1924​—Higni Mia Achiel Mokalo

NE GIGERO STESEN MAR RADIO

Owete man Bethel nosebedo ka tiyo matek kuom higni mokalo achiel mondo giger stesen mar redio ma niluongo ni WBBR e chula mar Staten, manie taon mar New York. Bang’ ka ne giseloso alwora ma ne idhi gerie stesen mar rediono, ne gigero ute ma joma ne dhi loso stesenno ne dhi dakie kod ute ma ne idhi kane gige tich. Ka ne gisetieko gero utego, ne gichako tudo weyni ma ne dhi kowo dwol e yamo. Nitie pek moko ma ne dwarore ni gilo.

Nitie waya moro maduong’ ma ne idhi tigo e kowo dwol e stesenno, ma ne ok yot ne owetego tudo. Wayano ne bor ma romo mita 91 kendo nonego otude e kind yiende moko ariyo ma borgi ne en mita 61. Ne gitemo tudo wayano, to notamogi. Nikech owetego nogeno Jehova, gikone ne gitudo wayano e kind yiendego. Calvin Prosser ma nokonyo e tijno nowacho kama: “Ka dine watudo wayano chieng’ ma ne wahango kete, dwawacho ni wan e ma ne watiyo tijno gi tekowa wawegi.” Kar mondo owetego omire duong’ bang’ tiyo tijno, ne gimiyo Jehova duong’. Kata kamano, pod nitie pek mamoko ma ne ginyagorego.

Stesende mag redio e ka ne chakore, kendo gik ma nitiyogo e stesendego ne ok yudre mayot. Omiyo, owetego notiyo gi masin moro ma noger e alworano ma ng’ato nosegatiyogo. Kar ng’iewo maikrofon, ne gitiyo gi simu mar buth kaka maikrofon. Otieno moro e dwe mar Februar, owetego nong’ado ni gitem ane stesen mar rediono ka be otiyo maber. Omiyo, ne giwero wende mag Pinyruoth mondo okonygi ng’eyo kaka ji ne dhi winjogi kowuok e stesen. Ernest Lowe paro gimoro ma nomore ma notimore sama ne owetego wer. Owadwa Rutherford ma bende niluongo ni Jaj,b nogo simu bang’ winjo ka owetego wer e redio ka en Brooklyn, ma ne en kilomita 25 kowuok kuma stesen mar rediono ne nitie.

Owadwa Rutherford nowacho kama: “Kokono ketho ita. Uchalo mana joma goyo nduru!” Owetego wigi nokuot matin kendo ne ging’ado maikrofon ma ne kowo dwondgi e yamo, kata kamano, ne gin gadier ni stesenno koro noseikore chako tich.

Tarik 24, e dwe mar Februar, e higa mar 1924, Owadwa Rutherford nopwodho stesen mar redio ma nidhi tigo e chopo tich ma Yesu Kristo Ruodhwa noweyonwa. Nowacho ni tich maduong’ ma stesen ma rediono ne dhi timo en konyo ji mondo oyud ler ma wuok e Muma, bed ni gia e din mane kendo konyogi ng’eyo ni wadak e kinde mage.

Program ma ne gikwongo keto e stesen mar rediono nobedo gi nyak ahinya. Omiyo, kuom higni 33 ma noluwo, noti gi stesen mar WBBR e lando program mag jotich Jehova e okang’ malach.

NE GIKWEDO JOTEND DIN MA NE PUONJO MIRIAMBO GI CHIR

E dwe mar Julai, higa 1924, Jopuonjre mag Muma nodhi e chokruok moro maduong’ ma notim Columbus, Ohio. Owete gi nyimine nowuok kuonde mopogore opogore e piny kendo ne giwinjo twege e dho Arab, Kisungu, French, German, Grik, Hungaria, Italia, Lithuania, Polish, Russia, Scandinavia, kod dho Ukraine. Moko kuom program mag chokruogno noland e redio, kendo notim chenro mondo gaset moro mar Ohio State Journal ondik gik ma ne timorega e chokruogno pile ka pile.

Chieng’ Tich Ang’wen, Julai tarik 24, owete gi nyimine mokalo 5,000 ma nobiro e chokruogno noriwo tij lendo lwedo. Ne gichiwo buge ma dirom 30,000, kendo ne gichako jopuonjre mag Muma mang’eny. Gaset mar The Watch Tower nowacho ni kindego ne gin kinde mag mor ahinya e chokruogno.

Chieng’ Tich Abich, Julai tarik 25, Owadwa Rutherford nosomo lendo moro ma ne kwedo puonj mag miriambo ma jotend din ne puonjo. Nowacho ni josiasa, jotend din, kod jotelo mag ohala, ne tamo ji puonjore adiera mag Pinyruodh Nyasaye, ma e gima Nyasaye ne dhi tiyogo mondo okelne dhano gueth e piny kae. Nowacho bende ni jotelogo ne jiwo miriambo nikech ne giriwo lwedo loch mar Riwruok mar Pinje kendo ne giwacho olocho e lo Nyasaye e piny kae. Ne dwarore ni Jopuonjre mag Muma obed gi chir kinde duto mondo gimi ji oteno.

Gaset mar The Watch Tower nowacho kama e wi chokruogno: “Owete gi nyimine ma nobiro e chokruok ma notim Columbus nowuok kojiwgi . . . , kendo ka gin gi kinda mar lando wach maber kata obedo ni ne ginyalo romo gi akwede.” Owadwa Leo Claus ma ne nie chokruogno nowacho kama: “Ne wawuok e chokruogno kojiwwa ahinya kendo ka waikore lando ote mar kwedo puonj mag miriambo gi chir.”

E dwe mar Oktoba, Jopuonjre mag Muma nochako pogo trakt mar Ecclesiastics Indicted, ma ne nigi weche ma Owadwa Rutherford nowacho e chokruok ma notim Columbus, Ohio. Owadwa Frank Johnson ne pogo traktno e taon moro matin miluongo ni Oklahoma man Cleveland. Kata kamano, notieko pogo trakt e alwora ma momiye chon matin, dakika 20 kama ka jolendo mamoko pok notieko alworagi. Ne ok onyal ritogi e lela nikech nitie joma ne manye ma ne ok mor gi tije mar lendo. Omiyo, Owadwa Johnson nopond e kanisa moro ma ne ni machiegni. Noyudo ka ji onge kanisano, kae to noweyo kopi mag Ecclesiastics Indicted e Mumb jayalo mar kanisano, to moko noweyo e wi kombe duto ma ne nie kanisano. Bang’ mano, nowuok kanyo piyo piyo. To nikech pod nodong’ gi thuolo moko, nodonjo e kanisni mamoko ariyo kae to notimo mana gima notimo e kanisa ma nokwongo donje.

Bang’ mano, Frank nowuok piyo piyo mondo odog kuma nonego orome gi jolendo mamoko. Nopondo e tok stesen moro mar petrol kotang’ mondo chwo ma ne ok dwar wach ma nolandoka kik nene. Chwogo ne luwe gi mtoka kendo ne gibiro nyaka machiegni gi stesen mar petrolno, to ne ok ginene. Mana matin ka chwogo nosedhi, jolendo ma ne gilendogo e alworano noduogo kendo nodhi kodgi e gari.

Achiel kuom owetego nowacho kama: “Ka ne wawuok e taon, ne wakalo kanisni ma Frank noweyoe kopi mag trakt. E dho kanisa ka kanisa, ne nitie ji ma dirom 50 kama. Moko kuom jogo ne somo traktgo, to moko kuomgi noting’ogi malo mondo joyalo mag kanisnigo onegi. Ne wawuok mana e kinde mowinjore mondo kik wayud chandruok gi jogo! Kata kamano, wagoyo erokamano ne Jehova Nyasachwa ma nokonyowa ma wachiwo oteno gi kuwe kendo maonge hinyruok moro amora.”

NE GILANDO WACH PINYRUOTH E PINJE MAMOKO GI CHIR

Jopuonjre mag Muma nochiwo neno gi chir e pinje mamoko bende. E yo milambo mar France, Owadwa Józef Krett nolendo ne jomoko ma ne wuok Poland ma ne tiyo tij kunyo gold. Nochan mondo ogol twak ma ne wiye wacho ni “Ochiegni Chier Jomotho” (“The Resurrection of the Dead Soon”). Ka nomi joma nodak e alworano kalatas ma ne igwelogigo mondo gibi giwinj twagno, jatend din moro ma nodak e alworano nokwero jokanisane ni kik gidhi. Kata kamano, mano ne ok omonogi dhi winjo twagno. Ji mokalo 5,000 nowinjo twagno moriwo nyaka jatend dinno! Owadwa Krett norwako jatende dinno mondo obi osir ane puonj moyiego kotiyo gi Muma, kata kamano, notamore. Owadwa Krett nopogo ji buge duto ma ne en-go, kendo nofwenyo ni nitie ji mathoth ma ne nigi riyo mar Wach Nyasaye.—Amos 8:11.

E Afrika, Owadwa Claude Brown notero wach maber e piny Gold Coast, ma sani iluongo ni Ghana. Twege kaachiel gi buge ma nochiwo nokonyo e lando adiera ne ji mapiyo e pinyno. John Blankson, ma ne somo tij uso yedhe nowinjo achiel kuom twege mag Owadwa Brown. Nofwenyo mapiyo ni oseyudo adiera. John wacho kama: “Namor ahinya gi adiera, kendo nanyiso ji adierago e skul ma nasome.”

Chieng’ moro, John nodhi e kanisa moro mar Anglican mondo openj jadolo mar kanisano penjo moko e wi puonj mar Nyadidek. John nosepuonjore ni puonj mar Nyadidek ok wuog e Muma. Jadolono iye nowang’ kendo noriembe kokok niya: “Ok in Jakristo. In ng’at Jachien. Wuog kae!”

Ka John nodok ot, nondiko ne jadolono kokwaye mondo obi oler puonj mar Nyadidek kotiyo gi ndiko kendo nodwaro ni otim kamano e lela kama ji mang’eny winje. Kata kamano bang’e, jadolono nonyiso John mondo odhi e ofis jatend skundgi. Ka ne John odhi ir jatend skundgino, nopenjo John ka be nondiko ne jadolono barua.

John nodwoke ni, “Japuonj, nandikone.”

Jatend skundno nonyiso John ni ondik barua mokwayogo jadolono ng’wono. Omiyo, John nondiko ne jadolono kama:

“Jatend skundwa nonyisa ni andik barua ma akwayigo ng’wono, to aikora timo kamano mana kiyie ni gik mipuonjo gin miriambo.”

Jatend skul nopenjo John kama: “Blankson (John), mano e gima idwaro ndiko?”

“Kamano, japuonj. Mago e weche ma anyalo ndiko.”

“Idhi riembi e skul. Iparo ni inyalo dong’ e skundni kiwuoyo marach e wi jadolo mar kanisa mar sirkal?”

John to nopenje kama: “Japuonj, . . . sama ipuonjowaga, to ok wawinjo tiend gima ipuonjo, donge wapenjiga penjo?”

“Ee, utimoga kamano.”

“Mano e gima notimore. Jadolono ne puonjowa Muma kae to napenje penjo moro. Koro ka ok onyal dwoko penjono, ang’o momiyo inyisa ni nyaka andik barua mar kwaye ng’wono?”

Ne ok oriemb Blankson e skul, to bende ne ok ondiko barua mar kwayo ng’wono.

NE GIN GI SISO MAR TIMO MOMEDORE E TIJ LENDO

Gaset mar The Watch Tower nowacho kama kowuoyo e wi gik ma notim e higano: “Wanyalo wacho mana kaka Daudi nowacho niya: ‘Ibiro miya teko mar kedo e lweny.’ (Zaburi 18:39) Higani osebedo higa mojiwowa ahinya nikech waseneno lwet Ruodhwa . . . Jotichne mochiwore . . . osechiwo neno ka gimor.”

E giko higano, notim chenro mondo ochak redio stesen mamoko mondo otigo e lando wach maber. Nochak redio stesen moro machielo e taon mar Chicago, e piny Amerka. Stesenno noluong ni WACH. Ne gilose ka gitiyo gi masinde kod gik mamoko ma tekogi ne ng’eny ma ne nyalo miyo ji owinj wach kata ka gin kilomita mabor gi kama stesen mar rediono ne nitie, kuom ranyisi, nonyalo chopo nyaka yo nyandwat mar Canada.

Higa ma noluwo, ma ne en higa mar 1925, Jehova nokonyo jotichne mondo gimed winjo tiend weche ma yudore e Fweny sula mar 12. Wechego ne dhi chwanyo jomoko. Kata kamano, thothgi to ne dhi yie rwako puonj manyien-go. Puonjgo notudore gi gik ma ne dhi timore e polo kod kaka gik ma ne dhi timorego ne dhi mulo ngima jotich Nyasaye manie piny.