Watchtower LAYIBULALI YAHAINTANETI
Watchtower
LAYIBULALI YAHAINTANETI
Lunda
  • BAYIBOLU
  • NYIKANDA
  • KUPOMPA
  • fy kapetulu 10 mafu 116-127
  • Neyi muChisaka Mudi Muyeji

Vidiyo yimwatonda hosi.

Atwanakeniku mwani, vidiyo yakañanya kwenzunuka.

  • Neyi muChisaka Mudi Muyeji
  • Chakwikala naMuzañalu muChisaka
  • Tunyitu Twanyanya
  • Nsañu Yinadifwani
  • MWATIYAÑA ÑAHI NEYI MUDI NAMUYEJI?
  • CHUMA CHIKUYILEÑELA MUKOLI
  • KUHANJEKA HAYUMA YALEMA
  • KUKWASHA ANYANA
  • CHITWATELA KUMONA KUUKA KWAKUCHIPATELA
  • Yehova Wukayikwasha
    2015 Kaposhi Kakutalila Kanakubidika Wanta wa Yehova
  • Munateli Kuhemba Ñahi Chisaka?
    Chakwikala naMuzañalu muChisaka
  • “Muchiñeji Yehova”
    Kaposhi Kakutalila Kanakubidika Wanta WaNzambi (Kakudiza)—2022
  • Yoba Washinshika Kudi Nzambi
    Mukanda Wami waMpanji Jamu Bayibolu
Talenu nsañu yikwawu
Chakwikala naMuzañalu muChisaka
fy kapetulu 10 mafu 116-127

Kapetulu 10

Neyi muChisaka Mudi Muyeji

1, 2. Indi Satana wazatishili ñahi yihuñu niyikatu kulonda kufumpa kashinshi kaYoba?

YOBA atela kumuchindila hadi antu adiñi nachihandilu chachiwahi muchisaka. Bayibolu yamutenaña nawu “wabadikili antu akumusela ejima.” Wavweli anyana ikumi, awamayala atanu nayedi niambanda asatu. Cheñi wadiñi namaheta akukwasha nachu chisaka chindi. Sweje-e dinu, washili yuma yakuspiritu hambidi nawa wakeñeleña anyanindi kwikala nejina dadiwahi naYehova. Yuma yejimiyi yaleñeleli chisaka kwikala chamuzañalu nawa chanuñañana.—Yoba 1:1-5.

2 Satana, chilumbu muneni waYehova Nzambi, wadiñi nakumona chihandilu chaYoba. Satana, wakeñakeñaña njila jakufumpilamu kashinshi kawantu jaNzambi, wamulukukili Yoba kuhitila mukukisañana chisaka chindi. Kufumahu, ‘wamukatishili Yoba namahuti akata nankashi akufumisha kumadachilu ndo-o nimwishina damutu.’ Satana watoñojokeli kuzatisha yihuñu niyikatu kulonda yafumpi kashinshi kaYoba.—Yoba 2:6, 7.

3. Yinjikijilwinyi yamwekeni hakatileñayi Yoba?

3 Bayibolu hiyatena chikatu chakatiliyi Yobaku. Ilaña, yatuleja hohu yinjikijilu. Mujimba windi wadiñi namavunyi hohu, nikowa dabalokeleña nikutoka. Muuya woneneña Yoba wadiña watama, nimujimba windi wepukileña ivumba datama. Wadiñi munyabu. (Yoba 7:5; 19:17; 30:17, 30) Hamuloña wayihuñu, Yoba wayili nakushakama mumawuti, nawa waduwileña nachizanda. (Yoba 2:8) Chalala, Yoba wamweni ikezeñi!

4. Kukalanyi kwamonaña yisaka mpinji yejima?

4 Neyi mukata neyi chakatiliyi Yoba mwadi kwiladi? Makonu, Satana hakatishaña antu jaNzambi neyi chamumwesheliyi Yoba ihuñuku. Hela chochu, hamuloña wakubula kuwanina kwawantu, kwakamena hachihandilu, nikutaminaku kwetuña mutwashakamaña, yumiyi yatuleñelaña kutoñojoka netu mpinji yidi yejima, antaña jetu anateli kukata. Hela chakwila kudi jinjila jitunateli kudikiñilamu, wejima wetu twakataña, hela chakwila antesha hohu diwu anateli kukata neyi chakatiliyi Yoba. Neyi hetala hadi yikatu, chakalaña chikupu. Ichi dinu tutalenu Bayibolu chiyatela kutukwasha kumika naniwu chilumbu wunakukabisha antu makonu.—Mukwakutaŋisha 9:11; 2 Timotewu 3:16.

MWATIYAÑA ÑAHI NEYI MUDI NAMUYEJI?

5. Chumanyi chavula kwila amuchisaka neyi wumu nakati hakapinji kantesha hohu?

5 Yuma yakalaña neyi nyidimu yitwazataña yiluwankana, hela kudi chuma chidi chejima chinaleñeli, sweje-e neyi muchisaka mudi muntu wunakuyekela nayikatu. Hela yikatu yakapinji kantesha yaleñelaña antu kuhimpa nzatilu yawu, kutiyashana nikudihana. Hakwila nawu muyeji yanookuhu, amuchisaka abula kukata hiyatela kuletaña ipumbaku. Anateli nikuleka kuzata nyidimu yikwawu. Hela chochu, muyisaka yayivulu atwansi niwena atiyilaña mukwawu hela nvwali wunakati wushona, hela chakwila mpinji jikwawu ayanukishaña kutoñojokelaku wunakati. (Akolose 3:12) Neyi yikatu yakapinji kantesha, chisaka chavula kukalakala yuma yinakukeñeka. Cheñi, wamuchisaka wudi wejima wukutoñojokaña nindi niyena neyi nakati dichatela kumwakamenawu.—Matewu 7:12.

6. Yumanyi yavula kumwekana neyi muchisaka mudi wunakuyekela nakankati keneni?

6 Chumanyi chimukwila neyi yikatu yamaneni nankashi, chakwila yinaleti kukala kweneni nawa yinakutwalekahu? Chakutalilahu, indi neyi wumu muchisaka wakata kalepa, hichifwayi hamuloña wachikatu chakansa, hela yikatu yikwawu yinamuzeyeshi? Indi neyi muchisaka mudi wakata chikatu chakuzaluka, chidi neyi chikatu chakuwoñu chatenañawu nawu schizophrenia? Chuma chatachi chelañawu antu hikumutiyila luwi, muloña wehuñu dinakumonayi ntaña yawu. Hela chochu, kudi yuma yikwawu yelañawu kubadika hohu hakumutiyila luwi. Neyi amuchisaka amona nawu yikatu yamuyeji yinayikumishi maana nawa kwosi mwakwilila, akutachika kutiya kutama. Akutachika kudihula nawu: “Nadi kanyi hakwila yumiyi yimmwekeni?”

7. Chumanyi cheliliyi ñoda Yoba kutalisha hakankati kanfumwindi, nawa chumanyi chabulili kwilukayi?

7 Ñoda Yoba, niyena watela watoñojokeleña momumu. Ilukenu nenu, haniyi mpinji wadiñi wafwisha dehi anyanindi. Chelili kukala kweniku kumwekani, chakadi nikujina watwalekeluhu kutiya kumuchima kukata chikupu. Nkumininaku, chamweniyi mfumwindi wadiña wakola yatachiki kukabakana nachikatu chatama chikupu, chidi neyi helukili chuma chaleñeleli kukala kwejima kwamwekenuku, watoñojokeli nindi, kwenjili hamuloña wakwikala nawubwambu naNzambi. Bayibolu yahoshaña nawu: “[Iñoda Yoba] hakumwila nindi, Eyi nihanu saña wakakelela kashinshi keyi, tahindi? Muhoshi Nzambi chatama, wufwi kweyi.”—Yoba 2:9.

8. Neyi wumu muchisaka nakati chikupu, nsonanyi yinateli kukwasha chisaka kwikala nayitoñojoka yayiwahi?

8 Antu amakwawu atiyaña kumuchima kutama, nikuhilashana neyi chihandilu chawu chihimpa hamuloña wayikatu yamukwawu. Hela chochu, mukwaKristu watoñojokaña haniku kukala welukaña nindi iyi diyi mpinji yatela kumwekeshayi kukeña kwalala chikupu. Kukeña kwalala “kwadiwunjikaña, kukweti niluwi; . . [nawa] hikwakokwelaña kwindi hohuku . . . kwovwahilaña yuma yejima, kwetejaña yuma yejima, kwachiñejaña yuma yejima, kwatatakenaña mwahita yuma yejima.” (1 Akorinda 13:4-7) Chatela mwikaleña nayitoñojoka yatama, mwatela kuzata nañovu kulonda kuyiyula.—Yishimu 3:21.

9. Kukananyi kunateli kukwasha chisaka kuspiritu nimuyitoñojoka neyi muchisaka mudi wakata chikupu?

9 Chumanyi chimwatela kwila hakukwasha chisaka chidi namuyeji kutwalekahu kwikala chakola kuspiritu nikubula kutoñojokaña chikupu? Hela chakwila yikatu yejima yikweti njila mwakuyuukila, muniwu mukanda chikwikala chaluwa kushimuna njila yidi yejima yakukilamu hela njila jakuhembelamu muyeji. Hela chochu, kuspiritu, Yehova “wayihindwishaña wejima wawu anoñamaña.” (Masamu 145:14) Mwanta Davidi wasonekeli nindi: “Wayitoñojokaña atuzweñi nakooleki: Yehova wakamupulwisha mwifuku datama. Yehova wakamuhemba, wakamuhemba wamumi. . . Chakakamujokayi hakadidi nakuzeya Yehova wakamukwashaku.” (Masamu 41:1-3) Yehova wakiñaña ambuñindi kuspiritu, hela chakwila anayeseki chikupu kubadika hakumina ñovu yawu. (2 Akorinda 4:7) Antu amavulu muyisaka anakukata yikatu yamaneni etejaña mazu añimbi yamasamu akwila nawu: “Namoni yihuñu nankashi; eyi Yehova, nhizumwishi mwomwaya izu deyi.”—Masamu 119:107.

CHUMA CHIKUYILEÑELA MUKOLI

10, 11. (a) Chumanyi chalema chatela kwila chisaka hakwila nawu omiki nayikatu? (b) Indi mumbanda wumu watwesheli ñahi kumika nayikatu yanfumwindi?

10 Bayibolu yahosha nawu, “Muchima wamuntu wamukwashaña kudikañejaku nawufwayi windi, ilaña muchima wabaluka dehi wukuwutwesha hinyi?” (Yishimu 18:14) Kukata kumuchima kunateli kuluwañesha nshakaminu yachisaka ‘nimuchima wamuntu.’ Hakwila “muchima wadiwunjika wahandishaña muntu.” (Yishimu 14:30) Neyi chisaka chumika hela chikañanya kumika nakankati keneni, chashindamenaña hayililu hela muchima wukwetuwu antu ejima muchisaka.—Esekejenu Yishimu 17:22.

11 Mumbanda wumu mukwaKristu womikili chelili mfumwindi yakati chikatu chakalepa chimwahitili yaaka 6 kufuma hadisumbwiluwu. Wahosheli nindi: “Mfumwami hahosheleña chiwahuku, nawa chakalileña kuhanjeka nindi. Nakabakeneña chikupu hakwila nawu nitiyi yuma yinakuhoshayi.” Toñojokenu cheñi hehuñu nikutiya kumuchima kutama kwadiña nakutiyayi iwu iyala. Chumanyi cheliluwu awa eyala namumbanda? Hela chakwila ashakamineña kwakulehi nachipompelu chawakwaKristu, muhela yeniwu wazatili nañovu kulonda kutwalekahu kukola kuspiritu kuhitila mukutaña nsañu yayiha yinakumwekana mukuloñesha nikutambwila yakudya yakuspiritu mumagazini yaKaposhi Kakutalila niAwake! Kwila mwenimu kwamuleñeleli kukola kuspiritu kulonda kumwakamena nfumwindi nakushika nimpinji yafwiliyi chimwahitili yaaka yiwana.

12. Kwesekeja nansañu yaYoba, mpinji jikwawu muyeji nateli kuleñela chumanyi?

12 Kutalisha hadi Yoba, yena wakabakeneña, diyi womikili. Wamwihwili iñodindi nindi: “Kuchikasa chaNzambi tukutambulañaku yuma yayiwahi hohu, kutambulaku yatama nehi?” (Yoba 2:10) Dihafumini kambanji Yakoba kumutena Yoba nindi hichakutalilahu chachiwahi chakudiwunjika. HaYakoba 5:11 twatañañahu nawu: “Munatiyi mwatatakeneniyi Yoba; munamoni nimwakumishañayi Yehova, chaswejañayi Yehova kutiyila antu wushona niluwi.” Nimakonu, kakavulu neyi wakata muchisaka yekala womika, chakwashaña amakwawu kwikala omika.

13. Muloñadi chisaka chidi namuyeji chiyatela kubula kudesekejawu nawakwawu anabuli muyeji?

13 Amavulu ahembahu dehi muyeji muchisaka etejaña nawu hakutachika chayikalilaña chikupu. Cheñi ahoshaña nawu chuma chabadika kulema hinjila yinakutoñojokelamu muntu hakukala kunamumwekeni. Hakutachika chinateli kuyikalila kuhimpa nzatilu yamuchisaka. Ilaña neyi muntu yazata nañovu, nateli kwinjilila kwesekeja nakukala kunayimwekeni. Kwila mwenimu, chikutukwashaku kubula kudesekeja nawantu anabuli muyeji muchisaka, nikutoñojoka netu akwetu anakuhanda chiwahi ilaña etu tunakumona ihuñu! Dichi, kwosi muntu weluka chikupu yisenda yidi nawakwawuku. AkwaKristu ejima akundejewaña namazu aYesu akwila nawu: “Inzenu kudami enu ejima mudi nakukabakana, mwasenda yalema, ami nukuyinookesha.”—Matewu 11:28.

KUHANJEKA HAYUMA YALEMA

14. Yumanyi yalema yimwatela kuhanjekahu?

14 Neyi kudi wakata chikupu, chikuwaha neyi chisaka chanukaña mazu onenewa akwila nawu: “Ilaña havula akwakushakama hampuña yakolaña.” (Yishimu 15:22) Komana kwila chisaka chinza hamu nehi nakuhanjeka hakukala kunamwekani hamuloña wayikatu? Chikuwaha neyi ela mwenimu kuhitila mukulomba nikuzatisha Izu daNzambi kulonda diyilomboli. (Masamu 25:4) Yumanyi yimwatela kuhanjekahu? Eña, kudi yuma yimwatela kufuukulahu yidi neyi yitumbu, mali, niyuma yikwawu yatela kufuukulahu chisaka. Hinyi wakahembaña muyeji? Indi chisaka chinateli kuzatila ñahi hamu kulonda kwakamena muyeji? Indi iyi ntajikilu yikukuma ñahi ejima muchisaka? Munateli kumwakamena ñahi nhembi kuspiritu nimuyuma yikwawu yakeñekaña?

15. Indi Yehova wakwashaña ñahi yisaka yidi namuntu wunakuyekela nakankati?

15 Kulomba wulomboli waYehova chakadi kuleka, kutoñojoka chikupu Hezu dindi, nikulondela chikupu yuma yekala muBayibolu kakavulu kwaletaña nkisu yayivulu. Kakavulu kankati kantaña yetu hikanateli kuwundaku. Ilaña, kushindamena hadi Yehova mpinji yejima mukukala kudi kwejima mwafumaña yuma yayiwahi. (Masamu 55:22) Ñimbi yamasamu wasonekeli nindi: “Luwi lweyi, eyi Yehova, hilukunkwatisha. Chimwekalaña yitoñojoka yayivulu mumuchima wami, kukundeja kundeja kuwankundejaña kwatiyishaña muchima wami kuwaha nankashi.”—Masamu 94:18, 19; talenu cheñi Masamu 63:6-8.

KUKWASHA ANYANA

16, 17. Yumanyi yimwatela kuyileja anyana anyanya neyi munakuhosha hadi mukwawu wakata?

16 Yikatu yamaneni yinateli kuleta kukala kudi anyana muchisaka. Chikwikala chalema anvwali kuleja anyanawu eluki kukala kunasoñi muchisaka nikuyileja yuma yatela kwilawu kulonda kuyikwashaku. Neyi mwana diyi wunakati, mwatela kuleja akwawu kulonda eluki nawu kwakamena chikupu mukwawu hichinayi mukwila nawu anayiheluku. Chatela anyana atachiki kuhilashana, anvwali atela kukwasha anyana amakwawu kudikunda nikudikeña chikupu kulonda kuzatila hamu hakukala kunasoñi hamuloña wayikatu.

17 Anyana anyanya atiyaña swayi neyi ayilumbulwila chiwahi nakuyishika hamuchima kubadika kuyilumbulwila munjila yakala kutiya kutalisha hanjila yakukilamu. Dichi, mwatela kuyilejaku kutalisha hayikatu yamukwawu. Neyi anyana akola eluka yikatu chiyinakukañesha mukwawu wakata kwila yuma yadiwulañawu, anateli ‘kukeñañana neyi chamwivumu dawu nakwikala nanyichima yaluwi.’—1 Petulu 3:8.

18. Indi anyana akula dehi anateli kuyikwasha ñahi kwiluka kukala kunasoñi hamuloña wayikatu, nawa kwila mwenimu kunateli kuyihetesha ñahi?

18 Anyana akula dehi atela kuyikwasha kulonda eluki nawu kukala kweneni kwamwekanaña nawa chakeñekaña muntu wejima muchisaka kudihana. Hamuloña wakukeña mali akufweta ndotolu niakulanda yitumbu, chinateli kuyikalila anvwali kuyinka anyana amakwawu yuma yinakukeñawu. Komana anyana akutiya kutama nakutoñojoka nawu munayumini? Indi kwiji akwiluka kukala kumukweti nakudihana chikupu? Yuma yejima yashindamenaña hachimukuhanjeka hakukala nichikutoñojoka muntu wejima wamuchisaka. Eñañi, muyisaka yayivulu yikatu yamuyeji yinaleñeli kudizisha anyana kulondela kufumba kwaPawulu kwakwila nawu: “Bayi mwila chuma chakuzuña hela chakudinka wantaku; chiña mutoñojokaña yakudizoza, iwu atoñojoki mukwawu, nindi wambadikami kuwaha. Bayi muntu atoñojokaña nsañu yindi hohuku, chiña nsañu jawakwawu nawa.”—Afwilipi 2:3, 4.

CHITWATELA KUMONA KUUKA KWAKUCHIPATELA

19, 20. (a) Nyidimwinyi yazataña nyitu yayisaka neyi muchisaka mudi wakata? (b) Hela chakwila Bayibolu himukanda wahosha hajakuuka kwakuchipatelaku, yatukwashaña ñahi hansañu yayikatu?

19 AkwaKristu esekejaña yuma chiwahi hiyakanaña kuuka kwakuchipatela neyi hikunakufumpa nshimbi jaNzambuku. Neyi wumu muchisaka yakata, chisaka chakeñaña njila yakukilamu wakata. Hela chochu, kukwikala yitoñojoka yambukaku yawantu akuluka yitembi mujachipatela yimwatela kutoñojokahu. Kubombelahu, makonu kunakuholoka yikatu yakadi kumonañahu dehi, nawa yikatu yeniyi hiyaneluki mwakuyukilaku. Mpinji jikwawu chakalaña kuwana njila yakwilukilamu chikupu yikatu. Hanu dinu chumanyi chatela kwilayi mukwaKristu?

20 Hela chakwila nsoneki wumu muBayibolu wadiñi ndotolu, Pawulu niyena wamulejeli ibwambu dindi Timotewu mwakwilila hayikatu yadiñayi nayi. Bayibolu yatulombolaña hakwikala nayililu yayiwahi nawa yatulombolaña nikuspiritu, bayi neyi himukanda wahoshaña hajakuuka kwachipatelaku. (Akolose 4:14; 1 Timotewu 5:23) Dichi, nyitu yayisaka yawakwaKristu yatela kufuukulahu chachiwahi kutalisha hanjila yakuuka kwakuchipatela. Hadaha anateli kufuukulahu nawu atela kwihula kudi antu ashiyashana akuluka yitembi mujachipatela. (Esekejenu Yishimu 18:17.) Dichi akeñaña kuwana njila yayiwahi chikupu yakukilamu muyeji muchisaka, nawa avula kwihula andotolu. Antu amakwawu asakulaña njila jikwawu jakuyuukilamu. Muntu watela kufuukulahu yomweni haniyi njila. Hela chochu, hansañu yayikatu, akwaKristu etejaña ‘Izu daNzambi dikali inoñu dakunyendu yawu, nawa chejeji chamunjila yawu.’ (Masamu 119:105) Alondelaña nshimbi yamuBayibolu. (Isaya 55:8, 9) Dichi, atondolwelaña njila yakuwaninamu yikatu yabombelamu kupesha, nikuuka kwafumpaña nshimbi yamuBayibolu.—Masamu 36:9; Yililu 15:28, 29; Chimwekeshu 21:8.

21, 22. Indi mumbanda wakwituña daAsia walondeleli ñahi lushimbi lwamuBayibolu, nawa kufuukula kwindi kwamukwashili ñahi?

21 Shinshikenu hansañu yachañadima wakwituña daAsia. Chihaleheli chantesha kufuma hatachikili kwilukayi nsañu yamuBayibolu hamuloña wakudiza naChinsahu chaYehova, wavweli mwana wamumbanda wamwisu wadiña namagrams akushika ku 1,470. Mumbanda yeniwu chamuneñesheli hama chamulejeluwu kudi ndotolu nawu mwana yeniwu wakahewuka chikupu nawa hakatwesha kwendaku. Ndotolu wamulejeli kumuhana iwu mwana kudi mazanvu ahembaña anyana ahewuka. Mfumwindi helukili iyi nsañuku. Hanu dinu, hinyi wateleleli kumukwashaku?

22 Wahosheli nindi: “Nakwanuka nadizili muBayibolu nawu ‘anyana hiwuswana wakutwinka kudi Yehova; akuvwalika mwivumu hiwuloku windi.’” (Masamu 127:3) Wafuukwilihu kusenda iwu “wuswana” kulonda kumuhembela kwitala. Hakusambila chamukalilili chikupu, ilaña hamuloña wakumukwasha kudi amabwambu jindi akwaKristu amuchipompelu chawu chawaYinsahu jaYehova, iwu mumbanda watwesheli kumuhemba nikumukwasha chikupu. Chimwahitili yaaka 12, mwana yeniwu wayileña nakupompa Kwitala daWanta nawa wadiluñishileña kuhema nawakwawu anyiki. Mama yindi wahosheli nindi: “Nahamekaña chikupu muloña nshimbi yamuBayibolu yakwashili kukoña chuma chachiwahi. Bayibolu yakwashili kwikala nachilenji chachiwahi kumesu aYehova Nzambi bayi kwikala nachineñi chahaya nyakaku.”

23. Kukundejanyi kwahanaña Bayibolu kudi antu akata nikudi ayihembaña?

23 Yikatu yikamana. Kaprofwetu Isaya wateneni hampinji yakumbidi yakela “mwenimbu hakahosha nindi, Ami nakataku.” (Isaya 33:24) Iwu wuprofwetu wukashikijewa mwituña dadiha didi mukamwihi. Henohu iwu wuprofwetu kanda wushikijewi, tukutwalekañahu nakulwisha nayikatu nikufwa. Kukoleka, Izu daNzambi datulombolaña nikutukwasha. Nshimbi yamuBayibolu yahosha hachakudihemba hiyahimpañaku, nawa yabadika yitoñojoka yawantu abula kuwanina yahimpaña. Dichi, muntu washinshika wukwiteja mazu añimbi yamasamu wasonekeli nindi: “Nshimbi jaYehova jalala hohu, jahandishaña muchima wamuntu; yuma yashimunañayi Yehova yakashinshi, yalejaña wakadi maana; . . . wuñaji waYehova wakadi kutwamba, waloña chikupu . . . hakuhembamu hadi wuloku weneni.”—Masamu 19:7, 9, 11.

INDI IJI NSHIMBI JAMUBAYIBOLU JINATELI KUKWASHA . . . ÑAHI CHISAKA HAKWAKAMENA WAKATA CHIKUPU NIKULUWAÑESHA KWENZAÑA HAMULOÑA WAYIKATU?

Kukeña kwadiwunjikaña nawa kwatatakenaña mwahita yuma yejima.—1 Akorinda13:4-7.

Chekala chalema kwikala namuchima wawuwahi.—Yishimu 18:14.

Chachiwahi kushakama hampuña henohu kanda mufuukuluhu.—Yishimu 15:22.

Yehova watukwashaña neyi tudi mukukala.—Masamu 55:22.

Izu daYehova datukiñaña muyuma yejima.—Masamu 119:105.

[Mwevulu wudi hefu 118]

AkwaKristu amwekeshaña chikupu kukeña kudi enikwawu neyi anakati

[Mwevulu wudi hefu 125]

Neyi chisaka chazatilaña hamu chinateli kumanisha kukala

    Lunda Publications (2006-2025)
    Fumenumu
    Iñulenu
    • Lunda
    • Inkenuhu akwenu
    • Hakusetiñila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nshimbi Jakulondela
    • Nshimbi Jakujinda
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Iñulenu
    Inkenuhu akwenu