TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • bt nshap. 19 dib. 168-177
  • “Tungunuka anu ne kuakula, kupuwu to”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Tungunuka anu ne kuakula, kupuwu to”
  • ‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • “Mudimu wabu uvua wa kuenza ntenta” (Bienzedi 18:1-4)
  • “Bena Kolinto ba bungi . . . bakitabuja” (Bienzedi 18:5-8)
  • “Ndi ne bantu ba bungi mu tshimenga etshi” (Bienzedi 18:9-17)
  • “Biasua Yehowa” (Bienzedi 18:18-22)
  • Akula ne Pisikila—Bena dibaka ba tshitembu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
  • “Tshiena ne dibanza dia mashi a muntu nansha umue”
    ‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
  • Malu manene a mu mukanda wa Bienzedi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2008
‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
bt nshap. 19 dib. 168-177

NSHAPITA WA 19

“Tungunuka anu ne kuakula, kupuwu to”

Paulo wenza mudimu bua kudidiisha, kadi uteka mudimu wa buambi kumpala

Bienzedi 18:1-22

1-3. Paulo mmuye mu Kolinto bua tshinyi? Nntatu kayi idiye upetamu?

TUDI lua ku ndekelu kua 50 P.Y. Mupostolo Paulo udi mu Kolinto, tshimenga tshia bangenda mushinga babanji mudi bantu ba bungi bena Greke, bena Lomo, ne bena Yuda.a Paulo ki mmuluamu bua kusumba bintu anyi kubipana peshi kukeba mudimu to. Mmuluamu bua mudimu wa mushinga mukole wa kumanyisha Bukalenge bua Nzambi. Nansha nanku, udi dijinga ne muaba wa kusombela, kadi mmudisuike bua kalu bujitu kudi bena Kristo nende, bua bikale bamudiisha bua mudimu wende to. Tshidiye wenza ntshinyi?

2 Paulo mmumanye mua kuenza ntenta. Mmudimu mukole, kadi udi uwenza bua kudidiisha. Neapetaku mudimu wa bianza mu tshimenga tshidi ne bantu ba bungi etshi anyi? Neapetaku muaba muimpe wa kusombela anyi? Nansha mudi Paulo ne ntatu eyi, kena ulengulula mudimu wende wa mushinga wa kuyisha to.

3 Anu mutuabimona, Paulo wakashala mu Kolinto amu matuku a bungi, mudimu wende kupatulawu bipeta bimpe. Mudimu uvua Paulo muenze mu Kolinto, udi utupetesha dilongesha kayi didi dituambuluisha bua kufila bumanyishi buonso menemene bua Bukalenge bua Nzambi mu teritware wetu?

KOLINTO UVUA MUABA WA MBUU IBIDI

Kolinto wa kale uvua pankatshi pa tshitupa tshia buloba bua Grese bua ku mukuna ne bua mu mâyi buvua lua ku sud. Muaba mukese menemene uvuayi uvua wa kilometre mitue ku 6 mu bualabale, nunku Kolinto uvua ne malobo abidi. Mu golfe wa Kolinto lua ku ouest kuvua dilobo dia Léchée, kuvua mazuwa a Itali, a Sicile, ne a Espanye ayila. Ku golfe wa Saronique lua ku est, kuvua kuoku dilobo dia Kanekelea, divua mazuwa a dishiya dia Mbuu wa Égée, a mu Asia Mukese, mu Sulia, ne mu Ejipitu atua alukila.

Bu muvua ku ndekelu kua tshitupa tshia buloba bua Grese bua mu mâyi tshia ku sud kuikale njiwu bua mpepele mikole ivuaku, kakuyi mushindu wa mazuwa kuyaku, baendeshi bavua banji kuya kuimanyika mazuwa pa dimue dia ku malobo abidi a mu Kolinto, pashishe bambula majitu abu pa buloba bume, ne balua kuela mu mazuwa ku dilobo dikuabu. Bavua kabidi bakoka mazuwa avua ne bintu bipepele pa buloba bume kumbukila ku mbuu umue too ne ku mbuu mukuabu. Bua muaba uvua tshimenga tshia Kolinto, tshivua tshilombola dienda dia mushinga dia pa mâyi divua dienzekela ku est-ouest ne dia pa buloba bume divua dienzekela ku nord-est. Tshisalu tshivua tshienzeka atshi tshivua tshibueja bubanji bua bungi mu Kolinto, tshibuejamu kabidi buenzavi butu mu malobo a bungi.

Pavua Paulo ne muoyo, Kolinto uvua tshimenga tshikulu tshia provense wa Akaya wa bena Lomo ne tshivua kabidi muaba munene uvua ulombola malu a bungi. Ntempelo wa Kaisa uvuamu, nsunagoga wa bena Ebelu, miaba minsantu ya kutendelela, ne ntempelo ya bungi ivuabu balambule nzambi mishilashilangane ya mu Grese ne mu Ejipitu ivuamu idi tshijadiki tshia ne: Kolinto uvua muaba wa ntendelelu ya bungi.​—Bien. 18:4.

Kuvua manaya a ditembangana avua enzeka musangu umue panyima pa bidimu bibidi; avua enzekela mu tshimenga tshivua ku mutumba. Owu ke avua mibidi panyima pa manaya a Olimpie. Pamuapa mupostolo Paulo uvua mu Kolinto pavua manaya a mu 51 P.Y. enzeka. Ke bualu kayi diksionere dikuabu dia malu a mu Bible didi diamba ne: “Ki nku mpukampuka kuvuaye muakule bua banyemi ba lubilu mu mukanda wa kumpala uvuaye mufundile bena Kolinto to.”​—1 Kol. 9:24-27.

“Mudimu wabu uvua wa kuenza ntenta” (Bienzedi 18:1-4)

4, 5. a) Pavua Paulo mu Kolinto, wakasombela kua nganyi? Mmudimu kayi wa bianza wakenzaye? b) Mmunyi muvua Paulo mua kuikala mumanye mudimu wa dienza ntenta?

4 Matuku ndambu Paulo mumane kufika mu Kolinto, wakapetangana ne muena Yuda mukuabu mulelela, diende Akila ne mukajende Pisikila, anyi Pisika. Bavua bakididi ba benyi. Bavua baye kusombela mu Kolinto bualu mukalenge Kulaudio uvua mutumine “bena Yuda bonso dîyi bua bumbuke mu Lomo.” (Bien. 18:1, 2) Bakalomba Paulo bua alue kusombela kuabu ne enze nabu mudimu wa bianza. Bible udi wamba ne: “Bu [muvua Paulo] wenza mudimu wa muomumue nabu, wakasombela ku nzubu kuabu, kuenzaye nabu mudimu, bualu mudimu wabu uvua wa kuenza ntenta.” (Bien. 18:3) Paulo wakasombela kua bena dibaka bakididi ba benyi abu tshikondo tshionso tshivuaye uyisha mu Kolinto. Mu tshikondo tshivuaye musombe nabu atshi ke muvuaye pamuapa mufunde imue mikanda yakalua tshitupa tshia Bible.b

5 Mmunyi muvua Paulo, uvua mulongele “ku makasa a Gamaliele,” mua kuikala kabidi muenji wa ntenta? (Bien. 22:3) Bidi bimueneka ne: bena Yuda ba mu bidimu lukama bia kumpala kabavua bamone ne: bivua bikumbane bua kulongesha bana babu mudimu wa bianza, nansha muvua bana abu mua kulua kulonga tulasa tukuabu to. Bu muvua Paulo muledibue ku Tâso wa mu Kilikia, tshimenga tshiende lumu bua tshilamba tshia cilicium tshivuabu benza natshi ntenta, uvua pamuapa mulonge mudimu au katshia ku buana. Kuenza ntenta kuvua kulomba tshinyi? Kuvua mua kuikala kulomba kutela tshilamba tshia kuenza natshi ntenta ne buanda, anyi kukosa tshilamba tshikole tshia bujitu ne kutshitela ku bianza bua kuenza ntenta. Mishindu yonso ibidi ya dienza ntenta eyi ivua mudimu mukole.

6, 7. a) Mmunyi muvua Paulo umona dienza ntenta? Ntshinyi tshidi tshileja ne: Akila ne Pisikila bavua pabu bamona dienza ntenta anu bu Paulo? b) Mmunyi mudi bena Kristo ba lelu bidikija Paulo ne Akila ne Pisikila?

6 Paulo kavua umona dienza ntenta bu mudimu wende munene to. Wakenza ntenta anu bua kudidiisha bua amone mua kuambila bantu lumu luimpe ‘kabayi bafuta tshintu.’ (2 Kol. 11:7) Mmunyi muvua Akila ne Pisikila bamona mudimu wabu wa bianza? Bu muvuabu bena Kristo, bavua bushuwa bawumona anu bu Paulo. Kadi pakumbuka Paulo mu Kolinto mu 52 P.Y., Akila ne Pisikila bakawulekela kuyabu nende ku Efeso. Mu nzubu muabu ke muvua tshimue tshisumbu tshia mu Efeso amu tshienzela bisangilu. (1 Kol. 16:19) Bakalua kupingana ku Lomo, kuluabu kabidi kualukila mu Efeso. Bena dibaka abu bavua bateka malu a Bukalenge kumpala ne bavua badifila ku budisuile bua kuambuluisha bakuabu, ke kuanyishibuabu kudi “bisumbu bionso bia mu bisamba bikuabu.”​—Lomo 16:3-5; 2 Tim. 4:19.

7 Bena Kristo ba lelu badi bidikija Paulo ne Akila ne Pisikila. Bamanyishi ba tshisumi badi badienzeja bikole bua ‘kabalu bujitu bunene kudi’ bakuabu. (1 Tes. 2:9) Bamanyishi ba bungi ba Bukalenge ba ku dîba ne ku dîba mba kuela kalumbandi bualu badi benza mudimu wa bianza mu mêba makese anyi bawenza mu mukungulu kampanda bua bamone mua kudidiisha mu mudimu wabu munene wa buena Kristo. Anu bu Akila ne Pisikila, batendeledi ba Yehowa ba bungi batu bafila nzubu yabu ne muoyo mujima bua batangidi bena ngendu basombelamu. Bana betu ‘badi ne tshibidilu tshia kuakidila benyi’ aba, mbamanye mudi kuenza nanku kubakolesha bobu bine ne kubakankamija.​—Lomo 12:13.

MIKANDA MIFUNDISHA KU BUKOLE BUA NYUMA YAKAKANKAMIJANGANA

Mu ngondo 18 ivua mupostolo Paulo muenze mu Kolinto, bu mu 50-52 P.Y., wakafunda mikanda yoyi mikese ngibidi yakalua tshitupa tshia Mifundu ya mu tshiena Greke ya buena Kristo, ke Tesalonike wa kumpala ne muibidi. Wakafundila bena Galatiya pamuapa mu ngondo ayi anyi katupa kakese pashishe.

Tesalonike wa kumpala ke mukanda wa kumpala ku yonso itu Paulo mufunde ku bukole bua nyuma. Paulo wakaya mu Tesalonike bu mu 50 P.Y., mu luendu luende luibidi lua bumisionere. Tshisumbu tshivuabu benzamu tshikavua pa kutuilangana ne buluishi, ke Paulo ne Sila kudimonabu benzejibue bua kumbukamu. (Bien. 17:1-10, 13) Bu muvua Paulo uditatshisha bua tshisumbu tshipiatshipia atshi, wakadienzeja misangu ibidi bua kupinganamu, kadi ‘Satana wakamukangila njila.’ Ke yeye kutuma Timote bua aye kusamba bana betu ne kubakolesha. Pamuapa lua ku ndekelu kua 50 P.Y., Timote wakapingana mu Kolinto muvua Paulo, kumupeshaye lumu luimpe lua tshisumbu tshia mu Tesalonike. Panyima pa bualu abu, Paulo wakafunda mukanda eu.​—1 Tes. 2:17–3:7.

Paulo wakafunda Tesalonike muibidi pamuapa panyima pa wa kumpala, bu mu 51 P.Y. Timote ne Siluano (udibu babikila mu Bienzedi ne: Sila) bavua bele bena mu Tesalonike mioyo pamue ne Paulo mu mikanda ibidi eyi, kadi kakuena tshintu tshidi tshileja ne: bakalua kutuilangana kabidi busatu buabu panyima pa Paulo mumane kumbuka mu Kolinto to. (Bien. 18:5, 18; 1 Tes. 1:1; 2 Tes. 1:1) Paulo uvua mufunde mukanda muibidi eu bua tshinyi? Bidi bimueneka ne: uvua mupete ngumu mikuabu ya bungi ivua itangila tshisumbu atshi, pamuapa kudi muntu uvuaye mutume ne mukanda wa kumpala. Ngumu ayi yakasaka Paulo bua kuela bana betu kalumbandi bua dinanga diabu ne dinanukila diabu, ne bua kuakaja lungenyi lua bamue ba kudibu bavua bamba ne: dilua dia Mukalenge dikavua dilembelele.​—2 Tes. 1:3-12; 2:1, 2.

Bidi bimueneka mu mukanda uvua Paulo mutumine bena Galatiya ne: uvua muye kubatangila misangu yoyi mikese ngibidi kumpala kua kabafundilawu. Mu 47-48 P.Y., Paulo ne Bânaba bakaya mu bimenga bivua mu provense wa Galatiya wa bena Lomo ebi: Antiokia wa mu Pisidia, Ikonio, Luseta, ne Dêbe. Mu 49 P.Y., Paulo wakapinganamu ne Sila. (Bien. 13:1–14:23; 16:1-6) Paulo wakafunda mukanda eu bualu bantu bavua balamate ku buena Yuda bakafikamu anu utshiumbusha makasa, kutuadijabu kulongesha ne: bena Kristo bavua ne bua kutengudibua ne kutumikila mikenji ya Mose. Kakuyi mpata, Paulo wakafundila bena Galatiya diakamue pakumvuaye malongesha a dishima au. Bidi mua kuikala ne: uvua muwufundile mu Kolinto; anyi mu Efeso, dîba divuaye muanji kuikisha pavuaye mu luendu upingana mu Antiokia wa mu Sulia, peshi uvua muwufundile mu Antiokia muine.​—Bien. 18:18-23.

“Bena Kolinto ba bungi . . . bakitabuja” (Bienzedi 18:5-8)

8, 9. Ntshinyi tshiakenza Paulo pakaluishabu mudimu wende mukole wa diyisha bena Yuda? Nkuepi kuakayaye bua kuyisha?

8 Biakamueneka patoke ne: Paulo uvua wenza mudimu wa bianza bua kudiambuluisha bua akumbaje mudimu wa buambi pakamutuadila Sila ne Timote mapa a ku Makedonia. (2 Kol. 11:9) Diakamue, Paulo “wakatuadija kudifila bikole mu mudimu wa dîyi [“wakafila diba diende dionso anu mu kuamba kua diyi,” Muanda Mulenga Lelu].” (Bien. 18:5) Kadi nansha muvuaye mudifile mu diyisha bena Yuda nanku, bakamuluisha kabidi bikole. Paulo wakatutula bilamba biende bua kuleja ne: kavua ne dibanza dia mashi a bantu bavua babenga kuitaba mukenji wa Kristo uvua usungila muoyo to. Yeye kubambila ne: “Mashi enu ikale pa mitu yenu. Meme tshiena ne bualu to. Kutuadijila ku mpindieu, nenye kudi bantu ba bisamba bikuabu.”​—Bien. 18:6; Yeh. 3:18, 19.

9 Nkuepi kudi Paulo uya mpindieu bua kuyisha? Muntu mukuabu wakamuakidila kuende, ke Titio Yusto, uvua pamuapa muitabuje buena Yuda. Uvua ne nzubu mutue nsunagoga mutumba. Paulo wakumbuka ku nsunagoga kuyaye kusombela kuende. (Bien. 18:7) Paulo uvua anu utudila kua Akila ne Pisikila pavuaye uya ku Kolinto, kadi kua Yusto ke kuvuaye musombele pavuaye wenza mudimu wa buambi.

10. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Paulo kavua mudisuike bua kuyisha anu bantu ba bisamba bikuabu to?

10 Bu muvua Paulo muambe ne: uvua ne bua kuya kudi bantu ba bisamba bikuabu, bidi bileja ne: uvua muele bena Yuda bonso ne bantu bavua bitabuje buena Yuda nyima, nansha bavua bitabe bulelela anyi? Tòo. Tshilejilu, “Kulisipo mutangidi wa nsunagoga wakalua muena kuitabuja mu Mukalenge, yeye pamue ne ba mu nzubu muende bonso.” Bidi bimueneka ne: bantu ba bungi ba mu nsunagoga au bakadisangisha ne Kulisipo, bualu Bible udi wamba ne: “Bena Kolinto ba bungi bavua bumvue lumu luimpe bakitabuja, kubabatizabu.” (Bien. 18:8) Nanku nzubu wa Titio Yusto wakalua muaba uvua tshisumbu tshipiatshipia tshia bena Kristo tshivua mu Kolinto tshienzela bisangilu. Bu mudibu bafunde malu adi mu mukanda wa Bienzedi alondangana muvuawu menzeke anu mutu Luka ufunda, nanku bena Yuda abu anyi bantu bavua bitabuje buena Yuda bakalua bena Kristo panyima pa Paulo mumane kututula bilamba biende. Bualu ebu budi buleja ne: Paulo uvua mudiakaje bua kuya ne malu mu mushindu mukuabu pavua nsombelu ushintuluka.

11. Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bidikija Paulo lelu padibu bayisha bantu badi mu bukua ntendelelu?

11 Lelu, bitendelelu bia bukua buena Kristo mbiele miji mu matunga a bungi ne bidi ne buenzeji bukole kudi badimu. Mu amue matunga, bamisionere ba mu bitendelelu abi mbabuejamu bantu ba bungi. Ba bungi badi badiamba mudibu bena Kristo batu balonda bilele bia buena kuetu, anu bu bena Yuda ba mu bidimu lukama bia kumpala bavua mu Kolinto. Kadi anu bu Paulo, tuetu Bantemu ba Yehowa tudi tudienzeja ne tshisumi tshionso bua kupeta bantu ba nanku, tubambuluisha bua bavudije dimanya diabu dia Mifundu. Nansha bobu babenga kututeleja anyi bamfumu ba bitendelelu biabu batukengesha, katuakuteketa mu mikolo to. Munkatshi mua bantu ‘badi ne tshisumi bua Nzambi, kadi kabiyi bilondeshile dimanya dijalame,’ mudi mua kuikala bena bupuekele ba bungi batudi ne bua kukeba ne kupeta.​—Lomo 10:2.

“Ndi ne bantu ba bungi mu tshimenga etshi” (Bienzedi 18:9-17)

12. Ndikankamija kayi diakapeta Paulo mu tshikena kumona?

12 Bikalabi ne: Paulo uvua ne dielakana bua kutungunuka ne mudimu wa buambi mu Kolinto, dielakana diende adi diakajika pavua Mukalenge Yezu mumumuenekele mu tshikena kumona butuku ne mumuambile ne: “Kutshinyi to, kadi tungunuka anu ne kuakula, kupuwu to, bualu ndi nebe ne kakuena muntu wakuluisha bua kukuenzela bibi to; bualu ndi ne bantu ba bungi mu tshimenga etshi.” (Bien. 18:9, 10) Tshikena kumona atshi tshivua bushuwa tshimukankamije! Mukalenge nkayende wakamujadikila ne: uvua ne bua kumukuba bua kabamuenzedi bibi to, kumuambilaye kabidi ne: mu tshimenga atshi muvua bantu ba bungi bavua bakumbane bua kuteleja lumu luimpe. Paulo wakenza tshinyi? Bible udi wamba ne: “Wakashalamu tshidimu tshijima ne ngondo isambombo, ulongesha dîyi dia Nzambi munkatshi muabu.”​—Bien. 18:11.

13. Mbualu kayi buvua Paulo mua kuikala muvuluke pavuabu baya nende ku nkuasa wa tshilumbuluidi? Bua tshinyi uvua mumanye ne: malu avua ne bua kuenda bimpe?

13 Paulo mumane kuenza bu tshidimu tshijima mu Kolinto, bualu bukuabu buakamuenzekela buvua bumujadikile ne: Mukalenge uvua umukuba. Bible udi wamba ne: “Bena Yuda bakaluisha Paulo bamane kumvuangana, kuyabu nende ku nkuasa wa tshilumbuluidi,” uvuabu babikila ne: bêma. (Bien. 18:12) Bantu ba bungi badi bamba ne: bêma uvua tshiakuidi tshibaka ne mabue matoke ne a blé muwule tente ne bilengejilu, tshivua pabuipi ne munkatshinkatshi mua muaba wa tshisalu tshia mu Kolinto. Muaba mutupu uvua kumpala kua bêma uvua mualabale bikole bua bantu ba bungi kudisangishilapu. Bintu bidi bakebuludi bapete bidi bileja ne: nkuasa wa tshilumbuluidi uvua pabuipi ne nsunagoga, tuambe ne: pabuipi ne kua Yusto. Pavuabu benda basemena ne Paulo ku bêma, uvua pamuapa muvuluke muvuabu base Stefano mabue, utubu babikila misangu mikuabu ne: muena Kristo wa kumpala wakashipabu bua ditabuja. Paulo, uvua mumanyike musangu au mu dîna dia Shaula, uvua “muanyishe lufu luende.” (Bien. 8:1) Bualu bua muomumue abu buvua ne bua kufikila Paulo anyi? Tòo, bualu bavua bamulaye ne: ‘Kakuena muntu wakuenzela bibi to.’​—Bien. 18:10.

Galio wipata bantu bavua balue kufunda Paulo badi ne tshiji. Basalayi bena Lomo babatamija bantu badi ne tshiji.

“Ke yeye kubipata ku nkuasa wa tshilumbuluidi.”​—Bienzedi 18:16

14, 15. a) Bena Yuda bavua bafunde Paulo ne bualu kayi? Galio wakabipata bua tshinyi? b) Tshiakafikila Sosetene ntshinyi? Tshiakamufikisha pamuapa ku dilua nganyi?

14 Ntshinyi tshiakenzeka pakafika Paulo ku nkuasa wa tshilumbuluidi? Nzuji mulumbuluishi uvua Galio wa mu Akaya. Uvua tutuende wa Sénèque muena malu a nkindi muena Lomo. Bena Yuda bakafunda Paulo kudiye ne: “Muntu eu udi witabijija bantu bua kutendelela Nzambi mu mushindu udi kawuyi upetangana ne mikenji.” (Bien. 18:13) Bena Yuda abu bavua basua kuamba ne: Paulo uvua witabijija bantu bua kutendelela Nzambi mu mushindu uvua ushipa mikenji. Kadi Galio wakamona ne: Paulo kavua muenze “tshilema anyi bualu bubi bunene” to. (Bien. 18:14) Galio kavua musue kubuelakana mu dikokangana dia bena Yuda to. Ke bualu kayi wakabipata, Paulo kayi nansha muakule to! Bobu kufiika munda. Bakajikijila Sosetene tshiji, uvua pamuapa mupingane pa muaba wa Kulisipo mutangidi wa nsunagoga. Bakakuata Sosetene, “kutuadijabu kumututa kumpala kua nkuasa wa tshilumbuluidi.”​—Bien. 18:17.

15 Bua tshinyi Galio kakabapangisha bua kututa Sosetene? Mbualu uvua pamuapa wela meji ne: Sosetene ke uvua mulue ne bantu bavua bakuate Paulo abu ne uvua mpindieu upeta tshivua tshimukumbanyine. Kadi nansha biobi nanku anyi kabiyi nanku, mututu uvuaye mudie wakapatula bipeta bimpe. Mu mukanda wa kumpala uvua Paulo mufundile tshisumbu tshia mu Kolinto panyima pa bidimu bia bungi, wakabikilamu muntu mukuabu diende Sosetene ne: muanetu. (1 Kol. 1:1, 2) Uvuaku mua kuikala Sosetene uvuabu batute bikole mu Kolinto au anyi? Biobi nanku, mututu uvuabu bamupele ke uvua mumuambuluishe bua kulua muena Kristo.

16. Ntshinyi tshidi mêyi a Mukalenge a ne: “Kutshinyi to, kadi tungunuka anu ne kuakula, kupuwu to, bualu ndi nebe,” atuenzela bua mudimu wa buambi?

16 Vuluka ne: bena Yuda bamane kubenga mukenji wa Paulo, Mukalenge Yezu wakalua kumuambila ne: “Kutshinyi to, kadi tungunuka anu ne kuakula, kupuwu to, bualu ndi nebe.” (Bien. 18:9, 10) Tuikalayiku petu tuvuluka mêyi ende aa, nangananga padi bantu babenga mukenji wetu lelu. Katupu muoyo ne: Yehowa ke udi umona mu muoyo wa muntu, ne udi ukoka badi bakaje muoyo wabu kudiye. (1 Sam. 16:7; Yone 6:44) Bualu ebu butusakaku bua kudifila anu mu mudimu wa buambi. Bantu batue ku 300 000 batu babatijibua tshidimu tshionso etshi, tuambe ne: bantu batue ku 800 butshiatshia builila ebu. Yezu udi ujadikila bonso badi batumikila dîyi diende dituma dia ‘kuvuija bantu ba mu bisamba bionso bayidi’ ne: “Ndi nenu matuku onso too ne ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu eu.”​—Mat. 28:19, 20.

“Biasua Yehowa” (Bienzedi 18:18-22)

17, 18. Paulo uvua mua kuikala muvuluke malu kayi pavuaye mu mazuwa uya mu Efeso?

17 Katuena bamanye bikala tshivua Galio muenzele bafundi ba Paulo ni tshivua tshifile ndambu wa ditalala kudi bena mu tshisumbu tshipiatshipia tshia bena Kristo tshivua mu Kolinto. Kadi Paulo wakashalamu kabidi “matuku makuabu” kumpala kua kulayanganaye nabu. Mu muvu wa luya wa mu 52 P.Y., wakadilongolola bua kuangatshila mazuwa ku dilobo dia mu Kanekelea uvua muaba wa kilometre bu 11 lua ku est kua Kolinto, kuyaye ku Sulia. Kadi kumpala kua Paulo kumbuka mu Kanekelea, “uvua mukoseshe nsuki yende . . . , bualu uvua muenze mutshipu.”c (Bien. 18:18) Pashishe wakangata Akila ne Pisikila, kusabukabu Mbuu wa Égée batangile ku Efeso mu Asia Mukese.

18 Pavua Paulo mu mazuwa umbuka mu Kanekelea, uvua pamuapa uvuluka malu avua menzeke mu Kolinto. Uvua uvuluka malu mimpe a bungi avua amuenza disanka. Mudimu wa buambi uvuaye muenzamu mu ngondo 18 uvua mupatule bipeta bimpe. Tshisumbu tshia kumpala tshiakenzeka mu Kolinto, tshivua tshienzela bisangilu kua Yusto. Mu bantu bakalua bena kuitabuja muvua Yusto, Kulisipo ne ba mu nzubu muende, ne bantu bakuabu ba bungi. Paulo uvua munange bena kuitabuja bapiabapia abu, bualu uvua mubambuluishe bua balue bena Kristo. Wakalua kubafundila mukanda wamba ne: bavua bu mukanda wa kudianyisha nawu mufunda mu muoyo wende. Tuetu petu tudi banange bantu batudi bambuluishe bua kubuela mu ntendelelu mulelela. Bidi bituenza disanka patudi tubamona bobu bikale ‘mikanda ya muoyo ya kudianyisha nayi.’​—2 Kol. 3:1-3.

19, 20. Ntshinyi tshiakenza Paulo diakamue pakafikaye mu Efeso? Didienzeja diende bua kukumbaja malu avuaye mudifundile mu mudimu wa Yehowa didi ditulongesha tshinyi?

19 Pakafika Paulo mu Efeso, wakaditua diakamue mu mudimu wa buambi. “Wakabuela mu nsunagoga, kubangaye kueleshisha bena Yuda meji.” (Bien. 18:19) Musangu au, Paulo wakenza matuku makese mu Efeso. Nansha muvuabu bamulomba bua kushalamu matuku a bungi, “kakitaba to.” Wakalayangana ne bena Efeso, kubambilaye ne: “Biasua Yehowa, nempingane kabidi kunudi.” (Bien. 18:20, 21) Kakuyi mpata, Paulo uvua mumanye ne: bivua bikengela kuenza mudimu wa bungi wa buambi mu Efeso. Uvua ne meji a kupinganamu, kadi wakalekeela Yehowa malu onso mu bianza. Atshi si ntshilejilu tshimpe tshia tuetu kulonda! Mbimpe tuele tshidia tshia kumpala mu malu atudi badifundile bua kukumbaja mu mudimu wa Yehowa. Nansha nanku, tudi ne bua kueyemena bulombodi bua Yehowa ne kukeba bua kuya ne malu mudiye musue.​—Yak. 4:15.

20 Paulo wakashiya Akila ne Pisikila, kusabukaye mbuu ne kupueka mu Kaisalia. Bidi bimueneka ne: ‘wakabanda’ ku Yelushalema bua kuela bena mu tshisumbu tshivuaku muoyo. Pashishe Paulo wakaya kuende, mu Antiokia wa mu Sulia. Luendu luende luibidi lua bumisionere ndujike mu mushindu muimpe. Ntshinyi tshiamuenzekela mu luendu lua ndekelu lua bumisionere?

MUTSHIPU UVUA PAULO MUENZE

Bienzedi 18:18 udi uleja ne: pavua Paulo mu Kanekelea, “uvua mukoseshe nsuki yende . . . , bualu uvua muenze mutshipu.” Mmutshipu kayi au?

Mu kuamba kuimpe, mutshipu nkulaya Nzambi ne muoyo mujima ku budisuile bua kuenza bualu kampanda, kufila tshintu, anyi kuikala mu nsombelu kansanga. Kudi badi bamba ne: Paulo wakakosesha nsuki bua kukumbaja mutshipu uvuaye muenze wa bunazi. Kadi tumanye ne: bilondeshile Mifundu, pavua munazi ujikija tshikondo tshia mudimu wa pa buawu uvuaye wenzela Yehowa, bavua ne bua kumukungula nsuki “ku tshibuelelu tshia ntenta wa kusambakena.” Bidi bimueneka ne: mukenji wa nanku bavua mua kuwutumikila anu mu Yelushalema, kakuvua mushindu wa kuwutumikila mu Kanekelea to.​—Nom. 6:5, 18.

Mukanda wa Bienzedi kawena uleja dîba divua Paulo muenze mutshipu wende to. Pamuapa uvua muwenze kumpala mene kua kuluaye muena Kristo. Mukanda wa Bienzedi kawena nansha uleja ne: Paulo uvua mulombe Yehowa bualu busunguluke to. Mukanda mukuabu udi uleja ne: pavua Paulo mukoseshe nsuki bidi bileja ne: uvua “wela Nzambi tuasakidila bua muvuaye mumulame, bienze bua [Paulo] akumbaje mudimu wende mu Kolinto.”

a Tangila kazubu ka “Kolinto uvua muaba wa Mbuu ibidi.”

b Tangila kazubu ka “Mikanda mifundisha ku bukole bua nyuma yakakankamijangana.”

c Tangila kazubu ka “Mutshipu uvua Paulo muenze.”

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu