Beduru Moikore!
“Ikreuru; nikech sa ma ok upar e ma Wuod dhano biroe.”—MATH. 24:44.
1, 2. (a) Gin ang’o ma Muma ne okoro minyalo por gi monj mar ondieg tiger? (b) Ere kaka monj mabiro omaki in bende?
KUOM higini mogwaro, jatugo moro ne hinyo moro joma obiro nene kotugo gi ondiek miluongo ni tiger. Jalo nowacho kama: “Sama le moro nyiso ni oyie kodi, iwinjo ka gima iseyudo mich maberie moloyo e piny ngima.” Kata kamano, e Oktoba 3, 2003, weche ne olokore. Achiel kuom le motugogo, tiger marachar ma pekne ne kilo 172, ne omonje ma onge gimomiyo. Monjno ne otimore apoya nono, kendo noyudo ka jatugono ok oikore.
2 Ber ng’eyo ni Muma koro wach monj mabiro wuok kuom ‘ondiek’ moro, kendo dwarore ni waikre. (Som Fweny 17:15-18.) Ondiegno biro monjo jomage? E lokruok moro mabiro poyo ji, piny mar Jachien biro chako kedo e kinde owuon. Ondiek makwarno ochung’ne Riwruok mar Pinje (United Nations), kendo “tunge apar” ochung’ne loje duto mag siasa. Magi duto biro monjo Babulon Maduong’ ma en jaterruok, tiende ni dinde duto mag miriambo, kendo gibiro kethe malit. Mano notimre karang’o? Ok wang’eyo odiechieng’ kata sa. (Math. 24:36) Wang’eyo ni obiro bedo e sa maok wapar, kendo ni ndalo modong’ koro nok. (Math. 24:44; 1 Kor. 7:29) Omiyo, dwarore ni wabed moikore mondo sama monjno biro timore, kendo sama Kristo biro kaka Jaketh joricho, enobed bende Jawarwa! (Luka 21:28) Mondo wabed moikore kamano, wanyalo puonjore kuom jotich Nyasaye ma nobedo moikore ka gichung’ motegno, mi gineno singo Nyasaye ma nochopo. Be wabiro kawo gi pek ranyisi mar jogo?
Beduru Moikore—Kaka Noa
3. Gin chal mage ma ne omiyo ok ne yot ne Noa tiyo ne Nyasaye kochung’ motegno?
3 Kata obedo ni piny nopong’ gi gik maricho ahinya e ndalo Noa, ne oikore mar neno kaka singo mag Nyasaye chopo. Par ane chandruoge ma Noa noyudo kane malaike ong’anjo morwako ringre dhano, mi gichako dak gi mon ma jochia! Mano nomiyo ginyuolo kodhi mag “jo marateke” mohingo dhano mapile, kendo ne gitiyo gi tekogi mang’enygo e sando jomoko. (Chak. 6:4) Par ane kuom timbe gero ma nobetie kamoro amora ma jo maratekego nodhiye. Nikech mano, richo ne ng’eny kendo paro kod timbe dhano ne richo mokalo tong’. Kae to, Jehova ma en Ruoth kendo Jaloch, nochiwo chik ni piny ma ne ok oluoro Nyasayeno, ne idhi kethi.—Som Chakruok 6:3, 5, 11, 12.a
4, 5. Ndalowa chalo gi ndalo Noa e yore mage?
4 Yesu nokoro ni ndalowa ne dhi chalo gi ndalo Noa. (Math. 24:37) Kuom ranyisi, wabende waneno kaka jochiende chando ji. (Fwe. 12:7-9, 12) Malaike ma jochiendego, ne orwako ringre dhano e ndalo Noa. Kata obedo ni gie sani ogeng’negi rwako ringre dhano, podi gitemo chiko jomatindo gi jomadongo. E yo ma ji ok nyal neno, jotim anjawogo yudo mor kuom richo kod timbe mochido mag jogo ma ginyalo ketho pachgi e piny.—Efe. 6:11, 12.
5 Wach Nyasaye luongo Jachien ni “janek,” kendo onyiso ni Jachien en “jal man gi teko mar tho.” (Joh. 8:44; Hib. 2:14) Oonge gi teko mar kelo tho achiel kachiel. Kata kamano, Jachien pidho wuond kod gombo. Opidho kido mag nek e chuny koda e pach ji. Kuom ranyisi, kuom nyithindo 142 minyuolo e Amerka, nyathi 1 biro tho nikech nek. Bedo ni timbe gero machach onya kamano, donge Jehova neno timbego mana kaka e ndalo Noa? Be obiro weyo maok okawo okang’?
6, 7. Ere kaka Noa kod joode ne onyiso yie kod luoro Nyasaye?
6 Bang’e kinde, Nyasaye nonyiso Noa ni noseng’ado mar kelo ataro mar pi e wi piny, mondo oketh ringruok duto. (Chak. 6:13, 17) Jehova nochiko Noa mondo oger yie moro maduong’. Noa kod joode nochako gedo. Ang’o ma nokonyogi winjo Nyasaye kendo nyiso ni ne giikore ne kum ma Nyasaye ne dhi kelo?
7 Yie matut kod luoro Nyasaye nomiyo Noa kod joode otimo kaka Nyasaye nochiko. (Chak. 6:22; Hib. 11:7) Kaka wi ot, Noa ne rito ahinya winjruokne gi Nyasaye, maok odonj e timbe mochido ma ne olwore e piny machonno. (Chak. 6:9) Ne ong’eyo ni ne dwarore ni joode otang’ gi timbe gero koda wich teko mar joma ne olworogi. Ne dwarore ni kik gibed modich ahinya gi yoregi mapile mag ngima. Nyasaye nosemiyogi tich, kendo ne dwarore ahinya ni joot duto one ni ngimagi odich mana gi tijno.—Som Chakruok 6:14, 18.
Noa kod Joode Nobedo Moikore
8. Ang’o manyiso ni jood Noa noluoro Nyasaye?
8 Sigana manie Mumano wuoyo ahinya kuom Noa kaka jalo ma ne en wi ot, kata kamano chiege koda yawuote gi mondegi bende ne lamo Jehova. Janabi Ezekiel bende nonyiso mano. Nowacho ni dine bed ni Noa nodak e ndalo Ezekiel, dine ok ores nyithind Noa nikech tim makare mar wuon-gi. Ne gin joma dongo moromo winjo Nyasaye kata tamruok. Kuom mano, ne gisenyiso gin giwegi ni gihero Nyasaye koda yorene. (Ezek. 14:19, 20) Jood Noa norwako puonjge, yie mare, kendo ne ok giweyo paro mag jomoko mondo omon-gi timo tich ma Nyasaye ne omiyogi.
9. Gin jomage ndalogi manyiso yie kaka mar Noa?
9 Mano kaka en gima jiwo chunywa neno ni, e riwruokwa mar owete e piny mangima, wan gi jogo ma gin wiye udi matimo kar nyalogi e luwo ranyisi mar Noa! Ging’eyo ni chiwo ne joodgi chiemo, lewni, kar dak, kod somo, mago kende ok oromo. Ging’eyo ni bende nyaka gikony joodgi bedo gi winjruok maber gi Nyasaye. Kuom timo kamano, ginyiso ni giikore ne gino ma Jehova biro timo machiegni.
10, 11. (a) Sama ne gin e yie, Noa gi joode nowinjo nade? (b) Ber ka wapenjore wawegi penjo mane?
10 Nyalo bedo ni Noa, chiege, yawuote, kod mondgi, notiyo tij gero yie kuom higini madirom 50. Sama ne gigero yie, nyaka bed ni ne gijodonjo e iye kendo wuok oko, nyading’eny ahinya. Ne gimuone mondo pi kik donji, kendo keto chiemo kod le e iye. Tem ane paro gima ne timore. Gikone, odiechieng’ maduong’ ma girito koro chopo. En odiechieng’ mar 17 e dwe mar ariyo, higa 2370 K.N.P., kendo gidonjo e yie. Jehova loro dhood yie, kae to koth chako chwe. Mani ok en aena koth maduong’ machwe mana e gweng’ ma kanyo kende. Otuche mag polo yawore, kendo koth maduong’ ahinya chako rodho yie. (Chak. 7:11, 16) Joma ni oko mar yie chako tho, to joma ni e iye ireso. Iparo ni nyalo bedo ni jood Noa nowinjo nade? Ee, nyaka bed ni ne gigoyo ne Nyasaye erokamano maduong’. Kata kamano, onge kiawa ni ne giwacho ni, ‘Mano kaka en gimaber ahinya ni ne wawuotho gi Nyasaye madier, mi waikore ne odiechieng’ni!’ (Chak. 6:9) Be inyalo nenori iwuon ka ingima bang’ Har-Magedon, kendo ka chunyi opong’ gi erokamano kaka gin?
11 Onge gima nyalo geng’o Jal Manyalo Duto chopo singo mare mar tieko chenro mar piny ma Satan oteloeni. Penjri ane niya, ‘Be an gadier chuth ni onge singo moro amora mar Nyasaye mabiro rem maok ochopo kata mana e okang’ matin, kendo ni giduto gibiro chopo e kinde moseketo?’ Ka en kamano, nyis ni iikori kuom siko kiketo e pachi kuom “chieng’no mar Nyasaye” ma koro sudo mapiyo.—2 Pet. 3:12.
Musa Nosiko Karito
12. Gin ang’o ma ne nyalo galo Musa ka mone keto pache kuom singo mag Nyasaye?
12 We wanon ane ranyisi machielo. Ka wang’iyo gik moko e yor ringruok, inyalo wach ni Musa ne nigi thuolo makende ahinya e piny Misri. Kaka wuowi ma nyar Farao ne pidho, nyalo bedo ni ne omiye luor ahinya kendo nochamo chiemo kendo rwako lewni mabeyo moloyo, kaachiel gi dak ka maber sidang’. Ne oyudo somo mamalo ahinya. (Som Tich Joote 7:20-22.) Nyalo bedo ni ne odhi yudo gikeni maduong’ ahinya e od ruoth.
13. Ere kaka Musa nosiko koketo pache kuom singo mag Nyasaye?
13 Nenore ni tiegruok ma jonyuol Musa nomiye kapod otin, nokonye fwenyo ni tim lamo mar kido ma Jo-Misri ne luwo, ne en gima nono. (Wuok 32:8) Somo mamalo mar Misri kod mwandu mag jo ka ruoth ne ok omiyo Musa ojwang’o lamo madier. Nyaka bed ni noparo matut kuom singo ma Nyasaye nomiyo kwerene, kendo nogombo ahinya neno ni oikore mar timo dwach Nyasaye. Kuom adier, Musa nowacho ne nyithind Israel niya: “Jehova . . . Nyasach Ibrahim, Nyasach Isaka, gi Nyasach Jakobo oseora iru.”—Som Wuok 3:15-17.
14. Ere kaka yie kod chir mar Musa ne obedo e bwo tem?
14 Mopogore gi nyiseche maonge ngima mag Misri, Musa ne neno Jehova, Nyasaye madier, kaka ng’ato manitie adier. E ngimane, ne odak ka ng’ama neno “Nyasaye ma ok ne.” Musa ne nigi yie ni Nyasaye ne dhi waro joge, kata kamano ne ok ong’eyo kinde ma mano ne dhi timore. (Hib. 11:24, 25, 27) Gombo maduong’ ma ne en-go mar dwaro ni ogony Jo-Hibrania, nyalo nenore kuom okang’ ma ne okawo mar reso Ja-Israel moro ma misumba ma ne igoyo. (Wuok 2:11, 12) Kata kamano, kinde mar Jehova ne podi, omiyo nochuno Musa ringo dhi dak e piny mabor. Onge kiawa ni ne tekne dak e thim nikech ne oyudo dak e alwora maber ahinya mar od ruoth e Misri. Kata kamano, Musa nonyiso ni noikore mar rito wach moro amora ma Jehova ne dhi chike ni otim. Omiyo, Nyasaye ne otiyo kode e waro owetene bang’ kane osetieko higini 40 e piny Midian. Musa nodok Misri bang’ ka Nyasaye nosechike mondo otim kamano. Kinde koro nosechopo mar Musa chopo migawo mar Nyasaye, kendo time e yo ma Nyasaye wuon ne dwaro. (Wuok 3:2, 7, 8, 10) Bang’ dok Misri, ne dwarore ni Musa ‘ng’at ma ne muolie ahinya moloyo ji duto,’ obed gi yie kod chir mar chung’ e nyim Farao. (Kwan 12:3) Ne otimo kamano e kinde ma masiche ne dhi nyime, ok mana dichiel kende, to nyadinwoya, ka ok ong’eyo kata ni e kind masira achiel gi maluwe, ne pod dhi dwarore ni odhi e nyim Farao nyadidi.
15. E bwo gik manyoso chuny, ang’o ma nomiyo Musa osiko ka manyo thuolo mag miyo Wuon mare me polo duong’?
15 Kuom higini 40 ma ne oluwo, chakre higa 1513 K.N.P. nyaka higa 1473 K.N.P., Musa noromo gi gik manyoso chuny. Kata kamano, ne omanyo thuolo mag miyo Jehova duong’ kendo ne ojiwo Jo-Israel wetene gi chunye duto mondo gitim kamano. (Rapar 31:1-8) Nikech ang’o? En nikech nohero nying’ koda loch Jehova, moloyo nyinge owuon. (Wuok 32:10-13; Kwan 14:11-16) Kata bed ni waromo gi gik manyoso chunywa, wabende nyaka wadhi nyime riwo lwedo loch Nyasaye, ka wan gadier ni yo motimogo gik moko ema riek, kare, kendo berie moloyo moro amora. (Isa. 55:8-11; Yer. 10:23) Be mano e kaka ineno?
Nenuru!
16, 17. Ang’o momiyo weche manie Mariko 13:35-37 omaki ahinya?
16 “Ritreuru, nenuru; nikech ukiya ni notimre karang’o.” (Mari. 13:33) Yesu nochiwo siemno sama nowuoyo e wi ranyis ma ne dhi nyiso kinde mar giko mar chenro marach mag ndalogi. Non ane giko wach maduong’ ma Yesu nokoro kaluwore gi kaka Mariko nondikogi: “Nenuru, nikech ukiya kar biro mar jaduong’ ot, kata odhiambo, kata odiewuor, kata kogwen, kata okinyi; ni miti dobi opou konwang’o kunindo. To gi mawachonu awacho ni ji duto, ni: Nenuru.”—Mari. 13:35-37.
17 Jip ma Yesu nochiwono chiewo pachwa. Ne owuoyo kuom arita ang’wen mopogore opogore gotieno. Arita mogik ne dhi bedo matek ahinya mondo ng’ato osiki kaneno, nimar nochakore gimoro sa ochiko otieno nyaka wuok chieng’. Jogo molony e weche mag lweny wacho ni mano e kinde maber moloyo e monjo jowasigu, ka chiwo thuolo maber ahinya mar makogi ka “ginindo.” Kamano bende, gie kindeni ma inyalo wach ni piny nindo ahinya kodok korka wach Nyasaye, siko ka waneno nyalo bedo matek moloyo. Be onego wabed gi kiawa moro amora ni dwarore ni wasiki ‘kwaneno’ kendo ‘kwarito’ nikech giko kod resruok ma ne okor wachne?
18. Kaka Joneno mag Jehova, wan gi thuolo mane makende?
18 Jatugo mar le ma ne owuo kuome e chak sulani, ne otony e monj mar ondieg tiger. Kata kamano, weche mokor ei Muma nyiso maler ni din ma miriambo kod chenro mamoko maricho duto mag pinyni, ok notony e giko masani okayo machiegni. (Fwe. 18:4-8) Mad jotich duto mag Nyasaye, matindo gi madongo, one kaka dwarore ahinya ni watim duto mwanyalo e nyiso ni waikore ne odiechieng’no mar Jehova, mana kaka Noa gi joode notimo. Wadak e piny maok oluoro Nyasaye, kama ji jaro Jachwech e weche ma giwacho, gibed jopuonj din ma miriambo, jogo maketo kiawa kabe Nyasaye nitie, kaachiel gi joma ok oyie kuome chuth. Kata kamano, ok wadwar bedo kaka gin. We waketuru e paro ranyisigo mwasenono kendo wasiki kwarito ka wamanyo thuolo mag riwo lwedo kendo miyo duong’ “Nyasach nyiseche,” ee, “Nyasaye maduong’, matek, malich.”—Rapar 10:17.
[Weche moler piny]
a Kuom wach “higini piero apar gi piero ariyo” miwuoyoe e Chakruok 6:3, ne Ohinga mar Jarito, ma Desemba 15, 2010, ite mar 30.
Be Iparo?
• Ang’o momiyo ne dwarore ni Noa oket motelo winjruok mar joode gi Nyasaye?
• Ere kaka ndalowa chalo ahinya gi ndalo Noa?
• E bwo gik manyoso chuny, ang’o momiyo Musa nosiko koketo wang’e kuom singo mag Jehova?
• Gin weche mage mokor ei Muma ma miyo isiko kirito winjruokni gi Nyasaye?
[Picha manie ite mar 25]
Noa kod joode noketo pachgi kuom timo tij Jehova
[Picha manie ite mar 26]
Singo mag Nyasaye maok rem nokonyo Musa siko korito