Desemba

Jaote Petro nojiwo Jokristo mondo onan e pek mang’eny ma Satan kelonegi. Ranyisi maber mag “joma osenano” konyowa ng’eyo kaka wanyalo chung’ motegno, gijiwowa ni kare wanyalo loyo tem, kendo giparonwa ni ka wachung’ motegno to ibiro guedhwa. (Jak. 5:11) Be iromo gi akwede kata sand ma wuok kuom joma gin jowasik lamo madier? Kapo ni in jaduong’-kanyakla kata jarit-alwora, be dibed ni iyudo ka migepe ma in-go pek ahinya? Par matut e wi ranyisi mar Paulo. Noromo gi akwede mager miwuoro, kendo nosiko oparore e wi owete ma ne nitie e kanyakla mopogore opogore. (2 Kor. 11:23-29) Kata kamano, chunye ne ok ojok kendo ranyisi mare nojiwo jomoko ahinya. (2 Kor. 1:6) Sama inano e kinde ma iromo gi pek moko, wiyi kik wil ni ranyisi maber miketo nyalo jiwo jomoko mondo onan. w16.04 2:11, 14

Bed ni ji oyie kodwa kata gikwedowa, thothgi oyie ni Joneno mag Jehova ong’ere ahinya nikech tijgi mar lendo. Nyalo bedo ni iseromo gi joma wacho ni ok giyie gi puonj magwa to kata kamano, gimiyowa luor nikech tich ma watimo. Mana kaka wang’eyo, Yesu nokoro ni wach maber mar Pinyruoth ibiro land e piny duto. (Mat. 24:14) Dinde mang’eny nenoga ni giyalo Injili kata wach maber. Kata kamano, giyaloga mana e kanisegi, e redio, TV, e Intanet ka ginyiso ji kaka ne giyudo warruok. Moko kuomgi to paroga ni giyalo sama gikonyo oganda e weche mag thieth kod gero skunde. Kata kamano, be gik ma gitimogo e tich ma Yesu nochiko jopuonjrene mondo otim? w16.05 2:1, 2

Chakre higa mar 1914, sirkande mag dhano osebedo jowasik Pinyruodh Nyasaye, ma sani chiegni kelo kum ne pinje duto kendo kethogi. (Zab. 2:2, 7-9) Nyasaye oweyo sirkande mag dhano obedie nikech gikonyo matin e kelo kuwe ma miyowa thuolo mar lando wach maber mar Pinyruoth. (Rumi 13:3, 4) Nyasaye nyisowa ni walem mondo joma nie loch kik ong’ad paro ma nyalo monowa dhi nyime gi lamo madier. (1 Tim. 2:1, 2) Sama jomamoko odonjore gi wechewa mag lamo, wateroga ywakwa ka sirkal mana kaka jaote Paulo notimo. Kata obedo ni Muma puonjo ni jasik Nyasaye maduong’ ma en Satan nigi teko e wi sirkande mag dhano, ok owach ni Satan chiko achiel kachiel jotelo manie sirkal. (Luka 4:5, 6) Kuom mano, ok onego wawach ni Jachien chiko jatelo moro. Kar mano, ok wabi wacho “weche ma nyalo ketho nying ng’ato” sama wach moro oriwowa gi joma nie “loje kod joma nigi teko mag telo.”​—Tito 3:1, 2. w16.04 4:5, 6

Inyalo penjori niya, ‘Ere kaka wanyalo ng’eyo gima Jehova oyiego to wachne ok ochiwo chik ma achiel kachiel?’ Kata sama onge chik ma achiel kachiel e Muma, ere kaka wanyalo yango kata ng’eyo gima Jehova dwaro? En kokalo kuom wuoyo kode e lamo kendo luwo kaka rohone maler tayowa. Ne ane kaka Yesu nong’eyo gima Wuon-gi ne dwaro ni otim. E kuonde ariyo mopogore Yesu nokwongo lemo kapok omiyo oganda maduong’ chiemo e yor hono. (Mat. 14:17-20; 15:34-37) Kata kamano, ne odagi loko kite obed makate e kinde ma ne odenyo ka Jachien teme e thim. (Mat. 4:2-4) Nikech nong’eyo paro ma Wuon mare ne nigo, ne ong’eyo ni ne ok onego olok kitego obed makate. Yesu nong’eyo ni ne ok en dwaro mar Nyasaye ni oti gi teko ma ne en-go e timo dwache owuon. Kuom weyo timo kamano nonyiso ni noketo genone kuom Jehova mondo ema otaye kendo orite. w16.05 3:7, 8

Kuonde moko e Muma, ne ondik ne ng’ato achiel kachiel, kata ne oganda moro. Mano e momiyo kapok wachako somo Muma, wanyalo lemo mondo Jehova okonywa bedo gi paro mowinjore kendo omiwa rieko mar fwenyo puonj modwaro ni wayud. (Ezra 7:10; Jak. 1:5) Sama isomo kamoro e Muma, ling’ matin, kendo penjri penjo moko kaka: ‘Wachni puonja ang’o e wi Jehova? Anyalo tiyo nade gi wechegi e ngimana? Ere kaka anyalo tiyo gi wechego e konyo jomoko?’ Ka waparo matut e wi wechegi, wanyalo bedo gadier ni wabiro yudo puonj mang’eny sama wadhi nyime somo Muma. Kuom ranyisi, par ane gik ma dwarore ni ng’ato otim e ka obed jaduong’-kanyakla. (1 Tim. 3:2-7) Nikech thothwa ok gin jodong-kanyakla, wanyalo chako paro ni wach manie ndikono ok mulwa kata matin. Kata kamano, wechegi nyalo konyowa e yore mang’eny. w16.05 5:7, 8

Ka ne oter Jo-Yahudi e tuech e piny Babilon, ne giyudo ka dalano opong’ gi sanamu kod ji mathoth ma ne lamo jochiende. Kata kamano, Jo-Yahudi ma ne omakore gi Jehova kaka Daniel gi jowetene adek, ne ok oyie mondo timbe Jo-Babilon olokgi. (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniel kaachiel gi jowetenego noramo mar tiyo ne Jehova kaka jachuechgi. Jehova nokonyogi mi gichung’ motegno! Daniel nodak higni mang’eny ka en Babilon, to e ma malaika mar Nyasaye nowacho ni Daniel ne en “ng’at moher ahinya.” (Dan. 10:11, 19) Jachue aguluni nyalo tiyo gi lowo mondo ochuego gima odwaro. Jotich Jehova e kindegi ong’eyo ni Jehova e ma nigi ratiro mar locho e wi gik moko duto kendo ni en e ma en gi teko mar chueyo ogendni mondo gibed gi kido ma en e ma odwaro. (Yer. 18:6) Nyasaye bende nigi nyalo mar chueyowa ng’ato ka ng’ato. Kata kamano, omiyowa thuolo mar yiero ka be wabiro yie bolorene kata ooyo. w16.06 2:1, 2

Satan dwaro ni wapar ni wanyalo bedo gi ngima maber mana ka wan gi mwandu mathoth. Omiyo, otiyo gi gik manie pinyni kod “gombo mag wang’” mondo omi wane ni gik ma wan-go pok oromo. (1 Joh. 2:15-17; Cha. 3:6; Nge. 27:20) Pinyni opong’ gi gik mabeyo kod gik maricho moloyo kendo moko kuomgi lombo wang’. Be iseganyiewo gimoro mana nikech omako wang’i ka ilande kata iromo kode e chiro? Be bang’e ne ifwenyo ni kare gino ok ochuno ahinya e ngimani? Gik ma ok ochunogo nyalo mana ketho sechewa kod tekowa. Ginyalo monowa timo gik mochuno ahinya kaka puonjruok Muma, yudo thuolo mar ikruok ne chokruogewa kendo dhi e chokruogego, kaachiel gi dhi e tij lendo ma ok wabare. Jaote Johana nowacho kama: “Piny kadho gi gombone.” w16.07 1:3, 4

E kanyakla mar Jokristo mokwongo, ne nitie Jo-Yahudi, Jo-Grik, Jo-Rumi, kod joma nowuok e ogendni mamoko. Ne giwuok e dinde mopogore opogore, kendo kitgi gi timbegi bende nopogore opogore. Nikech mano, jomoko ne yudo ka teknegi luwo kit lamo manyienno kata weyo timbe moko ma ne gitimo chon. Mano e momiyo jaote Paulo noneno ni ber mondo oparnegi ni Jokristo lamo Nyasaye achiel ma en Jehova. To nade kanyakla mar Jokristo ma ndalogi? Janabi Isaya nokoro ni “e ndalo mabiro,” ji ma wuok e ogendni duto ne dhi donjo e lamo madier mar Jehova. Ne gidhi wacho niya: “[Jehova] nopuonjwa yore, kendo wanawuoth e yorene.” (Isa. 2:2, 3) Mano kaka wamor neno ka weche ma nokorgo chopo e kindegi! E kanyakla mathoth e ndalogi, nitie joma nigi pien del mopogore opogore, mowuok e ogendni mopogore opogore, kendo ma wacho dhok mopogore opogore, to giduto gipako Jehova kanyachiel. w16.06 3:15, 16

Gueth ma Jokristo mowal biro yudo ka gilocho gi Kristo e polo thoth ma ok wanyal pimo. (Luka 22:28-30; Fil. 3:20, 21; 1 Joh. 3:2) Gin e ma gibiro bedo “Jerusalem Manyien,” tiende ni miaha mar Kristo. (Fwe. 3:12; 17:14; 21:2, 9, 10) Gibiro tiyo kanyachiel gi Yesu e “chango ogendni” duto ma winjo Nyasaye mondo gibed thuolo koa e bwo loch mar richo kod tho, kendo konyogi mondo gibed joma kare. (Fwe. 22:1, 2, 17) Achiel kuom yore madongo ma Jehova biro nyisogo ng’wonone e piny en chiero jomotho manie liete. (Ayub 14:13-15; Joh. 5:28, 29) Jotich Nyasaye duto ma notho ka ne Kristo pok ochiwo ngimane kaka misango, kaachiel gi “rombe mamoko” ma otho ka tiyo ne Jehova e ndalo mag gikogi, ibiro chier mondo odhi nyime tiyo ne Jehova.​—Joh. 10:16. w16.07 4:13-15

Mondo wasik ka waneno, nyaka wabed gi gombo motegno mar timo gik makare. To ok mano kende. Ndalo manok ka ne Yesu, Petro, Jakobo, kod Johana pok odhi e puodho mar Gethsemane, noyudo Yesu osenyisogi ni gilem mondo Jehova okonygi. (Luka 21:36) Omiyo, mondo wasik ka waneno, wan bende nyaka walem kinde duto. (1 Pet. 4:7) Nikech Yesu nowacho ni giko nobi e ‘sa ma ok wapar,’ ma ok e sa mar nindo, kata mar luwo gik ma Satan kod pinye wuondowago kendo ringrewa gombo. (Mat. 24:44) Kokalo kuom Muma, Nyasaye gi Kristo nyisowa gik mabeyo ma gisingonwa ni wabiro yudo kiny kiny kae, kod kaka wanyalo siko ka waneno. Nyaka watim kinda mondo wasik ka wategno e wach Nyasaye, warit osiep man e kindwa gi Nyasaye, kendo keto weche Pinyruoth obed motelo e ngimawa. Nyaka wang’e ni wadak e kinde mag giko kendo nyaka waikre ne gik ma biro. (Fwe. 22:20) Timo kamano e ma biro miyo watony. w16.07 2:15-17

Kend motegno en mar ji ariyo moikore weyore ketho matindo tindo. Ng’ato ka ng’ato kuomgi oikore ‘nano gi nyawadgi, kendo were ketho e kindgi gi chuny man thuolo.’ En adier ni giduto gibiro both. Kapo ni ng’ato kuomgi oboth, mano miyogi thuolo mar timo lokruok, ng’wono ne nyawadgi, kendo weyo mondo hera otagi nikech hera e ma “tueyo ji duto mondo gibed e achiel chuth.” (Kol. 3:14) E wi mano, “hera hore mos kendo ong’won. . . . Ok omak tim marach motimne.” (1 Kor. 13:4, 5) Chwanyruok matindo tindo onego otiek mapiyo kaka nyalore. Kuom mano, dichwo gi dhako ma gin Jokristo onego otiek chwanyruok moro amora manie kindgi ka chieng’ pok opodho. (Efe. 4:26, 27) Mondo ng’ato owach ni “ago mos kuom chwanyi,” dwaro ni obed gi bolruok kod chir. Kata kamano, timo mano konyo ahinya e tieko ywaruok kendo miyo joma okendore bedo gi winjruok maber. w16.08 2:6

Yesu nokawo tij lando wach maber mar Pinyruoth kaka tich maduong’ ahinya e ngimane. E wi mano, pod notiego jomoko mondo obed jokwath kod jopuonj. (Mat. 10:5-7) Kata obedo ni Filipo nodich ahinya e lando wach Pinyruoth, onge kiawa ni pod notiego nyige ang’wen mondo obed molony e puonjo adiera manie Ndiko. (Tich 21:8, 9) Ang’o momiyo wan bende onego watieg jomamoko e kindegi? E piny mangima, joma rwako wach maber medore ameda. Joma pok obatisi onego ong’e gimomiyo dwarore ni gibed gi chenro mar puonjruok ma margi giwegi. Bende, nyaka konygi mondo ging’e kaka ginyalo lando wach maber kendo puonjo jomoko adiera. Dwarore ni ojiw owete otim kinda mondo gibed joma owinjore yudo migepe kaka jokony-tich kata jodong-kanyakla. Kokalo kuom ‘puonj mabeyo,’ Jokristo motegno nyalo konyo joma nyien mondo otim dongruok. w16.08 4:1, 2

Tiyo ne Jehova kanyachiel gi owete gi nyiminewa miyo wabedo gi winjruok maber. Bende, omiyo osiep manie kindwa bedo motegno kendo miyo wamedo bedo gi geno kuom gueth ma wabiro yudo e bwo loch mar Pinyruodh Nyasaye. Sama watego luet jomoko, wakonyogi mondo ginyagre gi gik manyalo nyoso chunygi kendo mondo gisik ka gin gi geno mar kinde ma biro. (Isa. 35:4) E wi mano, tego luet jomoko konyowa mondo wasik ka wan gi winjruok maber gi Nyasaye kendo bedo gadiera chuth kuom gik ma Nyasaye osingonwa. Kuom adier, sama watego luet jomoko, wan bende watego yiewa. Neno kaka Jehova norito kendo konyo jotichne e kinde mokalo miyo wamedo bedo gi yie motegno kendo wamedo gene. Omiyo, sama iromo gi chandruoge mopogore opogore, ‘kik lueti nyosre’! (Zef. 3:16) Kar mano, wuo gi Jehova e lamo kikwaye mondo okonyi. Obiro jiwi gi luete maratego kendo tayi mondo iyud gueth mag Pinyruoth.​—Zab. 73:23, 24. w16.09 1:16-18

Sama jotich Nyasaye yiero lewni ma gidwa rwako, giketo e paro weche manie ndiko ma kawuono. En adier ni chal mar kor lwasi, kit ngima ma wadakie, kod gik mamoko biro miyo warwakre e yo moro. Kata kamano, chike mag Jehova ok lokre kata bed ni kor lwasi chal nade. Kuonde ma piny liet, rwako lewni mowinjore kendo ma chiwo luor nyalo bedo matek. Omiyo, owete gi nyimine bedoga ma mor sama ok warwako lewni ma omakowa ti kata ma rieny. (Ayub 31:1) Bende, sama wadhi yueyo e dho nam kata kuonde migoye abal, lep goyo abal onego obed mowinjore. (Nge. 11:2, 20) Kata obedo ni jopiny rwako lewni ma nyiso duggi sama gigoyo abal, jotich Jehova to onego orwak lewni ma miye duong’. w16.09 3:11, 12

Yesu ne ok oluor penjo jolupne gik ma giyiego. Luw ranyisi mare. Inyalo kwayo nyithindi mondo onyisi gik manie chunygi seche ma pachu okuwe maber. Kapo ni nyathini ok ni gadier e wi puonj moro, kik ibed mager kode kata kik item wuoyo kode ka gima itemo chune mondo oyie gi puonjno. Hori kode sama itemo konye mondo owinj tiend puonjno. Onego ine penjo ma nyathini penjo kaka gima konyi fwenyo ni kare odwaro ng’eyo gik ma pod ok ong’eyo maber. Kata mana Yesu bende nopenjo penjo moko ma korgi tek ka en mana jahigni 12 kende. (Luka 2:46) Ng’e nyithindi maber. Ng’e gik ma giparo kod gik ma chandogi. Kik ipar ni gibiro mana bedo gi yie nikech gidhiga e chokruogewa kendo gidhiga kodi e tij lendo. Wuouru e weche Nyasaye kata mana sama un e dijeu ma pile. Lem ne nyithindi ka in kodgi kata sama in kendi. Tem ng’eyo tembe ma giromogo kendo konygi ng’eyo kaka ginyalo nyagore gi tembego. w16.09 5:3-5

E kindegi, Joneno mag Jehova alufe gi alufe timo kinda ahinya mondo gichop weche ma nokor motudore gi lando wach maber “ne ogendni duto, gi dhoudi duto, gi dhok duto, kod ji mopogore opogore duto.” (Fwe. 14:6) Be dibed ni in achiel kuom joma puonjore dhok machielo? Be dibed ni in jamisonari kata ilendo kama jolendo dwarore ahinya e piny machielo? Koso dibed ni idhiga e chokruoge miwachoe dhok ma wendo e pinyu? Gima wakawo mapek en winjruok ma wan-go gi Nyasaye kod ma joodwa nigo kode. Kata kamano, seche moko wanyalo yudo ka puonjruok e yo matut bedo ma teknwa nikech dije ma pile ka pile. E wi mano, joma tiyo ne Nyasaye kuonde miwachoe dhok mopogore gi miwacho thuchegi romo gi pek momedore. Mopogore gi puonjruok dhok ma wendo, owete gi nyimine ma tiyo ne Jehova kuonde miwachoe dhokgo bende nyaka puonjre weche matut mag Jehova kinde duto.​—1 Kor. 2:10. w16.10 2:1-3

Joneno mag Jehova dhi nyime tiyone ka gimor kata obedo ni giromo gi tembe kod sand mager. Kuom ranyisi, thoth owete gi nyiminewa otue e jela e pinje mag Eritrea, Singapore, kod South Korea, to gima duong’ momiyo itueyogi en nikech giluwo weche ma Yesu nowacho ni jolupne kik donj e lweny. Thoth Joneno mag Jehova pok oromo gi tembe mager ahinya. Kata kamano, pod giromo gi tembe mopogore opogore. Moko kuomgi odhier, to moko osebedo ka chandore nikech lwenje kata masiche ma timore apoya. Moko to chalo gi Musa kod jotich Nyasaye machon nikech giseweyo ngima kod huma mag pinyni. Gitemo matek ahinya mondo kik gidonj e tem mar choko mwandu mang’eny. En ang’o ma osekonyogi mondo gitim kamano? En hera ma giherogo Jehova kod bedo gi yie motegno ni Jehova biro golo gik maricho duto, kendo miyo jotichne momakore kode ngima mochwere e piny makare.​—Zab. 37:5, 7, 9, 29. w16.10 3:15, 16

Ka ne Jeremia obedo maluor ma chunye onyosore, Jehova nojiwe momiye chir. (Yer. 1:6-10) Parie kaka janabi Daniel ne mor ka ne Jehova ooro malaika mondo ojiwe. Malaikano nonyiso Daniel ni en “ng’at moher ahinya.” (Dan. 10:8, 11, 18, 19) Donge in bende inyalo jiwo jolendo mamoko, jopainia, kod owete gi nyimine ma koro oseti? Kata obedo ni Nyasaye gi Yesu ne osebedo ka tiyo kanyachiel kuom higni mang’eny e polo, mano ne ok omono Nyasaye jiwo Yesu kendo pwoye ka ne en e piny. Kar mano, Yesu nowinjo dwond Wuon-gi nya diriyo ka wacho niya: “Ma en Wuoda ma ahero kendo ma aseyiego.” (Mat. 3:17; 17:5) Nyasaye nopwoyo Yesu kendo nonyise ni notimo tich maber. Jehova nooro malaika moro mondo odhi ojiw Yesu e otieno ma ne odhi thoe.​—Luka 22:43. w16.11 1:7, 8

Ok en gima yot pando kaka wawinjo e chunywa sama waneno ni ng’ato otimonwa marach. Wanyalo winjo malit ahinya ka jomoko timonwa marach mana nikech oganda ma wawuokie, pien dendwa, kata nikech gik mamoko ma miyo wabedo mopogore kodgi. To nyalo bedo malit moloyo kapo ni Jakristo wadwa e ma timonwa gigo. Omiyo, en gima ber ka waluwo puonj manie Muma mondo wageng’ mirima kendo kik wabed joma chwanyore piyo. (Nge. 16:32) Kar bedo joma chwanyore mayot, onego wabed joma oikore weyo ne jomoko kethogi. Jehova gi Yesu dwaro ni wang’won ne jowetewa. (Mat. 6:14, 15) Be ineno ni onego imed timo kinda e weyo ne jomoko kethogi kata medo kweyo mirimbi? Kinde mang’eny joma ok geng’ga ich wang’ bedoga gi mirima mang’eny. Mano miyoga jomoko ok dwar bedo machiegni kodgi. Ng’at ma jamirima nyalo miyo jomoko e kanyakla obed gi kidono.​—Lawi 19:17, 18. w16.11 3:4-6

Nikech gombo mar ng’eyo adiera manie Muma, Charles Taze Russell kod jowetene nochako puonjore Muma ma ok gibare ka ne higni mag 1800 dhi ka rumo. Ka ne eka gichako, gima Owadwa Russell ne dwaro ne en ng’eyo ni en din mane ma ne puonjo adier e kind dinde mathoth ma ne nitie e kindego. Nosenono puonj mag dinde mopogore opogore moriwo nyaka dinde ma ok luongre ni mag Jokristo kotiyo gi Muma mondo one ane kabe gipuonjo gima Muma wacho. Nofwenyo ni dindego duto ne ok luwre gi puonj ma yudore e Wach Nyasaye. Nitie chieng’ moro ma Owadwa Russell noromo gi jotend dinde mondo owuo kodgi kogeno ni ne gidhi yie gi adiera ma en kod jowetene ne gisefwenyo ei Muma kendo nogeno ni jotend dindego ne dhi yie puonjo adierago e kanisegi. Jotend dindego ne odagi wachno. Nochuno Jopuonjre Mumago mondo oyie gi wachni: Ne ok ginyal riwore gi joma ne oramo mar makore gi puonj mag miriambo. w16.11 4:14

Kawo mapek ng’wono mogundho mar Nyasaye oriwo gik mathoth moloyo mana weyo chode, mer, kod richo mamoko ma Jo-Korintho ne timo. (1 Kor. 6:9-11) Ka wakawo mapek ng’wono mogundho mar Nyasaye, ok wabi donjo e timbe mag terruok kendo wabiro timo duto mwanyalo mondo wathegre gi yore mochido mag manyo mor. Chiwo ringrewa obed wasumbni mag tim makare biro miyo kik wabed joma mer kendo biro miyo kik wamadh kong’o ma chop kama koro wachiegni mana mer. Nyalo dwarore ni watim kinda mondo waked gi timbe maricho, kata kamano, gima ber en ni en lweny ma wanyalo loyo. Dwarowa maduong’ en ni wabed motang’ mondo kik watim richo madongo kata richo moko matindo tindo ma ok nere ayanga. En adier ni ok wabi timo kamano e yo makare chuth. Kata kamano, onego watem matek mana kaka Paulo notimo. Nojiwo owetene niya: “Kik uwe richo osik ka locho kaka ruoth e ringreu ma tho, ni mondo utim gombo mag ringreu.”​—Rumi 6:12; 7:18-20. w16.12 1:16, 19-21

Yesu nosingo ni Wuonwa manie polo biro chiwo roho maler ne jogo duto ma kwaye. (Luka 11:10-13) Olembe mag roho, ma gin kido mabeyo ma roho maler mar Nyasaye miyo wabedogo, nyiso kaka Nyasaye ma nyalo duto nigi kido mabeyo. (Kol. 3:10) Sama itimo kinda mondo inyag olembe mag roho, ibiro medo bedo gi winjruok maber gi jomoko. Winjruok ma kamano biro miyo gik ma kelonwa parruok obed manok. Biro dwarore ni ibed gi bolruok eka ibed e “bwo lwet Nyasaye ma nigi teko,” kendo ‘iket parruokni duto kuome.’ (1 Pet. 5:6, 7) Omiyo, ka ibedo ng’at ma bolore, mano biro miyo Nyasaye oyie kodi kendo obiro konyi. (Mika 6:8) Ka isefwenyo gik minyalo timo kod ma ok inyal timo, ok ibi bedo gi parruok mang’eny nikech ibiro keto genoni kuom Nyasaye. w16.12 3:7, 12

Nikech ne en ‘jayal wach makare,’ nochiwo siem mag Nyasaye gi kinda. Timo kamano nokonye mondo osik ka en gi yie motegno. E wi mano, notiyo gi teko kod rieko ma Nyasaye nomiye e gero yie. (Hib. 11:7) Mana kaka Noa, wan bende onego watim duto ma wanyalo mondo ‘wabed modich e tij Ruoth.’ (1 Kor. 15:58) Tijego oriwo gero utewa mag lamo kendo ritogi maber, chiwruok e konyo tije mopogore opogore e chokruogewa mag alwora kod mag ndalo adek, kata konyo e tije mitimo e bad ofis kata ofise mag loko dhok. E wi mago duto, wabedo modich e tij lendo nikech wang’eyo ni mano e tich ma miyo wabedo gi geno mar kinde ma biro. Kuom adier, tiyo tij lendo miyo chunywa ok nyosre ma wawe ng’wech mar ngima.​—1 Kor. 9:24. w17.01 1:8, 9

Dwarore ni wachiw luor ne ratiro ma jomoko nigo mar timo yiero e ngimagi giwegi. Nikech ang’o? Nikech ng’ato ka ng’ato nochue gi thuolo mar timo yiero, ok onego wagen ni Jokristo biro timo yiero machal e weche duto. Mano oriwo timbewa kod yiero ma watimo e weche mag lamo. Ng’eyo ni Jakristo ka Jakristo “noting’ ting’ne owuon” biro miyo wachiw luor ne ratiro ma ng’ato ka ng’ato nigo mar timo yiero, moriwo nyaka timo yiero e weche matindo tindo. (1 Kor. 10:32, 33) Jehova osemiyowa mich ma jaber mar timo yiero ma miyo wabedo gi thuolo madier. (2 Kor. 3:17) Wageno michno ahinya nikech okonyowa timo yiero ma nyiso ni wahero Jehova. Wadhiuru nyime nyiso ni wageno michno kuom tiyo kode e yo ma miyo Jehova duong’ kendo kuom chiwo luor ne ratiro ma jomoko nigo mar timo yiero. w17.01 2:15, 17, 18

Ji biro herowa mana ka wabedo gi “chuny ma terore mos kendo mamuol,” to ok ka wasungore kata timo gik moko mana ni mondo ji onewa. (1 Pet. 3:3, 4; Yer. 9:23, 24) Achaya ma wanyalo bedogo ei chunywa gikone biro nenore e timbewa. Kuom ranyisi, wanyalo chako timo gik ma miyo jomoko ng’eyo ni wan gi migepe moko makende, ni wang’eyo weche ma jomoko ok ong’eyo, kata ni wamako osiep gi owete matayo. Kata wanyalo chako wuoyo e yo mamiyo wan wawegi e ma wayudo pak nikech gik ma wasetimo, kata obedo ni jomoko bende okonyowa timogi. Yesu noketonwa ranyisi maber e wi wachno. Thoth weche ma nowacho ne ogolo achiel kachiel e Ndiko mag dho Hibrania kata ne otudore gi Ndikogo. Ne otimo kamano mondo jowinjone ong’e ni weche ma nowacho nowuok kuom Jehova to ok kuome owuon. w17.01 4:12

Mano ne ok en chik matek ma ne nyalo tamo Adam gi Hawa winjo tiende kata luwo. Ne gin gi chiemo motiap ma ne ginyalo chamo. Satan Jachien nowuondo Hawa kotiyo gi thuol mi Hawa oketho chik ma Jehova nomiyogi. (Cha. 3:1-5; Fwe. 12:9) Satan noriambo ka nowacho ni Nyasaye ne ok omiyo Adam gi Hawa thuolo mar chamo olembe duto ma ne nie puodho. Ne chal ka gima Satan wacho niya: ‘Ng’ano mowacho ni ok unyal timo kaka udwaro?’ Bang’ mano, nowacho miriambo maduong’ niya: “Ok unutho ngang’.” Kae to nodhi nyime wuondo Hawa konyise ni ok ochuno ni owinj Nyasaye kowachone kama: “Nyasaye ong’eyo ka e chieng’no muchame, wang’u noyepi.” Satan ne temo wacho ni Jehova ne ok dwar ni Adam gi Hawa ocham olemono nikech mano ne dhi miyo gibed mariek. E wi mano, Satan nowuondogi niya: “Nubedi ka Nyasaye, kung’eyo mabeyo gi maricho.” w17.02 1:8, 9

Isaya nokoro ni jalno ne dhi bedo ‘jatelo ne ogendini komiyogi chik.’ (Isa. 55:4) Daniel bende nokoro ni “jatelo mowir” ne dhi biro. (Dan. 9:25, Luo, 1976) Gikone, Yesu Kristo nowacho ni en e ‘Jatend’ jotich Nyasaye duto. (Mat. 23:10) Jopuonjre Yesu noyie bedo jolupne ma onge achune kendo ne giyie ni en e ma Jehova noyiere mondo obed jatelo. (Joh. 6:68, 69) Ang’o momiyo ne gin gadier gi wachno? Ka ne otis Yesu, Johana Jabatiso noneno ‘ka polo yawore kendo roho nobiro kuom Yesu e kit akuru.’ (Mar. 1:10-12) Kuom higni duto ma Yesu notiyogo ne Nyasaye e piny ka, roho mar Nyasaye nomiye teko mar timo honni kendo mar wuoyo gi chir. (Tich 10:38) E wi mano, roho maler nomiyo Yesu omedo nyiso kido mabeyo kaka hera, mor, kod yie motegno. (Joh. 15:9; Hib. 12:2) Onge jatelo moro amora ma roho maler notiyo kuome maloyo Yesu. Adier, Jehova noyiero Yesu. w17.02 3:15, 16

Chieng’ Pentekost higa mar 33 joote nochako tayo weche e kanyakla mar Jokristo mokwongo. E odiechiengno, “Petro ne ochung’ gi ji Apar Gachielgo” kae to opuonjo Jo-Yahudi kod joma nodonjo e din mar Jo-Yahudi adiera ma ne dhi reso ngimagi. (Tich 2:14, 15) Thoth jogo norwako puonjgo ma gibedo Jokristo. Bang’ mano, Jokristogo ne odhi “nyime luwo puonj mag joote.” (Tich 2:42) Joote e ma ne ng’ado kaka ne itiyo gi pes kanyakla. (Tich 4:34, 35) Nikech tich maduong’ ma ne gitiyo ne en konyo ji mondo obed gi winjruok maber gi Nyasaye, ne giwacho niya: “Wabiro chiwore chuth ne lamo kod tij puonjo wach.” (Tich 6:4) E wi mano, ne giyiero Jokristo molony mondo odhi oland injili e alwora mopogore opogore. (Tich 8:14, 15) Kaka kinde ne medo kalo, jodongo mamoko mowal notiyo kanyachiel gi joote e chopo dwaro mag kanyakla. Ka giduto gitiyo kaka bura matayo, ne gichiko kaka ne onego otim gik moko e kanyakla duto.​—Tich 15:2. w17.02 4:4

Ji mang’eny ichiko gi piny Satan. Mano e momiyo jomoko temo lamo chwo kata mon moko kar miyogi mana luor mowinjore kodgi. Gilamo jotend dinde, josiasa, jotugo man gi huma, jothum, kod jomamoko man gi huma kendo kinde mang’eny ginenogi kaka joma kende ahinya moloyo jomamoko. Kuom mano, ji mang’eny nenogi kaka joma ketonegi ranyisi ma giluwo, omiyo gitemo kopo timbegi kod kaka girwakore. Joneno mag Jehova ok mi dhano luor e okang’ machalo kamano. Kristo kende ema noketonwa ranyisi makare chuth ka ne en piny ka kendo ranyisineno ema onego waluw. (1 Pet. 2:21) Nyasaye ok bi bedo mamor ka wamiyo dhano luor e okang’ ma ok owinjore kodgi. Onego wapar adiera makendeni: “Ji duto osetimo richo kendo girem kuom duong’ mar Nyasaye.” (Rumi 3:23) Omiyo, onge dhano moro amora mowinjore omi luor mana ka gima koro ilame. w17.03 1:6-8

Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego ononre mondo one kabe ochiwore ne Nyasaye gi chunye duto. Penjri ane kama: ‘Be aikora gi chunya duto mar moro Jehova, siro lamo madier, kendo timo duto ma anyalo mondo kanyakla osik ka ler?’ Kuom ranyisi, nade ka osiepni moro migeno otimo richo to otamore lokore, kendo chuno ni nyaka gole e kanyakla? Be ibiro kawo okang’ maber mar weyo tudori kode? Chunyi biro chwali mondo itim ang’o? Mana kaka Asa, in bende inyalo nyiso ni itiyo ne Jehova gi chunyi duto kuom gene sama iromo gi akwede mager ma nyalo nenore ni loyo tek. Joskul weteni nyalo jari kata kwedi nikech in Janeno mar Jehova. Kata jotich weteni bende nyalo jari nikech ikwayoga rusa kiny ka kiny mondo idhi e weche mag lamo, kata nikech ok idwar tiyo seche momedore. E chal kaka mago, inyalo lemo mana kaka Asa notimo. (2 We. 14:11) Dhi nyime timo gima ing’eyo ni nikare. Kik wiyi wil ni Nyasaye nokonyo Asa, to in bende obiro konyi. w17.03 3:6-8

Wach Nyasaye nyisowa ni kik warikni sama wadwaro timo yiero moro mapek. Sama wakawo thuolo moromo kendo ng’eyo weche duto motudore gi wach moro kapok watimo yiero, mano biro miyo watim yiero maber. (1 The. 5:21) Owete mosekendo onego otim nonro e Muma kaachiel gi bugewa, kendo chiko itgi ne paro mag mondegi gi nyithindgi kapok gitimo yiero. Nyasaye nonyiso Ibrahim ni mondo owinj paro ma chiege ne nigo. (Cha. 21:9-12) Jodong-kanyakla bende onego okaw thuolo mondo gitim nonro. Kapo ni weche manyien omedore ma nyiso ni onego gilok paro ma ne giseng’ado, ok gibi luor timo kamano ka giparo ni mano nyalo miyo jomamoko ochagi. Jodongo mobolore biro timo mano maonge luoro moro amora. Onego giikre loko pachgi sama mano dwarore, to wan bende onego waluw ranyisigi maberno. Timo kamano miyo kuwe bedo e kanyakla kendo gik moko timore e yo mochanore maber.​—Tich 6:1-4. w17.03 2:16