Watchtower LAYIBULALI YAHAINTANETI
Watchtower
LAYIBULALI YAHAINTANETI
Lunda
  • BAYIBOLU
  • NYIKANDA
  • KUPOMPA
  • w23 May mafu 14-19
  • Twalekenuhu Kwenda ‘muNjila yaKujila’

Vidiyo yimwatonda hosi.

Atwanakeniku mwani, vidiyo yakañanya kwenzunuka.

  • Twalekenuhu Kwenda ‘muNjila yaKujila’
  • Kaposhi Kakutalila Kanakubidika Wanta WaNzambi (Kakudiza)—2023
  • Tunyitu Twanyanya
  • Nsañu Yinadifwani
  • “NJILA YAKUJILA”—MUYATALISHILI KUNYIMA NIMAKONU
  • MUDIMU WAKULOÑESHA MUKWAKWA
  • “NJILA YAKUJILA” YICHIDI YENZUNUKA
  • “Mwatela Kwikala Ajila”
    Kaposhi Kakutalila Kanakubidika Wanta WaNzambi (Kakudiza)—2021
Kaposhi Kakutalila Kanakubidika Wanta WaNzambi (Kakudiza)—2023
w23 May mafu 14-19

CHIBAABA CHAKUDIZA 22

Twalekenuhu Kwenda ‘muNjila yaKujila’

“Mwakekala njila yeneni, . . . Njila yaKujila.”​—ISA. 35:8.

KAMINA 31 Twendenu naNzambi!

NSAÑU YIDI MUCHIBAABAa

1-2. Chumanyi chalema chateleleli kufuukulawu aYudeya ashakamineña muBabiloni? (Ezera 1:2-4)

MWANTA wabidikili mbila! AYudeya, ana ashakamini muwunkoli muBabiloni hadi yaaka 70, mpinji yashikili yakufunta kumukala wawu, kuIsarela. (Tañenu Ezera 1:2-4.) Yehova hohu diyi wateleleli kwila chumichi. Tunahoshelidi mwenimu? Babiloni hadiña nakuumbaku ankoliku. (Isa. 14:4, 17) Ilaña Babiloni amushindili, nawa nyuuli wamuha wayilejeli aYudeya nindi anateli kufuma mwituña. Chafuminimu, kaYudeya wejima, sweje-e nyitu yayisaka, ateleleli kufuukulahu kufuma muBabiloni hela kushala. Chumichi chatela chayikalilili nankashi. Muloñadi?

2 Amavulu atela ashinakajili chakwila hiyadi kutwesha kwenda aluna lwendu lwalulehiku. Nawa chineli aYudeya amavulu asemukilili muBabiloni, iwu dimukala welukiliwu hohu. Wena elukili nawu Isarela dadiña ituña dawankakulula jawu hohu. Hadaha aYudeya amakwawu adiña namaheta amavulu muBabiloni, dichi chatela chayikalilili kushiya matala awu amawahi hela jibizinisi jawu nakuya nakushakama mwituña mwabulili kwilukawu.

3. Chumanyi chachiwahi chayileña nakutambwilawu aYudeya ashinshika ashalilihu ana afuukwilihu kufunta kuIsarela?

3 AYudeya ashinshika elukili nawu yuma yayiwahi yakatambwilawu neyi afunta yakabadika yuma yejima yadi kushiyawu. Chuma chaswejeli kulema haniyi yuma hikudifukula kwawu. Hela chakwila muBabiloni mwadiña tembeli jakudifukula kwakutwamba kubadika ha 50, muniwu musumba himwadiñahu tembeli yaYehovaku. Himwadiñahu kameña kakulambwilahu aIsarela nyilambu neyi chayilejeliwu muNshimbi jaMosiku, nawa kwadiña atupristu akulambula ayina nyilambu wanyi. Kubombelahu, antu jaYehova ayibadikili nankashi kuvula kudi amayala niambanda adifukwileña kudi anzambi akutwamba, antu abulileña kumulemesha Yehova ninshimbi jindi. Dichi aYudeya amavulu nankashi amwakamineña Nzambi, atalilileña namuzañalu kufunta kwituña dawu kulonda akafuntishi kudifukula kwalala.

4. Yehova wayikanini aYudeya afuntileña kuIsarela nindi wakayikwasha ñahi?

4 Lwendu lwakufuma muBabiloni nakuya kuIsarela lwadi kuyisendela kwakwihi natukweji tuwana, ilaña Yehova wayikanini nindi chuma chejima chamwekeneña neyi chikuyikañesha kufunta wakachifumishamu. Isaya wasonekeli nindi: “Muloñeshelenu Yehova njila! Mupulilenu Nzambi yetu njila yeneni yoloka yikuhita muchinkalampata. . . . Iseki damankulokela desekani, nawa iseki damalola diikali chana chachinekineki.” (Isa. 40:3, 4) Fwikijenu munakumona chumichi: njila yeneni yinahiti muchinkalampata, chana chachinekineki chesekana. Wenowu muzañalu wukutiyawu antu akwenda muniyi njila! Chikuyipelela nankashi kwenda munjila yeneni yoloka kubadika kutuntujoka mapidi nitupidi hela kukunkumoka muyinekineki. Chikuyikwashaku cheñi kwenda swayi.

5. Ijinanyi datuumbiliwu njila yeneni yachifwikija yafumini muBabiloni nakuya kuIsarela?

5 Makonu, njila jamaneni japulañawu antu ajilukilaña kumajina hela kumanaambala. Njila yeneni yachifwikija yasonekeliyi Isaya niyena yadiña nejina. Twatañaña netu: “Mwakekala njila yeneni, njila yeniyi akayitena nawu Njila yaKujila. Muntu welaña jatama hakenda mwokuku.” (Isa. 35:8) Ichi chikaninu chatalishili mudihi kudi ana aIsarela? Nawa chatalisha mudihi kudi etu makonu?

“NJILA YAKUJILA”—MUYATALISHILI KUNYIMA NIMAKONU

6. Muloñadi iyi njila chayiteneneniwu nawu kujila?

6 “Njila yaKujila”—hiijina dadiwahi nankashi dakutena njila yeneni! Muloñadi iyi njila chayiteneneniwu nawu kujila? ‘Muntu welileña jatama,’ dikwila nawu, kaYudeya wudi wejima wakoñeleña wuvumbi, kupesha, hela nshidi jikwawu jahamesu bwi-i, hiyadi kumwiteja kushakama muIsarelaku. AYudeya afuntileña ayileña nakwikala “antu ajila” kudi Nzambi yawu. (Kwid. 7:6) Hela chochu, chatalishili wanyi mukwila nawu ana afumineña muBabiloni hiyateleleli kuhimpa yilwilu yawu hakwila amutiyisheña Yehova kuwahaku.

7. Yumanyi yateleleli kuhimpawu aYudeya amakwawu? Shimunenu chakutalilahu.

7 Neyi chimwamona hakusambila, aYudeya amavulu avwalikilili muBabiloni, nawa hadaha amavulu atoñojokeleña nikumona yuma neyi chayimweneñawu eni Babiloni. Chimwahitili yaaka yayivulu hanyima yakwila aYudeya akusambila anafunti dehi kuIsarela, Ezera wenjili nakwiluka nindi aYudeya amakwawu asumbwili ambanda abulileña kudifukula kudi Nzambi. (Kwid. 34:15, 16; Ezera 9:1, 2) Hela chochu mukuhita kwampinji, Nguvulu Nehemiya wahayamini hakwiluka nindi anyana avwalikilili muIsarela hiyelukili niidimi dawaYudeyaku. (Kuhit. 6:6, 7; Nehe. 13:23, 24) Awa anyana adi kumukeña ñahi Yehova nikudifukula kudi yena neyi chakwila hiyatiyishishileña idimi dachiHeberuku, idimi dadeni mwasonekeleliwu Izu daNzambi? (Ezera 10:3, 44) Dichi kudi yuma yayivulu yateleleli kuhimpawu ana aYudeya, ilaña chadi kuyipelela neyi ashakamineña muIsarela, mwafuntishileñawu kudifukula kwalala chovu-chovu.—Nehe. 8:8, 9.

Amanakwetu niahela anakuzatisha njila jashiyashana jakushimwinamu nsañu yayiwahi kufuma mu 1919 kushika nimakonu.

Kufuma mu 1919 C.E., antu amavulu, amayala, ambanda nianyana anafumi muBabiloni Muneni nawa anatachiki kwenda ‘muNjila yaKujila’ (Talenu paragilafu 8)

8. Yuma yamwekeni kunyima oko-o, yinateli kutukwasha ñahi makonu? (Talenu mwevulu wudi hakava.)

8 Amakwawu anateli kutoñojoka nawu, ‘Iyi nsañu yayiwahi, hanu dinu yuma yamwekeneni aYudeya kunyima oko-o, komana yinateli kutukwasha makonu?’ Mwamweni yikutukwasha, muloña yuma yitunakwila tunateli kuyesekeja nakwenda ‘muNjila yaKujila.’ Hela chakwila tudi awayishewa indi kwiji “anyikoku amakwawu,” twatela kutwalekahu kwenda ‘muNjila yaKujila’ hampinji yiyinakutulombola muparadisa yakuspiritu makonu nikututwala kuyuma yayiwahi yakaleta Wanta kumbidi.b (Yow. 10:16) Kufuma mu 1919 C.E., antu amavulu, amayala, ambanda nianyana anafumi muBabiloni Muneni, wanta wakudifukula kwakutwamba mukaayi, nawa anatachiki kwenda muniyi njila yachifwikija. Chakadi nikujina, ninenu mudi hakachi kawu. Hela chakwila iwu mukwakwa awenzunwini hadi yaaka kubadika 100 yinahitihu, mudimu wakuloñesha iwu mukwakwa weneni watachikili dehi hadi yaaka yayivulu henohu kanda awenzununi.

MUDIMU WAKULOÑESHA MUKWAKWA

9. Kwesekeja naIsaya 57:14, mudimu wakuloñesha “Njila yaKujila” wunakuzatika ñahi?

9 Yehova wafumishili yuma yejima yakuhukesha yadiña munjila hakwila aYudeya ejima afumineña muBabiloni endi chiwahi. (Tañenu Isaya 57:14.) Indi kutalisha “haNjila yaKujila” yamakonu? Hadi yaaka yayivulu yakutwala kuchaaka cha 1919, Yehova wazatishili amayala amwakamineña Nzambi kulonda awahishi njila yakufuminamu antu amuBabiloni Muneni. (Esekejenu Isaya 40:3.) Azatili mudimu wakuloñesha wakeñekeleña, dikwila nawu, mudimu wakuloñesha mukwakwa wakuspiritu, kulonda mukuhita kwampinji antu akweti nyichima yashinshika chakayipeleli kufuma muBabiloni Muneni nakwiñila muparadisa yakuspiritu, omu mwafuntishawu kudifukula kwalala kwaYehova. Muniwu mudimu “wakuwahisha mukwakwa” mwabombelelidi? Talenu nyidimu yazatiliwu yakuloñesha mukwakwa.

Ikina datachikiliwu kupulinta nimukakubalumuna Bayibolu.

Hadi yaaka yayivulu, amayala amwakamineña Nzambi azatiliku mudimu wakuwahisha njila yakufuminamu antu muBabiloni Muneni (Talenu maparagirafu 10-11)

10-11. Mudimu wakupulinta nikubalumuna maBayibolu wunakwashi ñahi antu amavulu kwiluka nsañu yamuBayibolu? (Talenu cheñi mwevulu.)

10 Mudimu wakupulinta. Kufuma kunyima nakushika kwakwihi nachaaka cha 1450, Bayibolu adiña nakuyikopolola namakasa. Iwu mudimu wasendeleña mpinji yeneni nankashi, maBayibolu adiña antesha nawa adiña nawuseya chikupu. Ilaña chatachikiliwu kuzatisha makina akupulinta nachu, chadiña chaswayi kupulinta maBayibolu amavulu nikuyihana kudi antu.

11 Mudimu wakubalumuna. Hadi yaaka yayivulu, Bayibolu yavulili kwikala mwidimi dachiLatin, idimi datiyishishileñawu hohu kudi antu ataña. Hela chochu, antu amavulu chelukiliwu mudimu wakupulinta, antu amwakamineña Nzambi atachikili kuzata chikupu mudimu wakubalumuna maBayibolu mumadimi avulileña kuhoshawu antu. Haniyi mpinji dinu antu atañileña Bayibolu adiña nakwesekeja yuma yayidizishileñawu kudi akulumpi jamachechi nayuma yayeni yatañishaña Bayibolu.

Manakwetu Russell niakwawu atudizi aBayibolu anakusandujola munyikanda yakuzatisha hakudiza Bayibolu nawa anakuhanjeka hansañu yinawaniwu.

Amayala amwakamineña Nzambi azatiliku mudimu wakuwahisha njila yakufuminamu antu muBabiloni Muneni (Talenu maparagirafu 12-14)c

12-13. Shimunenu atudizi aBayibolu ashinshika chatachikiliwu kufuñununa ntañishilu yakudifukula kwakutwamba muma 1835.

12 Nyikanda yakukwasha antu hakudiza Bayibolu. Atudizi aBayibolu asandujoleleña chikupu elukili yuma yayivulu hayuma yatañileñawu Mwizu daNzambi. Ilaña akulumpi jamachechi atiyileña kutama neyi awa atudizi aBayibolu anakulejaku akwawu yuma yinadiziwu. Chakutalilahu, muma 1835, amayala amavulu ashinshika atachikili kwidisha matrakiti afuñunwineña ntañishilu yakudifukula kwakutwamba yamumachechi.

13 Kwakwihi nachaaka cha 1835, iyala wamwakamineña Nzambi wejina daHenry Grew wedishili trakiti yahosheleña hachekalawu afu. Muniyi trakiti, wamwekesheli chahosha Nsona nindi kwikala nawumi wabulaña kufwa hichawaana chahanañayi Nzambi, bayi neyi twavwalikaña naniwu wumi neyi chatañishaña machechi amavuluku. Mu 1837 ntañishi wejina daGeorge Storrs wawanini iyi trakiti hampinji yadiñayi mumasuwa. Wayitañili nawa welukili chikupu nindi nawani chalala chalema. Wafuukwilihu kulejaku antu yuma yadiziliyi. Mu 1842 wahanini mpanji jajivulu jadiña namutu wakusañumuna nawu “Kusandujola, Komana Antu Atama Ekala naWumi Wabulaña Kufwa?” Nyikanda yasonekeliyi George Storrs yamukwashili chikupu mukwenzi wejina daCharles Taze Russell.

14. Mudimu wakuwahisha njila yakuspiritu wazatiliwu kunyima wamukwashili ñahi Manakwetu Russell niakwawu adiñayi nawu? (Talenu cheñi mwevulu.)

14 Mudimu wakuwahisha njila yakuspiritu wazatiliwu kunyima wamukwashili ñahi Manakwetu Russell niakwawu adiñayi nawu? Hadizileñawu, adiña nakusandujola mumalexicon, mumaconcordance, nimumaBayibolu ashiyashana. Nyikanda yejimiyi ayidishili henohu wena kanda atachiki mudimu wawu. Cheñi, nsañu yamuBayibolu yasandujoleliwu amayala adi neyi Henry Grew, George Storrs niantu amakwawu yayikwashili. Manakwetu Russell niakwawu adiñayi nawu niwena azatiliku mudimu wakuwahisha njila yakuspiritu kuhitila mukwidisha nyikanda nimatrakiti amavulu ahosheleña hansañu yamuBayibolu.

15. Nyidimwinyi yalema yazatikili mu 1919?

15 Mu 1919, Babiloni Muneni wakañenyi kutwalekahu kwikala nañovu hadi antu jaNzambi. Muchochina chaaka, “nduñu wamaana nikashinshi” watachikili kuzata kulonda akwashi antu akweti nyichima yashinshika kutachika kwenda ‘muNjila yaKujila.’ (Mat. 24:45-47) Mudimu wazatiliwu “akakuwahisha njila” ashinshika kunyima, wunakwashi antu atachika dehi kwenda muniyi njila yeneni kumwiluka chikupu Yehova ninkeñelu yindi. (Yish. 4:18) Atweshaña cheñi kwila yuma kwesekeja nachakeñañayi Yehova. Yehova hakuhwelelaña nindi antu jindi ashikeni kuhimpa hohenohuku. Ilaña natwalekihu kuyitookesha chovu-chovu. (Talenu chikasha chinakwila nawu “Yehova Watookeshaña Antu Jindi Chovu-chovu.”) Wejima wetu twakazañalala chikupu hampinji yitwakatweshaña kumutiyisha Nzambi yetu kuwaha muyuma yejima yitwakelaña!—Kol. 1:10.

Yehova Watookeshaña Antu Jindi Chovu-chovu

Njila yinakuwahilaku nikwoloka chovu-chovu. Nyitondu nimatahu adi kwakwihi nijena jinakumwekena chiwahi nawa jinavuli chikupu.

1927-1928: Anenzi nakwiluka nawu Krisimansi hichidika chawantu adifukulaña kudi anzambi akutwamba

1928-1936: Anakuleka chovu-chovu kuzatisha kulusu

1931: Anatachiki kuzatisha ijina dakwila nawu aYinsahu jaYehova

1938: Analeki kuvota hakutonda akulumpi

1944-1945: Analumbululi nawu mashi ajila

1952: Anakonkomweni hakulema kwakuhaña muntu muchipompelu

1956: Analumbululi nawu wulu wajila

1972: Izanvu dawakulumpi atondawu mukuloñesha kwaNzambi anayinki mudimu wakulombola chipompelu

1973: Anenzi nakwiluka nawu kuzatisha makanya hichilwilu chatama

1976: Anahani nshimbi kutalisha hanyidimu yetejewa kudi akaKristu

2000: Analumbululi chikupu kutalisha hakuzatisha tuyuma twanyanya twamumashi

2006, 2012: Anakonkomweni chikupu hakutama kwekala mukutala nyevulu yanzekesi

“NJILA YAKUJILA” YICHIDI YENZUNUKA

16. Kufuma mu 1919, nyidimwinyi yinazatiwu hakuwahisha “Njila yaKujila”? (Isaya 48:17; 60:17)

16 Njila yejima yakeñekaña kuyiwahisha mpinji yejima. Kutachika mu 1919, mudimu wakuwahisha “Njila yaKujila” wunatwalekihu kulonda chiyipeleli antu amavulu kufuma muBabiloni Muneni. Nduñu wamaana nikashinshi atondeliwu watachikili kuzata, nawa mu 1921, edishili mukanda wakukwasha antu kudiza Bayibolu aloñesheliwu kulonda wukwasheña antu anatachiki kudiza chalala chamuBayibolu. Nkumininaku, iwu mukanda wateneneñawu nawu, The Harp of God, awidishili mumakopi kwakwihi na 6 miliyoni mumadimi 36, nawa antu amavulu adizili chalala kuzatisha iwu mukanda. Katatakichi, twatambwila mukanda wawuwahi wakuzatisha hakudizisha antu Bayibolu, waMunateli Kwikala naMuzañalu Haya Nyaaka! Munanu mafuku akukuminina, Yehova nakuzatisha kuloñesha kwindi kutwalekahu kutwinka yakuda yakuspiritu yatukwashaña wejima wetu kutwalekahu kwenda ‘muNjila yaKujila.’—Tañenu Isaya 48:17; 60:17.

17-18. “Njila yaKujila” yatulombolaña kudihi?

17 Tunateli kuhosha netu mpinji yejima yinetejiyi muntu kudiza Bayibolu, nekali nakukooleka kwakwenda ‘muNjila yaKujila.’ Antu amu endañaku hohu chintampu chantesha, kuhiñahu afumaña munjila yeneni. Amakwawu afuukulahu kutwalekahu kwenda muniyi njila sampu anashiki kunakuyawu. Kudihi kweniku kunakuyawu?

18 Kudi ana achiñejaña kuya mwiwulu, “Njila yaKujila” yayilombolaña “[kuparadisa] yaNzambi” mwiwulu. (Chim. 2:7) Kudi ana akweti kuchiñeja kwakushakama hamaseki, iyi njila yayilombolaña kukwikala awanina hakukuma kwayaaka 1,000. Neyi munakwenda muniyi njila yeneni makonu, bayi mutala kunyimaku. Nawa bayi mufumamuku sampu munashiki mukaayi kakaha! Mwani tukweti muzañalu wakuyileja netu “mwendi chiwahi.”

MUKWAKULA NENUDI?

  • “Njila yaKujila” yatalishili mudihi kudi aYudeya akushankulu?

  • Mpinjinyi yayishinkwililiwu akakwenda “Njila yaKujila” yamakonu, nawa nyidimwinyi yinazatiki hakuwahisha iyi njila yeneni yachifwikija?

  • Anyi endaña muniyi “Njila yaKujila” makonu, nawa kudihi kunakuyawu?

KAMINA 24 Twayenu kuMpidi yaYehova

a Yehova wateneni njila yeneni yachifwikija yafumini muBabiloni nakuya kuIsarela nindi “Njila yaKujila.” Komana nimakonu Yehova wayiloñeshela antu jindi njila? Eña! Kufuma mu 1919 C.E., antu amavulu anafumi muBabiloni Muneni nakutachika kwenda ‘muNjila yaKujila.’ Wejima wetu twatela kutwalekahu kwenda muniyi njila sampu tunashiki kutunakuya.

b Talenu mukanda waUkusesema kwa kwa Esaya—Ulubuuto lwa Bantu Bonse 2, mafu 56-57.

c KULUMBULULA MWEVULU: Manakwetu Russell niakwawu adiñayi nawu azatishili nyikanda yakukwasha antu kudiza Bayibolu yadiñaku dehi henohu kanda atachiki mudimu wawu.

    Lunda Publications (2006-2025)
    Fumenumu
    Iñulenu
    • Lunda
    • Inkenuhu akwenu
    • Hakusetiñila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nshimbi Jakulondela
    • Nshimbi Jakujinda
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Iñulenu
    Inkenuhu akwenu