Bug Muma Namba 59​—Jakobo

Jandiko: Jakobo

Ne Ondike: Jerusalem

Ne Otiek Ndike: Kapok 62 E.N.

“NEKO omake.” Mano e gima wede Yesu ne paro kuome. E kinde ma notiyo tije mar lendo e piny, “ominene bende ne ok oyie kuome,” kendo Jakobo kaachiel gi Josef, Simon kod Juda, ne ok okwan kaka jopuonjre Yesu mokwongo. (Mari. 3:21; Joha. 7:5; Math. 13:55) Kare ang’o momiyo inyalo wachi ni Jakobo omin Yesu ema nondiko bug Muma miluongo ni Jakobo?

² Muma nyiso ni bang’ chierne, Yesu nofwenyore ne Jakobo, kendo onge kiawa ni mano nomiyo oyie chuth ni kuom adier Yesu ne e Mesia. (1 Kor. 15:⁠7) Tich Joote 1:12-14 wacho bende ni kata ka Pentekost ne pok ochopo, Mariam gi owete Yesu nochokore ka gilemo kanyachiel gi joote e ot moluow malo e Jerusalem. To donge dibed ni Jakobo ma ne en achiel kuom joote, ema nondiko baruani? Ooyo, jandiko fwenyore owuon e weche mochakogo, ok kaka jaote, to kaka ‘misumba Ruoth Yesu Kristo.’ E wi mano, weche ma Juda chakogo barupe chalo gi mag Jakobo, nimar Juda (kata Judas) bende iluongo ni “misumba Yesu Kristo, kendo owadgi Jakobo.” (Jak. 1:1; Juda 1) Kaluwore gi wechegi, wanyalo wacho ma onge kiawa ni Jakobo kod Juda omine Yesu e yor ringruok, ema nondiko buge Muma miluongo gi nyingegi.

³ Tij ndiko barua moting’o siem koda puonj ne kanyakla mar Jokristo, en gima ne owinjore ahinya gi Jakobo. Ne omiye luor ahinya kaka jarit mar kanyakla man Jerusalem. Paulo nyiso kaka ‘Jakobo ma omin Ruoth,’ en achiel kuom “sirini” ei kanyakla, kaachiel gi Kefa kod Johana. (Gala. 1:19; 2:⁠9) Gima nyiso ni Jakobo nong’ere ahinya nenre kuom wach ma Petro nooro kowacho ni mondo onyis “Jakobo gi owete” bang’ Petro wuok e jela. To donge Jakobo ema nowuoyo e lo “joote, gi jodongo” kane Paulo gi Barnaba odhi Jerusalem penjo wach kuom tim tero nyangu? To bende, paro ma nong’ad ei baruano koda barup Jakobo duto chakre gi oro mos​​—⁠⁠ma en gima chielo manyiso ni jandiko ne en achiel.​​—⁠⁠Tich 12:17; 15:13, 22, 23; Jak. 1:⁠1.

⁴ Jasomo miluongo ni Josephus nyisowa ni Jadolo Maduong’ ma Ananus (Ananias), ma ne Ja-Saddukai, ema ne omiyo oneg Jakobo kigoye gi kite. Mani ne en bang’ tho jatend Jo-Rumi miluongo ni Festus, chiegni higa 62 E Ndalowa, to kapok Albinus, okawo kare e loch.a Kata kamano, en karang’o ma Jakobo nondiko barupe? Ka en Jerusalem, Jakobo ne ondiko baruani ne “jo Moke mag ogendini apar gariyo,” matiende sie en, “jogo mokere.” (Jak. 1:1, footnote, NW ) Bang’ roho maler lor e higa 33 E Ndalowa, kinde ne dhi dwarore mondo omi din mar Jokristo onya, kendo kinde ne dhi dwarore bende mondo omi gik ma korgi tek ma baruani wuoyoe obi otimore. E wi mano, baruani nyiso ni Jokristo koro ok ne gin mana grube matindo tindo, to koro ne ochan-gi kaka kanyakla man kod ‘jodongo’ motegno e wach Nyasaye ma ne nyalo lemo ne joma yomyom kendo jiwogi. Bende, mondo omi Jokristo ochak bedo mana gi kit lamo ma oko e yo ma ne gitimo, nenre ni kare kinde mogwaro ne oyudo osekalo. (2:1-4; 4:1-3; 5:14; 1:26, 27) Kuom mano, ka weche ma Josephus nondiko e wi tho Festus gin adier, kendo ka weche manyiso ni Festus notho chiegni higa 62 E Ndalowa gin adier, to kare nenre ahinya ni Jakobo ne ondiko barupeni bang’e, dibed ni ka higa 62 E Ndalowa chiegni.

⁵ Bedo ni bug Jakobo yudore e oboke machon kaka Vatican Na. 1209, Sinaitic kod Alexandrine, nyiso ni bugni en adier. Bugni yudore ei oboke machon ma ok tin ne apar kane pok ochopo kinde mar Council of Carthage e higa 397 E Ndalowa. Jondiko moko machon mag weche Jokristo nwoyo wechege ahinya. Weche ma Jakobo nondiko nigi winjruok matudore ahinya gi Ndiko mamoko mowuok kuom much Nyasaye.

⁶ Ang’o momiyo Jakobo nondiko baruani? Nono baruani e yo matut, fwenyonwa ni ne nitie gik moko ma ne chando owete. Puonj koda chike mag Jokristo ne ok luw ahinya, kendo seche moko ne ok dewgi kata, ma nomiyo jomoko osendhogore e wach Nyasaye nikech mako osiep kod piny. Ka gidwaro yudo gima ginyalo nyiso godo ni Muma kwedore kende owuon, jomoko osewacho ni barup Jakobo ma jiwo yie kuom tim, ketho weche ma Paulo nondiko kowuoyo kuom warruok kuom yie to ok kuom tim. Kata kamano, weche ma Jakobo wuoyoe kanyo nyiso ni yie nyaka sir gi tim, maok mana wach awacha, to nenre ratiro ni Paulo to wuoyo kuom tije mag Chik. Kuom adier, Jakobo medo mana jiwo puonj ma Paulo ne chiwo, kolero kaka ng’ato nyalo nyiso yie. Puonj ma Jakobo chiwono nyalo tiyo ahinya kuom Jakristo ma kedo gi chandruoge mapile.

⁷ Ranyisi motiyogo mag gik matimore pile, moriwo le, yiedhi, jopur, koda yien, konyo ahinya e jiwo puonj ma Jakobo chiwo kuom wach yie, horruok mos, koda kinda. Bedo ni otiyo gi yore ma Yesu ne puonjogo, miyo puonj mage bedo gi jing’o ahinya. Baruani nyiso kaka Jakobo ne ong’eyo tiend gimomiyo ji ne timo gik ma gitimo.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

¹⁵ Kata obedo ni Jakobo tiyo gi nying’ Yesu nyadiriyo kende (1:1; 2:⁠1), onyiso kaka puonj mag Ruoth tiyo e yo malach, mana kaka poro kata pimo barup Jakobo gi Twak ma Yesu nogolo e Got bende nyiso. To nying’ Jehova yudore e iye nyadi 13  (New World Translation), kendo ijiwo singo mage kaka mich ne Jokristo momako yie. (4:10; 5:11) Jakobo tiyo gi weche manie Ndiko mag Dho-Hibrania nyadinwoya kochiwo ranyisi kendo kodwaro jiwo puonj. Onyiso kama oyudoe wechego kowacho ni: “kaka Ndiko owacho,” “Ndiko nochopo,” kendo ni “Ndiko owacho;” kendo omedo nyiso kaka ndikogo tiyo e ngima Jakristo. (2:8, 23; 4:⁠5) Sama olero puonj kendo gero yie e Wach Nyasaye konyiso ni gigi duto otudore, Jakobo duoko pachwa kuom tije mag yie ma Ibrahim nonyiso, kaka Rahab nonyiso yie e tim, kaka Ayub nochung’ motegno e kinda, koda kaka Elija ne onano e lamo.​​—⁠⁠Jak. 2:21-25; 5:11, 17, 18; Chak. 22:9-12; Josh. 2:1-21; Ayub 1:20-22; 42:10; 1 Ruo. 17:1; 18:41-45.

¹⁶ Puonj makonyo ahinya ma Jakobo chiwo en ni, ji onego owinj wach kendo otim, to ok mana winjo kende, gibed ka ginyiso yie gi tim makare, giyud mor e tembe mayoreyore, gibed ka gikwayo Nyasaye rieko, gibed ka gisudo ir Nyasaye e yor lamo, kendo giluw chik ruoth mawacho ni, “Her wadu kaka iherori iwuon.” (Jak. 1:22; 2:24; 1:2, 5; 4:8; 5:13-18; 2:⁠8) Ochiwo siem motegno kuom wach puonjo gik ma ok kare, tiyo gi lep e yo ma hinyo jomoko, kelo pogruok ei kanyakla, luwo gombo mag ringruok, koda keto geno kuom mwandu ma kethre. (3:1, 8; 2:4; 4:3; 5:1, 5) Jakobo nyiso malong’o ni mako osiep gi piny miyo ng’ato bedo ja andhoga e wach Nyasaye kendo miyo obedo jasike, kendo olero tiend lamo maler e wang’ Nyasaye: “rito nyithi kiye gi mond liete e chandruokgi, kendo ritore maler ni piny.” (4:4; 1:27) Puonj maberni, matiyo, kendo mayot winjo, e gima wanyalo geno yudo kuom jal ma ne en ‘siro’ ei kanyakla machon mar Jokristo. (Gala. 2:⁠9) Ote mang’won ma bugni oting’o, podi tayo Jokristo e kindegi mopong’ gi chandruok, nimar en “rieko moa e polo malo,” ma nyago “nyak mar wach makare.”​​—⁠⁠3:17, 18.

¹⁷ Jakobo ne nigi siso ahinya mar konyo owetene mondo omi gibi giyud ngima e Pinyruodh Nyasaye. Omiyo okwayogi niya: “Un bende, horeuru mos; teguru chunyu nikech biro mar Ruoth chiegni.” Gin joma ogwedhi ka ginano kitemogi, nikech tiend bedo jal ma Nyasaye oyiego en yudo “osimbo mar ngima, ma Ruoth [“Jehova,” NW] nosingo ni jogo mohere.” (5:8; 1:12) Kuom mano, osimbo mar ngima ma Nyasaye singo ma en ngima ma onge tho e polo kata ngima mochwere e piny ​​—⁠⁠ijiwo ahinya ni e gima duong’ mamiyo ji nano e timo tije makare. Kuom adier, barua majaberni biro jiwo ji duto mondo ochiwore eka giyud ngima mochwere, e polo kata e piny manyien mar Jehova, e lwet Kodhi mar Pinyruoth, ma en Ruodhwa Yesu Kristo.​​—⁠⁠2:⁠5.

[Weche moler piny]