Jodong-kanyakla ‘Tiyo Kaachiel Kodwa Mondo Wabed Mamor’

1. Ang’o ma nomiyo Paulo nobedo mamor ahinya gi Jokristo ma ne ni Korintho?

E HIGA mar 55 E Ndalowa, jaote Paulo noyudo wach ni ne nitie ywaruok koda kwedruok e kind owete ma ne nie dala mar Korintho. Noherogi mana kaka wuoro ohero nyithinde, omiyo nooronegi barua mondo oriegi. (1 Kor. 1:11; 4:15) Mopogore gi barua, ne ooro Tito osiepne mondo okal kuno, kae to bang’e girom kode e dala mar Troa mondo Tito omiye ripot kuom gima ne otimore. Bang’ dweche moko, Paulo pod ne rito Tito ka en Troa, mondo okelne ripot kaka owete man Korintho koro ne dhi. Pod noparo ahinya kuom chal mar owetego. Kata kamano, gima ne litne Paulo en ni Tito ok nobiro, omiyo ne oidho yie ma odhi Makedonia. Bang’e kane Tito ojuke kuno, ne omor ahinya. Tito nonyise ni owete man Korintho norwako puonj ma Paulo nomiyogi kendo ni ne gigombo ahinya neno Paulo. Kane Paulo owinjo wach maberno, ‘ne omor moloyo.’​—2 Kor. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) En ang’o ma Paulo nondiko ne Jo-Korintho e wi wach yie koda mor? (b) Gin penjo mage ma wabiro nono?

² Bang’ ndalo matin, Paulo nondiko barua mar ariyo ne Jo-Korinthogo. Nowachonegi niya: “Wan ok wabedo joloch mag yieu to wan jotich kaachiel kodu kuom mor maru, nimar un uchung’ matek e yie.” (2 Kor. 1:​24) Ang’o ma Paulo ne temo wacho? To wechego chiwo puonj mane ne Jokristo ma gin jodong-kanyakla e kindewagi?

YIE KODA MOR MARWA

3. (a) Paulo ne temo nyiso ang’o kane ondiko niya: “Un uchung’ matek e yie”? (b) Jodong-kanyakla ma kindewagi luwo nade ranyisi ma Paulo noketo?

³ Paulo notiyo gi weche moko ariyo madongo masiro ahinya lamowa​​—⁠yie koda mor. Inyalo paro kaka nondiko e wi yie kowacho kama: “Wan ok wabedo joloch mag yieu to wan jotich kaachiel kodu kuom mor maru.” Kendo nomedo wacho ni: “Un uchung’ matek e yie.” Kuom wacho wechego, Paulo nonyiso ni ne ong’eyo ni owete man Korintho nochung’ motegno, ok nikech en kata nikech dhano adhana, to ne en nikech yie ma ne gin-go kuom Nyasaye. Omiyo, Paulo ok ne dwar chiko yie mar owetene, kendo ok ne en gi gombo mar timo kamano. Ne en gadier ni ne gin Jokristo momakore chuth gi Nyasaye, kendo ma ne oikore timo gik makare. (2 Kor. 2:3) Ndalowagi bende, jodong-kanyakla luwo ranyisi ma Paulo noketo, kuom nyiso ni gin gadier gi yie ma owetegi nigo koda chuny ma owetego nyiso e tiyo ne Nyasaye. (2 Thes. 3:4) Ok giket ne kanyakla chike moridore. Kar timo mano, gikonyo owetegi mondo ong’ad paro giwegi kaka gibiro tiyo gi puonj mayudore e Ndiko koda e riwruok mar oganda Jehova. Donge en adier ni jodong-kanyakla ok gin joloch e wi yie ma owetegi nigo.​​—⁠1 Pet. 5:​2, 3.

4. (a) Weche ma Paulo notiyogo ni: “Wan jotich kaachiel kodu kuom mor maru” tiende en ang’o? (b) Jodong-kanyakla nyalo timo ang’o mondo giluw ranyisi ma Paulo noketo?

⁴ Paulo nondiko bende niya: “Wan jotich kaachiel kodu kuom mor maru.” E weche ma notiyo godo e ndikono, nyiso ni wechego noriwe kaachiel gi osiepene mamoko. Ang’o momiyo wawacho kamano? En adier ni e barua achielno, Paulo noparone Jo-Korintho wach mamulo osiepene moko ariyo ka nondiko kama: “An gi Silvano gi Timotheo ne wayalo e dieru” wach Yesu. (2 Kor. 1:​19) E wi mano, kinde duto kane Paulo tiyo gi wach ni “jotiyo koda” e barupene, nyiso ni ne owuoyo e wi osiepene machalo kaka Apollo, Akula, Priska, Timotheo, Tito, koda jomamoko. (Rumi 16:⁠3, 21; 1 Kor. 3:​6-9; 2 Kor. 8:​23) Omiyo, kuom wacho ni: “Wan jotich kaachiel kodu kuom mor maru,” Paulo ne jiwo Jo Korintho mondo ong’e ni en kaachiel gi jogo matiyo kode kanyachiel, ne gidwaro timo duto ma ginyalo mondo gijiw mor manie kind owete ei kanyakla. E ndalowagi bende, jodongo ma Jokristo bende nigi gombo machalo kamano. Gidwaro timo duto ma ginyalo mondo gikony owete gi nyimine “oti ne Jehova ka gimor.”​​—⁠Zab. 100:2; Fili. 1:​25.

5. Wadwaro nono dwoko mar penjo mane, to onego wapar matut kuom wach mane?

⁵ Nyocha machiegni, owete gi nyimine mawuok e grube mayudore kuonde mopogore opogore e piny ngima ne ogwel mondo ochiw ane dwoko mag penjoni, “Gin ang’o ma jaduong’-kanyakla osewacho kata timoni, ma omori ahinya?” Koro, sama wanono weche ma Jokristogo ne owacho, ne ane kabe in bende didwoko penjoni kamano. E wi mano, weuru wapar matut kuom kaka wanyalo jiwo mor mayudore e kanyakla magwa.a

‘MOSURU PERSI MWAHERO’

6, 7. (a) Yo achiel ma jodongo nyalo luwogo ranyisi mar Yesu, Paulo, kod jotich Nyasaye mamoko en kuom timo ang’o? (b) Ang’o momiyo paro nyinge owetewa en gima medogi mor?

⁶ Thoth owete gi nyiminewa wacho ni mor margi jamedore sama jodongo nyiso ni gidewogi. Yo achiel ma jodongo nyalo nyisogo mano en kuom luwo ranyisi ma Daudi, Elihu, koda Yesu noketo. (Som 2 Samuel 9:6; Ayub 33:1; Luka 19:5.) Moro kamoro kuom jotich Jehova monyis wachne ei ndikogi nonyiso ni gidewo ji kuom luongo ji gi nyingegi. Paulo bende nonyiso kaka en gimaber paro kendo tiyo gi nyinge Jokristo wetene. Notieko ndiko achiel kuom barupene komoso owete gi nyimine mokalo 25, kotiyo gi nyingegi moriwo koda Persi, nyaminwa ma Jakristo ma Paulo nondiko kuome ni: ‘Mosuru Persi mwahero.’​​—⁠Rumi 16:​3-​15.

⁷ Moko kuom jodong-kanyakla temo ahinya mondo ging’e nyinge ji duto manie kanyakla. Kata kamano, sama gitimo kinda madier mondo gimak nyinge ji duto, mano nyiso Jokristo wetegi ni kare, jodongo dewo kendo oherogi gadier. (Wuok 33:17) Jodongo bende biro medo mor ma owete gi nyimine nigo ka giluongogi gi nyingegi sama giting’o bedegi malo sa Puonjruok mar Ohinga mar Jarito kata e chokruoge mamoko.​​—⁠Pim gi Johana 10:3.

‘NOTIYO MATEK E RUOTH’

8. Yo achiel ma Paulo noluwo godo ranyisi ma Jehova gi Yesu noketo ne en mane?

⁸ Paulo bende nonyiso ni odewo jomoko kuom pwoyogi gi chuny maler sama jomoko ne timo gimaber, to mano bende en gimachielo majiwo ahinya mor e kind jotich Nyasaye. Omiyo, kaluwore gi barua achielno kama nonyisoe gombo mare mar tiyo kanyachiel gi mor gi owetene, Paulo nondiko niya: “Ail e chunya nikech un.” (2 Kor. 7:4) Mano kaka weche mag pwochgo nomoro chuny owete ma ne ni Korintho. Paulo notiyo gi weche machalo kamago bende ne kanyakla mamoko. (Rumi 1:8; Fili. 1:​3-5; 1 Thes. 1:8) Ka kuom adier, bang’ luongo nying Persi e barua ma nondiko ne kanyakla mar Rumi, Paulo nomedo wacho ni Persi ‘notiyo matek e Ruoth.’ (Rumi 16:​12) Mano kaka nyaminwano nowinjo maber ahinya e chunye bang’ winjo wechego! Kuom pwoyo jomoko, Paulo noluwo ranyisi ma Jehova gi Yesu noketo.​​—⁠Som Mariko 1:​9-​11; Johana 1:​47; Fwe. 2:⁠2, 13, 19.

9. Ang’o momiyo pwoyo ji sama gitimo kinda maber en gima medo mor manie kanyakla?

⁹ E kindegi bende, jodong-kanyakla ong’eyo gimomiyo ber pwoyo owetegi kuom gik mabeyo ma gitimo. (Nge. 3:​27; 15:23) Sama jaduong’ otimo kamano, mano chalo ka gima onyiso owetene ni: ‘Aneno kendo amor gi gima utimo.’ Kendo en gima dwarore ahinya mondo Jokristo wetewa owinj weche majiwo chuny e yo machalo kamano. Nyaminwa moro ma jahigini 50 giwiye nowacho gima ji mang’eny nyalo yiego chuth kowacho niya: “Kama atiyoe, ok yot winjo ng’at mapwoyo tich maber matimo. Dhano ng’ich ng’ich kendo ginyiso mana chuny mar piem. Omiyo, sama jaduong’-kanyakla opwoya kuom gimaber matimo e kanyakla, chunya dwogo! Kendo mano miyo awinjo ni adier Wuora me polo ohera.” Owadwa moro ma en janyuol achiel kendo ma nigi nyithindo ariyo, bende nowinjo kamano e chunye. Jaduong’ moro nyocha opwoye ahinya kuom tijene mabeyo motimo ne Nyasaye. Mano nomiyo owinjo nade e chunye? Owacho niya: “Weche ma jaduong’-kanyakla nowachogo, nojiwo chunya miwuoro!” Kuom adier, kuom pwoyo gik mabeyo ma Jokristo wetewa timo, jaduong’-kanyakla jiwo chunygi kendo medo mor ma gin-go. Timo mano biro medogi teko mar wuotho e yo materogi e ngima ‘maok giol.’​​—⁠Isa. 40:31.

‘RITURU KANYAKLA MAR NYASAYE’

10, 11. (a) Ere kaka jodongo nyalo luwo ranyisi ma Nehemia noketo? (b) En ang’o mabiro konyo jaduong’-kanyakla ochiw jip sama otimo limbe ne owete?

¹⁰ En yo mane maduong’ moloyo ma jodong-kanyakla nyalo nyisogo ni gihero owetegi kendo gidwaro medo mor ma owete ni-go? En kuom bedo joma kawo okang’ mokwongo mar dhi limo jogo madwaro yudo jip. (Som Tich Joote 20:28.) Sama jodongo timo kamano, giluwo ranyisi maber mar jokwath machon. Ne ane kuom ranyisi gima Nehemia notimo kane oneno ni Jo-Yahudi wetene nodok chien e winjruokgi gi Nyasaye. Muma nyisowa ni nokawo okang’ mapiyo mar jiwogi. (Neh. 4:​14) Kindegi bende, jodong-kanyakla nigi chuny mar timo kamano. ‘Giwuok’​​—⁠matiende ni gikawo okang’ mokwongo​​—⁠mondo gikony Jokristo wetegi ochung’ motegno e yie. Mondo gichiw jip ne ng’ato ka ng’ato, gilimo owete gi nyiminegi e utegi ka nyalore. Kinde mag limbe kaka mago, gidwaro ‘miyogi mich moko mag chuny.’ (Rumi 1:​11) Ang’o manyalo konyo jodongo mondo otim mano?

¹¹ Kapok gitimo limbeno, dwarore ni jaduong’ okaw kindene moromo mondo opar maber chal koda dwaro mag Jakristo ma odhi limono. Gin pek mage ma Jakristo wadgino kale? Gin paro mage manyalo jiwo Jakristono? Gin ndiko kata weche mage mag jal miwuoyoe e Muma manyalo jiwo Jakristono? Bedo gi paro kaka mago motelo biro konyo jaduong’ mondo ogo mbaka magero to ok donjore gi weche matindo tindo. Kinde motimo limbe kaka mago, jaduong’ chiko ite malong’o sama oweyo ne owete kata nyiminege thuolo mondo bende ochiw pachgi. (Jak. 1:​19) Nyaminwa moro wacho kama: “Ajawinjo maber sama jaduong’-kanyakla chiko ite mos mondo gima awachone odonj e chunye.”​​—⁠Luka 8:​18.

12. Ng’a gini e kanyakla madwarore oyud jip to nikech ang’o?

¹² Ng’ano mabiro yudo gweth kuom timo limbe ne owete? Paulo nonyiso Jokristo ma gin jodong-kanyakla niya: ‘Rituru kueth duto.’ Ka kuom adier, dwarore ojiw jokanyo duto manie kanyakla, moriwo koda jolendo koda jopainia mosebedo katiyo matek e tij lendo higa ka higa. Ang’o momiyo en gima owinjore ahinya ojiwgi gi jodong-kanyakla? En nikech Jokristo motegnogo bende seche moko romo gi pek moko mayudore e piny marachni. Mondo okonywa ng’eyo gimomiyo kata mana jatich Nyasaye manenore ni otegno nyalo dwarore ojiw seche moko, we wane ane gimoro ma notimore e ngima Ruoth Daudi.

“ABISHAI . . . NOKONYE”

13. (a) Ishbi-benob notemo tiyo gi chal mane ma Daudi ne nitiere? (b) Ang’o ma nokonyo Abishai mondo ores ngima Daudi?

¹³ Mapiyo bang’ ka Daudi nosewir gi mo mobedo ruoth, noromo gi Goliath wang’ gi wang’, ma en achiel kuom Jo-Refaim, ma ne gin joma robede. Ka en gi chir, Daudi nonego jal marabetno. (1 Sam. 17:⁠4, 48-​51; 1 Weche. 20:​5, 8) Higini moko, kane okedo lweny gi Jo-Filistia, Daudi kendo nochomore gi rabet machielo. Jal marabetno ne iluongo ni Ishbi-benob, ma bende ne en Ja-Refaim. (2 Sam. 21:16) Kata kamano gie kindeni, rabetno ne chiegni nego Daudi. Nikech ang’o? Ok en nikech ni Daudi ne onge gi chir, to en nikech tekone ne chiegni rumo. Muma wacho kama: “Kendo Daudi nool.” Kane Ishbi-benob ofwenyo piyo ni Daudi ool, “noparo mar nego Daudi.” Kata kamano, ka ne Ishbi-benob chiegni chwowo Daudi gi liganglane “Abishai wuod Zeruia nokonye, [Daudi] mogoyo Ja-Filistiano, monege.” (2 Sam. 21:⁠15-​17) To mano kaka Daudi ne chiegni tho! Nyaka bed ni Daudi ne mor ni Abishai ne ng’iyo gima dhi nyime ma omiyo otimo piyo ka ngima Daudi ne ni kamarach! Gin puonj mage mwanyalo yudo kuom wachni?

14. (a) Ang’o manyalo konyowa chung’ motegno e bwo pek madongo maket gi Goliath? (b) Ere kaka jodong-kanyakla nyalo konyo jomoko mondo oyud teko kendo gibed gi mor? Chiw ane ranyisi.

¹⁴ E piny mangima, wan kaka oganda Jehova watiyo tijwa kata bed ni waromo gi pek mang’eny ma Satan gi joge keto e yorewa. Jomoko kuomwa osekalo e chandruoge mapek miwuoro, to nikech ne giketo genogi chuth kuom Jehova, ne ginano e chandruoge madongo machalo gi “Goliath.” Kata kamano, kedo ma seche duto Jokristo kedogo gi piny marachni, nyalo weyogi ka giol kendo ka gin gi chuny monyosore. Sama ng’ato nigi chuny monyosore kamano, obedo ng’at ma chandruoge nyalo ‘nego’ kata mana chandruoge monyalo loyo. Mana kaka owete gi nyimine mang’eny oseneno, e seche machalo kamago, jip mowuok kuom jaduong’-kanyakla nyalo konyowa dwoko mor koda tekowa. Nyaminwa moro ma en painia ma jahigini 60 wacho kama: “Ndalo moro ne ok awinj maber, kendo tij lendo ne medo mana ola. Jaduong’ moro e kanyaklawa nofwenyo wachni ma obiro ira. Ne wagoyo mbaka majaber motenore gi weche manie Muma. Natiyo gi paro mane omiyago ma okonya.” Nyaminwano medo wacho niya: “To mano kaka ne en gimaber kendo manyiso hera, kuom bedo ni jaduong’-kanyakla noneno chalnano ma okonya!” Adier, en gima jiwowa ahinya ng’eyo ni wan gi jodongo moherowa kendo ‘moikore konyowa’ mana kaka Abishai notimo

“UNG’E HERA . . . MA AN GO KUOMU”

15, 16. (a) Ang’o momiyo owete gi nyimine ne ohero Paulo ahinya? (b) Ang’o momiyo wamor bedo gi jodongo e kanyakla magwa?

¹⁵ Bedo jaduong’-kanyakla dwaro mondo ng’ato oti matek. Seche moko, jodong-kanyakla ok nind maber nikech giparo chal mar rombe mag Nyasaye, kata paro ahinya kaka gibiro chiwo kony madwarore ne Jokristo wetegi. (2 Kor. 11:⁠27, 28) Kata en kamano, pod jodong-kanyakla timo migepegi gi mor mana kaka Paulo notimo. Nondiko ne Jo-Korintho niya: “An to nachiwra mamor, kendo natinu chutho. Kaherou mokadho, un duhera matin koso.” (2 Kor. 12:15) Kuom adier, nikech hera ma ne en-go ne owete, Paulo notiyo gi thuolone ahinya e konyogi. (Som 2 Jo Korintho 2:4; Fili. 2:​17; 1 Thes. 2:8) To kare mano emomiyo owetego nohero Paulo!​​—⁠Tich 20:⁠31-​38.

¹⁶ Wan kaka jotich Nyasaye e kindegi, wahero jodong-kanyakla nikech giritowa, kendo wadwoko erokamano ne Jehova e lamo magwa kuom miyowa jodongogi. Gimedo mor ma wan-go nikech gidewowa. Wabedo gi gweth mathoth ahinya kuom limbe ma gitimonwa. E wi mano, wamor ni giikore jiwowa e sechego ma pek moko mag pinyni hinyowa. Kuom adier jodong-kanyakla matimo kamano gin ‘jotich matiyo kodwa kanyachiel mondo wabed mamor.’