NSAÑU YACHIHANDILU
Chihandilu chaMuzañalu nawa Chachiwahi muMudimu waYehova
MU 1951, dihu hinashikili muRouyn, mutawuni yanyanya yekala mukabeta kaQuebec. Nadondomweneni hachiisu hakeyala yanyinkeliwu. Marcel Filteau,a mishonali wahitili kushikola yaGiliyadi, wenjili kuchiisu. Wadiña nayaaka 23 nawa wamulehi, ilaña ami nadiña nayaaka 16 nawa wamwihi. Namulejeli mukanda wanyinkeliwu nawu nitachiki kuzata wupayiniya. Wawutañili, wantalili nawa wahosheli nindi, “Amama yeyi aneluki nawu wudi kunu?”
NAKULILILI MUCHISAKA CHAWANVWALI ABULILI KWIKALA AYINSAHU
Navwalikili mu 1934 kudi anvwali akuSwitzerland abuukilili muTimmins, tawuni yamumayini yekala muOntario, Canada. Mu 1939, amama atachikili kutaña magazini yaKaposhi Kakutalila nikupompa nawaYinsahu jaYehova. Amama atusendeleña ejima wetu etu anyana 6. Hashimbwili wanyi, ekalili aChinsahu chaYehova.
Atata atiyili kuwaha wanyi nayuma yeliliwu amama, ilaña amama akeñeli chalala nawa atwalekelihu kwikala muchalala. Atwalekelihu nikumatachikilu amuma 1940 helili mudimu wawaYinsahu jaYehova awulekeshi muCanada. Nawa atwalekelihu kuyilila atata yuma yayiwahi nikuyilemesha, hela chakwila ahosheleña kasawuntu. Yuma yayiwahi yeliliwu amama yankwashili ami niakwetu amakwawu kwiteja chalala. Chamuzañalu, yilwilu yawatata yahimpili mukuhita kwampinji nawa atachikili kwilila chisaka yuma yayiwahi.
CHINATACHIKILI MUDIMU WAMPINJI YEJIMA
Mumpinji yanvula mu 1950, nayili kukupompa kweneni kwahosheleña nawu Theocracy’s Increase muNew York City. Chansañumwini chikupu kuzata mudimu waYehova hanyima yakumona amanakwetu niahela kufuma mukaayi kejima nikutiyilila kukwihujola kwawakashikola amanishili Shikola yaGiliyadi. Nekalili nampwila chikupu yakukeña kutachika kuzata mudimu wampinji yejima. Chinafuntili hohu kwitala, nasonekesheli wupayiniya wampinji yejima. Kasanji kamutayi kakuCanada kansonekeleli mukanda nawu natela kusambila kupapatishewa. Dichuma chinelili haOctober 1, 1950. Chimwahitili kakweji kamu, nekalili payiniya wampinji yejima nawa anlejeli kuya nakuzatila kuKapuskasing. Iyi tawuni yadiña kwakulehi chikupu nakumukala wetu.
Hinadiña nakukalakela muQuebec
Mumpinji yachishika mu 1951, kasanji kamutayi kalejeleña aYinsahu ahoshaña idimi daFrench neyi akwiteja kubuukila muyipompelu yaFrench yadiña muQuebec. Kwadiña kukaankila kweneni nankashi. Nahosheleña French niIngilishi, dichi netejeli nawa antemesheli kuRouyn. Kwosi nimuntu inelukili akuna. Nadiña hohu nakeyala yinashimuna hakusambila. Ilaña yuma yendeli hohu chiwahi. Ami naMarcel twekalili amabwambu amawahi chikupu, nawa nadiluñishili kuzata muQuebec hadi yaaka yiwana, nkumininaku nekalili payiniya wadimena.
SHIKOLA YAGILIYADI NIYUMA YINACHIÑEJILEÑA YABULILI KUSHIKIJEWA SWAYI
Hinadiña muQuebec, natiyili kuwaha kutambwila mutambi wakuya Kushikola yaGiliyadi yanaamba 26 muSouth Lansing, New York. Ifuku dakumanisha shikola dadiñaku haFebruary 12, 1956 nawa antemesheli kwituña dinakutenawu makonu nawu Ghana,b kuWest Africa. Ilaña henohu kanda niyi nateleleli kufunta kuCanada hadi “nyilungu yantesha” sampu ananyinki yipapilu yakuyilahu kwituña dacheñi.
Nahembeleli hadi tukweji 7 muToronto hakwila anyinki oyu yipapilu. Hayina mpinji nashakamineña nachisaka chawaCripps nawa nadilukili naSheila, mwanawu wamumbanda. Twadikeñeli. Chinelili hohu nami nimwoti yipapilu yami yedikili. Ami naSheila twalombelelihu nawa twafuukwilihu netu ami niyi kwantemesheliwu. Ilaña twatwalekelihu kudisonekela nyikanda kulonda twiluki neyi twakadisumbula hela nehi. Iku kufuukula kwadiña kwapela wanyi, twafuukwili hohu chachiwahi.
Hanyima yakwenda hadi kakweji kamu namasuwa, mbopolu ninandeki, nashikili muAccra, Ghana. Kweniku anyinkeli mudimu wakwikala nkoñi wankambi. Mwabombeleli kunyeñumuka muGhana yejima kushilahu nimatuña adikumini nadu, ituña daIvory Coast (dinakutenawu makonu nawu Côte d’Ivoire) nidaTogoland (dinakutenawu makonu nawu Togo). Kakavulu nendeleña nkawami mumotoka yanyinkeliwu kukasanji. Nadiluñishileña hayina mpinji!
Kunsa yanyilungu, nahanineña jimpanji hakupompa kwamaneni. Twadiña wanyi naMatala Amaneni Akupompela. Dichi amanakwetu atuñileña nyinkanda nankosa nawa hewulu ambilileñahu nanyitayi yanyikoma kulonda mwiikali wulelu. Chineli kwadiña wanyi mafuliji mwakuhembela, anyama ayihembeleña amomi nawa ayijahileña hohu chiña neyi hiyakukeña kuyida.
Twadiluñishileña kutiyilila kuyuma yayivulu haniku kupompa. Hampinji yahanineñayi mpanji Herb Jennings,c mukwetu mishonali, ñombi wasopokeli mumwonji mwamukasiliwu. Watemukilili haneli chinañamu iku izaza iku. Herb walekeli kuhana mpanji nawa ñombi waluwankeni chikupu. Ilaña amanakwetu akola awana atwesheli kumukwata nakumufuntisha kumwonji, nawa chumichi chasehesheli ejima adiña mwizaza.
Mumafuku amukachi kamulungu, natalishileña fwilimu yaThe New World Society in Action munyikala yadiña kwakwihi. Hakwila nili mwenimu natalishileña fwilimu hehina ditooka dakasilileñawu kuyishimi yiyedi hela nyitondu yiyedi. Antu amunyikala ayikeñeli nankashi. Kudi antu amavulu dikadiña katachi kutala fwilimu. Antu asakilili nankashi hakumona yibalu yamufwilimu yawantu anakupapatishewa. Ayina fwilimu yakwashili antu ayimweni kwiluka nawu twekala anuñañana mukaayi kejima mukuloñesha kwetu.
Twadisumbwilili muGhana mu 1959
Hanyima yakushakama yaaka yiyedi muAfrica, natiyili kuwaha kuya kukupompa kwamatuña kwadiña muNew York City mu 1958. Natiyili kuwaha kudimona naSheila wafumini kuQuebec, kwakalakeleleñayi wupayiniya wadimena. Twahanjekeleña kuzatisha nyikanda, ilaña haniyi mpinji twadimweni mesu namesu, nawa namwihwili neyi tunateli kudisumbula, dichi wetejeli. Namusonekeleli Manakwetu Knorr,d nakumwihula neyi chakwila Sheila nateli kuya kushikola yaGiliyadi kulonda nakazatileña nindi hamu muAfrica. Wetejeli. Nkumininaku Sheila washikili muGhana. Twadisumbwilili muAccra, haOctober 3, 1959. Twatiyili netu Yehova watukiswilili chikupu muloña twamutwamijiliku muchihandilu chetu.
KUZATILA HAMU MUCAMEROON
Hitwazatilileña hakasanji kamuCameroon
Mu 1961 atutemesheli kuya nakuzatila kwituña daCameroon. Chineli anlejeli nawu nitachikishi kasanji kakaha, nadiña nanyidimu yayivulu. Chineli nadiña nkoñi wamutayi wamuha, kudi yuma yayivulu yinateleli kudiza. Kuhiñahu mu 1965, ñodami Sheila wemitili. Chatukalilili nankashi kwiteja netu tukekala anvwali. Ilaña hayoyeniyi mpinji yitwazañaleli hamudimu wawuwahi wutwadiña nawu, nawa tutachiki kutoñojoka jakufunta kuCanada, chuma chatama chatumwekeneni.
Sheila watamishili. Ndotolu watulejeli nindi mwana wunasulumuki weyala. Munahiti dehi yaaka 50 ilaña twajimbalañamu wanyi. Hela chakwila twaneñeli nayuma yamwekeni, twatwalekelihu kuzatila mwituña dacheñi, mudimu wutwakeñeli nankashi.
Nidi naSheila muCameroon mu 1965
Amanakwetu muCameroon ayikabishileña nankashi hamuloña wakubula kudiñija munsañu jamapolitiki. Aswejeleña kuyikabisha sweje-e mumpinji yakutonda kajiña mpata. Twatiyili woma nankashi haMay 13, 1970, helili mudimu wawaYinsahu jaYehova awulekeshi. Kasanji kakawahi kakaha, kitwazatililimu hohu tukweji tutanu, akitambwili kudi nfulumendi. Mumulungu wumu hohu, amishonali ejima—kushilahu ami niSheila—atuhañili mwituña. Chatukalilili kushiya amanakwetu niahela muloña twayakameneni chikupu nawa twakameneni chuma chadi kuyimwekena neyi anashali.
Twashakamini tukweji 6 hakasanji kamutayi muFrance. Munidi ituña natwalekelihu kuzata hakumina ñovu jami kwakamena amanakwetu muCameroon. Muchochina chaaka muDecember, atutemesheli kuya nakuzatila hakasanji kamuNigeria, katachikili kwakamena nyidimu yamuCameroon. Amanakwetu niahela muNigeria atutambwilili chiwahi, nawa twadiluñishili kukalakela munidi ituña hadi yaaka yayivulu.
CHUMA CHATUKALILI KUFUUKULA
Mu 1973, kudi chuma chatukalili kufuukula. Sheila wakatakatileña nankashi. Hampinji yitwadiña kukupompa kweneni muNew York, wanlejeli iku nakudila nindi: “Nazeyi nawa inakukatakata nankashi! Nukutwesha wanyi kutwalekahu.” Haniyi mpinji twakalakeleli hamu nindi muWest Africa hadi yaaka 14. Natiyileña kuwaha nankashi chazatileñayi nakashinshi, ilaña haniyi mpinji twakeñeleña kuhimpaku yuma yimu. Hanyima yakuhanjekahu hakukala kutwadiña naku nikulombelahu hadi mpinji yayilehi, twafuukwilihu kufunta kuCanada, kutwakuhweleleli netu akumwakamena nachikatu chadiñayi nachu. Kushiya mudimu wetu wawumishonali nimudimu wampinji yejima hichuma chatukalilili nankashi kufuukula.
Chitwashikili muCanada, neñilili mudimu kudi ibwambu dami inadikundili nindi hadi mpinji yayilehi wazatileña nanyotoka mutawuni yekala kukabeta kakuchimunswa chaToronto. Twasonkeleli itala, twalandili yitwamu yayikulu nawa twashakamini chiwahi chakadi kudiñija munyikudi. Twakeñeleña kushakama chihandilu chapela, nakukuhwelela netu hadaha ifuku dimu twakafunta cheñi mumudimu wampinji yejima. Chatuhayamishili nankashi chelili tutachiki kuzata iwu mudimu swayi kubadika chitwakuhweleleli.
Natachikili kuya nakuzataku Hamposu-Hamposu kumudimu wakutuña Itala Deneni daKupompelamu dadiha muNorval, Ontario. Mukuhita kwampinji, anyinkeli mudimu wakwikala nkoñi wakutala Itala Deneni daKupompelamu. Sheila watachikili kutiyaku chiwahi, nawa twamweni netu wukutwesha kuzata iwu mudimu. Dichi twabuukilili mwitala dadiña Hetala Deneni daKupompelamu muJune 1974. Twatiyili kuwaha kufunta mumudimu wampinji yejima!
Okuwaha, Sheila watwalekelihu kukola. Chimwahitili yaaka yiyedi, twetejeli mudimu wawunkoñi wañinza. Ñinza yitwazatilileñamu yadiña muManitoba, iluña damuCanada delukawu nawu kwatuutaña nankashi. Hela chochu, twazañaleli nankashi kudikunda nawamanakwetu niahela itwawanini kwenakuna. Twadizili netu hichikweti muloña neluña kuwunakukalakelaku, chuma chalema hikutwalekahu kumukalakela Yehova kwejima kutudi.
CHUMA CHALEMA CHINADIZILI
Hanyima yakuzata yaaka yayivulu mumudimu wakwenda, mu 1978 atutambikili kuya nakukalakela haBeteli yamuCanada. Hashimbwili wanyi, nadizili chuma chankatili kumuchima, ilaña chalema. Anyinkeli mudimu wakuhana mpanji yaora yimu nachikunku mwidimi daFrench hakupompa kwadimena muMontreal. Chawushona, mpanji yinahanini yayishikili antu wanyi hamuchima, nawa manakwetu wazatilileña kuDipatimenti yaMudimu wanfumbili. Kuhosha hohu chalala, nateleleli kwiluka nami neluka wanyi kuhana mpanji chiwahi, neyi chinneluki makonu. Ilaña nakutambwilili chiwahi wanyi akuna kufumba. Twambokelelimu nawa namweni nami wakalisha. Wansakililili wanyi munelili chachiwahi. Naluwañesheli hakumona kufumba kushindamena hanjila mwanfumbililiwu nichinatoñojokeleña hadi muntu wanfumbili.
Nadizili chuma chalema hanyima yakuhana mpanji muFrench
Chimwahitili mafuku, membala wamuKometi yaMutayi, wanlejelimu haniyi nsañu. Netejeli nami netejeli chiwahi wanyi akuna kufumba nawa naditoñesheli. Kuhiñahu nayili nakuhanjeka namanakwetu wanfumbili. Wañanakeneni. Ichi chuma chandizishili kwikala wadizoza nawa hinamba kavulamenamuku. (Yish. 16:18) Nalombelelihu kudi Yehova mapampa amavulu hanichi chuma, nawa inakuzata nañovu kulonda nakabuli cheñi kuhila neyi ananfumbi.
Nakalakeli haBeteli yamuCanada kubadika hayaaka 40, nawa kufuma mu 1985, nadiña nakukooleka kwakukalakela muKometi yaMutayi. Mu February 2021, ñodami inakeñeli Sheila wasumini kumwemba. Kubombela hachineñi chakufwa kwañodami, inakukabakana nayikatu. Ilaña kuzata mudimu waYehova kunatwalekihu kunkwasha nikunletela muzañalu chakwila nelukaña wanyi “chinakuhita mafuku.” (Mukwa. 5:20) Hela chakwila mumafuku akuhanda kwami namonaña kukala, ilaña muzañalu wunekalaña nawu wabadika. Kumutwamijaku Yehova muchihandilu chami nikudiluñisha kuzata mumudimu wampinji yejima hadi yaaka 70, kwanletelaña muzañalu chikupu. Nalombaña nami amanakwetu niahela atwansi niwena atwalekihu kumutwamijaku Yehova muchihandilu chawu, muloña neluki nami akudiluñisha chihandilu chachiwahi nawa chamuzañalu chenzaña hohu neyi wunakumukalakela Yehova.
a Talenu nsañu yachihandilu chaMarcel Filteau, muchibaaba chinakwila nawu “Yehova E Cubo Kabili Ubukose Bwandi,” muKaposhi Kakutalila kaCibemba, February 1, 2000.
b Kushika tuhu nimu 1957, idi iluña damuAfrica adiyuulileña kudi akaBritain aditeneneña nawu Gold Coast.
c Talenu nsañu yachihandilu chaHerbert Jennings, muchibaaba chinakwila nawu “Tamwaishiba Ifyo Umweo Wenu Ukaba Mailo,” muKaposhi Kakutalila kaCibemba, December 1, 2000.
d Nathan H. Knorr diyi wadiña nakulombola mudimu wetu hayina mpinji.