“Ng’ato ka Ng’ato Noting’ Ting’ne Owuon”
“Ng’ato ka ng’ato kuomwa nochiw ne Nyasaye dwoko ma mare owuon e bura.”—JO-RUMI 14:12.
1. En yiero mane ma ne Jo-Hibrania moko adek noromogo ma nonego gitim ma ne dhi nyiso ni giting’o ting’gi giwegi?
JOHIBRANIA moko adek ma rowere ma nodak e piny Babulon, noromo gi yiero moro matek ma nonego gitim. Be ne gidhi kulore kendo lamo sanamu moro maduong’ ka luwore gi chik mar pinyno? Koso ne gi dhi tamore lamo sanamuno mi witgi e mach mager kendo makakni? Shadrak, Meshak, kod Abednego ne onge gi thuolo mar dhi penjo ni to gitim nang’o, to bende ne ok ochuno ni gitim kamano gie sechego. Ne gidwoko ruoth ma ok gidigni niya: “Ng’e maler, A ruoth, ni ok wabi lamo nyisecheni kendo ok wabi lamo sanamu mar dhahabu ma isechungo.” (Daniel 3:1-18) Jo-Hibrania adekgo noting’o ting’gi giwegi.
2. Gin jomage ma ne ochwalo Pilato mondo otim yiero e wi bura ma ne onego ong’adne Yesu Kristo, to be mano nomiyo gavana mar Jo-Rumino obedo ma onge gi ting’ moro amora e wi bura ma nong’adono?
2 Higni mia auchiel moko bang’e, gavana moro nonego ong’ad bura ne ng’at moro ma nosewinjo wachne. Bang’ nono kes mar ng’atno matut, nofwenyo ni ng’atno ne onge gi ketho. Kata kamano, oganda to ne dwaro ni oneg ng’atno. Bang’ temo matek mondo kik nege, oganda nothung’e gi wach moyie gi kwayogi. Ne ok oting’o ting’ne owuon. Nolwoko lwete, kae to owacho niya: “Aonge ketho kuom remb ng’atni.” Kae to nochiwo ng’atno ne oganda mondo gigure. Kar mondo Pontio Pilato otim yiero en owuon e wi gima nonego tim ne Yesu, noweyo jomamoko e ma mondo otim ne yierono. Bed ni Pilato nolwoko lwete machal nade, mano ne ok nyal golone ting’ mar ng’ado ne Yesu bura ma ok kare.—Mathayo 27:11-26; Luka 23:13-25.
3. Ang’o momiyo ok onego wawe jomamoko mondo e ma otimnwa yiero?
3 To nade in? Ka po ni nyalo dwarore ni itim yiero moro, be ibiro bedo kaka Jo-Hibrania adekgo koso ibiro yie mondo jomamoko e ma otimni yiero? Ok en gima yotga timo yiero. Dwarore ni wabed joma otegno e paro mondo okonywa timo yiero maber. Kuom ranyisi, dwarore ni jonyuol otim ne nyithindgi ma pod tindo yiero mabeyo. En adier ni yiero moko nyalo bedo matek timo nikech nyalo bedo ni wan e chal moro matek, kendo dwarore ni wanon weche e yo matut. Kata kamano, timo yiero ok en ting’ mapek ahinya minyalo pim gi “ting’” ma Jokristo wetewa ‘mosechopo weche ma dwarore ka luwore gi roho maler’ ting’onwaga. (Jo-Galatia 6:1, 2) Kar mano, timo yiero en ting’ ma ‘ng’ato ka ng’ato kuomwa nochiwie dwoko ne Nyasaye.’ (Jo-Rumi 14:12) Muma wacho ni “ng’ato ka ng’ato noting’ ting’ne owuon.” (Jo-Galatia 6:5) Omiyo, ang’o ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo e ngimawa mapile? Mokwongo, onego wang’e ni wan dhano morem kendo wang’e gima dwarore ni watim ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo.
Gima Duong’ ma Dwarore ni Watim
4. En puonj mane maduong’ ma wapuonjore kuom jonyuolwa mokwongo e wi timo yiero?
4 Kar chakruok ka nochue dhano, jonyuolwa mokwongo notimo yiero moro ma nokelo ne dhano duto chandruok. Ne giyiero chamo olemo mar ng’eyo ber gi rach. (Chakruok 2:16, 17) Ang’o momiyo ne gitimo yierono? Muma wacho kama: “Dhakono noneno ni olemb yadhno ber chamo, kendo olombo wang’. Adier, yadhno ne ber ahinya. Kuom mano, ne opono olemb yadhno mochako chamo. Kae to bang’e nomiyo chwore moko ka en kode, mi chwore bende ne ochamo.” (Chakruok 3:6) Yiero ma Hawa notimo notenore kuom gombo mare owuon. To mano nomiyo Adam bende oriwore kode e chamo olemo. Gikone, richo kod tho “nolandore kuom ji duto.” (Jo-Rumi 5:12) Adam gi Hawa notamore winjo Nyasaye, kendo mano puonjowa wach moro maduong’ kaka wan dhano morem ni: Ka ok wayie mondo otawa gi ng’at man malo, to yot mondo watim yiero ma ok kare.
5. En ang’o ma Jehova osebedo ka tiyogo mondo otawa, to en ang’o monego watim gi gino mondo okonywa?
5 Wamor ni Jehova Nyasaye kinde duto oikore tayowa. Ndiko wachonwa kama: “Iti biro winjo dwol moro e ng’eyi ka wacho niya, ‘Ma e yo, luwe,’ kapo ni ichiko korachwich kata koracham.” (Isaya 30:21) Jehova wuoyo kodwa kokalo kuom Wachne ma en Muma. Nyaka wapuonjre Ndiko kendo wabed gi ng’eyo makare kuomgi. Mondo watim yiero mabeyo, nyaka wacham “chiemo motegno.” Chiemono miyo wabedo gi nyalo mar ‘pogo gik makare kod gik ma ok kare.’ (Jo-Hibrania 5:14) Wanyalo tiego nyalowa mar pogo weche kuom tiyo gi gik ma wapuonjore e Muma.
6. En ang’o ma dwarore ni watim mondo chunywa mar pogo ber gi rach oti maber?
6 Gimachielo ma nyalo chiko yiero ma watimo en chunywa mar pogo ber gi rach. Chunywa mar pogo ber gi rach nyalo ng’adonwa bura kendo nyalo miyo wawinj ka wan thuolo kata ka chunywa chandore. (Jo-Rumi 2:14, 15) Mondo chunywa mar pogo ber gi rach oti maber, nyaka watiege ka luwore gi ng’eyo makare mar Wach Nyasaye kendo onego watiege mondo okonywa timo yiero ka luwore gi Wachno. Ka ok watiege maber, yot ahinya mondo kido kod timbe mag ogandawa e ma ochik yiero ma watimo. Bende, gik ma timore e alwora ma wadakie kod paro ma jomamoko nigo nyalo wuondowa. Ang’o ma nyalo timore ne chunywa motieg gi Muma ka po ni ok waluw siem momiyowa nyadinwoya? Bang’ kinde onyalo tho “mana ka gima owang’ gi chuma maliet,” kendo obiro chalo gi kamoro e dendwa motho thudhno ma ok nyal winjo lit moro amora. (1 Timotheo 4:2) To komachielo, ka chunywa mar pogo ber gi rach otieg ka luwore gi Wach Nyasaye, to obiro tayowa maber.
7. En wach mane maduong’ ma biro konyowa timo yiero makare?
7 Gima duong’ ma dwarore ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo, en bedo gi ng’eyo makare e wi Ndiko kod nyalo mar tiyo gi ndikogo e ngimawa. Kar rikni ng’ado paro e wi wach moro, onego wakaw thuolo mondo watim nonro ka luwore gi puonj mag Nyasaye kendo wati gi puonj ma wayudogo sama watimo yiero. Kata ka po ni dwarore ni watim yiero moro gie sechego, mana kaka notimore ne Shadrak, Meshak gi Abednego, ka wan gi ng’eyo makare e wi Wach Nyasaye, kendo ka chunywa otieg ka luwore gi Wachno, wabiro timo yiero makare. Wane ane weche moko ariyo e ngimawa, ma ka wan jogo motegno e Wach Nyasaye to yiero ma wabiro timo e wechego biro bedo yiero mabeyo.
Yiero Osiepe
8, 9. (a) Gin puonj mage ma konyowa ng’eyo ni onego wakwed osiepe maricho? (b) Be osiepe maricho gin mana joma nigi timbe ma ok kare? Ler ane.
8 Jaote Paulo nondiko kama: “Kik wuondu. Osiepe maricho ketho timbe mabeyo.” (1 Jo-Korintho 15:33) Yesu Kristo bende nonyiso jolupne niya: “Ok un mag piny.” (Johana 15:19) Ka luwore gi puonj ma wayudo e Ndikogo, nenore maler ni ok onego wariwre gi joma terore, joma chodo, jokuoge, jomer, kata joma chal kamago. (1 Jo-Korintho 6:9, 10) Kata kamano, kaka wamedo puonjore adiera mag Muma, wabiro fwenyo ni ok onego wane timbe kaka mago e sinema, e televison, e kompyuta, kata somogi e buge, nikech ginyalo hinyowa kendo ginyalo ketho winjruokwa gi Nyasaye. Kamano bende, ok wabi tudore gi “jo ma pando kitgi” e intanet.—Zaburi 26:4.
9 To nade bedo osiepe joma nyalo bedo gi timbe mabeyo kata kamano gionge yie kuom Nyasaye madier? Ndiko wachonwa niya: “Piny duto ni e teko mar ng’at marach.” (1 Johana 5:19) Mano konyowa ng’eyo ni osiepe maricho ok gin mana joma nyalo bedo ni timbegi ok ler. Kuom mano, wabiro mako osiep mana gi joma ohero Jehova.
10. Ang’o ma konyowaga timo yiero makare kata ka ochuno ni watudre gi jopiny?
10 En adier ni ok wanyal wacho ni ok wabi riwore gi jopiny chuth-chuth. (Johana 17:15) Thothne wariworega gi jopiny sama wan e tij lendo, e skul, kata e tich. Jakristo ma jaode ok en Janeno nyalo yudo koriwore gi jopiny e nyading’eny moloyo Jokristo mamoko. Kata kamano, ka wan Jokristo motegno wabiro ng’eyo ni tudruok e okang’ moro gi jopiny opogore gi mako osiep gi piny. (Jakobo 4:4) Mano biro konyowa timo yiero mabeyo, kuom ranyisi, yiero motudore gi weche mag skul, tuke, miel, kata dhi e nyasi moko mochan gi jotich wetewa.
Yiero Tich
11. Ang’o monego wakwong wanon ka pok watimo yiero moro amora e wi tich ma wabiro tiyo?
11 Tiyo gi puonj mag Muma nyalo konyowa timo yiero mabeyo kotudore gi ting’ ma wan-go mar rito joodwa. (1 Timotheo 5:8) Mokwongo, onego watim yiero e wi kit tich ma wabiro timo kod kaka tijno biro mulo ngimawa. Ok onego wayier tich ma biro miyo watim gik ma Muma okwedo. Kuom mano, Jokristo madier ok bi yie tiyo tich ma nyalo miyo gidonjre e timbe mag lamo sanamu, kuo, tiyo gi remo e yo marach, kaachiel gi timbe mamoko ma Muma kwero. Bende, ok gibi riambo e tich kata ka ng’at mondikogi tich dwaro ni gitim kamano.—Tich Joote 15:29; Fweny 21:8.
12, 13. Gin weche mage monego wanon e wi tich mopogore gi tijno wuon?
12 To nade ka di po ni tijno ok en mabiro miyi iketh achiel kachiel chike mag Muma? Kaka wamedo puonjore adiera mag Muma kendo pachwa medo bedo motegno, mano biro konyowa nono weche mamoko ma bende nyalo dwarore ka pok watimo yiero. To nade ka po ni tich mitiyo nyalo miyo idonj e weche moko ma Muma okwero, kuom ranyisi, tiyo e kambi moro mar tuke mag loyo mich ka in e ma imako simbe ma ji goyo? Gimachielo ma bende onego ing’e en kuma osara ma ibiro chuli ae kod kama ibiro timoe tijno. Kuom ranyisi, be Jakristo mondikore kende nyalo kawo kontrakt mar wiro rangi e kanisa moro mar miriambo? Donge timo kamano nyalo nenore ka gima oriwo lwedo dinde mag miriambo?—2 Jo-Korintho 6:14-16.
13 To nade ka ng’at ma ondikou tich chieng’ moro onyisou ni udhi uwich rangi e kanisa moro mar miriambo? E chal ma kamano, wanyalo neno ni wachopo mana ting’ mar ng’at mondikowa tich, kae to bende biro dwarore ni wanon ni to wabiro donjore e tijno e okang’ maromo nade. To nade ka po ni tich mibiro timo bende nyalo riwo tije mopogore opogore kuom ranyisi, tero barupe e gwenge mopogore opogore moriwo nyaka samoro kuonde ma ji timoe timbe maricho? Donge puonj ma wayude e Mathayo 5:45 nyalo konyi timo yiero e chal ma kamano? Gimachielo bende ma onego wapar en kaka tijno biro miyo wawinj e chunywa ka wadhi nyime time. (Jo-Hibrania 13:18) En adier ni nyaka waikre ting’o ting’wa wawegi e wi yiero ma wabiro timo kotudore gi weche mag tich, kendo ka luwore gi pachwa kod chunywa mar pogo ber gi rach mosetiegi.
“Gen Kuome e Yoreni Duto”
14. Sama idwaro timo yiero moro amora, en ng’a monego wapar?
14 To nade yiero moko motudore gi weche mag somo kod tiyo gi remo e weche mag thieth? Ka wadwaro timo yiero moro amora, nyaka wanon puonj mag Muma motudore gi yierono kendo tiyo gi pachwa mosetiegi e tiyo gi puonj mwayudo. Solomon ma ne en ruodh Israel machon nowacho kama: “Gen Jehova gi chunyi duto, kendo kik igen kuom riekoni iwuon. Gen kuome e yoreni duto, eka enomi yoreni oriere tir.”—Ngeche 3:5, 6.
15. En ang’o ma wapuonjore kuom Jokristo mokwongo e wi timo yiero?
15 Kinde mang’eny, yiero ma watimo muloga jomamoko, omiyo, dwarore ni wanon wachno ka pok watimo yiero. Kuom ranyisi, Jokristo mokwongo ne onge e bwo Chik Musa ma ne kwero chamo kit chiemo moko. Jokristogo ne nyalo yiero chamo chiemo moro amora kata ma Chik Musa nokwero. Kata kamano, Paulo nondiko weche moko motudore gi chamo ring le ma ne nyalo bedo ni otimgo misango ne nyiseche manono. Nondiko kama: “Ka chiemo miyo owadwa chwanyore, ok anachak acham ring’o, mondo kik achwany owadwa.” (1 Jo-Korintho 8:11-13) Jokristo mokwongogo nojiw mondo gidew chuny jomamoko sama gitimo yiero mondo kik gichwanygi. Yiero ma watimo ok onego okel chwanyruok ne jomamoko.—1 Jo-Korintho 10:29, 32.
Many Rieko Moa Kuom Nyasaye
16. Ere kaka lamo nyalo konyowa timo yiero mabeyo?
16 Gimachielo ma nyalo konyowa timo yiero maber en lamo. Jakobo ma ne en japuonjre Yesu nowacho kama: “Ka nitiere ng’ato e kindu mochando rieko, osik kokwayo Nyasaye, nimar Nyasaye chiwo rieko ne ji duto e yo mogundho ma ok omany ketho kuom ng’ato kendo enomiyego.” (Jakobo 1:5) Wan gadier ni ka wakwayo Jehova e lamo, to obiro miyowa rieko mar timo yiero mabeyo. Sama wawuoyo gi Nyasaye madier e wi gik ma chandowa kendo kwaye mondo otawa, rohone maler biro konyowa winjo tiend ndiko e yo matut, kendo obiro paronwa ndiko moko ma nyalo bedo ni wiwa owilgo.
17. Ere kaka jomamoko nyalo konyowa sama wadwaro timo yiero moro?
17 Be jomamoko nyalo konyowa timo yiero? Ee, Jehova osemiyowa Jokristo motegno ma wan-go e kanyakla. (Jo-Efeso 4:11, 12) Wanyalo kwayo joma kamago mondo okonywa, to moloyo sama wadwaro timo yiero moro maduong’. Jokristo motegno kendo ma nigi lony e ndiko nyalo paronwa puonj moko motudore gi yiero moro ma wadwaro timo ma biro konyowa ‘yango gadier gik ma dwarore moloyo.’ (Jo-Filipi 1:9, 10) Kata kamano, nitiere wach moro monego wapar. Kinde duto onego watang’ mondo kik jomamoko e ma otimnwa yiero. Mano en ting’wa wawegi.
Be Yiero duto Mabeyo ma Watimo Biro Kelonwa Gueth?
18. En ang’o ma wanyalo wacho e wi yiero maber ma ng’ato nyalo timo?
18 Be yiero mwatimo kotudore gi puonj mag Muma kendo mwatimo ka wadewo jomamoko nyalo kelonwa gueth moro amora? Ee, gikone wabiro yudo gueth mathoth. Kata kamano, seche moko nitie yiero moko ma nyalo miyo wayud chandruoge moko ma bedo kuom kinde machuok. Kuom ranyisi, Shadrak, Meshak, gi Abednego, nong’eyo ni yiero ma ne gitimo mar tamruok lamo sanamu maduong’ ma ne ruoth ochungo ne nyalo miyo oneggi. (Daniel 3:16-19) Kamano bende, bang’ ka joote nosenyiso Jo-Yahudi ma ne gin Jo-Sanhedrin ni nyaka giwinj mana Nyasaye moloyo winjo dhano, nochwadgi ka pok nowegi. Tich Joote 5:27-29, 40) E wi mano, seche moko ‘weche ma timore apoya’ nyalo miyo wayud pek moko e wi yiero ma watimo. (Eklesiastes 9:11) Ka di po ni wayudo pek moko kata bed ni watimo yiero maber, wanyalo bedo gadier ni Jehova biro konyowa nano kendo gikone obiro guedhowa.—2 Jo-Korintho 4:7.
19. Ere kaka wanyalo dhi nyime ting’o ting’wa wawegi sama watimo yiero?
19 Kuom mano, sama wadwaro timo yiero moro amora, dwarore ni wanon puonj ma nyalo konyowa timo yiero maber kendo wati gi pachwa mosetiegi mondo okonywa tiyo gi puonj ma wayudo. To mano kaka wamor ni Jehova osemiyowa rohone maler kaachiel gi Jokristo motegno ma nyalo konyowa! Sama watiyo gi yore ma Jehova omiyowa ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo, we wadhi uru nyime ting’o ting’wa wawegi e wi wachno.
Ang’o Mipuonjori?
• En ang’o maduong’ ma dwarore ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo?
• Ere kaka dongruok ma watimo e Wach Nyasaye biro konyowa yiero osiepe ma wang’iyogo?
• Gin weche mage monego wanon sama wadwaro timo yiero e wi tich?
• Gin ang’o ma Jehova osemiyowa ma nyalo konyowa timo yiero mabeyo?
[Picha]
Yiero ma Adam gi Hawa notimo mar tamore winjo Nyasaye puonjowa wach moro maduong’
[Picha]
Ka pok itimo yiero moro maduong’ ber nono puonj mag Muma