenza ne tutupa tukese tua mu mashi, tudimu bungi kayi? Nengikale ne bua kubuangata bungi kayi? Mbua kunua anyi mbua nshingi?

▪ Kondo kanyi ka muoyo koku mua kuitaba buanga buenza ne tutupa tukese tua mu mashi, njiwu kayi indi mua kupeta? Kakuenaku mishindu mikuabu ya diondapangana anyi?

Kumpala kua wewe kuangata dipangadika bua malu onso atudi batele kulu eku, sambila Yehowa. Mmulaye bua kupesha bantu bonso badi ‘bamulomba’ ne ditabuja meji a tshia kuenza.​—Yakobo 1:5, 6.

[Tablo mu dibeji 216]

BIA KUBENGA

MASHI ONSO

Globile mikunze

Globile mitoke

Plakete

Plasma

MUENA KRISTO ADIANGATSHILE DIPANGADIKA

Tutupa tukese tua mu globile mikunze

Tutupa tukese tua mu globile mitoke

Tutupa tukese tua mu plakete

Tutupa tukese tua mu plasma

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu