Many Dala ma Biro Siko

1. En wach mane ma Yesu nokoro ni ne dhi timore ne Jerusalem?

KINDE matin ka Yesu pok otho, nokoro weche moko ma nokwongo chopo ka noketh Jerusalem kod hekalu ma ne ni kuno. Nochiwo siem ni jolweny ne dhi ‘goyo kambi kendo lworo Jerusalem.’ (Luka 21:20) Yesu nonyiso jolupne ni ka gineno jolwenygo, nonego giwuog mapiyo. Weche ma ne Yesu okorogo nochopo kare ka ne jolweny mag Jo-Rumi olworo Jerusalem.—Luka 21:21, 22.

2. Jaote Paulo nochiwo siem mane ne Jokristo ma Jo-Hibrania ma ne ni Judea gi Jerusalem?

² Higni matin ka pok jolweny mag Jo-Rumi olworo Jerusalem, jaote Paulo nondiko barua moro ma sani ong’ere kaka bug Jo-Hibrania. E baruano, Paulo nochiwo siem ne Jokristo ma ne ni Judea kod Jerusalem mondo giikre ne gik ma ne ochomogi. Ang’o ma nochomogi? Ne idhi keth Jerusalem. Mondo ne gitony, ne nyaka giikre weyo utegi kod ohelnigi. Mano e momiyo jaote Paulo nowuoyo e wi kethruok mar Jerusalem ka nowacho niya: “Waonge gi dala moro ma siko, to wamanyo gi kinda dala ma biro.”—Hib. 13:14.

3. “Dala ma nigi mise madier” en ang’o, to ang’o momiyo warite?

³ Onge kiawa ni Jokristo ma noyie wuok Jerusalem gi Judea noyudo ajara kod akwede. Kata kamano, yiero ma ne gitimono noreso ngimagi. E kindegi, ji mang’eny jarowa nikech ok waketo genowa kuom dhano kata manyo ngima mayom e pinyni. Ang’o momiyo watimo yiero ma kamano? Wang’eyo ni machiegnini, Pinyruodh Nyasaye biro ketho piny marachni. Warito “dala ma nigi mise madier,” ma en dala ma biro, tiende ni Pinyruodh Nyasaye.a (Hib. 11:10; Mat. 6:33) E sulani, wiye matindo biro jiwo weche ma luwogi: (1) kaka siem ma Paulo nomiyo Jokristo mokwongo nokonyogi rito “dala ma biro,” (2) kaka Paulo noikogi ne gik ma nochomogi, kod (3) kaka siem ma Paulo nomiyogi konyowa e kindegi.

GEN KUOM JEHOVA NIKECH OK ONYAL JWANG’I

4. Ang’o momiyo Jerusalem nomako kama duong’ e ngima Jokristo mokwongo?

⁴ Jerusalem nomako kama duong’ ahinya e ngima Jokristo. Jerusalem kanyo e ma nochakie kanyakla mar Jokristo e higa mar 33 B.K., kendo bura matayo ne ni kuno. E wi mano, Jokristo mang’eny ne nigi udi kod mwandu e dalano. To e ma pod Yesu nochiwo siem ne jolupne ni giwuog Jerusalem gi Judea.—Mat. 24:16.

5. Ere kaka Paulo noiko Jokristo ne gik ma noritogi nyime?

⁵ Nikech Paulo ne dwaro iko Jokristogo ne gik ma noritogi nyime, nokonyogi ng’eyo paro ma Jehova ne nigo e wi Jerusalem. Paulo noparonegi ni Jehova koro ne ok oyie gi hekalu, jodolo, kod misengni ma ne ichiwo kuno. (Hib. 8:13) Thoth joma nodak e dalano nosekwedo Mesia. Koro ne ok ochuno ni ji odhi Jerusalem eka gilam Jehova, nikech ne idhi keth dalano kaachiel gi hekalu ma ne ni kuno.—Luka 13:34, 35.

6. Ang’o momiyo weche ma Paulo nonyiso Jokristo e Jo-Hibrania 13:5, 6 nowinjore ahinya?

⁶ E kinde ma Paulo nondiko ne Jo-Hibrania, ji mang’eny ne oheroga dhi limo Jerusalem kendo moko nodak kuno. Jandiko moro ma Ja-Rumi nowacho ni e kindego, Jerusalem “ne en dala mong’ere ahinya.” Jo-Yahudi mowuok kuonde mopogore opogore ne dhiga kuno e nyasi ma ne itimoga higa ka higa, to mano nomiyo obedo dala momewo. Nikech mano, Jokristo moko ne yudo ka yotnegi timo ohala kuno. Samoro mano e momiyo Paulo nonyisogi niya: “Kik ubed jo mohero pesa, to ubed jo ma gik ma un-go sani romou.” Bang’ mano, nowacho weche ma yudore e Ndiko, ma nyiso kaka Jehova oikore rito moro ka moro kuom jotichne. Nowacho niya: “Ok anaweu, kendo ok anajwang’u.” (Som Jo-Hibrania 13:5, 6; Rap. 31:6; Zab. 118:6) Ne dwarore ni Jokristo ma nodak Jerusalem gi Judea opar singono. Nikech ang’o? En nikech mapiyo bang’ yudo baruano, ne dhi chunogi weyo miechgi, ohelnigi, kaachiel gi mwandugi. Ne dhi chunogi chako ngima manyien e alwora machielo, to mano ne ok dhi bedo mayot.

7. Ang’o momiyo onego wateg yiewa kuom Jehova e kindegi?

⁷ Puonj ma wayudo: Gin gik mage ma biro timore machiegnini? “Masira maduong’” biro chakore kendo piny marachni ibiro kethi. (Mat. 24:21) Mana kaka Jokristo mokwongo, onego waikre kendo wasik ka waneno. (Luka 21:34-36) E kinde masira maduong’, samoro wabiro weyo utewa kod mwanduwa moko kata lalogi duto. Kata kamano, wanyalo bedo gadier chuth ni Jehova ok bi jwang’o joge. To kata mana e kindegi ka pok masirano ochakore, wanyalo nyiso okang’ ma wagenogo Jehova. Penjri ane kama: ‘Be yiero ma atimo gi gik ma achano timo e ngimana nyiso ni aketo genona kuom Jehova ma singo ni biro rita, koso aketo genona kuom mwandu mag pinyni?’ (1 Tim. 6:17) Kata obedo ni wanyalo yudo puonj kuom gik ma notimore ne Jokristo mokwongo, kinde “masira maduong’” to biro bedo kinde matek ahinya. Ere kaka wabiro ng’eyo gik monego watim ka masirano ochakore?

LUWURU KAKA JOMA TAYOU CHIKOU

8. Yesu nonyiso jopuonjrene ni gitim ang’o?

⁸ Higni matin bang’ ka Paulo nosendiko barua ne Jo-Hibrania, Jokristogo noneno ka jolweny mag Rumi olworo Jerusalem. Mano ne nyiso maler ni nonego giwuog Jerusalem nikech ne idhi keth dalano. (Mat. 24:3; Luka 21:20, 24) To ne gidhi ringo ka gichomo kure? Yesu nowacho kama: “Jo ma ni Judea mondo ochak ringo ka gidhi e gode.” (Luka 21:21) Ne nitie gode mang’eny e alworano. Omiyo, nonego giring ka gichomo kanye?

9. Ang’o momiyo ne nyalo bedo matek ne Jokristo ng’eyo got ma nonego giringie? (Ne map bende.)

⁹ Ne nitie gode mang’eny ma Jokristogo ne nyalo ringo ma gidhiye kaka gode ma ne ni Samaria, gode ma ne ni Galili, Got Hermon, gode ma ne ni Lebanon, kaachiel gi gode ma ne ni loka Jordan. (Ne map.) Ne nitie taonde moko e godego ma ne nenore ni nigi arita maber. Kuom ranyisi, taon miluongo ni Gamla ne oger e wi got moro maduong’ kendo ne en kama tek ahinya chopoe. Jo-Yahudi moko ne neno taondno kaka kama ne ginyalo yudoe arita maber. Kata kamano, Jo-Rumi nomonjo Gamla ma gikethe, kendo ji mang’eny ma nodak e taondno notho.b

10-11. (a) Nenore ni Jehova notayo joge e yo mane? (Jo-Hibrania 13:7, 17) (b) Luwo kaka joma tayo chiko nokonyo Jokristo mokwongo nade? (Ne picha bende.)

¹⁰ Nenore ni Jehova notayo Jokristogo kotiyo gi joma ne tayo kanyakla. Kinde moko bang’e, Ja-histori moro miluongo ni Eusebius nondiko kama: “Nyasaye ne ofwenyo ne moko kuom owete ma ne tayo ma ne ni Jerusalem, ni Jokristogo nonego oring ka gidhi e taon mar Pela ma ne ni e alwora mar Perea.” Taon ma Pela ne en kama owinjore gi Jokristo. Ne ok obor ahinya gi Jerusalem, omiyo chopo kuno ne ok tek ahinya. Bende, thoth joma nodak Pela ne ok gin Jo-Yahudi. Omiyo, ne ok gidonjrega e lwenje mag Jo-Rumi.—Ne map.

¹¹ Jokristo ma noringo modhi e gode noluwo siem ma Paulo nochiwo ni ‘giluw kaka joma tayo kanyakla chikogi.’ (Som Jo-Hibrania 13:7, 17.) Mano nomiyo jotich Nyasaye otony. Weche mag histori nyiso ni Nyasaye ne ok ojwang’o joma ‘noyudo rito dala ma nigi mise madier,’ tiende ni Pinyruodh Nyasaye.—Hib. 11:10.

12-13. Ere kaka Jehova osebedo ka tayo joge e kinde ma weche tek?

¹² Puonj ma wayudo: Jehova tiyo gi joma tayo kanyakla e nyiso joge gik moko sie monego gitim. Ndiko oting’o ranyisi mang’eny ma nyiso kaka Jehova oseketo jokwath mopogore opogore mondo ota joge e kinde ma weche tek. (Rap. 31:23; Zab. 77:20) E kindegi bende, waseneno maler kaka Jehova tiyo gi joma oyiero e tayo joge.

¹³ Kuom ranyisi, e kinde tuo mar COVID-19, ‘joma tayo’ nonyisowa gik monego watim. Jodong-kanyakla noyudo weche moko ma nyisogi achiel kachiel kaka nonego otim chokruoge kod weche mamoko motudore gi lamo. Mapiyo bang’ tuono muoch, ne watimo chokruok maduong’ e dhok mokalo 500 ka watiyo gi Intanet, TV, kod redio. Pod ne wadhi nyime yudo chiemb chuny, to mano nomiyo wadhi nyime siko ka wan e winjruok achiel. Wan gadier ni kata warom gi tembe mage e kinde ma biro, Jehova pod biro dhi nyime konyo owete matayo mondo gitawa e yo maber. Mopogore gi geno Jehova kendo luwo chikene, gin kido mage mamoko ma biro konyowa ikore ne masira maduong’ kendo tiyo gi rieko e kinde matekno?

NYIS HERA MAR OWETE KENDO IRWAK WELO

14. Ka luwore gi Jo-Hibrania 13:1-3, gin kido mage ma ne dwarore ni Jokristo obedgo ka ne pok oketh Jerusalem?

¹⁴ Ka masira maduong’ ochakore, biro dwarore ni wanyis owetewa hera moloyo kinde moro amora. E kindego, biro dwarore ni waluw ranyisi mar owete ma nodak Jerusalem kod alwora mar Judea. Ne gisenyiso ni giherore kata ka kinde matekgo ne pok ochopo. (Hib. 10:32-34) Kata kamano, ka nodong’ higni matin to iketho Jerusalem, ne dwarore ni Jokristogo onyis ‘hera mar owete’ kod “rwako welo” e okang’ momedore.c (Som Jo-Hibrania 13:1-3.) Mano e gima biro dwarore ni watim kaka giko medo kayo machiegni.

15. Ang’o momiyo ne dwarore ni Jokristo ma Jo-Hibrania orwak jowetegi ma noringo Jerusalem?

¹⁵ Ka ne jolweny mag Jo-Rumi olworo Jerusalem kae to giwuok apoya nono, Jokristo noringo mana gi gik matin ma ne ginyalo kawo. (Mat. 24:17, 18) Ne dwarore ni gikony jowetegi sama ne gidhi e gode kendo dak e alwora manyienno. Thoth owete gi nyimine ne dwaro chiemo, lewni, kod kar dak. Ne gidhi nyiso ni giherore kendo gin gi chuny mar rwako welo kuom konyo jowetegi kendo miyogi gik ma ne gichando.—Tito 3:14.

16. Ere kaka wanyalo nyiso ni wadewo Jokristo wetewa ma dwaro kony? (Ne picha bende.)

¹⁶ Puonj ma wayudo: Hera chwalowa mondo wakony Jokristo wetewa sama gidwaro kony. Jotich Nyasaye mang’eny oikorega konyo Jokristo wetegi e yor chuny kod e yor ringruok, sama giringo thuchegi nikech lwenje kata masiche ma timore apoya. Nyaminwa moro ma wuok Ukraine ma noringo nikech lweny wacho niya: “Waseneno kaka Jehova tayowa kendo konyowa kotiyo gi Jokristo wetewa. Ne girwakowa kendo konyowa ka ne wan Ukraine, Hungary, kendo sani ka koro wan Germany kae.” Wayudo thuolo mar tiyo kanyachiel gi Jehova sama warwako owetewa gi nyiminewa kendo konyogi.—Nge. 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.

17. Ang’o momiyo dwarore ni waher Jokristo wetewa kendo rwakogi e kindegi?

¹⁷ E kinde masira maduong’, biro dwarore ni wamed konyo Jokristo wetewa moloyo kaka watimo sani. (Hab. 3:16-18) Jehova tiegowa sani mondo wabed gi hera kendo warwak jowetewa nikech mago gin kido ma biro konyowa ahinya e kinde masira maduong’.

ANG’O MA BIRO TIMORE E KINDE MA BIRO?

18. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Jokristo mokwongo ma Jo-Hibrania?

¹⁸ Weche mag histori nyiso ni Jokristo ma noringo modhi e gode ne otony ka ne iketho Jerusalem. Kata obedo ni ne giringo ma gijwang’o dalano, Jehova to ne ok ojwang’ogi. To nade kindewagi? Ok wang’eyo kaka gik moko biro timore e kinde ma biro. Kata kamano, Yesu nowacho ni waikre luwo kaka ichikowa. (Luka 12:40) Bende, wanyalo paro weche ma Paulo nondiko ne Jo-Hibrania ma gin weche ma konyo ahinya e kindewagi mana kaka ne gikonyo Jokristo mokwongo. E wi mano, Jehova osesingonwa in ok obi jwang’owa kata weyowa. (Hib. 13:5, 6) Wadhiuru nyime manyo Pinyruodh Nyasaye, ma en dala ma biro siko mondo wayud gueth ma Pinyruodhno biro kelo.—Mat. 25:34.