TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w13 1/1 dib. 12-15
  • “Nansha muvuaye mufue, utshidi wakula”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Nansha muvuaye mufue, utshidi wakula”
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • WAKAKOLA MU TSHIKONDO TSHIVUA BANTU BIKALE BAKESE PA BULOBA
  • NTSHINYI TSHIVUA TSHIAMBULUISHE ABELE BUA KUIKALA NE DITABUJA?
  • BUA TSHINYI MULAMBU WA ABELE UVUA NE MUSHINGA WA BUNGI?
  • “Nansha muvuaye mufue, utshidi wakula”
    Nuidikije ditabuja diabu
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2002
  • Tufilayi milambu idi Yehowa mua kuanyisha
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
  • Bana ba muntu bakaleja ngikadilu mishilangane
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2002
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
w13 1/1 dib. 12-15

WIDIKIJE DITABUJA DIABU | ABELE

“Nansha muvuaye mufue, utshidi wakula”

PAVUA Abele muimane utangila muvua mikoko yenda idia kumpenga kua mukuna mu ditalala, uvua mua kuikala imue misangu mutangile muaba kampanda udi kule uvuaye mumome bukenke. Uvua mumanye ne: muaba au ke uvua muele wa mvita wa kapia unyunguluka bua kulama njila wa ku budimi bua Edene. Baledi bende bavua basombe muaba au tshikondo kampanda, kadi ni mbobu anyi bana babu kabavua kabidi mua kubuelamu to. Fuanyikijabi Abele mutangile muulu ne wela meji bua Mufuki wende padi kapepa ka mu mêba a dilolo kenda kapepula nsuki yende. Dinyanguka dia malanda pankatshi pa muntu ne Nzambi didiku mua kuakana anyi? Ke bualu bua mushinga buvua Abele musue kumanya.

Abele udi uyukila nebe lelu. Udiku mua kumuteleja anyi? Pamuapa udi mua kuamba ne: bualu bua nunku kabuena mua kuenzeka to, bualu muana muibidi wa Adama eu ukadi mufue kukadi bidimu bia bungi. Yeye mujima ukadi mulue lupuishi kukadi bidimu bitue ku binunu bisambombo. Bible udi wamba bua bafue ne: “Bafue kabena bamanye bualu bumue.” (Muambi 9:5, 10) Kakuena bualu budi Abele muakule budibu bafunde mu Bible to. Kadi mmunyi mudiye mua kuyukila netu?

Mupostolo Paulo uvua muenzeja ku nyuma muimpe udi wamba bua Abele ne: “Nansha muvuaye mufue, utshidi wakula ku butuangaji bua ditabuja diende.” (Ebelu 11:4) Nku butuangaji bua tshinyi kudi Abele wakula? Nku butuangaji bua ditabuja. Abele uvua muntu wa kumpala uvua ne ngikadilu eu wa mushinga mukole. Ne bukole buonso wakaleja ditabuja didi tshilejilu tshimpe tshitudi mua kulonda lelu. Tuetu balonge tshilejilu tshia ditabuja diende ne bamuidikije, dîba adi bidi anu bu ne: Abele udi uyukila netu mu mushindu muimpe ne mulelela.

Kadi ntshinyi tshitudi mua kulongela kudi Abele ne ditabuja diende nansha mudibu kabayi batambe kuakula bualu buende mu Bible? Tumonayi bualu budi bulonda ebu.

WAKAKOLA MU TSHIKONDO TSHIVUA BANTU BIKALE BAKESE PA BULOBA

Abele wakaledibua bidimu bikese bamane kufuka bantu ba kumpala. Pashishe Yezu wakaleja dipetangana didi pankatshi pa bualu bua Abele ne “tshibangidilu tshia buloba.” (Luka 11:50, 51) Bidi bimueneka patoke ne: Yezu uvua wakula bua bantu ba pa buloba badi ne ditekemena dia kufuidibua luse kudi Nzambi bua mibi yabu. Bu muvua Abele muikale muntu muinayi pa buloba, bidi bimueneka ne: uvua muntu wa kumpala uvua Nzambi mumone mukumbane bua kumufuila luse.a Mu bulelela, Abele kavua mukolele munkatshi mua bantu bavua ne bikadilu bimpe.

Nansha muvua bantu kabayi banji kuikala ba bungi pa buloba, bakavua batuilangane ne bualu bubi menemene. Bidi bimueneka ne: Adama ne Eva baledi ba Abele bavua bimpe kumona, bavua ne makanda a mubidi. Kadi bakenza bubi bunene ku budisuile. Mu tshikondo kampanda, bavua bapuangane ne bavua ne bua kushala kashidi pa buloba. Kadi bakatombokela Yehowa Nzambi ne kubipataye mu Mparadizu mu budimi bua Edene muvuabu basombe. Bu muvuabu bateke majinga abu kumpala kua malu onso ne kumpala kua majinga a ndelenganyi yabu, bakajimija bupuangane ne muoyo wa tshiendelele.​—Genese 2:15–3:24.

Pakipatabu Adama ne Eva mu budimi, nsombelu wakabakolela. Kadi pakalelabu muanabu wa kumpala bakamuinyika dîna ne: Kayina anyi “tshintu tshipeta,” ne Eva wakamba ne: ‘Ndi mupete muana wa balume ku diambuluisha dia Yehowa.’ Mêyi ende aa adi aleja ne: uvua mua kuikala wela meji bua mulayi uvua Yehowa muenze mu budimi bua Edene uvua wakula bua mukaji uvua ne bua kulela kankanunuina kavua ne bua kulua kubutula muntu mubi uvua musake Adama ne Eva bua kuenza bubi. (Genese 3:15; 4:1) Eva uvuaku wela meji ne: yeye ke mukaji uvuabu bakuile mu mulayi ne Kayina ke ‘kankanunuina’ kavuabu balaye anyi?

Bikalabi nanku, uvua muele bua tshiombe musabu. Bu Adama ne Eva bambile Kayina malu a mushindu eu pavuaye wenda ukola, bivua mua kuikala bibi bitambe, mu bulelela bavua mua kuikala bamusake bua kuditambisha bua dipanga diende dia bupuangane. Mu kupita kua matuku Eva wakalela muana muibidi, kadi katuena bamone Eva muakule ngakuilu wa budiambi pavuaye mulele muana eu to. Bakamuinyika ne: Abele, dîna didi mua kuikala diumvuija “Patupu” anyi “Tshianana.” (Genese 4:2) Dîna dia Abele divuaku dileja ne: kabavua ne bua nsongo buvuabu batekemene kudiye kupita muvuabu bela meji bua Kayina anyi? Pamuapa.

Mu mishindu yonso, lelu baledi badi mua kupeta malongesha ku tshivua baledi ba kumpala aba benze. Ku diambuluisha dia mêyi enu ne malu anudi nuenza nudiku nusaka bana benu bua kuikalabu ne lutambishi, kujinga malu manene ne badieyemena anyi? Peshi nudi nubalongesha bua kunangabu Yehowa Nzambi ne kudiabu nende bulunda anyi? Bia dibungama, baledi ba kumpala bakapanga mua kuambula majitu abu bimpe. Kadi kuvua ditekemena bua ndelanganyi yabu.

NTSHINYI TSHIVUA TSHIAMBULUISHE ABELE BUA KUIKALA NE DITABUJA?

Pavua bana babidi aba benda bakola, Adama uvua mua kuikala mubalongeshe mudimu uvuabu mua kuenza bua kuambuluisha dîku diabu. Kayina wakasungula bua kuikala tshidime, Abele yeye wakalua mulami wa mikoko.

Kadi Abele wakenza bualu bua mushinga mukole. Mu kupita kua bidimu, Abele wakapeta ditabuja, ngikadilu muimpe uvua Paulo muakuile pashishe. Ela meji bua bualu ebu. Abele kavua ne muntu uvuaye mua kuidikija mu tshikondo atshi. Kadi mmunyi muvuaye mua kuikala ne ditabuja kudi Yehowa Nzambi? Tukonkonone malu manene asatu avua mua kuikala mamuambuluishe bua kuikalaye ne ditabuja dikole.

Bufuki bua Yehowa.

Bushuwa, Yehowa wakela buloba mulawu, kupatulabu mêba ne tusokola bivua bivuije buloba kabuyi ne bufuke. Nansha nanku, buloba buvua anu bupatule biakudia bivua biambuluishe dîku dia ba Abele. Kabavua bele nyama, nyunyi, mishipa, mikuna, majiba manene, misulu, mbuu, diulu, mavuba, dîba, ngondo ne mitoto mulawu to. Muaba wonso uvua Abele utangila, uvua umona bintu bivua bileja patoke mudi Yehowa Nzambi udi mufuke bintu bionso muikale ne dinanga dia bungi, meji ne bulenga. (Lomo 1:20) Pavuaye welangana meji ne dianyisha dionso bua bintu ebi bivua bikolesha ditabuja diende.

Bulelela, Abele uvua ukeba dîba dia kuelangana meji bua malu a Nzambi. Fuanyikija Abele wenda udisha mikoko. Mudimu wa dilama mikoko udi ulomba kuendakana bikole. Uvua ulombola mikoko eyi ku mikuna, mu bibandabanda, usabuka nayi misulu bua kupeta mashinde mimpe, bina bia mâyi bimpe ne miaba mimpe ivua ne maleji a kuikishila. Mu bifukibua bionso bia Nzambi, mikoko itu imueneka mikala ne dijinga dia kuyitabalela bikole anu bu ne: ivua mifukibue bua muntu ikala uyilombola ne uyikuba. Abele uvuaku mumone ne: uvua pende dijinga ne bulombodi, bukubi ne dimutabalela kudi Muntu udi ne meji a bungi ne bukole mupite bantu anyi? Kakuyi mpata, uvua mulombe malu a mushindu eu mu disambila ne bivua biambuluishe bua ditabuja diende kutungunukadi ne kukola.

Bufuki buvua buambuluishe Abele bua kuitabuja Mufuki wa dinanga

Milayi ya Yehowa.

Adama ne Eva bavua ne bua kuikala balondele bana babu malu avua menzeke mu budimi bua Edene avua mabafikishe bua kubipatamu. Nunku Abele uvua ne malu a bungi a kuelela meji.

Yehowa wakamba ne: buloba budi ne bua kuedibua mulawu. Abele uvua mua kumona patoke mudi mêba ne tusokola bikumbaje mêyi aa. Yehowa wakambila kabidi Eva ne: uvua ne bua kukenga mu kuimita ne kulela kuende. Kakuyi mpata, pavua bana babu ne Abele baledibue, wakamona muvua mêyi aa malelela. Yehowa uvua mudianjile kumona ne: Eva uvua ne bua kuikala ne dijinga ne dinanga ne dimutabalela dia bayende ne Adama uvua ne bua kumukokesha. Abele uvua mumone malu mabi aa ne ende abidi. Mu malu onso aa, Abele uvua mumone ne: mêyi a Yehowa nga kueyemena ne muoyo mujima. Nunku, Abele uvua ne malu masunguluke avua amusaka bua kuitabuja milayi ya Nzambi idi itangila ‘kankanunuina’ kavua ne bua kulua kulongolola malu mabi avua menzeke mu budimi bua Edene.​—Genese 3:15-19.

Basadidi ba Yehowa.

Abele kavua mupete tshilejilu tshimpe nansha tshimue kudi bantu, kadi bantu kabavua nkayabu bifukibua bia meji pa buloba tshikondo atshi to. Pavua Yehowa muipate Adama ne Eva mu budimi, wakenza bua ne: bobu ne ndelanganyi yabu kabapinganyi kabidi mu budimi amu to. Bua kulama budimi ebu, Yehowa wakateka bakeluba, banjelu badi mu mulongo mubandile, kutekaye kabidi muele wa mvita wa kapia uvua wenda unyunguluka dîba dionso.​—Genese 3:24.

Ela meji muvua Abele umona bakeluba aba patshivuaye muana. Nansha muvuabu ne mibidi yabu ya buntu, Abele uvua anu ubamona ne: mbantu ba bukole bua bungi. “Muele wa mvita” wa kapia uvua anu unyunguluka au, uvua umupesha ditshina dia Nzambi. Pavua Abele wenda ukola, uvuaku mumone bakeluba aba batshioke bua mudimu uvua Nzambi mubapeshe ne bawukele anyi? Tòo. Butuku ne munya, ku tshidimu ne ku tshidimu, nkama ne nkama ya bidimu, bifukibua bia meji ne bia bukole ebi biakashala anu pa miaba yabi. Nunku Abele wakamona ne: Yehowa Nzambi udi ne bena mudimu balulamatu badi bashindame. Wakamona kabidi ne: bakeluba aba badi ne lulamatu ne ditumikila kudi Yehowa divuaye kayi mumone kudi bena mu dîku diabu. Kakuyi mpata, tshilejilu tshia banjelu aba tshivua tshikoleshe ditabuja diende.

Mu nsombelu wende mujima, Abele uvua mua kuikala mumone muvua bakeluba bikale basadidi ba Yehowa ba lulamatu ne bavua bamutumikila

Pavua Abele welangana meji bua ngikadilu ya Yehowa idi imuenekela mu bintu bidiye mufuke, bua milayi yende ne bilejilu bia basadidi bende, wakamona muvua ditabuja diende dienda dikola. Tshilejilu tshiende tshidi tshitulongesha bualu kampanda, ki mmuomu anyi? Tshilejilu tshia Abele tshidi mua kusaka bansonga bua kukolesha ditabuja diabu kudi Yehowa Nzambi nansha bena mu dîku bakuabu kabayi benza nanku. Patudi tutangila bifukibua bidi bitunyunguluke, Bible mujima utudi nende ne bilejilu bia bantu badi ne ditabuja, mbipepele bua tuetu kukolesha ditabuja dietu lelu eu.

BUA TSHINYI MULAMBU WA ABELE UVUA NE MUSHINGA WA BUNGI?

Pavua ditabuja divua nadi Abele kudi Yehowa dikole, wakakeba mushindu wa kuleja ditabuja edi mu tshienzedi. Kadi ntshinyi tshidi muana wa muntu mua kupesha Mufuki wa diulu ne buloba? Mu bulelala, Nzambi kena dijinga ne tshintu anyi diambuluisha dia bantu to. Mu bungi bua matuku, Abele wakajingulula bualu bua mushinga ebu: muntu yeye mupeshe Yehowa tshintu tshimpe tshidiye natshi ne meji mimpe, Tatuende wa mu diulu udi ne dinanga neasanke bikole.

Nunku Abele wakalongolola bua kulambula umue wa ku mikoko yende. Wakasungula mukoko muimpe munkatshi mua ivuabu balele kumpala. Kulambulaye Nzambi bitupa bitambe buimpe bia mukoko eu. Kayina wakajinga pende bua Nzambi amubeneshe, ke kulongololaye mulambu wa mu bintu biende bia pa madimi. Kadi kavua ne meji a buena a Abele to. Dishilangana diakamueka patoke pavua bana ba muntu aba bafile milambu yabu.

Abele wakafila mulambu wende ne ditabuja, kadi Kayina kakenza nanku to

Bana ba Adama aba bavua mua kuikala base tshioshelu ne kapia bua kufilabu milambu yabu, pamuapa bavua balambule milambu yabu kumpala kua bakeluba, bavua bikale baleji mpala ba Yehowa pa buloba mu tshikondo atshi. Yehowa wakabandamuna. Bible udi wamba ne: ‘Yehowa wakitabuja Abele ne mulambu wende.’ (Genese 4:4) Mu bualu ebu ki mbaleje muvua Yehowa muleje dianyisha adi to. Kadi bua tshinyi uvua muanyishe mulambu wa Abele?

Yehowa uvua muanyishe anu mulambu nkayawu anyi? Abele uvua mulambule tshifukibua tshia muoyo, muele mashi atshi a mushinga panshi. Abele uvuaku mumanye muvua mulambu wa mushindu eu muikale ne mushinga anyi? Bidimu bia bungi Abele mumane kufua, Nzambi wakenza mudimu ne mulambu wa muana wa mukoko uvua kayi ne tshilema bua kuleja mulambu wa Muanende mupuangane, “Muana wa mukoko wa Nzambi,” uvua mua kulua kupumuna mashi ende avua kayi ne bubi. (Yone 1:29; Ekesode 12:5-7) Mu bulelela, katuena bamanye ni Abele uvua mua kuikala mumanye muvua Yehowa mua kulua kukuata mudimu ne mulambu eu to.

Tshitudi bamanye bimpe mu bualu ebu tshidi ne: Abele wakalambula tshintu tshimpe tshivuaye natshi. Yehowa kavua anu muanyishe mulambu wa Abele nkayawu kadi ne Abele muine. Mushindu uvuaye munange Yehowa ne ditabuja dikole divuaye nadi kudiye, biakamusaka bia kuenza bualu ebu.

Kayina kavua yeye muenze nanku to. Yehowa ‘wakapidia Kayina ne mulambu wende.’ (Genese 4:5) Mulambu wa Kayina kauvua anu mubi to; bualu Nzambi wakalua kuitabila bantu bua kufila milambu ya bia pa madimi. (Lewitiki 6:14, 15) Kadi Bible udi wamba bua Kayina ne: “Midimu yende yeye ivua mibi.” (1 Yone 3:12) Anu bu bantu ba bungi lelu eu, Kayina uvua bushuwa wela meji ne: kuikala ne tshimuenekelu tshia muntu udi mulamate Nzambi ke kudi ne mushinga. Kayina wakaleja patoke muvuaye kayi ne ditabuja ne dinanga kudi Yehowa mu malu avuaye muenze.

Pavua Kayina mumone ne: mulambu wende kauvua musankishe Yehowa, uvuaku muditatshishe bua kulonda tshilejilu tshia Abele anyi? Tòo. Wakakina muanabu. Pakamona Yehowa tshivua mu muoyo wa Kayina, wakamueleshesha meji ne lutulu. Wakadimuija Kayina ne: tshivuaye ukeba kuenza tshivua tshimufikisha ku bubi bunene, ne kumupeshaye ditekemena dia ‘kubanduluka’ bu yeye mushintulule ngenzelu wende wa malu.​—Genese 4:6, 7.

Kayina kakateleja didimuija dia Nzambi to. Kadi, wakambila muakunyende uvua mumueyemene bikole bua aye kumufila ku budimi. Kayina wakakuata Abele kumushipaye. (Genese 4:8) Mu mushindu kampanda Abele wakalua mutendeledi wa Nzambi wa kumpala uvuabu bakengeshe ne bashipe. Wakafua, kadi tutshidi tuakula bualu buende too ne lelu.

Mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, mashi a Abele avua ela lubila kudi Yehowa Nzambi bua aasombuele. Nzambi wakamona ne: ukavua musombuele mashi a Abele pakanyokaye Kayina bua tshilema tshivuaye muenze. (Genese 4:9-12) Bualu budi ne mushinga mbua ne: ditabuja dia Abele didi ditulongesha malu a bungi lelu eu. Abele uvua ne muoyo pa buloba pamuapa bidimu bitue lukama, ne bivua bishadile ku bia bantu ba tshikondo tshiende. Kadi mu bidimu bivua Abele muenze pa buloba ebi uvua usankisha Nzambi. Uvua mufue mumanye ne: Yehowa Tatuende wa mu diulu mmumunange ne mmumuanyishe. (Ebelu 11:4) Nunku tudi batuishibue ne: Abele udi mu meji a Yehowa adi kaayi ne mikalu, muindile dibishibua ku lufu bua kuikala ne muoyo mu mparadizu pa buloba. (Yone 5:28, 29) Nenumonangane nende mu mparadizu anyi? Nudi mua kumonangana nende anu wewe mudisuike bua kuteleja Abele ne kuidikija ditabuja dikole divuaye nadi.

a Tshiambilu tshia ne: “tshibangidilu tshia buloba” tshidi tshitangila tshikondo tshivua bantu batuadije kulelangana pa buloba, nunku tshidi tshitangila ndelanganyi ya bantu ba kumpala. Kadi bua tshinyi Yezu uvua muleje ne: kudi dipetangana pankatshi pa bualu bua Abele ne “tshibangidilu tshia buloba” pamutu pa Kayina uvuabu balele kumpala? Mapangadika a Kayina ne malu avuaye muenze avua maleje muvuaye mutombokele Yehowa Nzambi ku budisuile. Anu bu baledi bende, Kayina kena mu mulongo wa bantu bikala mua kubishibua ku lufu ne kufuidibua luse.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu