Bed gi Yie Mondo Itim Yiero Mabeyo

1. Ang’o momiyo Kain notimo yiero marach, to mano nokelone ang’o?

NITIE yiero ma Kain ne nyaka tim: Ne nyaka oyier mar loyo mirimbe kata weyo mondo mirima oloye. Yiero ma nodhi timo ne dhi kelone ber kata rach e ngimane duto. Waduto wang’eyo ni Kain notimo yiero marach. Yiero ma notimono nomiyo onego owadgi ma Abel. E wi mano, yieroneno nomiyo oketho winjruokne gi Jachuechne.—Cha. 4:3-16.

2. Ang’o momiyo dwarore ni watim yiero ma beyo e ngimawa?

² Wan bende watimoga yiero e ngimawa. Yiero moko ma watimo nyalo bedo ma dongo, to moko gin ma tindo. Kata kamano, yiero ma watimo nyalo kelonwa ber kata rach. Omiyo, ka watimo yiero ma beyo, mano nyalo miyo wadag gi kuwe, to ka watimo yiero maricho, mano nyalo kelonwa lit kod achiedh nade mang’eny e ngimawa.—Nge. 14:8.

3. (a) Mondo watim yiero ma beyo, nyaka wabed gi yie kuom ang’o? (b) Wadwaro nono penjo mage?

³ Ang’o ma nyalo konyowa mondo watim yiero ma beyo? Nyaka wabed gi yie kuom Nyasaye ka wang’eyo ni oikore konyowa mondo watim yiero ma beyo. Bende, onego wabed gi yie kuom Wach Jehova kod yore ma Jehova timogo gik moko ka wanyiso ni wageno yo ma otayowago. (Som Jakobo 1:5-8.) Kaka wamedo hero Nyasaye kod Wachne, mano miyo wamedo gene. Mano biro miyo wanon Wach Nyasaye kapok watimo yiero moro amora. Kata kamano, ang’o ma nyalo konyowa mondo wamed bedo gi rieko mar timo yiero ma kare? To be ochuno ni nyaka wamakre amaka gi yiero ma wasetimo kata ang’o ma timre?

NYAKA WATIM YIERO E NGIMAWA

4. Adam ne nyaka tim yiero mane, to yiero ma notimo nokelo ang’o?

⁴ Kuom higni duto ma dhano osedakgo e piny, ji osebedo ka timo yiero. Adam nyaka ne yier e kind winjo Nyasaye kata winjo chiege ma Hawa. Kata obedo ni Adam notimo yiero, notimo yiero machal nade? Adam notimo yiero marach nikech nowinjo chiege ma Satan nosewuondo, to mano nomiyo oriembe e Paradiso kendo nolalo thuolo mar dak nyaka chieng’. Rach ma noyudogo ne gin mana chakruok mar masira ma ne dhi bedoe. Pod wachandore nyaka sani nikech yiero marach ma Adam notimo.

5. Onego wane nade thuolo ma wan-go mar timo yiero?

⁵ Jomoko nyalo paro ni ngima nyalo bedo maber ka wadak ma ok ochuno ni watim yiero. Be dibed ni in bende iparo kamano? Par ni Jehova ne ok ochue dhano ka masin ma ok nyal timo yiero. Kar mano, Muma puonjowa kaka wanyalo timo yiero ma beyo. Bedo ni Jehova omiyowa thuolo mar timo yiero e ngimawa, mano en gima konyowa. Ne ane ranyisi moko ma nyiso ber mar wachno.

6, 7. En yiero mane ma Jo-Israel nyaka ne tim, to ang’o momiyo timo yierono ne ok yot? (Ne picha manie chak sulani.)

⁶ Ka ne Jo-Israel osedonjo e Piny Manosingi, ne nyaka gitim yiero moro ma duong’ ahinya: Nyaka ne giyier ka be gibiro lamo Jehova koso nyiseche mamoko. (Som Joshua 24:15.) Mano ne nyalo nenore ka gima ne en yiero mayot timo. Kata kamano, yiero ma ne gidhi timo e wi wachno ne nyalo miyo gibed ma ngima kata githo. Gima rach en ni Jo-Israel notimo yiero marach nyadi ng’eny e kinde ma ne jong’ad bura tayogi. Ne giweyoga Jehova, kae to gichako lamo nyiseche manono. (Bura 2:3, 11-23) Kata, par ane gima notimore higni moko bang’e ka nochuno ni Jo-Israel otim yiero. Janabi Elija nonyisogi maler gima ne nyaka gitim: Ne nyaka giyier e kind tiyo ne Jehova kata tiyo ne Baal. (1 Ru. 18:21) Elija nokwerogi nikech ne gibagni e kind paro ariyo. Samoro wanyalo paro ni mano ne en yiero mayot nikech kinde duto lamo Jehova kelo gueth mang’eny. Wanyalo kata paro ni onge ng’at ma pache tiyo maber ma nyalo bukore ni lamo Baal kata here. To e ma Jo-Israelgo ne ‘pod riwni e kind paro ariyo.’ Elija nojiwogi ni mondo giyier lamo ma berie mogik, ma en lamo Jehova.

⁷ Ang’o momiyo timo yiero ne nyalo bedo matek ne Jo-Israelgo? Ne gionge gi yie kuom Jehova kendo ne gitamore winje. Ne ok gikawo thuolo mar ng’eyo Jehova e yo matut kendo ne ok gigene. Ng’eyo Jehova e yo maber dine okonyogi mondo gitim yiero mowinjore. (Zab. 25:12) E wi mano, ne giweyo mondo ogendini mamoko ochikgi kata otimnegi yiero. Ogendinigo ma ne ok lam Jehova nochako chiko Jo-Israel, to mano nomiyo gichako lamo nyiseche manono. Jehova nosenyiso Jo-Israel chon ni gima kamano ne nyalo timorenegi.—Wuok 23:2.

BE JOMOKO E MA ONEGO OTIMNWA YIERO?

8. Ranyisi mar Jo-Israel puonjowa ang’o e wach timo yiero?

⁸ Ranyisi mar Jo-Israelgo puonjowa wach moro. Wan wawegi e ma nyaka watim yiero, to mondo watim yiero mabeyo, nyaka tawa gi puonj manie Muma. Jo-Galatia 6:5 paronwa kama: “Ng’ato ka ng’ato noting’ ting’ne owuon.” Ok onego wami ng’ato ang’ata ting’ ma wan-go mar timo yiero. Kar mano, onego wapuonjre ng’eyo gik ma kare e wang’ Nyasaye kendo timogi.

9. Ang’o momiyo ok onego wawe jomoko e ma otimnwa yiero?

⁹ Ere kaka wanyalo donjo e obadho mar weyo jomoko e ma otimnwa yiero? Mbesewa nyalo olowa ma watim yiero marach. (Nge. 1:10, 15) Kata bed ni jomoko nyalo temo chunowa ma rom nade, nyaka watem matek mondo waluw kaka chunywa motieg gi Muma tayowa. Kinde mang’eny, ka waweyo mondo jomoko e ma otimnwa yiero, mano nyiso ni wayie mondo gin e ma gichikwa. Timo kamano bende pod en mana yiero, en mana ni onyalo kelonwa masira.

10. Paulo nokwero Jo-Galatia mondo owere gi tim mane?

¹⁰ Jaote Paulo nonyiso Jo-Galatia rach ma ne ginyalo yudo ka giweyo mondo jomoko e ma otimnegi yiero. (Som Jo-Galatia 4:17.) Ne nitie jomoko e kanyaklano ma ne dwaro ni otimne jowetegi yiero mondo gipoggi gi joote. Ne gitimo kamano nikech ang’o? Jogo ne dwaro mana huma. Ne gikalo tong’ nikech ne ok gimiyo Jokristo wetegigo thuolo mar timo yierogi giwegi.

11. Ere kaka wanyalo konyo jomoko sama gidwa timo yiero moro?

¹¹ Paulo noketo ranyisi maber nikech nochiwo luor ne thuolo ma Jokristo wetene ne nigo mar timo yiero. (Som 2 Jo-Korintho 1:24.) E kindegi bende, jodongo onego oluw ranyisi mar Paulo sama giwuoyo gi owete gi nyimine e wi weche ma ng’ato ka ng’ato onego otimie yierone owuon. Gihero jiwo owete gi nyimine gi puonj manie Muma. Kata kamano, jodongo ok bi ng’ado ne owete gi nyimine gima onego gitim e wi weche monego gitimie yiero. Mano en gima winjore nikech ng’ato ka ng’ato nyaka ting’ ting’ne owuon kaluwore gi yiero motimo. Puonj maduong’ e ma: Wanyalo nyiso ni wadewo jomoko kuom konyogi gi puonj mag Muma sama mano dwarore. Wiwa ok onego owil ni gin e ma gin gi ting’ mar timo yierogi giwegi. Ka gitimo yiero maber, to mano konyogi. Ok onego wapar ni wan gi ratiro mar timo ne owete gi nyimine yiero ma gin e ma onego gitim.

TIMO YIERO SAMA IWA OWANG’ KATA SAMA CHUNYWA ONYOSORE

12, 13. Ang’o momiyo ok ber timo yiero sama iwa owang’ kata sama chunywa onyosore?

¹² Nitie wach moro ma ji mang’eny ohero tiyogo ahinya sama gidwaro timo yiero. Giwachoga ni, ‘Tim kaka chunyi dwaro.’ Timo kamano nyalo kelo chandruok. E wi mano, parono ok luwre gi puonj mag Muma. Muma nyisowa ni kik wayie mondo chunywa morem e ma ochikwa sama watimo yiero. (Nge. 28:26) Nitie ranyisi moko manie Muma ma nyiso rach ma nyalo bedoe ka ng’ato otimo kaka chunye chike. Gima rach en ni ‘chuny dhano otimo wuond motamore nono kendo en gi tuoche mang’eny.’ (Yer. 3:17; 13:10; 17:9; 1 Ru. 11:9) Omiyo, ang’o ma nyalo timorenwa ka waluwo mana kaka chunywa chikowa?

¹³ Muma chikowa ni waher Jehova gi chunywa duto kendo ni waher jowetewa kaka waherore wawegi. (Mat. 22:37-39) Kata kamano, ndiko ma waneno e paragraf mar 12 nyisowa rach ma nyalo bedoe ka waweyo chunywa e ma mondo ochik gik ma waparo kod ma watimo. Kuom ranyisi, ang’o ma nyalo timore kapo ni watimo yiero sama iwa owang’? Dwoko mar penjono ok tek kapo ni isegatimo yiero sama iyi owang’. (Nge. 14:17; 29:22) Kata, be inyalo timo yiero maber sama chunyi onyosore? (Kwan 32:6-12; Nge. 24:10) Onego wapar ni Muma wacho ni ber bedo “misumba mar chik Nyasaye.” (Rumi 7:25) Nenore maler ni ka watimo yiero ka luwore gi kaka wawinjo e chunywa, mano nyalo kelonwa chandruok.

SAMA OWINJORE ILOK PACHI

14. Wang’eyo nade ni loko paro ok en gima rach?

¹⁴ Dwarore ni watim yiero mabeyo. Kata kamano, mano ok nyis ni koro ok wanyal loko pachwa sama timo kamano dwarore. Nitie kinde moko maber nono yiero ma wasetimo kendo timo lokruok ka mano dwarore. Kuom ranyisi, ne ane kaka Jehova notimo ne Jo-Nineve e kinde Jona. “Nyasaye noneno timgi, kaka gilokore kendo weyo yorgi marach; mi chuny Nyasaye nolor oa kuom chwat ma nowacho ni dotimnigi; noweyo mak otimogo.” (Jona 3:10) Bang’ neno kaka Jo-Nineve noloko chunygi ma gikwayo ng’wono, Jehova noloko pache. Kuom timo kamano, Jehova nonyiso ni en Nyasaye ma ok rid chik, mobolore, kendo ma dewo jomoko. E wi mano, Nyasaye ok en kaka dhano ma nyalo timo gik moko mana nikech mirima ma onyalo bedogo.

15. Ang’o ma nyalo miyo walok pachwa?

¹⁵ Nitie kinde moko maber ka wanono ka be owinjore walok paro e wi yiero ma ne wasetimo. Mano nyalo dwarore ka lokruok moko otimore e ngimawa. Nitie kinde ma Jehova bende noloko paro ka ne weche olokore. (1 Ru. 21:20, 21, 27-29; 2 Ru. 20:1-5) Samoro wanyalo yudo weche moko manyien ka watimo nonro, to mano nyalo chunowa ni walok pachwa. Ruoth Daudi nong’ado paro ma ok kare e wach nyakwar Saulo ma Mefibosheth nikech ne ok owachne weche madier. Bang’e, ka ne Daudi ong’eyo adiera mar wach, noloko paro ma noseng’ado. (2 Sa. 16:3, 4; 19:24-29) Wan bende kinde moko nyalo bedo maber ka watimo kamano.

16. (a) Gin ang’o ma nyalo konyo ng’ato mondo otim yiero maber? (b) Ang’o momiyo onego wanon yiero ma ne watimo e kinde mokalo, to wanyalo timo kamano e yo mane?

¹⁶ Wach Nyasaye nyisowa ni kik warikni sama wadwaro timo yiero moro mapek. (Nge. 21:5) Sama wakawo thuolo moromo kendo ng’eyo weche duto motudore gi wach moro kapok watimo yiero, mano biro miyo watim yiero maber. (1 The. 5:21) Owete mosekendo onego otim nonro e Muma kaachiel gi bugewa, kendo chiko itgi ne paro mag mondegi gi nyithindgi kapok gitimo yiero. Nyasaye nonyiso Ibrahim ni mondo owinj paro ma chiege ne nigo. (Cha. 21:9-12) Jodong-kanyakla bende onego okaw thuolo mondo gitim nonro. Kapo ni weche manyien omedore ma nyiso ni onego gilok paro ma ne giseng’ado, ok gibi luor timo kamano ka giparo ni mano nyalo miyo jomamoko ochagi. Jodongo mobolore biro timo mano maonge luoro moro amora. Onego giikre loko pachgi sama mano dwarore, to wan bende onego waluw ranyisigi maberno. Timo kamano miyo kuwe bedo e kanyakla kendo gik moko timore e yo mochanore maber.—Tich 6:1-4.

TIM KAKA ISENG’ADO

17. Ere kaka wanyalo timo yiero e yo maber?

¹⁷ Nitie yiero moko mapek kopim gi yiero mamoko. Yiero mapek dwaro ni ng’ato opar matut kendo olem, to mano nyalo kawo thuolo mathoth. Jokristo moko nyaka yier ka be gibiro kendo kata ka be ibiro kendgi, kendo yiero ni en ng’a ma gibiro kendorego. Yiero machielo ma nyalo kelo gueth mang’eny en ng’eyo ka be ng’ato onego ochiwre tiyo ne Jehova gi thuolone duto, to onego ochak karang’o. Timo yiero ma kamago dwaro ni wagen Jehova chuth ka wan gadier ni obiro miyowa rieko mar timo yiero maber. (Nge. 1:5) Omiyo, en gima owinjore tiyo gi Muma mondo okonywa gi paro ma beyo kendo onego walem mondo Jehova otawa. Onego wapar bende ni Jehova nyalo konyowa mondo wabed gi kido ma nyalo miyo watim yiero ka luwore gi dwache. Sa asaya ma wadwaro timo yiero moro, ber mondo wapenjre kama: ‘Be yiero ma adwaro timoni biro nyiso ni ahero Jehova adier? Be obiro miyo jooda odag gi mor kod kuwe? Be obiro nyiso ni an ng’at ma hore kendo mang’won?’

18. Ang’o momiyo Jehova dwaro ni watim yierowa wawegi?

¹⁸ Jehova ok chunwa mondo wahere kata mondo watine. Mano en yiero ma wan e ma nyaka watim. Nikech nochueyowa gi nyalo mar timo yiero, odwaro ni ng’ato ka ng’ato oyier kende owuon ka be obiro tiyone. (Jos. 24:15; Ekl. 5:4) Kata kamano, odwaro ni watim kaka waseng’ado kaluwore gi kaka otayowa gi Wachne. Ka wabedo gi yie kuom yore ma Jehova tayowago, kendo watiyo gi puonj momiyowa, wanyalo timo yiero mabeyo. Timo kamano biro nyiso ni wachung’ motegno e yorewa duto.—Jak. 1:5-8; 4:8.