CHIBAABA CHAKUDIZA 24
KAMINA 98 Nsona Ayonena Kudi Nzambi
Yuma Yalema Yitukudizila kuWuprofwetu waYakoba Hadiñayi Kwakwihi naKufwa—Chibalu 1
“Dipompeshenu hamu kulonda niyileji yuma yakayimwekena mumafuku akukumishaku.”—KUTACH. 49:1.
TUKUDIZA
Yuma yalema yitukudizila kuwuprofwetu waprofweteliyi Yakoba hadiñayi kwakwihi nakufwa kutalisha hadi Rubeni, Simiyoni, Levi niYuda.
1-2. Yumanyi yeliliyi Yakoba kwakwihi nakufwa kwindi, nawa muloñadi? (Talenu cheñi mwevulu .)
MWAHITILI yaaka 17 kufuma hafuminiyi Yakoba kambuña aYehova washinshika kuKenani nakuya kuEjipitu hamu nachisaka chindi. (Kutach. 47:28) Hayina mpinji, wazañaleli chikupu hakwikala cheñi hamu namwanindi akeñayi Yosefu, nawa nkumininaku hakumona chisaka chindi chejima chidi cheñi hamu. Hela chochu haniyi mpinji, Yakoba wamweni nindi hakushimbula wanyi keña yafwi. Dichi wapompesheli chisaka chindi hamu kulonda yahanjeki nawu nsañu yalema.—Kutach. 49:28.
2 Munana mafuku, kakavulu mutu wachisaka neyi wudi kwakwihi nakufwa, wapompesheleña chisaka chindi chejima hamu kulonda yayileji nshimbi jatela kulondelañawu neyi nafwi dehi. (Isa. 38:1) Hadaha haniku kubulakana, wayilejeli cheñi muntu wakalombolaña chisaka neyi yena nafwi dehi.
Yakoba wudi hakadidi kindi henohu kanda yafwi, nakuleja anyanindi awamayala 12 nsañu yawuprofwetu (Talenu paragilafu 1-2)
3. Kwesekeja naKutachika 49:1, 2, muloñadi mazu ahosheliyi Yakoba chalemenawu?
3 Tañenu Kutachika 49:1, 2. Iku kubulakana kwadiña kwambukaku chikupu. Yakoba waprofweteli yuma yakamwekana kumbidi. Haniku kubulakana, Yehova wamwoneneni kambuñindi kulonda ahoshi yuma yakamwekena anyanindi niyisaka yawu kumbidi. Muloña wachumichi, mazu aYakoba mpinji yikwawu ayitenaña nawu wuprofwetu waprofweteliyi hadiñayi kwakwihi nakufwa.
4. Yumanyi yitwatela kwanukaña hampinji yitunakushinshika hawuprofwetu waYakoba hadiñayi kwakwihi nakufwa? (Talenu cheñi chikasha chinakwila nawu “Chisaka chaYakoba.”)
4 Muchinu chibaaba, tukuhanjeka hayuma yalejeliyi Yakoba anyanindi awana awamayala: Rubeni, Simiyoni, Levi, niYuda. Muchibaaba chinalondelihu, twakahanjeka hamazu ayilejeliyi Yakoba anyanindi amakwawu awamayala 8. Neyi chitukumona, Yakoba hahosheli hohu hadi anyanindi awamayalaku, ilaña nihadi anyana kawanyanindi, ekalili muza waIsarela yakushankulu. Kuhituluka munsañu yakunyaaka yahosha haniwu muza, kukutukwasha kwiluka chikupu mazu awuprofwetu ahosheliyi Yakoba chashikijeweliwu. Nawa chitukushinshikaña hamazu ahosheliyi, tukudiza yuma yalema yinateli kutukwasha kumuzañalesha Tata yetu wamwiwulu, Yehova.
RUBENI
5. Kukoolekanyi kwatela kwakuhweleleliyi Rubeni nindi akumwinka kudi tata yindi?
5 Yakoba wasambilili kuhosha naRubeni nindi: “Yeyi wedi wami.” (Kutach. 49:3) Chineli diyi wadiña wedi, chakadi nikujina Rubeni wakuhweleleli nindi wukutambwila maseka ayedi hayuma yatata yindi. Watela wakuhweleleli cheñi nindi diyi wakalombolaña chisaka neyi tata yawu nafwi dehi, nawa nindi mukuhita kwampinji iku kukooleka wakakuhana kudi mwanindi.
6. Muloñadi Rubeni chabulililiyi kutambwila wuswa watelela wedi? (Kutachika 49:3, 4)
6 Hela chochu, Rubeni wakañenyi kutambwila wuswa watelela wedi. (1 Kushi. 5:1) Muloñadi? Hahitili hohu yaaka yantesha kufuma heliliyi wuvumbi naBiliha, ntombu yaYakoba. Wadiña ñamba yañoda Yakoba akeñeliyi nankashi, Racheli, wafwili. (Kutach. 35:19, 22) Rubeni wadiña mwana kaYakoba avweleleliyi mudi ñodindi mukwawu, Liya. Hadaha Rubeni wakoñeli chumichi muloña walwisu. Indi kwiji welili wuvumbi naBiliha muloña wakeñeleña nindi Yakoba amudiwuli iwu ñamba nakukeñaku mama yindi. Hichikweti muloña nachuma chaletesheliku, chuma cheliliyi chamuneñesheli nankashi Yehova nitata yindi.—Tañenu Kutachika 49:3, 4.
7. Yumanyi yamumwekeneni Rubeni nianyanindi? (Talenu cheñi chikasha chinakwila nawu “Wuprofwetu waYakoba Hadiñayi Kwakwihi naKufwa.”)
7 Yakoba wamulejeli Rubeni nindi: “Yuma yakakuwahilaña wanyi.” Awa mazu ashikijeweli. Kwosi wunsahu wamwekeshaña nawu kwadiñahu muntu wafumini muchisaka chawanyana kaRubeni wekalili mwanta, kapristu, hela kaprofwetuku. Hela chochu, Yakoba hamukiishili mwanindi wuswanaku, dichi chisaka chaRubeni chekalili hakachi kanyichidi yamuIsarela. (Yosh. 12:6) Rubeni wamwekesheli yilwilu yayiwahi muyuma yikwawu, nawa kwosi hasonekawu nawu welili cheñi wuvumbi.—Kutach. 37:20-22; 42:37.
8. Yumanyi yitunateli kudizila kuyuma yeliliyi Rubeni?
8 Tunakudizilaku yumanyi? Twatela kuzata nañovu kwikala nayilwilu yakudiyuula nikutondolwela yilwilu yawuvumbi. Neyi tudi mukweseka kwakufwila kukoña nshidi, twatela kuhudikila nakutoñojoka hayuma yitukwila chiyikumuneñesha Yehova, chisaka chetu niantu amakwawu. Twatela cheñi kwanuka netu “chuma chinakukuwayi muntu, dichakamunayi.” (Ñal. 6:7) Munjila yikwawu, chuma chamumwekeneni Rubeni chatwanukishaña luwi lukwetiyi Yehova. Hela chakwila Yehova hakatukiña kuyuma yatama yafumaña muyiluwa yetuku, wakatukiswila neyi tuzata nañovu kwila yuma yaloña.
SIMIYONI NALEVI
9. Chumanyi chaletesheli Yakoba ahoshi mazu amwekesheli nawu amutiyishili kutama kudi aSimiyoni naLevi? (Kutachika 49:5-7)
9 Tañenu Kutachika 49:5-7. Kuhiñahu, Yakoba wahosheli naSimiyoni niLevi kuhitila mukuzatisha mazu amwekesheli nawu amuneñesheli chikupu nachuma cheliliwu. Chimwahitili yaaka yantesha, mwana kaYakoba wamumbanda Dina, amukaamini chakumukanjikija kudi iyala mwini Kenani wejina daShekemi. Kafwampi, anyana kaYakoba awamayala ejima aneñeli nankashi hachuma chamumwekeneni muhelawu, ilaña aSimiyoni naLevi azuwili nankashi. Akanini mwakutwamba nawu akwikala mukuwunda nawantu amumusumba waShekemi neyi ejima wawu eteja kwalama. Awa amayala etejeli kwila mwenimu. Henohu achidi kutiya kuyeña muloña wakwalama, aSimiyoni naLevi “anoneli mpoku jawu jatubali nakuya nakulukuka musumba chakadi kuyikuhwelela nawa ajahili amayala ejima.”—Kutach. 34:25-29.
10. Mazu awuprofwetu ahosheliyi Yakoba hadi Simiyoni naLevi ashikijeweli ñahi? (Talenu cheñi chikasha chinakwila nawu “Wuprofwetu waYakoba Hadiñayi Kwakwihi naKufwa.”)
10 Yakoba waneñeli nankashi muloña wachuma chatama chakoñeli anyanindi awamayala ayedi. Wahosheleñahu dehi nindi akapalañena mwahita Isarela yejima. Awa mazu awuprofwetu ashikijeweli chimwahitili yaaka kubadika 200 hampinji yeñilili muza waIsarela Mwituña daChikaninu. Muchidi waSimiyoni watambwilili wuswana wampata yadiña mwiluña damuchidi waYuda. (Yosh. 19:1) Wuswana waLevi wadiña nanyisumba 48 yapalañeneni mwahita Isarela yejima.—Yosh. 21:41.
11. Yumanyi yayiwahi yelili muchidi waSimiyoni nimuchidi waLevi?
11 Anyana kaSimiyoni naLevi hiyakoñeli yiluwa yakoñeli ankakulula jawuku. Muchidi waLevi wamwekesheli kashinshi chikupu mukudifukula kwalala. Hampinji yatambwililiyi Mosi Nshimbi kufuma kudi Yehova haMpidi yaSinayi, aIsarela amavulu atachikili kudifukula kunkishi wamwana kañombi ilaña aLevi adiña kukabadi kaMosi nawa amukwashiliku kufumisha iyi yuma yatama. (Kwid. 32:26-29) Yehova watondeli amayala kufuma mumuchidi waLevi, nakuyinka mudimu walema wawupristu. (Kwid. 40:12-15; Kuch. 3:11, 12) Nawa mukuhita kwampinji, muchidi waSimiyoni wakwashili muchidi waYuda kuzuña njita nawaKenani kulonda atambuli iluña dayinkeliwu Mwituña daChikaninu, kwesekeja nachakeñeleñayi Yehova.—Anso. 1:3, 17.
12. Yumanyi yitunateli kudizila kudi aSimiyoni naLevi?
12 Tunakudizilaku yumanyi? Bayi mufuukula hela kwila yuma hampinji yimunazuwiku. Neyi enu hela muntu imwakeña anamwili chuma chatama, chatama wanyi kuhila. (Mas. 4:4) Hela chochu, twatela kwanukaña netu Yehova wukututiya kuwaha wanyi neyi tuhosha hela twila chuma chatama muloña wakusweja kuzuwa. (Yak. 1:20) Neyi muntu natwili chatama, chili wamukalakelaña Yehova hela nehi, tukwila chuma chikumutiyisha Yehova kuwaha. Dichi, tukutondolwela kuhosha hela kwila chuma chikuneñesha amakwawu. (Rom. 12:17, 19; 1 Pet. 3:9) Hela chakwila anvwali jenu hiyelaña yuma yamutiyishaña Yehova kuwahaku, anukenu nenu himwatela kwimbujola yuma yatama yelañawuku. Bayi mukunkulula nenu mudi amukunkulwayi nawa himukutwesha kumutiyisha Yehova kuwahaku. Yehova wakakañanya wanyi kuyifweta chimunakutwalekahu kumukalakela nikwila yuma yaloña.
YUDA
13. Muloñadi Yuda chadakameneniyi hampinji yatachikiliyi tata yindi kuhosha nayena?
13 Kuhiñahu, Yakoba watachikili kuhosha namwanindi Yuda. Hanyima yakutiyilila kudi Yakoba chahanjekeleñayi nawayaya jindi awamayala, Yuda watela wadakameneni nankashi. Chineli niyena wakoñeli yiluwa yamaneni. Niyena wadibombeli hamu nanana ayili nakubuwa musumba waShekemi. (Kutach. 34:27) Wazatilili hamu nawamanakwindi hakumulandisha Yosefu muwuduñu nihakumudimba tata yawu hachumichi. (Kutach. 37:31-33) Mukuhita kwampinji, welili wuvumbi namukuwindi wamumbanda Tamari, nakutoñojoka nindi iwu mumbanda wadiña chivumbi.—Kutach. 38:15-18.
14. Yumanyi yayiwahi yeliliyi Yuda? (Kutachika 49:8, 9)
14 Hela chochu chamwoneneniwu Yakoba, chuma cheliliyi hohu hikumukiswila Yuda nikumuhameka. (Tañenu Kutachika 49: 8, 9.) Yuda wamwekesheli nindi wakameneneña chikupu chatiyileñayi tata yawu wakula dehi. Nawa wamutiyilili cheñi wushona mwanyikawu wakansi, Benjamini.—Kutach. 44:18, 30-34.
15. Yuda amukiswilili ñahi?
15 Yakoba washimwineñahu dehi nindi Yuda diyi wakalombolaña hakachi kawamanakwindi. Hela chochu, iwu wuprofwetu washikijeweli chimwahitili yaaka yayivulu kufuma hedikiliwu muEjipitu. Yuda amushimuna katachi nawu diyi wunakulombola chimwahitili yaaka 200, kufuma haKwidika, hampinji yelili iwu muchidi wutachiki kulombola muza waIsarela mwisaña hayileñawu Mwituña daChikaninu. (Kuch. 10:14) Chimwahitili yaaka, Yuda diyi walombweleña hakuzuña nawaKenani hakwila atambuli Ituña daChikaninu. (Anso. 1:1, 2) Nawa Davidi, wamundonda yachisaka chanyana kaYuda, diyi wadiña watachi kwikala mwanta muniwu muchidi. Ilaña kuchidi nsañu yikwawu yahosha hadi Yuda.
16. Wuprofwetu wekala haKutachika 49:10 washikijeweli ñahi? (Talenu cheñi chikasha chinakwila nawu “Wuprofwetu waYakoba Hadiñayi Kwakwihi naKufwa.”)
16 Yakoba washimwineñawu dehi nindi Nyuuli wakayuula antu haya nyaaka wakafuma mundonda yachisaka chanyana kaYuda. (Tañenu Kutachika 49:10 nitumazu twaheshina.) Nyuuli yeniwu hiYesu Kristu, ateneniwu kudi Yakoba nawu Shilo. Kañelu wahosheli kutalisha hadi Yesu nindi: “Yehova Nzambi wakamwinka itanda datata yindi Davidi.” (Luka 1:32, 33) Yesu amutenaña cheñi nawu “Mutupa wakumuchidi waYuda.”—Chim. 5:5.
17. Tunateli kumwimbujola ñahi Yehova chitwayimonaña akwetu?
17 Tunakudizilaku yumanyi? Yehova wamukiswilili Yuda hela chakwila wakoñeli yiluwa yamaneni. Hadaha amana kwaYuda ajinokeleña chaletesheli Yehova yamukiswili. Tuneluki wanyi chuma chaletesheli, ilaña Yehova wamweni yuma yayiwahi mudi Yuda nawa wamukiswilili hachumichi. Tunateli kwimbujola ñahi chuma cheliliyi Yehova? Neyi mukwetu mukaKristu natambwili kukooleka kwadimena, hadaha tukwikala mukweseka kwakutachika kushinshika hayiluwa yindi. Ilaña tukwila chiwahi neyi twanuka netu chakadi nikujina, Yehova namutiyi kuwaha muloña wayilwilu yindi yayiwahi. Yehova wamonañamu yuma yayiwahi mudi akakudifukula indi. Dichi ninetu tufwileña kwila mwomumu.
18. Muloñadi chitwatela kwikalila adiwunjika?
18 Chuma chikwawu chitunateli kudizila kuchuma chamumwekeneni Yuda hikwikala adiwunjika. Yehova mpinji yejima washikijaña yikaninu yindi, ilaña havula kwila mwenimu munjila hela hampinji yitunakuhweleliku. Anyana kaYuda hiyashikeneni kutachika kulombola antu jaNzambiku. Ilaña akwashileña chikupu antu atondeleñayi Yehova nindi alomboleña, chidi neyi Mosi kaLevi, Yoshuwa mwini Efuremu, hela Mwanta Sawulu mwini Benjamini. Dichi ninetu tukwasheña wudi wejima anatondiwu kudi Yehova kulombola hakachi ketu makonu.—Heb. 6:12.
19. Iyi nsañu yitunahanjekihu yahosha hawuprofwetu waprofweteliyi Yakoba hadiñayi kwakwihi nakufwa yinakutudizishadi hadi Yehova?
19 Yumanyi yitunamoni munsañu yitunahanjekihu yahosha hawuprofwetu waprofweteliyi Yakoba hadiñayi kwakwihi nakufwa? Tunamoni hatooka to-o netu “chamonañayi muntu hidichamonañayi Nzambiku.” (1 Sam. 16:7) Yehova wadiwunjika chikupu nawa wanakenaña. Hela chakwila watiyaña kuwaha wanyi neyi tukoña yuma yatama, ilaña hakuhwelelaña cheñi nindi twiikali awaninaku. Nateli nikukiswila antu akoñeli yiluwa yamaneni kunyima neyi abalumuka chikupu mumuchima nakutachika kwila yuma yaloña. Muchibaaba chinalondelihu, twakahanjeka yuma yayilejeliyi Yakoba anyanindi amakwawu awamayala 8.
KAMINA 124 Twikalenu Ashinshika