Kaka Inyalo Timo Nonro

RUOTH SULEMAN ‘noparo kendo fwenyo ngeche, mi ochanogi maber.’ Nikech ang’o? En nikech nodwaro ndiko “weche mag adiera.” (Ekl. 12:9, 10) Luka ‘ne onono weche duto nyaka a chakruokgi,’ mondo ondik weche mochanore kare kuom gik ma notimore e ngima Kristo. (Luka 1:3) Ji ariyogi ma ne gin jotich Nyasaye, ne timo nonro.

Tiend timo nonro en ang’o? En manyo weche adimba e wi gimoro. Oriwo somo, kendo odwaro ni ng’ato oti kod lony mag timo puonjruok. Timo nonro bende nyalo dwaro ni openj jomoko weche.

Gin ang’o manyalo miyo ng’ato otim nonro? Ne ane ranyisi manok maluwogi. Puonjruok mitimo iwuon kata chenro mari mar somo Muma nyalo miyo ibed gi penjo ma diher ng’eyo dwokogi ahinya. Nyalo bedo ni ng’at ma ne ilendone nopenjo wach moro madwaro dwoko. Kata nyalo bedo ni omiyi migawo mar golo twak.

Kaw ane ni en migawo mar golo twak. Weche momiyi mondo itigo e golo twak nyalo bedo weche monywako oganda duto. Wechego nyalo tiyo nade e alworau? Med wechego ndhadhu kuom timo nonro. Wach moro manenore ka mapile nyalo bedo mapuonjo kata majiwo jowinjo ka imedone kwan moro monon maber kata ranyisi moro madonjo maber gi twak, kendo mamulo ngima jowinjo. Nyalo bedo ni weche mitiyogo e timo nonro gin mogo ne josombwa manie piny mangima, kata kamano onego ijiw wechego, iti kod ranyisi malerogi kendo inyis kaka wechego nyalo tiyo e kanyakla moro sie kata ne ng’ato sie. Inyalo timo kamano nade?

Kapok ichako timo nonro, ng’e chal mar jowinjo magi. Nyalo yudo ni ging’eyo ang’o? Ang’o manyalo dwarore mondo ging’e? Bang’ nono mago, ng’e gima idwaro chopo. Be en lero tiend wach moro? miyo giyie gi wach moro? kwedo gima ok kare? kata jiwogi? Lero tiend wach dwaro mondo ng’ato ochiw weche momedore mondo tiend wachno owinjre maber. Kata obedo ni ji ong’eyo adiera moko ma wiye wiye, nyalo dwarore ni imed nyisogi ni wachno tiyo kinde mage kata e yo mane. Konyo ji mondo oyie gi wach moro dwaro ni onyisgi gimomiyo wachno en kamano kendo ochiwnegi weche masiro adierano. Kwedo gima ok kare dwaro ni ng’ato ong’e maber chuth ber koda rach mar wach mowuoyoe, kendo oler malong’o weche masiro gima owacho. En adier ni ok wadwar mana chiwo weche motegno to wadwaro wachogi e yo mang’won. Mondo ijiw ji, dwarore ni imul chunygi. Mano dwaro ni ijiw jowinjo kendo imi gimed gombo timo gimiwacho. Nyiso kaka jomoko osetiyo gi weche kaka mago kata mana kane gin kama tek, nyalo konyo e mulo chuny jowinjo.

Be koro owinjore ichak timo nonro? Ooyo podi. Ng’e ni onego iti gi weche maromo nade. Bende nyaka inon dakika momiyi e twagno. Kapo ni ibiro wuoyo e nyim ji, dakika adi mabiro dwarore? Dakika abich? Dakika piero adek? Be omiyi dakika sie monego itigo kaka jabedoga e chokruok mar kanyakla, koso in ema iyiero ni ibiro tiyo gi seche maromo nade mana kaka bedoga sa puonjruok Muma gi ng’ato, kata e limbe ma jodongo timo ne owete?

Mogik, penjri ni gik timo nonro ma inyalo yudo gin mage? E wi buge ma in-go pacho, be nitie mamoko e laibrari manie Od Romo? Be nyalo bedo ni nitie owete mosetiyo ne Jehova kuom higini mang’eny kendo manyalo yieni iti kod gigegi mag timo nonro? Be nitie laibrari mar ji duto kama idakie manyalo bedo gi buge minyalo tiyogo e timo nonro?

Muma—Gir Timo Nonro Moloyo Duto

Kapo ni wach midwaro timone nonro oriwo lero tiend Ndiko moro, chak kod Muma wuon.

Non Weche Molworo Ndiko. Penjri ane kama: ‘Wechegi ne ondik ne ng’ano sie? Weche molworo Ndikogo nyiso ang’o kuom chal ma ne nitie, kata chuny ma ne onya e kindego ma nomiyo ondiknegi wechego?’ Weche ma kamago nyalo konyi winjo tiend Ndiko, kendo ginyalo medo ndhadhu kitiyo kodgi e golo twak.

Kuom ranyisi, ihinyo ti gi Jo Hibrania 4:12 e nyiso kaka Wach Nyasaye nigi teko mar mulo chuny dhano kendo miyo gilok ngimagi. Weche malworo Ndikono konyowa ng’eyo matut kaka mano timore. Giwuoyo kuom gik ma noyudo Jo-Israel e thim kuom higini 40 kane pok gidonjo e piny ma Jehova nosingo ne Ibrahim. (Hib. 3:7–4:13) “Wach Nyasaye,” ma ne en singo mar kelogi kama ne ginyalo yweyoe kaluwore gi muma ma notimo gi Ibrahim, ne ok en wach motho; to mangima kendo ma ne dhi nyime nyaka ochopi. Jo-Israel ok nonego obed gi kiawa kata matin kuom wachno. Kata kamano, kane Jehova tayogi wuok Misri koterogi e Got Sinai kendo tayogi nyaka e Piny Manosingi, Jo-Israel noweyo keto yie nyadinwoya. Omiyo, ne yot neno kaka chunygi ne chalo kaluwore gi kaka ne gitimo sama Nyasaye ne chopo wachne. E kindewagi bende, wach Nyasaye mosingo nyiso gima ni e chuny dhano.

Ng’i Ndiko Motudi. Mumbe moko otudo Ndiko gi mamoko. Be Mumbi ni kamano? Ka en kamano, Ndiko motudigo nyalo konyi. Ne ane ranyisi mayudore e Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya. Petro mokwongo 3:6 wacho kaka Sara en ranyisi maber ma mon ma Jokristo onego oluw. Otud ndikono gi Chakruok 18:12 majiwo ni Sara ne luongo Ibrahim ni ruoth “e chunye.” Omiyo, ne onyiso bolruok mowuok e chunye. E wi weche matut kaka mago, ndiko motudi nyalo teri e ndiko manyisi kaka wach moro ma Muma nokoro chopo, kata kaka gimoro ma ne itimo e bwo singruok mar Chik ne chopo. Kata kamano, ber ng’eyo ni ndiko moko motudi ok oketi mondo oler weche e yo ma kamano. Ginyalo mana siemoni ndiko moko mawuoyo kuom weche machalo gi ma isomogo, weche mag ngima ng’ato, kata chal mar alwora moro.

Tim Nonro Kitiyo gi Konkodans mar Muma. Konkodans mar Muma gin weche mochan e indeks kaluwore gi nyukta mag alfabet. Konkodans nyalo konyi yudo Ndiko motudore gi wi wach ma inono. Sama isomo ndikogo, ibiro puonjori weche mamoko matut. Ibiro neno ayanga kaka adiera mag Wach Nyasaye ‘luwore.’ (2 Tim. 1:13) Tafsiri ya Ulimwengu Mpya nigi kama ochanie weche mag Muma e Indeks mawacho ni, “Fahirisi ya Baadhi ya Maneno ya Biblia.” To buk mar Comprehensive Concordance nigi weche mathoth moloyo. Kapo ni oyudore e dhok minyalo somo, obiro siemoni Ndiko duto moting’o weche madongo ma Muma otiyogo.

Puonjri Tiyo gi Gik Mamoko mag Timo Nonro

Sanduk mayudore e ite mar 33 ochano moko kuom gige timo nonro mosechiw gi “jatichno mogen, kendo mariek.” (Math. 24:45-47) Thoth bugego nigi kar weche mantie, to thothgi nigi indeks yo ka tokgi, moketi e yo makonyi yudo wach moro midwaro sie. Giko higa ka higa, nitie indeks machano weche mosewuoe e Ohinga mar Jarito koda Amkeni! mag higano.

Ng’eyo kit weche mayudore e buge malero Muma, nyalo konyi mondo itim nonro e yo mapiyo. Kuom ranyisi, wakaw ni idwaro ng’eyo mathoth kuom weche mokor, puonj moro, ng’eyo kaka Jakristo onego otim, kata kaka inyalo ti gi puonj mag Muma. Nyalo bedo ni weche midwarogo nyalo yudore e Ohinga mar Jarito. Amkeni! wuoyo kuom weche matimore e kindegi, chandruoge mayudo ji, weche din, sayans, koda weche ji modak e pinje mopogore opogore. Buk miluongo ni Yule Mtu Mkuu Zaidi Aliyepata Kuishi wuoyo e wi moro ka moro kuom gik ma ne otimore mondik e buge mag Injili, kendo ochanogi kaka ne giluwore. Weche malero kwan matindo duto mag buge moko manie Muma, yudore e buge machalo kaka Ufunuo—Upeo Wao Mtukufu U Karibu!, Sikiliza Unabii wa Danieli!, koda buge ariyo mag Unabii wa Isaya—Nuru kwa Wanadamu Wote. Ei bug Kutoa Sababu kwa Kutumia Maandiko, nitie dwoko mabeyo mogundho kuom penjo mag Muma ma joma walendonegi hinyo penjo. Mondo imed ng’eyo mathoth kuom dinde mamoko, puonj maggi, kod histori mar chakruokgi, ne buk miluongo ni Jitihada ya Ainabinadamu ya Kumtafuta Mungu. Buk mar Mashahidi wa Yehova—Wapiga-Mbiu wa Ufalme wa Mungu, oting’o histori mar Joneno mag Jehova me kindegi. Mondo iyud ripot kuom dongruok margi masani e tijgi mar lando wach maber e piny ngima, ne Kitabu cha Mwaka cha Mashahidi wa Yehova mogo machiegni. Insight on the Scriptures en ensaiklopidia kendo atlas mar Muma. Kapo ni idwaro weche mathoth kuom ji, kuonde mopogore, gik moko, dhok ma ji wacho, kata histori margi motudore gi Muma, bugni nyalo konyi ahinya.

“Fahirisi.” Fahirisi, masani osego e dhok mokalo 20, biro tayi mondo iyud weche e bugewa mopogore opogore. Opoge e indeks mochano wi weche koda indeks mochano ndiko. Mondo iti kod indeks mochano wi weche, many ei indeksno wach maduong’ midwaro nono. Mondo iti gi indeks mochano ndiko, many ndiko midwaro ng’eyo tiendeno kuom ndiko mochan-go. Ka nitie wach kata ndiko moseler tiende e dhok mitiyogo e higini monyis e tok Fahirisi, ibiro yudo kochan kuonde ma wechego yudore e Fahirisino. Ti kod ite motelo mar Fahirisi mondo ing’e nyinge bugego mochan kitiyo gi nyukta machuok. (Kuom ranyisi, kitiyo gi konyno, ibiro ng’eyo ni w99 3/1 15 ochung’ ne Mnara wa Mlinzi mar 1999, Mach 1, ite mar 15.) Wiye madongo kaka “Mambo Yaliyoonwa Katika Huduma ya Shambani” kod “Masimulizi ya Maisha ya Mashahidi wa Yehova” nyalo konyo ahinya e iko twak majiwo ji e kanyakla.

Nikech timo nonro en gima nyalo kawo pachi ahinya, tem mondo kik weche mamoko maok otudore gi gima idwaro nono ogal pachi. Tem ahinya mondo iket pachi duto e timo nonro mondo imany wechego madwarore e loyo migawoni. Ka Fahirisi siemoni buk moro, ng’i ane ite monyisino kae to iti kod wiye matindo moketi koda weche motelo mag paragraf mondo otayi iyud weche midwaro. Kapo ni imanyo tiend ndiko moro mar Muma, mokwongo many ndikono e ite monyisino. Kae to som weche molworo ndikono.

“Watchtower Library” Momak e CD-ROM. Kapo ni inyalo yudo kompyuta, tiyo gi Watchtower Library manie CD-ROM moting’o bugewa mathoth nyalo konyi. Program mayot tiyogoni konyo e manyo wach achiel, weche momakore, kata Ndiko mayudore e buge manie Watchtower Library. Kata kapo ni ok oyudre e dhou, inyalo tiyo kode king’eyo dhok machielo mitiyogo e pinje mang’eny.

Laibrari Mamoko mag Bugewa

E barua mar ariyo ne Timotheo, Paulo nondiko kokwayo rawerano okelne ‘aroya, to moloyo kitepego mag piende mondiki,’ sama Timotheo dhi ire Rumi. (2 Tim. 4:13) Ne nitie kitepe moko ma Paulo nohero kendo nokanogi. In bende inyalo timo kamano. Be ikano kopi magi mag Ohinga mar Jarito, Amkeni!, kod Tijwa mar Pinyruoth kata obedo ni osenon-gi e chokruoge mag kanyakla? Kitimo kamano, gibiro bedoni gige timo nonro kaachiel gi bugewa moko ma ne isekano. Thoth kanyakla nigi laibrari mar kano buge kod gasede e Od Romo. Oket bugego mondo okony kanyakla mangima, giti kodgi mana e Od Romo.

Bed gi Fail Mikanoe Weche Misenono

Bed moikore fwenyo gigo minyalo tiyogo kiwuoyo kata kipuonjo. Kapo ni iyudo wach moro e gasede miuso, kwan moro mochiw, kata ranyisi minyalo tiyogo e tiji mar lendo, ng’ad kama ondikie wachno kata los kopi. Ket tarik, wi gasedno, to kanyalore bende, ng’at ma nondiko wechego. E chokruoge mag kanyakla, ndik piny e yo machuok weche kata ranyisi manyalo konyi lero kor wach sama ipuonjo jomoko adiera. Be isegaparo ranyisi moro maber to ok iyudo thuolo mar tiyo kode gie sano? Ndike piny kendo kane e fail mari. Bang’ bedo e Skul mar Tij Nyasaye kuom kinde ibiro yudo ni iseiko migepe mogwaro. Kar wito kalatese mindikoe wechego, kan-gi. Nonro misetimo nyalo konyi kinde mabiro.

Wuo gi Ji

Ji nyalo miyi weche mathoth makonyo. Kane Luka ndiko Injili mare, nenore maler ni nochoko weche kuom wuoyo gi joma ne oneno gigo ka timore. (Luka 1:1-4) Jakristo wadu nyalo leroni tiend wach moro misebedo kinono. Kaluwore gi Jo Efeso 4:8, 11-16, Kristo tiyo gi “mich” ma gin ji mondo okonywa timo dongruok e “ng’eyo Wuod Nyasaye.” Wuoyo gi joma osetiyo ne Nyasaye kuom higini mang’eny nyalo miyo iyud weche makonyi. Wuoyo gi ji bende nyalo konyi ng’eyo gima giparo kendo mano nyalo miyo iik weche makonyogi gadier.

Piedh Weche Miyudo Bang’ Timo Nonro

Bang’ kayo cham, golo mihudhwe dwarore. Mano bende e kaka onego itim kuom gigo misetimoe nonro. Kapok ichako tiyo kod weche miyudo e nonro misetimo, dwarore ni ipog weche minyalo tiyogo ka iweyo maok ochuno.

Kapo ni idwaro tiyo gi wechego e twak mibiro golo, penjri ane kama: ‘Be wach madwaro tiyogoni konyo e gero wi twak? Koso kata obedo ni en wach mamit, onyalo golo pach ji e wi wach miwuoyo kuome?’ Kapo ni ichano mar tiyo kod weche ma yande oa timore, kata weche mahinyo lokore mawuok kuom jo sayans kata laktache, tem neno ni weche mitiyogo gin nonro motim machiegni moloyo. Bende ber ng’eyo ni moko kuom weche mantie e bugewa machon oseloki, omiyo ti kod weche manyien ma nyocha ogo machiegni.

Dwarore ni ng’ato obed motang’ kapo ni oyiero mar tiyo gi weche mayudore e buge maok bugewa. Kik wiyi wil ngang’ ni Wach Nyasaye e adier. (Joh. 17:17) Yesu ema nigi migawo maduong’ e chopo dwaro mar Nyasaye. Nikech mano, Jo Kolosai 2:3 wacho niya: “Mwandu duto mag rieko kod ng’eyo okan kuome.” Ka in gi parono, non weche miseyudo kabe gijiwo Ndikoni. To korka nonro motim kitiyo gi buge maok mekwa, penjri ane niya: ‘Be dibed ni wechegi gin mojimbi, ma ng’ato oparo apara, kata maok otimne nonro maber? Be dibed ni nondike nikech ohala moro kata paro maok kare? Be nitie buge moyie kod wachno? To moloyo duto, be wechego omakore gi adiera mayudore e Muma?’

Ngeche 2:1-5 jiwowa mondo wasiki ka wamanyo rieko, wamany ng’eyo pogo weche, kendo wamany ng’eyo tiend wach mana kaka ji manyo ‘fedha, wamanye kaka imanyo mwandu mopand.’ Mano dwaro ni watim kinda mondo wayud gweth mogundho. Timo nonro dwaro kinda, kata kamano, mano biro konyi mondo ing’e kaka Nyasaye neno gik moko, irie paro maok kare misebedogo, kendo imak adiera motegno. Mano bende biro miyo twege magi omed bedo magero jomoko kendo ma nigi ndhadhu, kamiyo ibedo mamor gologi kendo gibedo mamit winjo.