TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w12 15/10 dib. 22-26
  • Tumikila Nzambi bua malu adiye mulaye akuambuluishe

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Tumikila Nzambi bua malu adiye mulaye akuambuluishe
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • MUTSHIPU: TSHIJADIKI TSHIA MUDI BUALU BULELELA
  • YEHOWA UDI ULAYA ABALAHAMA NE UDITSHIPA
  • MITSHIPU YA NZAMBI IDI IPETANGANA NE UVUAYE MUENZE KUDI ABALAHAMA
  • MITSHIPU MIKUABU IBIDI
  • ISALELE MUPIAMUPIA WA NZAMBI
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2022
  • Eyowa wenu ikale anu eyowa
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
  • Yehowa N’nzambi wa bipungidi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
w12 15/10 dib. 22-26

Abalahama utangila mitoto
Tumikila Nzambi bua malu adiye mulaye akuambuluishe

‘Bu muvua Nzambi kayi mua kuditshipa mu dîna dia muntu uvua mumupite, wakaditshipa mu dîna diende nkayende.’​—EB. 6:13.

TETA KUANDAMUNA

  • Bua tshinyi tudi ne bua kuikala bashindike ne: malu adi Nzambi mulongolole neakumbane?

  • Pakavua Adama ne Eva bamane kuenza bubi, Nzambi wakalaya tshinyi?

  • Mulayi uvua Nzambi mupeshe Abalahama udi utuambuluisha mushindu kayi?

1. Mmunyi mudi malu adi Yehowa wamba ashilangana ne a bantu bena mibi?

YEHOWA udi “Nzambi udi ulamata ku bushuwa.” (Mus. 31:5) Katuena anu mua kueyemena bantu bena mibi misangu yonso to, kadi ‘Nzambi kena mua kushima.’ (Eb. 6:18; bala Nomba 23:19.) Utu anu ukumbaja malu onso atuye ulaya bantu bua diakalenga diabu. Tshilejilu, malu onso avua Nzambi ulongolola bua kuenza pavuaye ufuka ‘akenjibua.’ Nunku, ku ndekelu kua dituku disambombo dia bufuki, “Nzambi wakamona bintu bionso biakenzaye ne: biakadi bimpe be!”​—Gen. 1:6, 7, 30, 31.

2. Dituku dia dikisha dia Nzambi ntshinyi? Bua tshinyi ‘wakajidila’ dituku edi?

2 Pakamba Yehowa ne: bintu bionso bivuaye mufuke bivua bimpe menemene, wakamanyisha ntuadijilu wa dituku dia muanda mutekete. Divua dituku dia dikisha dia Nzambi. Kadivua dituku dia mêba 24 to, kadi tshivua tshikondo tshile tshivuaye mua kuikisha ku mudimu wende wa kufuka bintu pa buloba. (Gen. 2:2) Dituku dia dikisha dia Nzambi ditshidi ditungunuka. (Eb. 4:9, 10) Bible kena uleja menemene dîba divuadi dituadije to. Divua dituadije matuku makese yeye mumane kufuka Eva mukaji wa Adama, lelu kukadi bidimu bitue ku 6 000. Tutshidi bindile malu avua Nzambi mulaye pakafukaye buloba bua buikale mparadizu muule ne bantu bapuangane akumbana mu Bukokeshi bua bidimu tshinunu bua Yezu Kristo. (Gen. 1:27, 28; Buak. 20:6) Udiku mujadike ne: neupete pebe masanka aa anyi? Bushuwa, udi mua kuapeta. Bualu ‘Nzambi wakavudijila dituku dia muanda mutekete disanka, wakadijidila.’ Bualu ebu buvua bujadika ne: nansha malu avua Nzambi kayi mulongolole mua kuenzeka, disua diende divua amu ne bua kukumbana ku ndekelu kua dituku diende dia dikisha.​—Gen. 2:3.

3. a) Panyima pa dituku dia dikisha dia Nzambi dimane kutuadija, mbuntomboji kayi buakajuka? b) Mmushindu kayi uvua Yehowa muleje meji ende bua kubutula ntomboji?

3 Panyima pa dituku dia dikisha dia Nzambi dimane kutuadija, bimue bifukibua biende biakamutombokela. Satana uvua kumpala muanjelu wa Nzambi wakajinga bua bantu bamutendelele pamutu pa kutendelelabu Nzambi. Wakamba dishima dia kumpala ne kusaka Eva bua kubengaye kutumikila Yehowa. (1 Tim. 2:14) Eva pende wakafikisha bayende ku ditombokela Yehowa. (Gen. 3:1-6) Tshivua bualu bubi buvua kabuyi buanji kuenzeka. Nansha muvua Satana wamba muvua Yehowa muena dishima, Yehowa wakamona ne: kuditshipa bua kuleja ne: disua diende bua buloba divua ne bua kukumbana kakuvua ne mushinga to. Kadi mu mêyi avua Nzambi mulaye bua kukumbaja mu tshikondo tshikavuaye mujadike, wakaleja muvuabu ne bua kubutula ntomboji wamba ne: ‘Nenteke lukuna pankatshi pebe ne mukaji, ne pankatshi pa bana bebe ne bana bende, muana wa mukaji neakukume ku mutu kuebe, ne wewe neumusume ku tshikankanyi tshiende.’​—Gen. 3:15; Buak. 12:9.

MUTSHIPU: TSHIJADIKI TSHIA MUDI BUALU BULELELA

4, 5. Abalahama uvua wenza tshinyi imue misangu bua kulaya bualu bua mushinga?

4 Bidi bimueneka ne: too ne mu tshikondo atshi, kabivua ne mushinga bua Nzambi kuditshipaye bua kuleja muvua bualu kampanda bulelela to. Bifukibua bipuangane bivua binange Nzambi ne bimuidikija kabivua dijinga ne kuditshipa to; bitu anu biamba bulelela ne bieyemenangana ne muoyo mujima. Kadi malu akashintuluka pakenza bantu bubi ne kuluabu bapange bupuangane. Nunku pakavula dishima mu bantu, kuditshipa kuakalua ne mushinga bua kuleja muvua malu kampanda a mushinga malelela.

5 Abalahama wakaditshipa misangu mitue ku isatu. (Gen. 21:22-24; 24:2-4, 9) Tshilejilu, uvua muditshipe pavuaye ufuma ku ditshimuna mukalenge wa Elama ne bena diende. Mukalenge wa Salema ne mukalenge wa Sodoma bakalua kusambakena ne Abalahama. Bu muvua Melekisedeke mukalenge wa Salema muikale kabidi “muakuidi wa Nzambi Mutambe Bunene wa mu diulu,” wakabenesha Abalahama ne kutumbisha Nzambi bua muvuaye muambuluishe Abalahama bua kutshimuna baluishi bende. (Gen. 14:17-20) Pashishe pavua mukalenge wa Sodoma musue kufuta Abalahama bua muvuaye musungile bantu ba mukalenge kudi biluilu bivua bilue kubela mvita, Abalahama wakaditshipa ne: ‘Ngakamana kubisha tshianza tshianyi bua kuditshipa kudi Yehowa, Nzambi Mutambe Bunene wa mu diulu, mufuki wa diulu ne buloba ne: tshiena ngangata nansha nshinga nansha muonji wa bisabata nansha kantu kebe kamue; bua wewe kuambi ne: ngakavuija Abalama bubanji.’​—Gen. 14:21-23.

YEHOWA UDI ULAYA ABALAHAMA NE UDITSHIPA

6. a) Abalahama mmutushile tshilejilu kayi? b) Mmunyi mudi bualu buvuaye muenze mua kutuambuluisha?

6 Yehowa Nzambi uvua kabidi muditshipe bua diakalenga dia bantu bena mibi ne mêyi bu mudi: ‘Mukalenge Yehowa udi wamba ne: bu mundi meme ne muoyo.’ (Yeh. 17:16) Bible udi uleja misangu mipite pa 40 ivua Yehowa Nzambi muditshipe. Imue misangu, umue mushindu udi mumanyike bimpe nguvua Yehowa muditshipe kudi Abalahama. Munkatshi mua bidimu bia bungi Yehowa wakalaya Abalahama malu a bungi avua akula anu bua Kankanunuina kalaya; kankanunuina aka kavua ne bua kupatukila mu ndelanganyi yende ku diambuluisha dia muanende Isaka. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Pashishe, Yehowa wakela Abalahama diteta dikole, umulomba bua amulambule muanende uvuaye munange. Abalahama wakatumikila ne lukasa ne ukavua pa kushipa Isaka bua kumulambula. Kadi muanjelu wa Nzambi wakamukandika. Pashishe Nzambi wakaditshipa ne: ‘Ngakaditshipa ku dîna dianyi, bualu bua wewe wakuenza bualu ebu, kuakumpidisha muanebe, muana umuepele mene, ne pangasankisha bakuabu nenkuvudijile disanka, ne pangakumbaja bakuabu nenkumbaje tunkanunuina tuebe bu mitoto ya mu diulu ne bu nsenga ya ku kala kua mâyi manene; tunkanunuina tuebe netupiane biibi bia bantu badi natu lukuna; bisamba bionso bia pa buloba nebisanke bualu bua tunkanunuina tuebe, bualu bua wewe wakatumikila dîyi dianyi.’​—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.

7, 8. a) Nzambi uvua muditshipe kudi Abalahama bua tshipatshila kayi? b) “Mikoko mikuabu” ya Yezu neipete masanka ku mulayi uvua Nzambi muenze kudi Abalahama ne muditshipe mushindu kayi?

7 Bua tshinyi Nzambi uvua muditshipe kudi Abalahama ne: milayi yende ivua ne bua kukumbana? Wakenza nunku bua kukankamija bantu bonso bavua ne bua kukokesha pamue ne Kristo, kuenza tshitupa tshibidi tshia “kankanunuina” kalaya, ne bua kukolesha ditabuja diabu. (Bala Ebelu 6:13-18; Gal. 3:29) Anu muvua mupostolo Paulo muleje, Yehowa “wakenza mutshipu bua, ku butuangaji bua malu abidi adi kaayi mua kushintuluka [mulayi wende ne mutshipu wende], malu adi Nzambi kayi mua kushima, tuetu . . . tupete dikankamija dikole bua kukuata bikole ditekemena didi kumpala kuetu.”

Abalahama ne bantu bakuabu mu Mparadizu

Mu katupa kîpi emu, Abalahama neamone mudi milayi ya Yehowa mikumbane

8 Ki nganu bena Kristo bela manyi nkayabu badi bapetela masanka ku mutshipu uvua Nzambi muenze kudi Abalahama to. Ku diambuluisha dia “kankanunuina” ka Abalahama, Yehowa wakaditshipa wamba ne: ‘Bisamba bionso bia pa buloba nebidibeneshe.’ (Gen. 22:18, NW) Mu bantu bapeta mabenesha aba mudi “mikoko mikuabu” idi itumikila Kristo uvua mubapeteshe ditekemena dia muoyo wa tshiendelele mu mparadizu pa buloba. (Yone 10:16) Nansha wewe ne ditekemena dia kuya mu diulu peshi kupeta muoyo pa buloba, ‘kuata bikole’ ditekemena edi pa kutungunuka ne kutumikila Nzambi mu nsombelu webe.​—Bala Ebelu 6:11, 12.

MITSHIPU YA NZAMBI IDI IPETANGANA NE UVUAYE MUENZE KUDI ABALAHAMA

9. Mmutshipu kayi uvua Nzambi muenzele tunkanunuina tua Abalahama pavuatu mu bupika mu Ejipitu?

9 Pakapita bidimu bia bungi, Yehowa wakaditshipa kabidi bua kukumbaja malu avuaye mulaye Abalahama. Wakenza nunku pavuaye mutume Mose bua kuyukila ne ndelanganyi ya Abalahama ivuabu bakuate ku bupika mu Ejipitu. (Ekes. 6:6-8) Nzambi wakakula bua mutshipu ukavuaye muenze wamba ne: ‘Mu dituku dingakusungula Isalele, ngakabisha tshianza tshianyi bua kuditshipa kudibu bua kubapatula mu buloba bua Ejipitu ne kubateka mu buloba bungakamana kubatentekelela, buloba budi buule tente ne mabele ne buitshi.’​—Yeh. 20:5, 6.

10. Pavua Nzambi mupatule bena Isalele mu bupika mu Ejipitu, wakabalaya tshinyi?

10 Pakapatuka bena Isalele mu bupika mu Ejipitu, Yehowa wakabalaya kabidi ne: ‘Binuatumikila dîyi dianyi, ne binuanemeka tshipungidi tshianyi, nuenu nenuikale bantu banyi ba munkatshi mua bantu bonso; bualu bua buloba buonso mbuanyi. Nuenu nenuikale kundi bu bukalenge bua bakuidi, bu tshisamba tshia tshijila.’ (Ekes. 19:5, 6) Tshivua diakalenga dia pa buadi divua Nzambi mupeshe bena Isalele. Bivua bisua kuleja ne: bu bena Isalele mua kutumikila, Nzambi uvua mua kuenza nabu mudimu bu bukalenge bua bakuidi bua diakalenga dia bantu bakuabu. Pashishe, pavua Yehowa umvuija bena Isalele tshivuaye mubenzele, wakamba ne: ‘Ngakaditshipa kuudi, ngakapunga nebe tshipungidi.’​—Yeh. 16:8.

11. Ntshinyi tshivua bena Isalele benze pavua Nzambi mubalombe bua kudia nende tshipungidi bua kuluabu bantu bavuaye musungule?

11 Tshikondo atshi, Yehowa kavua muenzeje bena Isalele bua kuditshipabu bua kuleja muvuabu ne bua kumutumikila to. Kavua mene mubenzeje bua kudiabu nende malanda a pa buawu nansha. Kadi, bakamba ne budisuile buonso ne: ‘Netuenze mêyi onso akutuambila Yehowa.’ (Ekes. 19:8) Matuku asatu pashishe, Yehowa Nzambi wakambila bena Isalele tshivuaye musue bua benze bu muvuabu tshisamba tshiende tshisungula. Tshia kumpala, wakabapesha Mikenji dikumi, pashishe Mose wakabambila mikenji mikuabu idi mu Ekesode 20:22 too ne ku Ekesode 23:33. Ntshinyi tshiakenza bena Isalele? ‘Bantu bonso bakitaba dîyi dimue ne: mêyi onso akatuambila Yehowa netuenze.’ (Ekes. 24:3) Pashishe Mose wakafunda mikenji mu ‘mukanda wa tshipungidi’ ne kubabadilayi ne dîyi dikole bua tshisamba tshijima tshiyumvue kabidi. Pakenzaye nanku, bantu bakaditshipa kabidi bua musangu muisatu ne: ‘Mêyi onso akuamba Yehowa netuenze, netuatumikile.’​—Ekes. 24:4, 7, 8.

12. a) Ntshinyi tshiakenza Yehowa pavuaye mulaye bena Isalele bua kubavuija tshisamba tshia pa buatshi? b) Bena Isalele bobu bakenza tshinyi panyima pa bamane kuditshipa kudi Nzambi?

12 Yehowa ku luende luseke wakatuadija kukumbaja diakamue malu avuaye mulaye bena Isalele mu tshipungidi tshivuaye mudie nabu. Wakasungula bakuidi bua kuenzabu mudimu wa pa buawu ku ntenta wa kusambakena bua kuambuluishabu bantu bena mibi bua kuikalabu nende mu malanda. Abidi mmale asatu mmipi, bena Isalele bobu bakapua muoyo mutshipu wabu kudi Nzambi ne ‘kunyingalajabu wa Tshijila wa Isalele.’ (Mus. 78:41, MMM) Tshilejilu, pavua Mose muenze matuku a bungi ku mukuna wa Sinai pavua Nzambi umupesha mikenji mikuabu, bena Isalele bakapanga lutulu ne kutuadija kujimija ditabuja diabu kudi Nzambi bela meji ne: Mose uvua mubalekele. Nunku bakenza kana ka ngombe ka or ne kuambilabu bantu ne: ‘Eu ke Nzambi wenu, wakanulupula mu buloba bua Ejipitu.’ (Ekes. 32:1, 4) Bakatuadija kuenza tshibilu tshiakabikilabu ne: “disanka dia Yehowa,” kukukuilabu lupingu luvuabu benze ne kululambula milambu. Pakamona Yehowa bualu ebu, wakambila Mose ne: ‘Bakusesuka lubilu mu njila ungakubambila.’ (Ekes. 32:5, 6, 8) Bidimu biakalonda, bena Isalele bakenza mitshipu mikuabu kudi Nzambi, kadi kabayi anu bayikumbaja.​—Nom. 30:2.

MITSHIPU MIKUABU IBIDI

13. Mbualu kayi buvua Nzambi mulaye mukalenge Davidi? Bua tshinyi tudi tuamba ne: bualu ebu buvua butangila Kankanunuina kalaya?

13 Mu bukokeshi bua mukalenge Davidi, Yehowa wakaditshipa kabidi misangu ibidi bua diakalenga dia bantu bonso badi bamutumikila. Tshia kumpala, wakaditshipa kudi Davidi ne: nkuasa wende wa bukalenge uvua ne bua kuikalaku tshiendelele. (Mus. 89:35, 36; 132:11, 12) Bualu ebu buvua buleja muvuabu ne bua kubikila Kankanunuina kalaya ne: “Muana wa Davidi.” (Mat. 1:1; 21:9) Davidi wakabikila ne budipuekeshi buonso kankanunuina kavua ne bua kulua aka ne: “Mukalenge” wende bualu Kristo uvua ne bua kuikala ne muaba mubandile kudiye.​—Mat. 22:42-44.

14. Mbualu kayi buvua Yehowa mulaye buvua butangila Kankanunuina kalaya? Mmunyi mudibu mua kutuambuluisha?

14 Tshibidi, Yehowa wakasaka Davidi bua kudianjila kuleja ne: Mukalenge eu uvua kabidi ne bua kuenza mudimu bu Muakuidi munene wa bantu. Bilondeshile mikenji ivua Nzambi mupeshe bena Isalele, bakuidi bavua ne bua kuikala ba mu tshisa tshia Lewi ne bakalenge bavua ba mu tshisa tshia Yuda. Nunku, muntu kavua mua kuikala muakuidi eku mukalenge to. Kadi Davidi uvua mudianjile kuleja bua mukalenge uvua ulua eu wamba ne: ‘Yehowa udi wambila Mukalenge wanyi ne: Ushikame biebe ku tshianza tshianyi tshia balume too ne pangavuija badi nebe lukuna ditanda dia muinshi mua makasa ebe. Yehowa wakuditshipa, kena ukudimuna mutshima wende ne: Wewe udi muakuidi tshiendelele wa ku mulongo wa Melekisedeke.’ (Mus. 110:1, 4) Anu mukavua Davidi muambe, Yezu Kristo Kankanunuina kalaya udi mpindieu ukokesha mu diulu. Udi kabidi wenza mudimu bu Muakuidi munene wa bantu padiye wambuluisha bantu badi banyingalala bua mibi yabu bua kudiabu malanda mimpe ne Nzambi.​—Bala Ebelu 7:21, 25, 26.

ISALELE MUPIAMUPIA WA NZAMBI

15, 16. a) Bible udi wakula bua bisamba kayi bibidi bia Isalele? Ntshiepi tshidi Nzambi ubenesha lelu? b) Mmukenji kayi uvua Yezu muelele bayidi bende bua dienza mitshipu?

15 Bu muvua bena Isalele babenge Yezu Kristo, bakajimija dianyishibua diabu kudi Nzambi ne diakalenga dia kushala ‘bukalenge bua bakuidi.’ Anu muvua Yezu muambile bamfumu ba tshisa tshia Yuda ne: “Nebanunyenge Bukalenge bua Nzambi, nebabupeshe tshisamba tshidi tshikuama mamuma abu.” (Mat. 21:43) Tshisamba tshipiatshipia etshi tshiakaledibua mu Pentekoste wa mu 33 pavua nyuma wa Nzambi mupueke pa bayidi ba Yezu batue ku 120 bavua badisangishe mu Yelushalema. Bakalua “Isalele wa Nzambi.” Pashishe bantu ba bungi ba mu bisamba bikuabu bakalua pabu bena mu tshisamba tshia Isalele wa Nzambi.​—Gal. 6:16.

16 Bishilangane ne Isalele wa ku mubidi, tshisamba tshipiatshipia tshia Isalele wa mu nyuma tshidi tshitungunuka ne kukuama mamuma bualu tshidi tshitumikila Nzambi. Umue wa ku mikenji idi bena mu tshisamba etshi batumikila udi utangila kuenza mitshipu. Pavua Yezu pa buloba, bantu bavua baditshipa bua malu avua kaayi malelela ne bua malu avua kaayi ne mushinga. (Mat. 23:16-22) Yezu wakalongesha bayidi bende ne: “Kanuditshipi nansha kakese . . . Panudi nuamba dîyi ne: ‘Eyowa,’ dikale anu eyowa; panudi nuamba ne: ‘Tòo,’ dikale anu tòo; bualu dîyi disakidila didi difuma kudi mubi.”​—Mat. 5:34, 37.

Milayi ya Yehowa itu anu ikumbana

17. Nnkonko kayi ituandamuna mu tshiena-bualu tshialonda?

17 Bidi bisua kuleja ne: mbibi misangu yonso bua kuditshipa anyi? Kadi kuamba ne: Eyowa wetu ikale anu Eyowa kudi kumvuija tshinyi? Netuandamune nkonko eyi mu tshiena-bualu tshialonda. Bu mutudi tutungunuka ne kuelangana meji pa Dîyi dia Nzambi, tudi ne bua kuenza bua ditusake ku ditumikila Yehowa misangu yonso. Yehowa pende neatubeneshe bua kashidi anu mudiye mulaye.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu