“Mano Gima Ok Nyalre!”

JAL moro modak New York (Amerka) wacho kama: “Wuoda ma Jonathan ne limo osiepene modak kilometa moko mochwalore matin gi dalawa. Jaoda Valentina ne ok dwar ni mondo odhi kuro. Kinde duto, Valentina ne oluoro mtokni ma ringo e ndara. Jonathan to nohero gige stima kendo osiepenego ne nigi kama ne onyalo puonjore loso gige stima. Ne oyudo an e oda kama iluongo ni Manhattan ma imbo, e dala mar New York. Jaoda Valentina ne onge nikech ne oyudo odhi limo wedene e piny Puerto Rico. Ne awacho e chunya ni ‘Jonathan chiegni duogo.’ Kae to olang’ mar dhoot oyuak. ‘Mano nyaka bed ni en.’ Ooyo, ne ok en. Ne gin polise kod jotich moko matiyo e osiptal. Polis achiel nopenja niya: ‘Be inyalo fwenyo ni lesenni en mar ng’a?’ Ne adwokogi ni: ‘Ee, en mar wuoda Jonathan.’ Ne odhi nyime ka owachona ni ‘Wakeloni wach malit. Aksident moro nende otimore, kendo . . . wuodi, . . . wuodi otho.’ Paro ma ne abedogo mokwongo ne en ni, ‘Mano gima ok nyalre!’ Wachno ne obuoga ma omako dhoga, kendo wachno ne oyawo adhola e chunywa ma pok ochango maber, kata obedo ni higini mang’eny osekalo kama.”

Wuoro moro e dala mar Barcelona (Spain) ndiko kawacho kama: “Chon e piny Spain, higini mag 60, ne wan joot modak mamor. Maria jaoda ne nitie, kod nyithindwa David, Paquito kod Isabel ma johigini 13, 11, kod 9.

“Chieng’ moro e dwe mar Mach higa 1963, Paquito ne oduogo koa e skul kawacho ni wiye bare ahinya. Ne wapenjore ni to ang’o ma dibed ni ne kelone wich bar, kata kamano, bang’ kinde machuok ne wang’eyo gimomiyo. Seche adek bang’e, ne otho. Remo mang’eny nochwer ei obwongone, monege apoya.

“Paquito ne otho higini 30 mokalo. Kata kamano, lit mang’eny ma ne wayudo kuom thoneno podi wawinjo nyaka sani. Onge kaka jonyuol nyalo lalo nyathigi, to podi giwinj ni ok gilalo gimoro e ngimagi kata higini adi ema kal, kata bed ni ginyuolo nyithindo adi mamoko.”

Weche ariyo ma opimgo, wuoyo kuom jonyuol ma ne olalo nyithindgi e tho, kendo nyiso kaka adhola matut ahinya kendo ma ok chang piyo jabedoe e chuny jonyuol ka nyathigi otho. Laktar moro ne owacho adier kane ondiko ni: “Kinde mang’eny tho mar nyathi kelo bwok, kendo olit ahinya moloyo tho mar ng’at maduong’ nikech pile ji neno ni nyathi ok onego okwong ne joma dongo tho. . . . Tho mar nyathi moro amora nyiso ni chenro mang’eny mag ngima ng’ato ma bang’e machalo kaka: medo wat [wuowi, chi wuowi, nyikwayo], timo gik mang’eny e ngima . . . ma podi ok gitimo, koro osekethore.” Kendo paro machalo kaka mani bende nyalo yudo dhako moro amora ma obuogo ich.

Dhako moro ma chuore ne otho nolero kowacho kama: “Jaoda, Russell ne otiyo kaka jathieth yor Pacific e kinde mag Lweny mar Ariyo mar Piny. Ne oseneno kendo tony e lwenje mager. Ne oduogo Amerka dak e ngima ma nigi kuwe. Bang’e, ne otiyo kaka jalendo mar Wach Nyasaye. Kane en jahigini kind 60 kod 65, ne ochako bedo gi ranyisi mag tuwo mar adundo. Ne otemo mondo odag kotiyo tije makonye rieyo del. Bang’e, chieng’ moro, e dwe mar Abiriyo e higa mar 1988, ne obedo gi bwok mar adundo kae to otho. Thone ne ohinya marach. Ne ok ayudo kata thuolo mar gone oriti. Ne ok en mana chuora kende. Ne en osiepna mahero ndi. Ne wasedak kuom higini 40 kanyachiel. Nenore ni koro ne adhi dak kenda e yo ma opogore gi kaka ang’iyogo.”

Magi gin mana moko kuom masiche mang’eny mayudo joot e piny mangima odiechieng’ kodiechieng’. Mana kaka ji mang’eny ma kuyo sani nyalo nyisi, ka tho okawo nyathini, chwori, chiegi, janyuolni, kata osiepni, kuom adier mano miyo tho bedo “jasigu machien” kata mogik, mana kaka Paulo jandiko ma Jakristo ne oluonge. Kinde mang’eny, gima ng’ato kwongo timo bang’ yudo wach malitno en tamruok yie. Gihinyo wacho ni “Mano gima ok nyalre! Ok ayie gi wachno.” Paro mamoko bende jaluwoe bang’e, mana kaka wabiro neno.—1 Jo Korintho 15:25, 26.

Kata kamano, kapok wawuoyo kuom kuyo ma ng’ato bedogo, we mondo wadwok ane penjo moko mochuno ahinya. Be tho nyiso ni mano e giko mar ngima ng’atno? Be nitie geno moro amora ni wanachak wane kendo joherawa mosetho?

Nitie Geno Madier

Paulo, jandik-Muma ne ochiwo geno mar gonyruok kuom “jasigu machien,” ma en tho. Ne ondiko kama: “Jasigu machien mibiro tieko, en tho.” (1 Jo Korintho 15:26) Ang’o momiyo Paulo ne nigi adiera gi wachno ahinya? Nikech ne opuonje gi Yesu Kristo, jal ma ne ochier kuom tho. (Tich Joote 9:3-19) Mano bende e gimomiyo Paulo ne ondiko ni: “Nikech kaka tho noa kuom dhano [Adam], chier mar jo motho bende noa kuom dhano [Yesu Kristo]. Kaka ji duto tho e i Adam, kamano bende nomi ji duto doko mangima e i Kristo.”—1 Jo Korintho 15:21, 22.

Yesu ne owinjo malit ahinya kane oromo gi chi liel e dala mar Nain mi oneno wuode motho. Muma wacho kama kuom gima ne otimore: “Ka [Yesu] nosudo but ranga dala [Nain], ne giting’o ng’a motho oko; ne en wuowi ma miderma, ma min mare ne en chi liel. Jodala mang’eny ne ni kode. Ka ne Ruoth oneno dhakono, nong’wonone, mowachone ni, ‘Kik iywagi.’ Nosudo machiegni, momulo thigo; to jo ma noting’e nochung’. Nowacho niya, ‘Wuowi, awachoni, chungi.’ Ng’a motho noa malo, mochako wuoyo. Eka nochiwe ni min mare. Luoro nomakogi duto; ne gimiyo Nyasaye duong’ ka giwacho niya, ‘Janabi maduong’ osewuok e dierwa,’ kendo niya, ‘Nyasaye olimo ogandane.’” Ne kaka Yesu ne owinjo lit, mi ne ochiero wuod chi lielno! Par ane gima mano nyiso kuom kinde mabiro!—Luka 7:12-16.

Ka en e nyim joneno kanyo, Yesu ne otimo hono mar chier ma wich ok nyal wil godo. Ne en ranyisi madier mar chier ma ne osesingo kinde matin kapok mani otimore, chier mar duoko jo motho e ngima e piny e bwo “polo manyien.” Kane ochiwo singono, Yesu ne owacho kama: “Kik uwuor wachni; nikech ndalo biro ma ji duto manie liete nowinj dwonde, kendo giniwuog oko.”—Fweny 21:1, 3, 4; Johana 5:28, 29; 2 Petro 3:13.

Jomoko ma bende ne obedo joneno kuom wach chier ne gin ji kaka Petro kaachiel gi moko kuom ji 12 ma ne dhi gi Yesu e wuodhene. Kuom adier, ne giwinjo Yesu ma ne osechier ka wuoyo e dho Nam Galili. Muma nyisowa gima ne otimoreno kawacho niya: “Yesu nowachonigi ni, ‘Biuru, ugagi.’ To onge ng’at achiel kuom jopuonjre ma ne nyalo penje ni, ‘In ng’a?’ Ne ging’eyo ni en Ruoth. Yesu nobiro, nokawo makati, momiyogi, gi rech bende kamano. Mani e ma ne timo ndalo maradek ma Yesu nonyisorego ni jopuonjre, bang’ kosechier oa kuom jo motho.”—Johana 21:12-14.

Mano emomiyo Petro ne nyalo ndiko ka en gi jing’o ahinya ni: “Opak Nyasaye, Wuon Ruodhwa Yesu Kristo. Kuom kechne maduong’ nonywolowa nywol manyien mondo wabed gi geno mangima nikech chier mar Yesu Kristo a kuom jo motho.”—1 Petro 1:3.

Jaote Paulo ne onyiso geno mare madier kane owacho ni: “Kayie gik moko duto man kuom Chik kendo mondik e kitepe Jonabi. An gi geno kuom Nyasaye, kendo genoni gin giwegi bende giyiego, ni nobedie chier mar jo makare kod jo ma ok kare.”—Tich Joote 24:14, 15.

Kuom mano, ji tara gi tara nyalo bedo gi geno motegno mar neno joheragi ma ne osetho kobedo mangima kendo, to e bwo ngima manyien. Kindego gik moko nobed machalo nade? Weche moko momedore e wi geno mondiki e Muma kuom joherawa mosetho, ibiro wuoye e kare mogik mar brosuani kama wacho ni “Geno Madier Ne Jogo Mosetho.”

Kata kamano, mokwongo we mondo wang’i penjo moko minyalo bedogo ka dibedi ni sani ikuyo nikech tho mar ng’at mihero: Be kaka awinjoni, e kaka ji duto bende winjoga? Ere kaka anyalo dak gi kuyo ma an-goni? Ang’o ma jomoko nyalo timo mondo gikonya kedo? Ere kaka anyalo konyo jomoko ma kuyo? To maduong’ moloyo, Ang’o ma Muma wacho kuom geno madier ne jo motho? Be nachak ane kendo joherana mosetho? To abiro nenogi kanye?