Chuny mar Chiwruok Minyiso Mondo Okel ne Jehova Pak

1, 2. (a) Elifaz gi Bildad nowacho ni tich ma watimo ne Nyasaye chal nade? (b) Jehova ne okawo okang’ mane?

“BENDE dhano nyalo konyo Nyasaye adier, kata da bed ni oriek manadi? Ere gima Nyasaye yudo, kata ka in ng’at makare? Koso iparo ni kidimbori, mano konye gang’o?” (Ayub 22:1-3, Luo, 1976) Be isegaparo dwoko mag penjogo? Ka ne Elifaz Ja-Teman openjo Ayub penjogo, noparo ni dhano ok nyal konyo Nyasaye e yo moro amora. Nyawadgi miluongo ni Bildad Ja-Shu, nowacho ni dhano ok nyal bedo gi tim makare e wang’ Nyasaye.​—Som Ayub 25:4.

² Elifaz kod Bildad ne temo wacho ni kinda ma watimo e tiyo ne Jehova chal mana ka nono. Ne gitemo wacho ni Nyasaye nenowa mana kaka oguyo, kudni, kata ombemo. (Ayub 4:19; 25:6) Samoro wanyalo paro ni Elifaz kod Bildad ne gin joma obolore ahinya ka luwore gi kaka ne giwuoyo. (Ayub 22:29) En adier ni ka ng’ato ochung’ malo e wi got mabor kata ka en e ndege, onyalo neno gik ma timore e piny ka gima gin gik matindo tindo. Kata kamano, be mano e kaka Jehova neno gik ma watimo mondo wariw Pinyruoth lwedo? Jehova nokwero Elifaz, Bildad, kod Zofar kuom wacho miriambo, kendo nowacho ni nomor gi Ayub moluonge ni ‘jatichne.’ (Ayub 42:7, 8) Omiyo, “dhano nyalo konyo Nyasaye adier.”

‘IMIYO NYASAYE ANG’O?’

3. Elihu nowacho ang’o e wi kinda ma watimo mondo walam Jehova, to tiend wechego ne gin ang’o?

³ Jehova ne ok orieyo Elihu ka nopenjo niya: “Ka in ng’at makare, [imiyo Nyasaye] ang’o? Ere gi moyudo moa e lueti?” (Ayub 35:7) Be Elihu ne wacho ni kinda ma watimo e tij Jehova en kayiem? Ooyo. Elihu ne wacho ni ok ochuno ni nyaka walam Jehova e ka owinj maber. Onge gima Jehova oremo. Onge gima wanyalo medo Jehova, obed teko kata mwandu. Kar mano, gik moko duto ma wan-go, obed rieko, teko, kata gimoro amora machielo, Jehova e ma miyowagi kendo ong’iyo kaka watiyo kodgi.

4. Jehova neno nade sama wakonyo jomoko?

⁴ Jehova neno ni sama wakonyo jotichne, chal mana ka gima en e ma wakonye. Ngeche 19:17 wacho niya: “Ng’a makecho jochan oholo ni Jehova; kendo nochulne gi mosetimo maber.” Be ndikoni wacho ni Jehova neno gik mabeyo duto motim ne jochan? Be wanyalo wacho ni Jachuech mar polo gi piny neno ni en gi gowi monego ochul ji duto ma konyo jowetegi kendo ni obiro chulogi kuom guedhogi? Mano en adier nikech kata Yesu bende nowacho ni Nyasaye biro timo kamano.​—Som Luka 14:13, 14.

5. Gin penjo mage ma wadwa nono?

⁵ Jehova nonyiso janabi Isaya mondo owuo e loye konyiso kaka omor sama dhano riwe lwedo e chopo dwache. (Isa. 6:8-10) Isaya noyie timo kamano ka nowacho niya: “An ka; ora.” E kindegi bende, owete gi nyimine mathoth osenyiso chuny kaka mar Isayano, kendo giseyie timo migepe mopogore opogore. Kata kamano, ng’ato pod nyalo penjore kama: ‘Be kinda ma atimo e tij Nyasaye en gima duong’ adier? Kata obedo ni Jehova osemiya thuolo mar chiwora mondo ati tije, donge pod onyalo timo gimoro amora modwaro mondo dwache otimre kata obedo ni achiwora e okang’ ma romo nade?’ Ne ane kaka gik ma notimore e kinde Debora gi Barak chiwo dwoko mag penjogo.

LUORO NOMAKOGI, TO JEHOVA NOMIYOGI TEKO

6. En pogruok mane maduong’ ma nonenore maler e kind Jo-Israel kod jolwenj Jabin?

⁶ Ruodh Jo-Kanaan miluongo ni Jabin nosebedo ka ‘sando Jo-Israel ahinya’ kuom higni 20. Jo-Israel mang’eny noluor kata mana wuotho e lela. Ne nenore ka gima Jo-Israel ne ok nyal kedo gi Jo-Kanaan nikech gige lweny mag Jo-Israel ne ok nyal pim gi geche lweny 900 mag Jo-Kanaan molos gi nyinyo.​—Bura 4:1-3, 13; 5:6-8.a

7, 8. (a) Jehova nomiyo Barak chik mar timo ang’o? (b) Jo-Israel noloyo nade jolweny mag Jabin? (Ne picha manie chak sulani.)

⁷ Kata kamano, Jehova notiyo gi Debora mondo omi Barak chik ma wacho niya: ‘Dhiyo, kendo ichik yor got Tabor, kidhiyo gi ji gana apar moa kuom nyithind Naftali kendo moa kuom nyithind Zebulun. Kendo Sisera, ma jaduong’ oganda lweny mar Jabin, kod gechege kod ogandane abiro ywayogi kuomi nyaka aora mar Kishon; kendo nakete e lueti.’​—Bura 4:4-7.

⁸ Wachno nolandore. Joma nochiwore nochokore e Got Tabor. Barak ne ok odigni, to notimo mana kaka Jehova nowacho. (Som Jobura 4:14-16.) Ka ne lweny dhi nyime Taanak, apoya nono koth nochako chue matek ma piny otimo chuodho. Barak nolawo jolweny mag Sisera kilomita 24 nyaka Harosheth. Ka ne Sisera ringo, nochopo kamoro ma oweyo gache mar lweny nikech noneno ni garino koro ok nyal konye. Noringo gi tiende kodhi Zaanannim, ma samoro ne ni but Kedesh. Nodonjo e hemb Jael ma chi Heber Ja-Keni, kendo Jael norwake maber. Nikech nool ahinya, nochako nindo. Sama Sisera ne nindo, Jael noyudo chir mi onege. (Bura 4:17-21) Jasik Jo-Israelno notho tikli!b

CHUNY MOPOGORE MA JI NYISO E WACH CHIWRUOK

9. En wach mane ma Jobura 5:20, 21 wacho e wi lweny ma Jo-Israel nogoyo gi Sisera?

⁹ Jobura sula mar 4 kod 5 onego osom kanyachiel nikech sula mar 4 nigi weche ma ok yudre e sula mar 5 to sula mar 5 bende nigi weche ma ok yudre e sula mar 4. Kuom ranyisi, Jobura 5:20, 21 wacho niya: “Sulwe me kwondego nokedo kod Sisera. Aora mar Kishon noyuoyogi.” Dibed ni ndikono wacho ni malaike nokonyo Jo-Israel, kata ni sulwe mang’eny nolwar piny kowuok e polo? Ndikono ok nyiswa. Kata kamano, adiera en ni Jehova noreso joge ka ne okelo koth maduong’ kama lweny ne timoree kendo e sama owinjore, moyuoyo geche 900 mag lweny. Jobura 4:14, 15 wacho nyadidek ni Jehova e ma nomiyo Jo-Israel olocho. E kind chwo 10,000 ma nochiwore modhi e lwenyno, onge kata achiel kuomgi ma ne nyalo wacho ni en e ma nomiyo Jo-Israel olocho.

10, 11. Meroz ne en ang’o, to ang’o momiyo ne okuong’e?

¹⁰ Kata kamano, sama Debora gi Barak ne wer ka gipako Jehova bang’ ka ne giseloyo lweny, ne giwacho niya: “Kweduru Meroz, jamalaika mar Jehova owacho, kwedgiuru gi kwet malit, jogo madakie; nikech ok ne gibiro mar konyo Jehova, mar konyo Jehova kuom jo marateke.”​—Bura 5:23.

¹¹ Kwet ma ne okwedgo Meroz ne lich ahinya ma kata sani tek wacho ni Meroz ne en ang’o. Dibed ni ne en taon ma joge ne ok ochiwore mar dhi konyo Jo-Israel e lweny? Ka dibed ni ne en taon ma ne ni machiegni gi kama Sisera noluwo, be dibed ni jotaondno ne nigi thuolo mar mako Sisera to ne ok gitimo kamano? Ka ji aluf apar nochiwore modhi e lweny, ere kaka Jo-Meroz ne nyalo wacho ni ne ok giwinjo ka Jehova wacho ni ji ochiwre e lweny? Parie ka Jo-Meroz ng’iyo kaka Sisera ringo kakalo e gweng’gi kanyo to giling’ aling’a. Ne gin gi thuolo ma jaber mar miyo dwach Jehova otimre kendo mano ne dhi miyo Jehova oguedhgi. E kinde kaka mago, ne gin gi thuolo mar riwo Jehova lwedo to ne ok gitimo kamano. Ne gipogore ahinya gi Jael, ma ne en dhako ma jachir, mana kaka inyisowa bang’ ka osekuong’ Meroz.​—Bura 5:24-27.

12. En pogruok mane ma nitie e kind joma iwuoyo kuomgi e Jobura 5:9, 10, to mano onego okonywa nade?

¹² Jobura 5:9, 10, nyisowa pogruok ma ne nitie e kind joma nochiwore dhi e lweny gi Barak kod joma ne ok ochiwore. Debora gi Barak nopwoyo “jotelo mag Israel, ma nochiwore gi chuny e kind ji.” Ne gipogore ahinya gi “joidh kenje marachere” ma notamore dhi e lweny nikech sunga nomakogi. To mano kaka ne nitie pogruok maduong’ e kind joma ‘nobet e apedha mabeyo’ ma tiende ni joma nohero ngima mayom, kod joma ‘nowuotho e yo.’ Ne gineno ni giyue ayuea mos e miechgi kar dhi e lweny gi Barak kaachiel gi joma nochiwore mondo odhi oked e gode mag Tabor kod e hoho mar Kishon ma notimo chuodho. Joma ne ok ochiworego nonyis ni opar ane wachno. Nonego gipar kaka ne gilalo thuolo ma jaber mar riwo Jehova lwedo. Joma bende ok dwar chiwore mondo oti ne Jehova gi chunygi duto e kindegi bende onego opar wachno.

13. Chuny ma dhoudi mag Reuben, Dan, gi Asher nonyiso nopogore nade gi chuny ma dhoudi mag Zebulun kod Naftali nonyiso?

¹³ Jogo duto ma nochiwore modhi e lweny noneno kaka Jehova nonyiso ni en jaloch mar gik moko duto. Ne gineno gik ma ne ginyalo wacho sama ne giwuoyo e wi “timbe makare mag Jehova.” (Bura 5:11) Mano nopogore ahinya gi joma ne wuok e dhoudi mag Reuben, Dan, kod Asher. Jobura 5:15-17 wacho ni ne giketo pachgi kuom mwandu ma ne gin-go kaka kuedhe, yiedhi, kod dho wedhe mabeyo, kar keto pachgi kuom tich ma Jehova ne dwaro ni Jo-Israel duto otim. Zebulun gi Naftali to “nochayo ngimagi nyaka tho” mondo gikony Debora gi Barak e lweny. (Bura 5:18) Kaka Jo-Israel ne nigi chuny mopogore opogore e wi wach chiwruok nyalo puonjowa wach moro e kindewagi.

“DENDURU JEHOVA”

14. Ere kaka wanyalo nyiso ni wariwo lwedo loch mar Jehova e kindegi?

¹⁴ E kindewagi, ok waked e lweny achiel ka achiel, kata kamano, wan gi thuolo mar nyiso ni wan gi chir kuom tiyo tij lendo gi kinda. Sani e ma dwarore moloyo ni jotich Jehova ochiwre e riwruok mar oganda Jehova. Owete gi nyimine mathoth moriwo nyaka rowere chiwore mondo oti ne Jehova gi thuologi duto kaka jopainia, jo Bethel, jogedo, to moko bende chiwore e konyo tije mag chokruoge mag alwora kod chokruoge madongo. E wi mano, nitie jodong-kanyakla mochiwore tiyo e Komiti Matudore gi Osiptende kod ma chano chokruoge madongo. Bed gadier ni Jehova mor gi chuny mar chiwruok minyiso kendo wiye ok bi wil gi kinda mitimo.—Hib. 6:10.

15. Ere kaka wanyalo ng’eyo ni pod wan gi kinda e tiyo ne Jehova?

¹⁵ Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego openjre niya: ‘Be ajaweyo mondo jomoko e ma ochur gi tich? Be aweyo mondo manyo mwandu omona medo chiwora mondo ati ne Jehova e okang’ malach? Be an gi yie kod chir mar tiyo gi gimoro amora ma an-go mondo atim dwach Jehova, mana kaka Barak, Debora, Jael, kod ji 10,000 ma ne ochiworeka? To kapo ni aparo mar dhi manyo tich e taon kata e piny machielo, be aseketo wachno e lamo kaparo kaka timo kamano biro mulo ngima jooda kod joma nie kanyakla?’c

16. En ang’o ma Jehova ongego ma wanyalo miye?

¹⁶ Jehova odhialowa ahinya kuom miyowa thuolo mar riwo lochne lwedo. Nyaka ne Satan wuond Adam gi Hawa, osebedo kodwaro ni dhano okwed loch mar Jehova. Omiyo, sama wariwo lwedo loch mar Jehova, wanyiso Satan ayanga ni wan kor Jehova. Yie minyiso kod hera miherogo Jehova ma miyo ichiwori timo migepe mopogore opogore, moro chunye sidang’! (Nge. 23:15, 16) Kaka imakori kode kuom tiyone miyo odwoko Satan ma en jal ma kwede. (Nge. 27:11) Kuom mano, sama itimo kaka Jehova dwaro, imiye gima okwano kaka gima ber moloyo kendo mano more ahinya.

17. Jobura 5:31 nyisowa wach mane ma biro timore e kinde ma biro?

¹⁷ Machiegnini piny biro bedo mana gi joma oyie gi loch mar Jehova kende. Mano kaka warito kindego gi siso! Mana kaka Debora gi Barak, wan bende wawero niya: ‘Jowasiki duto mondo olal nono, yaye Jehova; to jogo moheri mondo gibed machal gi wang’ chieng’ ma wuok gi tekone.’ (Bura 5:31) Wechego biro timore ka Jehova oketho piny marach ma Satan locheni! Ka lweny mar Har–Magedon ochakore, ok bi dwar ni wachiwre mondo waked gi jowasigu. Mago gin kinde ma wabiro ‘chung’ mos mondo wane warruok mar Jehova.’ (2 We. 20:17) Ka pod warito kindego, wan gi thuolo mar nyiso ni wan gi chir kod kinda e timo dwach Jehova.

18. Sama wachiwore mar timo migawo moro amora momiwa, mano biro miyo jomoko otim ang’o?

¹⁸ Ka ne Debora gi Barak oselocho e lweny, ne gichako pako Jehova, Nyasaye mamalo chutho, ka giwer kama: “Kuom chiwruok ma ji nochiwore gi chuny, denduru Jehova.” (Bura 5:1, 2) Ka wachiwore mar timo migawo moro amora momiwa gi chunywa duto, mano biro jiwo jomoko mondo opak Jehova.