Nonro mag Chenro mar Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa
JANUAR 7-13
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | TICH JOOTE 21-22
“Dwaro mar Jehova Ema Mondo Otimre”
bt-SW 177-178 ¶15-16
“Dwaro mar Jehova e ma Mondo Otimre”
15 E kinde ma Paulo nodak e od Filipo, ng’at moro ma nomi luor nodhi limogi. Ng’atno nyinge Agabo. Joma nochokore e od Filipo e sechego nong’eyo ni Agabo en janabi, nikech nosegakoro wach oro e kinde loch Klaudio. (Tich 11:27, 28) Samoro ne gipenjore e chunygi niya: ‘Ang’o mokelo Agabo kae? En gi ote mane?’ Sama pod ne girango Agabo, nokawo msib Paulo. Msibno ne rabora, nolose gi nanga ma ne nigi kama ninyalo ting’ie pesa kod gik mamoko, kendo nitueyega e nungo. Agabo notiyo gi msibno kaka opingo e tueyo tiendene owuon kod lwetene. Kae to nochako wuoyo. Ne en gi ote ma kelo luoro, nikech nowacho niya: “Roho maler wacho ni, ‘Jal ma en wuon msibni, Jo-Yahudi biro tueye kama e Jerusalem, kendo gibiro chiwe e lwet ogendni mamoko.’”—Tich 21:11.
16 Wechenego nonyiso ni jaote Paulo ne dhi dhi Jerusalem. Bende, wechenego nonyiso ni romo ma nodhi romogo gi Jo-Yahudi mopogore opogore ne dhi miyo ochiwe “e lwet ogendni mamoko.” Weche ma Agabo nokorogo noolo koyo kuom joma ne ni kanyo. Luka nyisowa kama: “Koro kane wawinjo wachno, wan kod joma ne ni kanyo, ne wachako sayo Paulo ni kik oidh odhi Jerusalem. Eka Paulo nodwoko kama: ‘Ang’o momiyo uywak kendo utemo nyoso chunya? Ng’euru ni aikora, ok mana ni mondo otueya, to aikora bende ne tho e Jerusalem nikech nying Ruoth Yesu.’”—Tich 21:12, 13.
bt-SW 178 ¶17
“Dwaro mar Jehova e ma Mondo Otimre”
17 Tem ane paro kaka weche ne chalo. Owete mopogore opogore, moriwo nyaka Luka, ne sayo Paulo mondo kik odhi Jerusalem. Moko ne ywak. Nikech Paulo nong’eyo ni owetego ne dewe, nonyisogi e yo mang’won ni ne ‘ginyoso chunye’ kata ‘nego chunye’ kaka loko mamoko wacho. Kata kamano, Paulo pod noramo ni ne nyaka odhi. Mana kaka nosegatimo e kinde ma ne en gi owete ma Tiro, ne ok odhi yie mondo sach ma ne gisayego kod ywakgi onyos chunye. Noleronegi gimomiyo ne nyaka odhi adhiya. To mano kaka Paulo nonyiso chir! Mana kaka Yesu kinde moro notimo, Paulo noramo chuth ni ne nyaka odhi Jerusalem. (Hib. 12:2) Ok ni Paulo ne gombo tho nikech Kristo, ooyo! Kata kamano, po nono ni gima kamano ne nyalo timore, noikore ne mano, kendo noneno ni ne onge rach kotho nikech bedo jalup Kristo Yesu.
bt-SW 178 ¶18
“Dwaro mar Jehova e ma Mondo Otimre”
18 Owetego nokawo wechenego nade? E yo machuok, ne girwako pach Paulo. Muma nyisowa kama: “Ka loko [pach Paulo] notamowa, ne waweyo kwede mi ne wawacho kama: ‘Dwaro mar Jehova e ma mondo otimre.’” (Tich 21:14) Owetego ne ok otemo chuno Paulo gi pachgi. Ne gichiko itgi ne weche ma Paulo noleronegi kendo ne giyie weyo weche duto e lwet Jehova, kata obedo ni timo mano ne ok yotnegi. Yiero ma Paulo notimono gikone ne nyalo kelone tho. Kawo okang’no di ne obedo ma bet yot ne Paulo ka di ne owetego ok otemo saye ni kik odhi Jerusalem.
Nono Puonj Manie Wach Nyasaye
bt-SW 184-185 ¶10-12
“Winjauru Mondo Alernu ma Kora”
10 Kata kamano, Paulo ne dewo joma ne onge wach gi luwo chike mag Jo-Yahudi, kaka chike ma ne kwero tiyo chieng’ Sabato kata chik ma ne kwero chamo chiemo moko. (Rumi 14:1-6) Kendo ne ok orido ne ji ngima e wach tero nyange kata nyangu. Donge en e ma nomiyo oter Timotheo nyange mondo kik ochwany Jo-Yahudi, nikech wuon Timotheo ne Ja-Grik! (Tich 16:3) Nyange en gima ng’ato ne nyalo yiero kende kodwaro ni otimne kata ooyo. Paulo nondiko ne Jokristo ma ne ni Galatia kama: “Bedo ng’at moter nyangu kata ng’at ma ok oter nyangu ok en gimoro, to yie e ma konyo kotiyo kuom hera.” (Gal. 5:6) Kata kamano, sama ng’ato dwaro ni otere nyange koparo ni oluwo Chike Musa kata ni mano konye sudo machiegni gi Jehova, okwedo yie madier.
11 Omiyo, kata obedo ni weche ma niwacho kuom Paulo ni nokwero wach tero nyange ne gin miriambo, wechego pod ne chando Jokristo ma Jo-Yahudi. Nikech mano, jodongo nonyiso Paulo kama: “Wan kae gi ji ang’wen moseketore giwegi e bwo kuong’ruok. Wuog idhi gi jogi kendo ipwodhri kanyachiel kodgi ka luwore gi chik, kendo ichulnegi chudo ma nyalo dwarore kuomgi, mondo olielnegi yie wigi. Eka ji duto biro ng’eyo ni kare onge gimoro marach kuom weche ma ne owach kuomi, to ni iwuotho tir kendo ni in bende irito Chik.”—Tich 21:23, 24.
12 Paulo ne nyalo tamore ni Jokristo ma Jo-Yahudigo e ma nonego orie nikech pod ne gimakore gi Chike Musa, to ok ni weche ma ji ne wacho kuome e ma nonego olosi. Kata kamano, Paulo noikore winjo pach jodongogo kendo timo kaka ne gidwaro, tek mana ni timo mano ne ok dhi ketho puonj mag Nyasaye. Nosegawacho chon niya: “Kuom joma ni e bwo chik ne atimora ng’at manie bwo chik, kata obedo ni an awuon to ok an e bwo chik, mondo aywa joma ni e bwo chik.” (1 Kor. 9:20) E wach nyangeni, Paulo noyie gi paro ma jodongo ma Jerusalem nochiwo, kendo noyie ‘timore ka ng’at ma ni e bwo chik.’ Kuom timo kamano, Paulo noketonwa ranyisi maber. Wan be onego warwak paro ma jodongo miyowa, kendo kik waram ni pachwa e ma nyaka tigo.—Hib. 13:17.
nwtsty weche mag timo nonro e Tic 22:16
ilwok richoni kuom luongo nyinge: Kata “ilwok richoni kae to iluong nyinge.” Batiso mar pi ok e ma lwok richo mar ng’ato; kar mano, gima lwoko richo en luongo nying Yesu. Mano oriwo keto yie kuom Yesu kendo nyiso yieno kuom timo gik ma dwarore kuom Jokristo madier.—Tic 10:43; Jak 2:14, 18.
JANUAR 14-20
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | TICH JOOTE 23-24
“Nodonjne ni Okelo Koko Mondo Ji Onganjne Sirkal”
bt-SW 191 ¶5-6
“Bed gi Chir!”
5 Jip ma ne Paulo oyudono nobirone e sa mowinjore. Kinyne, chwo 40 gi wiye ma Jo-Yahudi “noloso chenro ma ling’ling’ ka gikuong’ore kendo ka giwacho ni ne ok gidhi chiemo kata metho nyaka bang’ ka gisenego Paulo.” ‘Kuong’ruokgino’ ne nyiso maler ni ne giramo ni nyaka gineg Paulo. Ne gineno ni ka chenrogino ok odhi maber, mano ne nyalo miyo giyud kuong’ kata gimoro marach otimrenegi. (Tich 23:12-15) Ne giriwo paro gi jodong-jodolo gi jodongo mondo odwok Paulo Sanhedrin ka gima ne idwaro med none. Kae to ne gidhi butone e yo mondo gimonje mi ginege.
6 Kata kamano, wuod nyamin Paulo nowinjo wachno mi onyiso Paulo. Bang’ winjo wachno, Paulo nonyiso wuoyino ni odhi ogo ripot ir jatend-jolwenj Jo-Rumi ma ne nyinge Klaudio Lisio. (Tich 23:16-22) Onge kiawa ni Jehova ohero rowere ma nigi kido kaka mar wuod nyamin Paulo ma ok onyiswa nyingeno. Rowere ma kamago nyiso chir kuom keto dwach jo Jehova e mobed motelo ne dwachgi giwegi, kendo gitimo duto ma ginyalo mondo gisir weche Pinyruoth.
bt-SW 192 ¶10
“Bed gi Chir!”
10 E Kaisaria kanyo, ne oket “Paulo e od Ruoth Herode” ka girito mondo joma nodonjone obi koa Jerusalem. (Tich 23:35) Bang’ ndalo abich, jadolo maduong’ miluongo ni Anania, Tetulo ma ne wuoyo e lo oganda, kaachiel gi jodongo moko nochopo. Ka ne Tetulo ochako wuoyo, nokwongo opako Gavana Feliks kuom gik ma nosebedo kotimo ne Jo-Yahudi, to nenore ni notimo kamano mondo olomb Feliks oriwgi lwedo. Kae to ka Tetulo nochako wuoyo e wi wach ma nokelogi, nowacho ni Paulo en “jakel koko kendo omiyo Jo-Yahudi duto manie piny mangima ng’anjo ne sirkal, kendo otelo ne kidieny moro mar din mar Jo-Nazareth” kendo ni ‘notemo dwanyo hekalu, omiyo ne gimake.’ Jo-Yahudi mamoko bende “ne oriwore kode e donjo ne Paulo ka giramo ni wechego ne gin adier.” (Tich 24:5, 6, 9) Ka noyud ng’ato gi ketho mar siayo ji mondo ong’anj ne sirkal, sieko gi din magalagala, kod dwanyo hekalu, ne inyalo ng’adne buch tho.
bt-SW 193-194 ¶13-14
“Bed gi Chir!”
13 Paulo noketonwa ranyisi maber ma wanyalo luwo ka di po ni chieng’ moro odonjnwa ni wakelo koko e oganda, wasiayo ji mondo ging’anj ne sirkal, kata ni wasieko gi din magalagala ma nyalo hinyo ji. Paulo ne ok otemo wuondo wang’ gavana gi pak manono kaka Tetulo notimo. Paulo nopie mos kendo nonyiso luor mowinjore. Notiyo gi rieko e lero weche ma winjore maler kendo moting’o adiera lilo. Nowacho ni ‘Jo-Yahudi ma ne a e alwora mar Asia’ ma nondonjone ni nodwanyo hekalu ne onge e burano, kendo ni ka luwore gi chik, nonego jogo odonjne wang’ gi wang’ e nyim bura mondo owinj weche ma ne gidonjonegogo achiel kachiel.—Tich 24:18, 19.
14 Gima ber moloyo en ni Paulo ne ok oluor chiwo neno e wi yie ma ne en-go. Paulo nowuoyo gi chir e wi geno mar chier, ma e wach ma nosekelo miero e kinde ma ne en e nyim Sanhedrin. (Tich 23:6-10) Ka nowacho ma kore, nojiwo ahinya wach chier. Nang’o? En nikech Paulo ne chiwo neno e wi Yesu kod chierne ma en gima joma ne kwede ne ok dwar winjo. (Tich 26:6-8, 22, 23) Ee, gima duong’ ma ne kelo wach ne en chier, to ahinya-ahinya nikech Paulo noyie kuom Yesu kendo ni Yesu nochier.
Nono Puonj Manie Wach Nyasaye
nwtsty weche mag timo nonro e Tic 23:6
an Ja-Farisai: Moko kuom joma ne ni kanyo nong’eyo Paulo maber. (Tic 22:5) Ne ging’eyo ni sama Paulo ne wacho ni en wuod Jo-Farisai, mano ne nyiso ni ne gin e achiel. Ne ging’eyo ni Paulo ne wacho adier nikech Jo-Farisai ma ne ni e Sanhedrin nong’eyo ni Paulo nolokore mobedo Jakristo ma jakinda. Kata kamano, Paulo ne nigi paro mopogore sama nowacho ni en Ja-Farisai. Gima notemo nyiso en ni wach chier ma Jo-Farisai noyiego e ma en bende noyiego, to ok kaka Jo-Sadukai ne puonjo ni chier onge. Kuom timo kamano, nosore e tiend Jo-Farisai. Nenore ni nogeno ni kelo wach chier e burano ne dhi miyo Jo-Sanhedrin moko oriwe lwedo, kendo pacheno notiyo maber. (Tic 23:7-9) Weche ma Paulo nowacho e Tic 23:6 bende tudore maber gi weche ma ne owacho bang’e ka ne en e nyim Ruoth Agripa. (Tic 26:5) E kinde ma ne en Rumi ka nondiko barua ne Jokristo ma ne ni Filipi, nonwoyo kendo ni ne en Ja-Farisai. (Fil 3:5) En gima ber ni Muma bende wuoyo e wi Jokristo moko ma chon ne gin Jo-Farisai mana kaka wasomo e Tic 15:5.—Ne weche mag timo nonro e Tic 15:5.
nwtsty weche mag timo nonro e Tic 24:24
Drusila: Ne en nyar Herode ma chogo kuom nyige adek. Herodeno e ma iwuoyo kuome e Tic 12:1, to en e Herode Agripa I. Nonyuol Drusila e higa mar 38 kama, kendo ne en nyamin Agripa II kod Banis. (Som weche mag timo nonro e Tic 25:13 kod Glosari, “Herode.”) Gavana Feliks ne en chwore mar ariyo. Chwore mokwongo ne en Azizus ma ruodh Siria ma ne a Emesa, to ne giketho kend margi kae to okendore gi Feliks e higa mar 54 kama, ka ne ojahigni ma dirom 16. Nyalo bedo ni Drusila ne nitie sama Paulo ne lero ne Feliks “wach tim makare, gi ritruok, kod wach chieng’ bura ma biro.” (Tic 24:25) Ka ne Feliks oweyo ne Festo loch, noweyo Paulo e od tuech nikech ‘nodwaro moro Jo-Yahudi.’ Jomoko neno ni notimo kamano mondo omor Drusila chiege ma ne en nya Jo-Yahudi.—Tic 24:27.
JANUAR 21-27
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | TICH JOOTE 25-26
“Paulo Kwayo Mondo Oyale e Nyim Kaisar Kendo Ochiwo Neno ne Ruoth Herode Agripa”
bt-SW 198 ¶6
“Akwayo ni Oyala e Nyim Kaisar!”
6 Gombo ma Festo ne nigo mar moro Jo-Yahudi ne nyalo kelo ne Paulo tho. Omiyo, Paulo notiyo gi ratiro ma ne en-go kaka Ja-Rumi. Nonyiso Festo kama: “Sani, achung’ e nyim kom-bura mar Kaisar, ma e kama onego oyalae. Onge ketho ma asetimo ne Jo-Yahudi mana kaka in bende isechako ng’eyo malong’o. . . . Omiyo, akwayo ni oyala e nyim Kaisar!” Ja-Rumi ka ne osekwayo gima kamano, ne ok nyal tame kata ang’o e ma timre. Festo nojiwo wachno niya: “Isekwayo ni oyali e nyim Kaisar; ir Kaisar e ma ibiro yalie.” (Tic 25:10-12) Kuom kwayo mondo oyale e nyim jatelo ma malo, Paulo noketo ranyisi ma Jokristo madier ma kindegi nyalo luwo. Sama joma kwedowa riwore gi “ruodhi maricho” mondo giti marach gi chike mag sirkal e thagowa kata kelonwa chandruok, wadhiga e kot mondo wasir ratiro ma wan-go mar lando wach maber.—Za 94:20.
bt-SW 198-201 ¶10-16
“Akwayo ni Oyala e Nyim Kaisar!”
10 Paulo nonyiso Ruoth Agripa ni nomor gi thuolo mar chung’ e nyime mondo ochiw dwoko e weche ma nodonjnego, kendo nowacho ni ruodhno ne olony e timbe Jo-Yahudi kod weche duto ma ne keloga ywaruok e kind Jo-Yahudi. Kae to Paulo nochako wuoyo e wi ngimane machon kowacho niya: “[An] Ja-Farisai ma nomakore chuth gi chike mag kidieny mar kit lamowa.” (Tich 26:5) Nikech ne en-ga Ja-Farisai, en be noritoga Mesia ma nosingi. To nikech koro ne en Jakristo, nolando gi chir ni Yesu Kristo e Mesia ma ne ji osebedo ka ritono. Yie ma kamano, ma bende e yie ma joma ne kwede be ne nigo ni Nyasaye ne dhi timo gik ma nosingo ne kweregi, e ma nomiyo iyale chieng’no. Gima Paulo nowachono nomiyo Agripa omedo bedo gi siso mar chikone ite.
11 Paulo nolero kaka chon nosando Jokristo. Nowacho niya: “An awuon ne an gadier ni ne onego atim gik mang’eny mondo akwedgo nying Yesu Ja-Nazareth. . . . To nikech ne ager kodgi ahinya, nachako sandogi e taonde mamoko bende.” (Tich 26:9-11) Paulo ne ok med chumbi. Ji mang’eny nong’eyo kaka nosando Jokristo. (Gal. 1:13, 23) Nyaka bed ni Agripa nopenjore e chunye kama: ‘Ang’o ma noloko jali?’
12 Weche ma Paulo nomedo wacho nochiwo dwoko mar penjono. Nowacho niya: “Sama ne atimo gigi ka an e wuoth adhi Damaski bang’ yudo teko kod chik moa kuom jodong-jodolo, A Ruoth, e dier odiechieng’ tir kane an e ndara, ler moro moa e polo ne olwora gi joma ne an-go e wuoth, to ler ma ne rienyno nohingo mar wang’-chieng’. Kendo ka waduto ne wasepodho piny, ne awinjo dwol moro ka wachona gi dho Hibrania kama: ‘Saulo, Saulo, isanda nang’o? Isiko ka igweyo riwi, to timo kamano medo mana hinyi.’ Eka ne apenje kama: ‘In ng’a, Ruoth?’ To Ruoth nodwoka niya: ‘An Yesu, ma isando.’”—Tich 26:12-15.
13 Ka ne pok Yesu ofwenyore ne Paulo, Paulo nosebedo ka timo gik ma chal mana gi ‘gweyo riwi.’ E yo mane? Mana kaka le ne nyalo hinyore kayiem nono sama osiko kogweyo riwi kata luth mabith michikego, e kaka Paulo bende ne siko mana ka hinyore e yor chuny sama notemo kwedo dwach Nyasaye. Ka ne Yesu ofwenyore ne Paulo e yo mochomo Damaski, nomiyo Paulo oloko pache nikech nong’eyo ni Paulo ne timo gik marichogo e i kia.—Joh. 16:1, 2.
14 Adier, Paulo notimo lokruok madongo ahinya e ngimane. Nowacho ne Agripa kama: “Ne ok atamora winjo fweny ma nowuok e polono, to ne adhi mondo ayal wach, kendo ne akwongo gi joma ne ni Damaski, kae to ne joma ne ni Jerusalem gi piny Judea mangima kod ogendni mamoko bende, ka anyisogi ni onego gilok chunygi gia e richo kendo gidog ir Nyasaye kuom timo gik ma nyiso ni giloko chunygi gia e richo.” (Tich 26:19, 20) Sama Paulo ne ni e nyim Agripa, noyudo osebedo kotimo migawo ma Yesu Kristo nomiye e fwenyno kuom higni mang’eny. Mano nosekelo ber mane? Joma norwako wach maber ma Paulo ne lando noloko chunygi ma giweyo timbe mag anjawo kod mibadhi, mi gidok ir Nyasaye. Joma kamago koro nosebedo raia ma timbegi beyo ma ne luwo chike sirkal kaka dwarore.
15 Joma ne kwedo Paulo to ne ok ne ber ma kamago. Paulo nowacho kama: “Mano e momiyo Jo-Yahudi ne omaka e hekalu mi gitemo nega. Kata kamano, nikech aseyudo kony moa kuom Nyasaye, amedo dhi nyime chiwo neno ne joma tindo kod joma dongo nyaka kawuononi.”—Tich 26:21, 22.
16 Nikech wan Jokristo madier, kinde duto nyaka waikre “dwoko wach e nyim ng’ato ang’ata ma dwaro ng’eyo wach” yiewa. (1 Pet. 3:15) Sama wasiro yiewa e nyim jong’ad-bura kod joloch, weche nyalo dhinwa maber ka waluwo ranyisi mar Paulo e yo ma nowuoyogo gi Agripa kod Festo. Ka waleronegi maber kaka adiera mag Muma oseloko kit ngimawa kod ngima joma walendonegi, mano nyalo loko paro ma jotelogo nigo kuomwa.
bt-SW 202 ¶18
“Akwayo ni Oyala e Nyim Kaisar!”
18 Paulo nodwoko gavana kama: “Yaye Festo, in moluor moloyo, wiya ok rach, to weche ma awacho gin adier kendo ginyiso paro malong’o. Kuom adier, ruoth ma koro awuoyogo sani ka an thuoloni, ong’eyo maber wechegi. . . . In Ruoth Agripa, be iyie kuom weche Jonabi? Ang’eyo ni iyie kuomgi.” Agripa nodwoke niya: “Kuom kinde machuokni, mit diloka mi abed Jakristo.” (Tich 26:25-28) Bed ni Agripa nowacho wechego kowuok e chunye kata ooyo, ginyiso maler ni neno ma Paulo nochiwo nomule.
Nono Puonj Manie Wach Nyasaye
nwtsty weche mag timo nonro e Tic 26:14
igweyo riwi: Riwi ne en luth ma dhoge bith ma ne itiyogo e tayo le kata chikogi. (Bur 3:31) ‘Gweyo riwi’ en ngero ma yudore e buge moko mag dho Grik. Sama nogo ngerono, gima ne biro e pach ng’ato en ruath ma wiye tek ma siko ka gweyo riwi michikego, kendo mano miyo ohinyore owuon. Mano e gima Saulo ne timo ka ne pok obedo Jakristo. Ka ne Paulo sando jolup Yesu ma ne gin jo Jehova, notimo gima ne nyalo hinye owuon. (Pim gi Tic 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) Ndiko mar Ekl 12:11 (The Bible in Luo, 1976) wuoyo kuom “ludhe ma jokwath kwayogo rombe” e nyiso ni weche mag joma riek miyo ng’ama winjogi yudo puonj ma konye.
Glosari e bi7 kod nwt
Riwi. Ma en luth moro mabor ma nigi chuma moro ma bith ka wiye ma jopith ne tiyogo e chiko jamni. Riwi ipimo gi weche mag ng’at mariek ma jiwo jal ma winje mondo oluw puonj moting’o rieko mimiye. Wach motigo ni ‘gweyo riwi’ nyiso tim mar ruath ma ok dwar luwo kaka ichike ka ogweyo riwi, kendo mano ne miyo ruadhno hinyore owuon.—Tic 26:14; Bur 3:31.
w03-SW 11/15 16-17 ¶14
Kony Jomamoko Mondo Orwak Wach Pinyruoth
14 Paulo nong’eyo ni Agripa ne luwo mana din mar Ja-Yahudi to ne ok en Ja-Yahudi. Nikech Agripa nolony e weche din mar Jo-Yahudi, Paulo notiyo gi mano e temo chopo e chunye konyise ni ne ok oyal “wach machielo [mopogore] mak mana weche ma Jonabi kod Musa nokoro ni ne dhi timore” e wi Mesia, moriwo nyaka thone kod chierne. (Tich Joote 26:22, 23) Paulo nopenjo Agripa achiel kachiel niya: “In Ruoth Agripa, be iyie kuom weche Jonabi?” Penjono noketo Agripa e akerekeke. Ka di ne okwer ni ok oyie kuom weche jonabi, ji di ne ochako chich kode ka be en jadin mar Jo-Yahudi adier. To ka di ne owach ni oyie kuom jonabi, di ne onenore ka gima oriwo Paulo lwedo, kendo ji di ne ochako luonge ni Jakristo. Paulo notiyo gi rieko e dwoko penjono owuon ni: “Ang’eyo ni iyie kuomgi.” Mano nomiyo Agripa owacho ang’o? Nowacho kama: “Kuom kinde machuokni, mit diloka mi abed Jakristo.” (Tich Joote 26:27, 28) Kata obedo ni Agripa ne ok obedo Jakristo, weche Paulogo nomulo chunye e okang’ moro.—Jo-Hibrania 4:12.
JANUAR 28–FEBRUAR 3
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE | TICH JOOTE 27-28
“Paulo Kwang’ gi Meli Kodhi Rumi”
bt-SW 208 ¶15
“Onge Kata Ng’ato Achiel ma Biro Lal”
15 Nyaka bed ni Paulo nosebedo ka yalo ne joma ne gin-go e meli wach “geno mar gima Nyasaye nosingo.” (Tich 26:6; Kol. 1:5) To nikech koro meli ne chiegni barorenegi, Paulo ne nyalo jiwo wach geno mar resruok e masirano. Nowacho niya: “E otienoni, malaika mar Nyasaye . . . nende obiro mochung’ buta mowachona niya: ‘Kik iluor, Paulo. Nyaka ibi ichung’ e nyim Kaisar, kendo ne! kuom ng’wonone, Nyasaye biro reso ji duto ma in-go e meli nikech in.’” Paulo nojiwogi kama: “Omiyo, beduru gi chir jowetena, nimar ayie kuom Nyasaye ni gigo biro timore mana kaka nosewachna. Kata kamano, yamo nyaka terwa mi wamok e chula moro.”—Tich 27:23-26.
bt-SW 209 ¶18
“Onge Kata Ng’ato Achiel ma Biro Lal”
18 Joma notonygo nofwenyo ni ne gin e chula ma niluongo ni Malta ma ne ni yo milambo mar Sicily. (Som sanduk ma wiye wacho ni, “Malta ni Kanye?”) Joma nodak e chulano nonyisogi “ng’wono e okang’ maduong’ ahinya.” (Tich 28:2) Jogo nomokonegi mach mondo giho nikech ne gichopo e dho wach ka ging’ich kendo gitetni. Majno nogolonegi koyo. Bende, hono moro notimore.
bt-SW 210 ¶21
“Onge Kata Ng’ato Achiel ma Biro Lal”
21 Jamoko moro ne odak kanyo ma nyinge ne Pablio. Nyalo bedo ni en e ma ne en jatend Jo-Rumi e chulano. Luka wacho ni ne en “jatend chulano,” kendo oseyud weche ma chal gi ma Luka notiyogogo kondik kuonde moko ariyo e gik machon mag Jo-Malta. Norwako Paulo gi joma ne ni kode kendo ritogi maber kuom ndalo adek. Kata kamano, wuon Pablio ne tuo. Luka lero tuoneno adimba ka laktar adier. Nondiko ni ng’atno “ne nindo nikech ne en gi tuo mar midhusi kod ndira.” Paulo nolemo ne ng’atno koyieyo lwetene kuome, mi ochango. Nikech wachno nomoro joma nodak e chulano, gin bende ne gikelo jotuo mondo ochangnegi, kendo ne gikelo mich mathoth ne Paulo gi joge.—Tich 28:7-10.
bt-SW 213 ¶10
‘Chiwo Neno e Okang’ Mong’ith’
10 Ka ne Paulo gi joma ne ni kode ochopo Rumi, “ne oyie ne Paulo dak kende . . . ka en gi askar ma rite.” (Tich 28:16) Joma ne iloronegi e yo ma kamano ne itueyo gi nyororo moriwogi gi askeche ma ne ritogi, mondo kik gipondi. Kata obedo ni ne gitueyo Paulo kamano, mano ne ok omone dhi nyime yalo wach Pinyruoth. Omiyo, bang’ yueyo kuom odiechienge adek nikech safar ma iye tek, ne oluongo jotend Jo-Yahudi ma ne ni Rumi mondo onyisgi ni en ng’a kendo ochiwnegi neno.
Nono Puonj Manie Wach Nyasaye
nwtsty weche mag timo nonro e Tic 27:9
Odiechieng Pwodho Ji, ma ji ne tueyoe chiemo: Inyalo loke achiel kachiel ni, “tueyo chiemo.” Wach ma yudore e dho Grik molok ni “tueyo chiemo” itiyogo mana kiwuoyo kuom tueyo achiel kende ma Chike Musa ne wuoye, ma en tueyo chiemo e kinde Odiechieng Pwodho Ji, ma bende iluongo ni Yom Kippur (E dho Hibrania, yohm hak·kip·pu·rimʹ, ma tiende en “odiechieng umo [richo]”) ma nitimoga higa ka higa. (Law 16:29-31; 23:26-32; Kwa 29:7; som “Day of Atonement” e Glosari e nwt.) Wach mitiyogo ni “uchandru e chunyu” kiwuoyo kuom Odiechieng Pwodho Ji tiende en tuonruok e yore mopogore opogore, moriwo nyaka tueyo chiemo. (Law 16:29) Weche ma yudore e Tic 27:9 ni ‘tueyo chiemo’ nyiso ni yo maduong’ ma ji ne tuonorego e Odiechieng Pwodho Ji ne oriwo tueyo chiemo. Odiechieng Pwodho Ji, ma ji ne tueyoe chiemo ne timorega e dwe mar Septemba ka dhi rumo kata Oktoba ka chakore.
nwtsty weche mag timo nonro e Tic 28:11
Yawuot Zeu: Ka luwore gi sigendni mag Jo-Grik kod Jo-Rumi, “Yawuot Zeu” (e dho Grik, Di·oʹskou·roi) ne gin Castor kod Pollux ma ne gin rude ma nyasaye ma niluongo ni Zeu (Jupiter) nonyuolo gi ruoth ma dhako ma niluongo ni Leda ma ne a Sparta. Moko kuom gik ma ji ne paro ni gitimo ne en rito joma ne dhiga e wuoth gi Meli kod reso joma oyudo masira e pi. Mondo weche ma nondik e melino ni “Yawuot Zeu” oyudre e Muma, mano nyiso ni ng’ama nondikogi e Muma ne en achiel kuom joma noidho melino.