Bayibolu Yapela Kutiya Nawa Yakwashaña
“Mazu aNzambi amomi.”—AHEBERU 4:12.
1. (a) Mudimwinyi wamwinkeluwu Adama kudi Nzambi? (b) Antu jaNzambi anazatishi ñahi chawana chedimi?
YEHOVA NZAMBI wayinka antu chawana chedimi. Nzambi wenkeli Adama mudimu wakutumba atunyama majina mwitempa daEdeni. Adama watumbili atunyama ejima majina alumbuluka. (Kutachika 2:19, 20) Kufuma hayina mpinji, antu jaNzambi anazatishi chawana chedimi hakumuhameka Yehova nikuleja amakwawu ijina dindi. Chayinu mpinji, antu jaNzambi anazatishi ichi chawana kubalumuna Bayibolu kulonda antu amavulu amwiluki Yehova.
2. (a) Kometi yaNew World Bible Translation yazatishili yikumanyi hakubalumuna Bayibolu? (b) Tukudizadi muchinu chibaaba?
2 Kwekala maBayibolu amavulu, ilaña amakwawu oloka nankashi wanyi. Hakwila abalumuni Bayibolu yoloka, Komiti yaNew World Bible Translation yalondeleli yikuma yisatu hakubalumuna: (1) Kulemesha ijina daNzambi nikudizatisha Mwizu dindi neyi chadizatishiluwu munyikanda yatachi. (Tañenu Matewu 6:9.) (2) Kubalumuna nsañu yasonekeluwu hatachi hezu-hezu neyi chinatwesheki. Hanakali, asonekeleña munatalishi nsañu. (3) Kuzatisha idimi dapela kutaña nikutiya.a (Talenu tumazu twaheshina.) (Tañenu Nehemiya 8:8, 12.) Akwakubalumuna Bayibolu yaNew World Translation mumadimi kubadika 130 niwena alondeleli iyi yikuma yisatu. Muchinu chibaaba, tukudiza chazatishiluwu iyi yikuma hakubalumuna Bayibolu yaNew World Translation yamu 2013 nichinakulondelawu akwakubalumuna amumadimi amakwawu iyi yikuma.
BAYIBOLU YALEMESHA IJINA DANZAMBI
3, 4. (a) Kudihi kutunateli kuwana Tetragiramatoni? (b) Chumanyi chelawu akwakubalumuna maBayibolu nejina daNzambi?
3 Ijina daNzambi adisonekeli nansona jiwana jachiHeberu jatenañawu nawu Tetragiramatoni. Tunateli kuwana Tetragiramatoni mumamanyusikiliputi akushankulu achiHeberu chidi neyi Nyivuñilu yawaniniwu kukaluñalwiji kaDead Sea. Tunateli kuyiwana cheñi munyikanda yachiGiriki yatenañawu nawu Septuagint. Iyi nyikanda ayisonekeli henohu kunashali yaaka 200 nakusemuka kwaKristu nichimwahitili yaaka 100 hanyima yakusemuka kwaKristu. Antu amavulu atiyaña kuwaha chamonawu ijina daNzambi dinakumwekana kakavulu mumamanyusikiliputi akushankulu.
Antu amavulu atiyaña kuwaha chamonawu ijina daNzambi dinakumwekana kakavulu mumamanyusikiliputi akushankulu
4 Mwalala, muBayibolu mwatela kwikala ijina daNzambi. Ilaña, mumaBayibolu amavulu mwekala wanyi ijina daNzambi. Chakutalilahu, chimwahitili yaaka yiyedi hanyima yakwidisha Bayibolu yaNew World Translation of the Christian Greek Scriptures, Bayibolu yaAmerican Standard Version yasonekeluwu chachiha niyena ayidishili. Yasonekeluwu mu 1901 yazatishili ijina daNzambi, ilaña yasonekeluwu mu 1952 mwadiña mwosi. Muloñadi? Akwakubalumuna atoñojokeleña nawu “hiyatela” kuzatisha ijina daNzambuku. MaBayibolu amavulu muChizungu nimadimi amakwawu niwena afumishamu ijina daNzambi.
5. Muloñadi kuzatisha ijina daNzambi muBayibolu chikwalemena?
5 Komana akwakubalumuna atela kusoneka ijina daNzambi muBayibolu? Eña! Yehova Nsoneki waBayibolu, wakeñaña antu kwiluka ijina dindi. Mukwakubalumuna watela kwiluka chinakukeña nsoneki nawa chumichi chikumukwasha kubalumuna chiwahi. Nsona jajivulu jamwekeshaña nawu ijina daNzambi dalema nawa twatela kudilemesha. (Kwidika 3:15; Masamu 83:18; 148:13; Isaya 42:8; 43:10; Yowanu 17:6, 26; Yililu 15:14) Yehova woneneni ansoneki aBayibolu kulonda akuzatisha ijina dindi kakavulu mumamanyusikiliputi akushankulu. (Tañenu Ezekeli 38:23.) Dichi neyi akwakubalumuna ajima ijina daNzambi, akumusawula Yehova.
6. Muloñadi muBayibolu yaNew World Translation chiyanabombelumu ijina daNzambi mapampa 6?
6 Makonu, kudi wunsahu wawuvulu wunakumwekesha nawu twatela kuzatisha ijina daYehova. Bayibolu yamu 2013 yasonekawu chachiha yaNew World Translation asonekamu ijina daNzambi mapampa 7,216. Dikwila nawu abombeleluku mapampa 6 kubadika Bayibolu yamu 1984. Hakachi kaniyi namba, atanu ayibombelumu muloña ijina daNzambi adiwana katataka muNyivuñilu yawaninuwu kukaluñalwiji kaDead Sea.b (Talenu tumazu twaheshina.) Atanu ekala hamukanda wa 1 Samweli 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Yamuchitanu nakamu, yekala hamukanda waAnsompeshi 19:18, ayisonekeli muloña asandujoleli mumamanyusikilituputi akunyaka.
7, 8. Ijina dakwila nawu Yehova datalisha mudihi?
7 AkwaKristu alala eluka nawu atela kwiluka mwatalisha ijina daNzambi. Ijina dindi datalisha mukwila nawu “Wakojejaña Yuma Kwikalaku.”c (Talenu tumazu twaheshina.) Kunyima, nyikanda yetu yalumbulwileña mwatalisha ijina daNzambi kuzatisha mukanda waKwidika 3:14, wahosha nawu: “AMI YAMI MWOMUNEKALILA KWAMI.” Bayibolu yamu 1984 yasonekeluwu chachiha yalumbulwili nawu Yehova wadikojejaña yomweni kwikala mwanakeñiyi kulonda yashikiji yikaninu yindi.d (Talenu tumazu twaheshina.) Ilaña, Bayibolu yasonekeluwu chachiha mu 2013 yalumbulula nawu: “Hela chakwila ijina daYehova datalisha mwenimu, hichinayi mukwila nawu Yehova wukukañanya kwikala mwonsu munakukeña kwikalilayuku. Mwabombela cheñi yuma yakojejañayi kumwekana kutalisha kuyuma yaleñayi nikushikijewa kwankeñelu yindi.”
8 Yehova wakojejaña yileñaleña yindi kwikala mwanakeñiyi. Chakutalilahu, Nzambi wakojejeli Nowa kwikala mukwakutuña watu, Bezaleli kwikala mukwawukalawenu, Gideyona kwikala mushidika wañovu niPawulu kwikala kamishonali. Antu jaNzambi alemesha chikupu ijina daNzambi, dichi Kometi yaNew World Bible Translation yasonekeli idi ijina muBayibolu.
9. Muloñadi Bayibolu chinakuyibalumwinawu nimumadimi amakwawu?
9 MumaBayibolu amavulu afumishamu ijina daNzambi. Ilaña, asonekamu nkumbu yakwila nawu “Mwanta” hela ijina danzambi wakunodu iluña. Dichaletesheli Izanvu Dalombolaña kufuukula nawu antu amumadimi ejima ekali naBayibolu yalemesha ijina daNzambi. (Tañenu Malaki 3:16.) Dichi muBayibolu yaNew World Translation yinabalumuniwu mumadimi akubadika 130 asonekamu ijina daYehova.
BAYIBOLU YOLOKA NAWA YAPELA KUTIYA
10, 11. Kukalanyi kwamweneñawu akwakubalumuna Bayibolu yaNew World Translation mumadimi amakwawu?
10 Chayikalilileña akwakubalumuna kubalumuna Bayibolu yaNew World Translation mumadimi amakwawu. Chakutalilahu, Bayibolu yaChizungu yazatishili izu dakwila nawu “Shelu” hamukanda waMukwakutaŋisha 9:10 nimumavasi amakwawu. Idi izu dadiña nimumaBayibolu amakwawu aChizungu. Hela chochu, mumaBayibolu amakwawu adi kusonekamu wanyi idi izu muloña antañi amavulu munawa madimi eluka wanyi izu dachiHeberu dakwila nawu “Shelu.” Hiyadiña namadikishonali mwekala idi izuku nawa antu amakwawu atoñojokeleña nawu hiijina deluña. Dichi akwakubalumuna ayitejeli kubalumuna izu dachiHeberu dakwila nawu “Shelu” nidachiGiriki dakwila nawu “Hadesi” kwikala “Ijamu.” Iku kubalumuna koloka nawa nsañu yapela kutiya.
11 Izu dachiHeberu nichiGiriki dakwila nawu “wumi” nidena dakalileña kubalumuna mumadimi amakwawu. Munawa madimi, izu dakwila nawu “wumi” datalisha kumujimu hela kuchuma chafumaña mudi muntu hakufwa. Hakwila nawu akwakubalumuna asoneki nsañu yoloka, ayitejeli kubalumuna izu dakwila nawu “wumi” kwesekeja nansañu yinakubalumunawu. Izu dakwila nawu “wumi” adilumbulula munjila jashiyashana muapendikisi yekala muBayibolu yaNew World Translation of the Holy Scriptures—With References yalumbulwili mwatalisha awa mazu. Nsañu yakukwasha antañi kwiluka mwatalisha mazu achiHeberu nichiGiriki ayisha mutumazu twaheshina muBayibolu yasonekawu chachiha kulonda Bayibolu yikali yapela kutaña nikutiya.
Hampinji yadiña nakusonekawu Bayibolu chachiha, kometi yahitulukili mumalwihu ejima ehwiluwu akwakubalumuna Bayibolu
12. Kuhimpikanyi kukwawu kwamwekana muBayibolu yasonekeluwu chachiha yedishiluwu mu 2013?
12 Malwihu ehwileñawu akwakubalumuna amwekesheleña cheñi nawu Bayibolu yadiña yakala kutiya. Mu September 2007, Izanvu Dalombolaña detejeli nawu Bayibolu yaChizungu ayisoneki chachiha. Hampinji yadiña nakusonekawu Bayibolu chachiha, kometi yahitulukili mumalwihu ejima ehwiluwu akwakubalumuna Bayibolu. Mazu aChizungu adiña akushankulu ayisinsishili namazu amakonu aletesheli Bayibolu kwikala yapela kutaña nikutiya nawa yoloka. MaBayibolu abalumwinuwu mumadimi amakwawu niwena akwashili kuwahisha Bayibolu yaChizungu.—Yishimu 27:17.
ANTU ANAKUHAMEKA NANKASHI
13. Antu anakutiya ñahi chinatambwiluwu Bayibolu yedishiluwu mu 2013?
13 Antu anakutiya ñahi chinatambwiluwu Bayibolu yaChizungu yaNew World Translation yasonekawu chachiha? Amanakwetu niahela atemeshaña nyikanda yayivulu yakusakilila kukasanji keneni kawaYinsahu jaYehova kekala ku Brooklyn, New York. Amavulu ahoshaña neyi chahosheli muhela wumu wasonekeli nindi: “Bayibolu yekala neyi chikasha chamali mudi yingelingeli yalema wuseya. Kutaña mazu aYehova atiyakana muBayibolu yedishiluwu mu 2013 tunateli kukwesekeja nakushinkula muchikasha mudi yingelingeli yalema wuseya, nakubanjila chayituñawu, wulombu wayu nichiyawaha. Nsona jasonekawu mwidimi dapela jinankwashi kumwiluka chikupu Yehova, wudi neyi Tata yami wunankumbati iku nakuntañila mazwindi akukundeja.”
14, 15. Antu anakutiya ñahi chinatambwiluwu Bayibolu yaNew World Translation mumadimi awu?
14 Antu ahoshaña madimi amakwawu niwena anakusakilila chikupu hakutambwila Bayibolu yaNew World Translation. Mukulumpi wumu waku Sofia, Bulgaria, wahamekeli Bayibolu yamwidimi daBulgaria nindi: “Natañi Bayibolu yaaka yayivulu, ilaña kanda nitañeñahu dehi Bayibolu yapela kutiya nawa yakushika hamuchima.” Muhela waku Albania niyena wasonekeli nindi: “Izu daNzambi dinakutiyakana chiwahi mwidimi daAlbania. Hikukooleka kweneni chikupu Yehova kuhosha nanetu mwidimi detu!”
15 Mumatuña amavulu, maBayibolu alema wuseya nawa akala kuyiwana. Kutambwila Bayibolu hinkisu yeneni. Chileji kufuma kuRwanda chahosheli nawu: “Antu amavulu adizishileñawu kudi amanakwetu ayilileñaku wanyi hambidi muloña adiña adana maBayibolu. Atwesheleña wanyi kulanda maBayibolu kumachechi. Nawa akañenyeña kutiyisha mavasi amakwawu, chumichi chaletesheli abuli kuyilaku hambidi.” Bayibolu yaNew World Translation chayibalumwinuwu mwidimi dawu, chisaka chimu chakuRwanda chikweti atumpululu awana chahosheli nawu: “Tunamusakilili Yehova ninduñu wamaana nikashinshi hakutwinka Bayibolu. Tudi atuzweñi nawa twadiña tudana mali akulanda nachu maBayibolu akwinka ejima muchisaka. Ilaña ichi wejima wetu tukweti maBayibolu. Hakwila tumwekeshi kusakilila kudi Yehova, twatañaña Bayibolu mafuku ejima hamu neyi chisaka.”
16, 17. (a) Yehova nakukeñadi kutalisha hadi antu jindi? (b) Chumanyi chitwatela kwila?
16 Bayibolu yasonekawu chachiha yaNew World Translation akayibalumuna kumbidi mumadimi amavulu. Satana wakeñaña kukañesha iwu mudimu, ilaña tuneluki netu Yehova nakukeña antu jindi ejima kutiya chinakuhoshayi mwidimi doloka nawa dapela kutiya. (Tañenu Isaya 30:21.) Katatakichi, “iseki dejima dakawanina kumwiluka Yehova, neyi chabutaña meji hakaluñalwiji.”—Isaya 11:9.
17 Tuzatishenuña chikupu yawana yejima yatwinkayi Yehova, kushilahu tuhu niniyi Bayibolu yalemesha ijina dindi. Tañenuña Izu daNzambi mafuku ejima kulonda mutiyeña chikuhoshañayi nanenu. Watiyaña nakanañachima kukulomba kwetu. Iyi njila yazatishañayi Yehova kuhosha nanetu yatukwashaña kumwiluka chikupu nawa tukumukeña nankashi.—Yowanu 17:3.
“Hikukooleka kweneni chikupu Yehova kuhosha nanetu mwidimi detu!”
a Talenu chibaaba chinakuhosha nawu “How Can You Choose a Good Bible Translation?” (Munateli Kutonda Ñahi Bayibolu Yabalumunawu Chiwahi) muKaposhi Kakutalila kaMay 1, 2008.
b Nyivuñilu yawaninuwu kukaluñalwiji kaDead Sea yinashakami yaaka kubadika 1,000 kupandakana nsona yachiHeberu yaMasoretic.
c Nyikanda yikwawu niyena yalumbululaña mwomumu, ilaña ankuluñaña amakwawu etejaña wanyi.
d Talenu Bayibolu yaNew World Translation of the Holy Scriptures—With References, Apendikisi 1A “The Divine Name in the Hebrew Scriptures,” ifu 1561.