Paulo Lendo ne Askeche mag Praetoria

En higa mar 59. Jatend lweny moro miluongo ni Julio kaachiel gi askechene makoro oseol nikech wuoth marabora donjo e dala mar Rumi ka gin gi joma otwe. Gidonjo ka giluwo rangach miluongo ni Porta Capena. Ka gin e wi got miluongo ni Palatine Hill, ginyalo neno dala Nero ma en Ruoth. Dalano orit gi jolweny mag Praetoria moting’o ligengni mopand e nungo.a Joma nie tuechgo nokalo e dier dala mar Rumi ka gichomo e wi got miluongo ni Viminal Hill. Ne ging’ado e puodho moro ma nigi altar mang’eny mitimoe misengini ne nyiseche mag Jo-Rumi, kendo ng’ado e pap moro ma jolweny tiegoree.

Achiel kuom joma ne otwe ne en jaote Paulo. Dweche moko matin mosekalo kane en e yie moro ma yamb ahiti ne tago koni gi koni e nam, malaika mar Nyasaye ne onyise niya: “Onego ichung’ nyim Kaisar.” (Tich 27:24) Be Paulo ne oikore ne gima kamano? Sama orango dala maduong’ mar Jo-Rumi, onge kiawa ni noparo weche ma Ruoth Yesu nowachone ka en Jerusalem kama iluongo ni Tower of Antonia. Yesu nowachone niya: “Bed gi chir; nikech kaka isehulo kuoma e Jerusalem, onego ihul mana kamano e Rumi bende.”​​—⁠Tich 23:⁠10, 11.

Nyalo bedo ni Paulo nochung’ matin mondo orang ane Od Bura mar Castra Praetoria​​—⁠ma ohingane oger marabora gi matofali makwar kendo oger osuri mang’eny e wiye. E iye kanyo, ne nitie udi 12,000 ma jorit mag ruoth, polise koda jolweny nodakie. Od bura mar Castra Praetoria ne parone ji kaka loch mar ruoth ne nigi teko. To nikech jarit mar ruoth bende ema nochung’ne jogo duto manie tuech e provinsno, Julio ma ne en jarit, ema ne otayo joma otwego mondo odonj e dala mar Rumi. Bang’ wuotho kuom dweche moko, joma ne otwego nodonjo Rumi.​​—⁠Tich 27:​1-3, 43, 44.

PAULO LENDO “MA OK NG’ATO OTAME”

Nitie gik malich ma ne otimore ne Paulo gini kane gidhi Rumi. Kane yamb ahiti tago yie koni gi koni, Paulo noneno fweny manyise ni jogo duto ma ne nie yie, ne dhi tony ka yie obarore. Thuol ma nigi kwiri mager nokayo Paulo kata kamano ok nohinyore e yo moro amora. Bang’e, nochango jomatuwo e chula mar Malta, mi joma nodak e alworano ochako wacho ni Paulo en nyasaye. Nyakabed ni askache mamoko mag ruoth nowinjo wechego ma gichako goyo mbaka e kindgi giwegi.

Noyudo Paulo osenenore gi owete ma Rumi ‘ma nobiro mondo oromne e Chiro mar Appio kendo e Tres Tabernae.’ (Tich 28:15) Ka en ng’at motuwe, ere kaka nonyalo chopo gombo mare mar lando wach maber e piny Rumi? (Rumi 1:⁠14, 15) Jomoko wacho ni joma otwe ne ikwongo itero ir jarit maduong’ motelone askeche duto. Kapo ni mano en adier, to kare nyakabed ni Paulo ne oter ir jatend jorit ma nyinge Afranius Burrus, ma nenore ni ne nigi teko madwaro romore gi mar ruoth.b Kar mondo omiye rit gi askeche mang’eny, koro Paulo ne omi rit mana gi askar achiel. Ne oyiene Paulo mondo odak e ode kende, kama nonyalo rwakoe welo ma lime kendo ne onyalo lendonegi.​​—⁠Tich 28:⁠16, 30, 31.

PAULO LENDONE “JO MATINDO KOD JO MADONGO”

Kane gin e kambi mar Castra Praetoria kata ka gin e od ruoth, nyakabed ni Burrus nopenjo Paulo penjo moko mang’eny kapok notere e nyim Nero. Paulo ok noweyo mondo thuolo makendeno okal maok olendo ne ng’at ma ne nigi telo maduong’ kamano. (Tich 26:⁠19-​23) Ok wang’eyo kabe Burrus ne paro ni Paulo nigi ketho kata ooyo, to gima wang’eyo en ni ok notero Paulo e jela ma ne nie kambi mar Praetoria.c

Paulo nogwelo jodong Jo-Yahudi koda jomamoko e ode, kendo nolendonegi. Paulo bende nolendone askeche mag Praetoria. Ne gichiko itgi sama Paulo ne chiwo neno ne Jo-Yahudi kowuoyo e wi Yesu kod Pinyruoth, chakre “onyango nyaka yuso piny.”​​—⁠Tich 28:⁠17, 23.

Pile ka pile ne nitie askeche mopogore opogore mawuok Praetoria ma ne rito od ruoth. Nyalo bedo ni askeche ma ne rito Paulo bende ne iwilo odiechieng’ kodiechieng’. To nikech mano, ne olend ne askeche mang’eny. Ne gijawinjo ka Paulo hulo weche ma ne onego ondiki e barupe ma ne dhi ne Jokristo man Efeso, Filipi, Kolosai, koda ne Jokristo ma Jo-Hibrania, kendo ne gineno kondiko barua ne Jakristo miluongo ni Filemon. Kane pod en e twech, Paulo nokonyo misumba moro miluongo ni Onesimo, ma noyudo oringo oweyo ruodhe. Nobedo mana kaka nyathi Paulo kata kamano bang’e ne odok ir ruodhe. (File. 10) Nyakabed ni Paulo bende nohero askeche ma ne ritego. (1 Kor. 9:​22) Kuom ranyisi, nyalo bedo ni Paulo nogoyo mbaka gi askari moro ma ne rite e wi chal mar lewni ma jolweny ne tiyogo, kendo notiyo kod wechego e achiel kuom ranyisi mage.​​—⁠Efe. 6:​13-​17.

‘HUL WACH NYASAYE MAOK ILUOR’

Askeche ma ne tiyo e kambi mar Praetoria ne romo gi ji mowuok kuonde mopogore opogore e piny Rumi duto. Mano noriwo nyaka ruoth gi joode, jotich kaachiel gi wasumbini. Kuom mano, ok mana askeche man Praetoria kende ema nowinjo wach maber, to nyaka jomamoko bende nolendnegi ma gibedo Jokristo. (Fili. 1:⁠12, 13; 4:​22) Ranyisi mar Paulo nojiwo owete ma ne ni Rumi mondo ‘ohul wach Nyasaye maok giluor.’​​—⁠Fili. 1:​14.

Ranyisi mar Paulo jiwowa mondo walendi e kinde ma weche beyo kata richo. (2 Tim. 4:2) Kuom ranyisi, wanyalo bedo kuonde miritoe joma oti, e osiptal, kata bedo e jela nikech yie marwa. Kata bed ni wan e chal mane, wanyalo lendo ne jogo ma waromogo. Seche moko wanyalo wuoyo gi jogo mobiro ritowa kata nenowa, kata ng’at mobiro tiyonwa tich moro. Ka watiyo gi thuolo moro amora mwayudo e lendo gi kinda, wanyiso ayanga ni onge gimoro amora manyalo geng’o wach pinyruoth mondo kik olandre.​​—⁠2 Tim. 2:​8, 9.