Konyo Ji Ong’e Kor Wach

WAMOR gi lokruok ma Wach Nyasaye osekelo e ngimawa, kendo wadwaro ni jomoko bende oyud gwethgo. E wi mano, wang’eyo ni geno ma ji nyalo bedogo kuom kinde mabiro otenore kuom kaka girwako wach maber. (Math. 7:13, 14; Joh. 12:48) Wadwaro gi chunywa duto ni girwak adiera. Kata kamano, yie motegno kaachiel gi kinda ma wan-go onego otigo gi rieko mondo eka wakony e yo maber moloyo.

Elo e yor achaye puonj ma miriambo ma ng’at machielo osemakorego, ng’enyne ok kaw maber kata kisiro adierano gi Ndiko mang’eny maromo nade. Kuom ranyisi, nyiso anyisa ratiro ni nyasi ma ji ohero ne ochakore gi joma ok lam Nyasaye madier, nyalo chweyo maok oloko kaka ginenogi. Wuoyo e yo makonyo ji ong’e kor wach ema pile jabedo gi nyak. Mondo iwuo e yo makonyo ji ong’e kor wach dwaro ni itim ang’o?

Ndiko nyisowa ni “rieko moa e polo malo . . . okelo kuwe, . . . paro makare.” (Jak. 3:17, New World Translation) Wach motigo kae e dho-Grik ni “paro makare” tiende en “bedo moikore yie gi pach jomoko.” Loko mamoko kete ni “dewo jomoko,” “muolo,” kata “ritruok.” Ne ni bedo gi paro makare otudore gi keto kuwe. E Tito 3:2, iriwe kaachiel gi muolo to ipoge gi gero. Jo Filipi 4:5 jiwowa ni wabed joma ong’ere kuom ‘bedo gi paro makare.’ Ng’at man gi paro makare keto e paro kaka ng’at mowuoyogono ne opon, chalne, koda kaka ng’atno winjo e chunye kuom wach ma giwuoyoeno. Oikore yie gi pach jomoko ka mano dwarore. Wuoyo gi jomoko e yo ma kamano miyo pachgi gi chunygi yawore kendo gibedo moikore rwako weche sama wakonyogi ng’eyo Ndiko.

Kama Owinjore Ichakgo. Ja histori Luka lero ni kane jaote Paulo ni Thessalonika, notiyo gi Ndiko “koelonigi tiend wechego, kendo nyisogi ni, nonego osand Kristo, eka ochier oa kuom jo motho.” (Tich 17:2, 3) Ber ng’eyo ni Paulo notimo kamano e sunagogi mar Jo-Yahudi. Joma ne owuoyogo ne oyie gi Ndiko mag Dho-Hibrania. Ne en gima owinjore chako gi gima jogo ne oyiego.

Kane Paulo wuoyo gi Jo-Grik e Areopago, Athene, ne ok ochako gi nyiso gima Ndiko wacho. Kar mano, nochako gi gik ma ne ging’eyo kendo yiego, kendo notiyo gi wechego e konyogi ng’eyo Jachwech kod dwaro mage.—Tich 17:22-31.

E kindegi, nitie bilionde mag ji maneno ni Muma ok en buk monego gimi luor. Kata kamano, gik maricho matimore e chenro mar pinyni mulo ji chiegni duto. Ji gombo bedo gi piny maber moloyo. Kikwongo nyiso ni idewo gima chandogi kae to inyiso kaka Muma lero wachno, tiyo gi paro makare e yo ma kamano nyalo miyo gidwar winjo gima Muma wacho kuom kaka Nyasaye biro timo ne dhano.

Nyalo bedo ni achiel kuom gik ma japuonjre Muma noyudo koa kuom jonyuolne en puonj koda chike mag din. Koro japuonjreno osefwenyo ni puonj koda chike mag din-no ok mor Nyasaye, kendo okwedogi nikech gima Muma puonjo. Onyalo lero nade ne jonyuolne paro mong’adono? Jonyuolne nyalo paro ni nikech okwedo puonj koda chike mag din ma ne gipuonje, koro okwedogi gibende. Kapok oleronegi puonj mag Muma momiyo otimo yiero ma kamano, japuonjreno nyalo neno ni ber kwongo nyiso jonyuolne ni pod oherogi kendo omiyogi luor.

Sama Onego Iyie gi Pach Jomoko. Jehova owuon, kata obedo ni en gi teko mar golo chik, ong’won gi lala e neno gik moko kaluwore gi chal mar ji. Kane oreso Lut kaachiel gi joode wuok e piny Sodom, malaika mar Jehova nojiwe kama: ‘Ringi piyo e got, dipo kotieki!’ Kata kamano, Lut noywagore kama: ‘Yaye, ok kamano ruodha!’ Nokwayo mondo oyiene dhi Zoar. Jehova nonyiso Lut ng’wono kuom yiene timo kamano; omiyo, kane oketh mier mamoko, Zoar nodong’. Kata kamano, bang’e Lut noluwo kaka Jehova nosechiko mokwongo modhi e wi gode. (Chak. 19:17-30) Jehova nong’eyo ni gima nowacho ne Lut ni otim ema ne ni kare, kata kamano, nonyise ng’wono kohore mos nyaka ochopo kama Lut notimo gima Jehova ne dwaro.

Mondo wabed gi tudruok maber gi jomoko, ok onego wabed joma chuno weche kata makalo tong’. Wanyalo neno adier ni ng’at machielo ok ni kare kendo wanyalo bedo gi weche manyiso mano maler. Kata kamano, ok ber chuno ng’atno oyie ni ok en kare. Bedo gi paro makare ok en mbeko chike Jehova. Nyalo bedo maber puoye kuom chiwo pache kata weyo aweya paro mowacho maok kare okal mondo eka ijiw wach moro mabiro konyo moloyo. Kata kapo ni okwedo gima iyiego, bed mos. Inyalo penje gimomiyo oneno wachno kamano. Chik iti adimba mondo iwinj dwokone. Mano biro konyi ng’eyo pache. Bende mano nyalo konyi ng’eyo kaka unyalo wuoyo e yo makonyo kinde mabiro.—Nge. 16:23; 19:11.

Jehova omiyo dhano nyalo mar timo yiero. Omiyogi thuolo mar tiyo gi nyalono kata ka kinde moko ok giti kode maber. Kaka jal ma ne wuoyo e lo Jehova, Joshua nondiko gik ma Nyasaye notimo ne Jo-Israel. To bang’e nowacho niya: “To kobedonu marach mar tiyo ni Jehova, yieruru kawuononi en ma unutine; kata nyiseche ma ne wuoneu otiyonigi gi loka Aora, koso nyiseche mag Jo-Amor, e jo mudak e pinygi: to an kod jooda, wanati ni Jehova.” (Josh. 24:15) Migawo marwa e kindegi en chiwo neno ma bedo “ranyis” ne jomoko, kendo wawuoyo ka wan gadier, kata kamano ok wachun ji mondo oyie. (Math. 24:14) Nyaka giyier giwegi kendo ok watamgi e ratirogino.

Penj Penjo. Yesu noketo ranyisi maber ahinya mar lero ne ji kor wach. Noketo chalgi e paro kendo notiyo gi ranyisi ma ne ginyalo rwako mapiyo. Bende notiyo maber gi penjo. Mani nomiyo ji thuolo mar wacho kaka gineno kendo ne ginyiso kaka chunygi ne chalo. Mano bende nojiwogi ginon kor wachno.

Jal moro mong’eyo chik nopenjo Yesu niya: “Japuonj, natim ang’o mondo acham gikeni ma en ngima mochwere?” Ne yot mondo Yesu omiye dwoko. Kata kamano, Yesu noyiero miyo ng’atno thuolo mar chiwo pache. ‘Nondik ang’o e Chik? Isome nadi?’ Jalno nodwoko kare. Be mbaka norumo nikech nochiwo dwoko makare? Ooyo. Yesu nowene thuolo mar dhi nyime kendo penjo ma ng’atno nopenjo nonyiso ni notemo ketore ng’at makare. Nopenjo niya: “To wadwa en ng’a?” Kar lerone tiende, ma en gima ng’ano di ne okwedo nikech paro ma Jo-Yahudi ne nigo kuom joma ok Jo-Yahudi kod Jo-Samaria, Yesu nochiwo ranyisi mondo omi ng’atno oti gi pache. Ranyisino ne wuoyo kuom jal ma ne okwal kendo ogo ka en e wuoth to Ja-Samaria moro ema nokonye, to jadolo koda Ja-Lawi ne ok okonye. Kuom penje penjo mayot, Yesu noneno ni ng’atno oyudo tiend wach. Yo ma Yesu nokonyogo ng’atno ng’eyo tiend wach ni “wadwa” nomiyo ng’atno owinjo tiende e yo ma ne pok owinjego nyaka nene. (Luka 10:25-37) Mano kaka en ranyisi maber monego waluw! Kar kawo mbaka duto maok iwe wuon ot oti gi pache, puonjri tiyo gi penjo mariek koda ranyisi mondo ijiw jawinjo oti gi pache.

Nyis Gimomiyo. Kane jaote Paulo wuoyo e sunagogi man Thessalonika, ne ok osomo mana weche ma jowinjo ne oyiego. Luka nyisowa ni Paulo nolero weche ma ne osomogo, nonyiso gimomiyo gin kamano, kendo nonyiso kaka gitiyo. Nikech mano, “jo moko kuomgi noyie, modok ni Paulo gi Sila.”—Tich 17:1-4.

Bed ni jowinjoni gin jo mage, konyogi ng’eyo kor wach e yo ma kamano nyalo bedo maber. Mano bende e kaka en sama ilendo ne wedeni, jotich kata joskul weteni, joma ikiya ma iromogo e tij lendo, sama itayo puonjruok mar Muma gi ng’ato, kata sama igolo twak e kanyakla. Sama isomo ndiko, tiend ndiko misomono nyalo winjoreni maler to ok ne ng’at machielo. Kaka ilere kata kaka inyiso ni onego oti kode nyalo nenore ka gima ichuno wechego. Be yiero kendo lero weche moko moting’o puonj e ndikono nyalo konyo? Be inyalo chiwo weche masiro wachno, samoro kaluwore gi weche molworo ndikono kata kowuok e ndiko machielo mabende wuoyo kuom wijno? Be tiyo gi ranyisi nyalo nyiso ni gima iwachono winjore gi paro makare? Be tiyo gi penjo nyalo konyo jowinjo ong’e kor wachno? Konyo ng’ato ong’e kor wach e yo ma kamano miyo okawo gik mowachgo maber kendo weye gi weche monyalo dhi nyime paro.