Weche Michakogo Makelo Siso

E TWAK moro amora, weche michakogo twak chiko ahinya okang’ ma ji chikogo itgi. Ka imiyo jowinjo obedo gi siso adier, gibiro dwaro chiko itgi adimba mondo giwinj gimaluwo. E tij lendo, kapo ni weche michakogo ok mi ng’ato siso, ng’atno nyalo ng’ado mbaka. Ka igolo twak e Od Romo to ok ichako gi weche mamiyo jowinjo siso, ok gibi wuok oko ma giweyi, to pach moko kuomgi nyalo chako tangni.

Sama iiko weche michakogo, tem chopo wechegi: (1) mako pach jowinjo, (2) wacho maler wich miwuoyoe, kendo (3) nyiso gimomiyo wich miwuoyoeno nyalo konyo jowinjo. Kinde moko inyalo chopo weche adekgi riat. To kinde moko inyalo chopogi e seche mopogore opogore kendo inyalo chanogi giluwre mopogore.

Kaka Inyalo Mako Pach Jowinjo. Bedo ni ji ochokore mondo giwinj twak moro ok onyiso ni giikore keto pachgi duto e wich miwuoyoeno. Nikech ang’o? Ngimagi odich gi gik mang’eny maywayo pachgi. Nyalo bedo ni pek moro e ot chando chunygi, kata gin gi parruok moro. Gimatek madwarore ni itim kaka jagol-twak, en ywayo kendo mako pach jowinjo. Nitie yore mogwaro mag timo kamano.

Achiel kuom twege mong’ere ahinya mosegol e pinyni, en Twak mar Got. Ne ochak twagno e yo mane? Kaluwore gi weche ma Luka nondiko, Yesu nowacho niya: “Mano mor manadi ni un jo mudhier, . . . mano mor manadi ni un ma kech kayo ndalogi, . . . mano mor manadi ni un muywak ndalogi, . . . mano mor manadi ka ji sin kodu.” (Luka 6:20-22) Ang’o momiyo wechego nomiyo ji siso mar dhi nyime winjo? Kotiyo gi weche manok, Yesu nomulo chandruoge madongo ma jowinjo ne nyagorego. Kae to, kar wuoyo alanda kuom chandruogego, nonyiso ni joma ne nyagore gi pek ma kamago pod ne nyalo bedo mamor, kendo nonyiso mano e yo manomiyo jowinjone obedo gi siso mar winjo weche momedore.

Penjo nyalo tiyo maber e miyo ji obed gi siso mar winjo, kata kamano, nyaka gibed penjo mowinjore. Kapo ni penjo mipenjo nyiso ni ibiro mana wuoyo kuom weche ma jowinjo ong’eyo, siso ma gin-go nyalo dok piny mapiyo. Kik ipenj penjo makuodo wi jowinjo kata mamiyo ginenore ka jomaricho. Kar mano, tem penjo penjo e yo mamiyo jowinjo opar matut. Ling’ matin bang’ penjo moro ka moro kuom penjogo mondo jowinjo oyud thuolo mar dwoko penjogo gi chunygi. Sama giwinjo ni twagno en mbaka me kindi kodgi, ng’e ni isemako pachgi.

Wuoyo kuom wach moro mosene en yo machielo maber mar ywayo pach jowinjo. Kata kamano, kapo ni en wach manyalo kuodo wi achiel kuom jowinjo, wachno ok bi konyi chopo gimidwaro. Kapo ni wach ma ji paro en mana wach moseneno to ok puonj mochiwo, ok ichopo gimadwarore. Kapo ni ichako twak gi wach moro mosene, wachno onego obed mise mar puonj moro maduong’ mibiro lero ei twak. Kata obedo ni nyalo dwarore ni iler weche moko matindo mondo eka wachno owinjre maler, tang’ kik iwuo alanda kuom gik mosene.

Jogol-twak moko chako twak gi wach moro moland machiegni, weche moko sie mayudore e gasede ming’iewo, kata wach moro mowuok kama ji ogeno. Magi bende nyalo tiyo maber ka gidonjo maber gi wich miwuoyoe kendo ka gidonjo gi jowinjo.

Kapo ni in gi migawo e twak mopog e migepe kata e Chokruok mar Tijwa, ber moloyo kiketo weche michakogo obed machuok kendo ma achiel kachiel. Kapo ni igolo twak mar ji duto, luw adimba sa mopog ne weche michakogo. Ng’e ni weche mayudore ei twak ema biro chiwo puonj madwarore ahinya ne jowinjo.

Kinde ka kinde inyalo yudo ni jowinjo miwuoyogo gin maketo kiawa kata mager. Inyalo timo ang’o mondo imak pachgi? Stefano, achiel kuom Jokristo mokwongo miwacho ni ‘nopong’ gi roho maler kod rieko,’ noter gi thuon e nyim Sanhedrin mar Jo-Yahudi. Ka en kanyo nowuoyo e yo mong’ith kosiro yie mar Jokristo. Nochako nade? Nowuoyo e yor luor, kendo nowuoyo kuom gima giduto ne giyiego. “Owetewa gi wuonewa, winjuru. Nyasaye wuon duong’ maler nofwenyore ni kwarwa Ibrahim.” (Tich 6:3; 7:2) Kane jaote Paulo ni Areopago, e dala mar Athene, notimo lokruok mondo oket weche ma ne odhi chakogo obed mowinjore gi jowinjo ma chal margi ne opogore ahinya, nowacho niya: “Un jo Athene, aneno ni e yore moko duto un jolemo ahinya.” (Tich 17:22) Nikech nochak twegego e yo maber, jowinjo tieng’ ariyogo ne dwaro winjo weche momedore.

Sama in e tij lendo, dwarore bende ni imak pach ji. Kapo ni limbe mitimo ok en mochan motelo, inyalo yudo ka wuon ot odich gi weche mamoko. Kuonde moko e piny, idwaro ni welo mopoyore owach achiel kachiel gima okelogi. Kuonde moko to nitie okenge mag nyiso luor madwarore ni ng’ato okaw kapok owacho gima okele.—Luka 10:5.

Bedo ni en kamano kata ooyo, nyiso osiep e yo madier nyalo konyo e loso thuolo maber mar goyo mbaka. Kinde mang’eny gima konyo en chako wuoyo kuom gima otudore achiel kachiel kod gima wuon ot paro. Inyalo ng’eyo nade gima onego iwuoye? Be dibed ni iyudo ng’atno katiyo tich moro? Nyalo bedo ni en e puodho, oloso dala, oloso mtoka, kata orito nyithindo. Be ne ong’iyo kamoro—gaset moro kata gima timore e ndara? Be alworane nyiso ni ohero ahinya lupo, spot, thum, wuoth, kompyuta, kata gimoro machielo? Ji joparore nikech gima giwinjo koland machiegni e redio kata ma gineno e televison. Penjo kata wuoyo matin kuom weche ma kamago, nyalo miyo ubed gi mbaka maber.

Mbaka ma Yesu nogoyo gi chi Jo-Samaria e but soko mar pi machiegni gi dala mar Sukar, en ranyisi maber ahinya kuom kaka inyalo chako mbaka mondo iyud thuolo mar lendo.—Joh. 4:5-26.

Dwarore ni iik weche michakogo adimba, to moloyo ka kanyaklau lendo nyadinwoya e alworane mar lendo. Ka ok itimo kamano, inyalo chweyo maok iwuoyo gi weg udi.

Nyis Wich Miwuoyoe. Kinde mang’eny e kanyakla mar Jokristo, jakom kata ng’at mogolo migawo motelo e program, biro lando wi twak, kendo obiro hulo nyingi. Kata kamano, ber ka iparo ne jowinjo wich mibiro wuoyoe sama iwacho weche michakogo twak. Inyalo dimbo achiel kachiel wach maduong’ mibiro wuoyoe, to mano ok ochuno. Kata bed ni itimo nade, wach maduong’ miwuoyoe onego ofwenyre mosmos kaka idhi nyime golo twak. Sama ichako twak, onego ijiw wich miwuoyoe e yo moro.

Kane Yesu oro jopuonjrene odhi olend, nonyisogi maler wach ma ne gidhi lando. “Kuwuotho, yaluru niya, ‘Pinyruodh polo osesudo machiegni.’” (Math. 10:7) Kowuoyo kuom ndalowa, Yesu nowacho niya: ‘Wach maberni mar pinyruoth nolandre.’ (Math. 24:14) Ijiwowa mondo ‘wayal Wach Nyasaye,’ matiende ni, wamakre chuth gi puonj mag Muma sama walendo. (2 Tim. 4:2) Kata kamano, kapok ielo Muma kata kapok iwuoyo kuom wach Pinyruoth, kinde mang’eny dwarore ni iwuo kuom wach moro mamulo ng’atno gie sani. Inyalo wuoyo matin kuom mahundu, bedo maonge tich, timbe maok kare ma itimo ne jomoko, lweny, kaka inyalo kony rowere, tuoche, kata tho. Kata kamano kik iwuo alanda kuom weche manyoso chuny; oteni en magero ji. Tem tayo mbakano mondo uwuo kuom Wach Nyasaye kod geno ma wan-go kuom Pinyruoth.

Nyis Kaka Wich Miwuoyoe Konyo Jowinjo. Kapo ni iwuoyo e kanyakla, inyalo bedo gadier e okang’ moro ni jowinjo biro dwaro winjo gima idhi wuoyoe. Kata kamano, be gibiro chiko itgi kaka ng’ato chiko ite sama opuonjore gima mule achiel kachiel? Be gibiro chiko itgi nikech gifwenyo ni gima giwinjo donjo gi chal manie ngimagi kendo nikech imiyo gibedo gi gombo mar kawo okang’ kuom wechego? Mano nyalo timore mana ka sama ne iiko twak ne itemo ng’eyo jowinjo maber—chal margi, gik machando chunygi, kaka gineno gik moko. Kapo ni ne itimo kamano, to kare nyis mano e weche michakogo.

Bed ni iwuoyo e ndiri kata ilendo ne ng’ato achiel, achiel kuom yore mabeyo moloyo mar miyo ji siso mar winjo wich miwuoyoe en keto maler ni wechego mulogi. Nyis kaka chandruogegi, gik ma gichando, kata kaka penjo ma ginyalo bedogo otudore gi wich miwuoyoeno. Kinyisogi maler ni ok ibi wuoyo mana wiyewiye kuom wechego, to ibiro nono matut weche moko sie motudore gi wijno, gibiro medo chiko itgi adimba. Mondo itim kamano, nyaka itim ikruok maber.

Kaka Idhi Gole. Gima iwacho e weche michakogo mulo kama duong’, to kaka iwache bende nyalo kelo siso. Nikech mano, ikruok mitimo ok onego obed mana ne gima ibiro wacho, to bende onego iik kaka ibiro wache.

Yiero weche kare dwarore ahinya e chopo gimidwaro, omiyo inyalo yudo ni ber ka iiko adimba sentens ariyo kata adek mokwongo. Sentens machieko kendo mayot ber moloyo. Ka en twak migolo e kanyakla, inyalo yudo ka ber ndiko sentensgo piny kata makogi gi chunyi mondo weche michakogo owuog motegno kaka dwarore. Wacho weche michakogo mowinjore maok irikni, nyalo konyi bedo mokuwe kaka dwarore e twagi mangima.

Sama Onego Iik Weche Michakogo Twak. Ji neno wachni e yore mopogore opogore. Jogol-twak moko molony neno ni ng’ato onego okwong gi weche michakogo sama oiko twak. Jomamoko ma osesomo wach golo twak e nyim ji neno ni weche michakogo onego oik ka ng’ato oseiko i twak.

En adier ni nyaka ing’e wich miwuoyoe koda puonj madongo mibiro gero kapok ing’eyo weche mowinjore itigo sama ichako twak. To nade kapo ni itiyo gi weche machuok matayi mogo e kalatas? Bang’ somo wechego, kapo ni in gi paro mawiye wiye kuom weche michakogo ma diher tiyogo, onge rach ka indikogi piny. Bende, ng’e ni mondo weche michakogo obed makonyo, nyaka ipar chal mar jowinjo koda weche mayudore e kalatas moting’o weche matayo twak.